در دهه هشتاد میلادی، سازمان ها جهت دستیابی به مزیت رقابتی پایدار، بیشتر روی سیستم هایی مانند تولید به هنگام، مدیریت کیفیت جامع وغیره تمرکز داشتند. اما از آن جایی که این مزایای رقابتی به وسیله رقبا تقلید می شدند از پایداری لازم برخوردار نبودند. در واقع تلاش برای بهینه سازی فرایند های سازمانی بدون در نظر گرفتن شرکت های بیرونی به خصوص تأمین کنندگان و مشتریان امری بی فایده به نظر می رسید و سازمان هایی که با همکاری یکدیگر در جهت اهداف مشترکی گام بر می داشتند عملکرد بهتری داشتند. اینجا بود که مفهوم زنجیره تأمین متولد شد.[1]. فارازل زنجیره تأمین را از جدیدترین و بهترین موضوعات که سازمان ها با استفاده از آن در پی ایجاد ارزش برای سهامداران و ذینفعان خود هستند، می داند. [2].

زنجیره تأمین شبکه ای از تسهیلات است که وظایف تهیه و تدارک مواد خام، تبدیل آن به محصولات نهایی و واسطه ای به مشتریان را انجام

 می دهد.زنجیره های تأمین در سازمان های تولیدی و خدماتی وجود دارند، هر چند که پیچیدگی زنجیره ممکن است از صنعتی به صنعت دیگر و از شرکتی به شرکت دیگر شدیدا تغییر کنند. در سالیان اخیر توجه زیادی به مساله طراحی شبکه زنجیره تأمین صورت گرفته است. در گذشته معمولا برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد عناصر موجود در تولید و توزیع یک محصول شامل مراکز تأمین، مراکز تولید و مراکز توزیع یک محصول، هر یک بطور جداگانه انجام می گرفت که این امر مشکلات و هزینه های گوناگونی را در یک چرخه تولید محصول به بار می آورد. از نواقص چنین برنامه ریزی هایی می توان به عدم هماهنگی بین تولید کننده، توزیع کننده، مشتری وفروشنده در دریافت و ارسال کالا، تولید و توزیع کالا و عدم ارسال به موقع کالا اشاره کرد.

در این فصل بر ضرورت و اهمیت مساله، بیان مساله، کاربردهای آن در مسائل واقعی، روش انجام تحقیق و همچنین ساختار فصل های آتی انجام می گیرد.

1-2. ضرورت انجام تحقیق

درطول دو دهه اخیر، مدیران شاهد یک دوره تغییرات شگرف جهانی به واسطه پیشرفت در تکنولوژی، جهانی شدن بازارها و شرایط جدید اقتصادی سیاسی بوده اند. با افزایش تعداد رقبا در کلاس جهانی، سازمان ها مجبور شدند که سریعا فرآیند های درون سازمانی را برای باقی ماندن در صحنه رقابت جهانی بهبود بخشند. در دهه های 70-1960 سازمان ها به توسعه جزئیات استراتژی- های بازار همت گماردند که تمرکز آن ها روی برآورده کردن رضایت مشتریان بود. آن ها بدین درک نایل آمدند که مهندسی و طراحی قوی و عملیات تولید منسجم و هماهنگ، پیش نیاز دستیابی به نیازمندی های بازار ودر نتیجه سهم بازار بیشتر است. بنابر این طراحان مجبور شدند که ایده آل ها و نیازمندی های مورد نظر مشتریان را در طراحی محصولات خود بگنجانند و در حقیقت محصولی را با حداکثر سطح کیفی ممکن، با حداقل هزینه و توام با ایده آل های مورد نظر مشتری روانه بازار سازند.

در دهه1980 با افزایش تنوع در الگوهای مورد نظر مشتریان، سازمان های تولیدی به طور   فزاینده ای به افزایش انعطاف پذیری در خطوط تولید، بهبود محصولات و فرآیند های موجود و توسعه محصولات جدید برای ارضای مشتریان علاقه مند شدند که این موضوع به نوبه خود چالش های جدیدی را برای آن ها رقم زد. در دهه 1990 به موازات بهبود در توانمندی های تولید، مدیران صنایع درک کردند که مواد و خدمات دریافتی از تامین کنندگان مختلف تاثیر بسزایی در افزایش توانمندی های سازمان به منظور برخورد با نیازمندی های مشتریان دارد که این امر به نوبه خود، تاثیر مضاعفی در تمرکز سازمان ها و پایگاه های تأمین و استراتژی های منبع یابی بر جا نهاد. همچنین مدیران دریافتند که تامین محصولات با معیارهای مورد نظر مشتری (چه موقع، کجا، چگونه) و با کیفیت و هزینه های مورد نظر آن ها، چالش های جدیدی را بوجود می آورد .در چنین شرایطی به عنوان یک نتیجه گیری از تغییرات مذکور دریافتند که این تغییرات در طولانی مدت برای مدیریت سازمان کافی نیست.

با توسعه روزافزون زنجیره‌های تأمین و همچنین با توجه به آنکه ایران در دسته کشورهای در حال توسعه قرار می‌گیرد و صنایع آن در حال تحول و توسعه هستند توسعه چنین مدل‌هایی می‌تواند کمک بخش باشد. به عبارت دیگر توسعه مدل‌هایی که سازمان‌های سنتی با ابعاد بالا را به سازمان‌های پویا با ابعاد کوچک ولی هوشمند تبدیل می‌کند برای شرایط کنونی صنایع کشور بسیار مفید خواهد بود. با استفاده از چنین مدل‌هایی سازمان‌ها می‌توانند دوران گذار را به بهترین نحو ممکن طی نمایند. نکته‌ دیگری که مبین ضرورت انجام چنین رساله‌ای است توسعه شبکه‌های لجستیکی است. در گذشته به علت وجود دشواری هایی که در فرایند جابه‌جایی وجود داشته واحدهای تولیدی تمایل به تولید قطعات مورد نیاز خود در مجموعه خود داشتند. اما امروزه با توسعه شبکه‌های ارتباطی و IT[1]، مجموعه اقدامات تهیه مواد اولیه از ثبت سفارش تا دریافت کالا تسریع و آسان شده است. همچنین از دیگر ضرورت های انجام این طرح می توان به این نکته اشاره کرد که ساخت چنین مدل هایی، تصمیم گیری در مورد اجزا و عناصر مختلف تشکیل دهنده شبکه های زنجیره تامین و همچنین نحوه ارتباط آن ها و نیز مدیریت موثر و رقابتی آن ها در جهت رسیدن به اهداف مورد نظر را آسان تر   می کند. در چنین شرایطی نتایج حاصله از این رساله می‌تواند کمک بخش تصمیم‌گیران واحدهای تولیدی باشد.

[1] Information Technology