پایان نامه - مقاله - تحقیق

1-1- گلوتاتیون S- ترانسفرازها………………………………………………………………………………………… 2     

1-2- ژن GSTO2…………………………………………………………………………………………………………… 4

1-3- ژن GSTM1………………………………………………………………………………………………………….. 6

1-4- بیماری آب مروارید وابسته به سن…………………………………………………………………………. 7

1-4-1- نشانه‌های پیشرفت آب مروارید………………………………………………………………………….. 7

1-4-2- اپیدمیولوژی…………………………………………………………………………………………………………. 8

1-4-3- طبقه بندی آب مروارید………………………………………………………………………………………. 8

1-4-4- ریسك فاكتورها……………………………………………………………………………………………………. 9

1-5-هدف…………………………………………………………………………………………………………………………… 10

فصل دوم:مروری بر تحقیقات پیشین

2-1-  تحقیقات پیشین……………………………………………………………………………………………………… 12

2-2-  فرضیات……………………………………………………………………………………………………………………. 14

فصل سوم:مواد و روش‌ها

3-1-  نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………… 16

3-2-  وسایل مورد نیاز………………………………………………………………………………………………………. 17

3-3-  مواد مورد نیاز………………………………………………………………………………………………………….. 17

3-4-  تهیه محلول‌ها………………………………………………………………………………………………………….. 18

3- 5-  استخراج DNA از خون محیطی به روش جوشاندن (Boiling)…………………. 19

3-6-  واكنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)……………………………………………………………………….. 20

3-7-  تعیین ژنوتیپ ژن GSTO2………………………………………………………………………………… 22

3-9-  الكتروفورز………………………………………………………………………………………………………………… 22

3-10-  رنگ آمیزی ژل…………………………………………………………………………………………………….. 23

3-11-  تحلیل آماری…………………………………………………………………………………………………………. 25

فصل چهارم: نتایج

نتایج ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 27

فصل پنجم:  بحث و نتیجه‌گیری

نتایج مطالعه حال حاضر…………………………………………………………………………………………………….. 36

پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………. 36

منابع و مأخذ    38

– گلوتاتیون S– ترانسفرازها

گلوتاتیون S-ترانسفرازها (GSTs)[1] اولین بار در سال 1961 شناسایی شدند (Booth et al., 1961). گلوتاتیون S- ترانسفرازها آنزیم‌های چند عملكردی هستند (Masoudi et al., 2011; Terada, 2005). این خانواده بزرگ آنزیمی از آنزیم‌های سم‌زدایی فاز II هستند، كه تركیب گلوتاتیون احیا شده (GSH) را برای تركیبات الكتروفیل درونی و بیرونی مختلف، كاتالیز می‌كنند (Takeshita et al., 2009; Whitbread et al., 2003; Whitbreada et al., 2003). این آنزیم‌ها برای سم‌زدایی زنوبیوتیك‌ها[2]، تركیبات سمی درونی و برای محافظت از بافت‌ها در برابر آسیب اكسیداتیو مهم هستند (Juronen et al., 2000).

GSTهای انسانی بر پایه همانندی توالی آمینواسید طبقه بندی می‌شوند. اعضای هر  كلاس، %75- %95 یكسانی توالی پروتئین داشته و اعضای كلاس‌های مختلف، یكسانی توالی پروتئین، %35- %25 است (Pearson et al., 1993).

گلوتاتیون S- ترانسفرازهای انسانی به دو كلاس GSTهای سیتوزولی و میكروزومی تقسیم می شوند. GST های سیتوزولی یا محلول، به طور عمده در سیتوپلاسم توصیف می‌شوند، اما در هسته و میتوكندری نیز وجود دارند. در هسته و میتوكندری GSTها ممكن است، نقش مهمی، در دفاع علیه استرس اكسیداتیو و شیمیایی بازی كنند. گروه GSTهای میكروزومی شامل 6 پروتئین هستند. دو تا از آن‌ها در تولید لكوترین‌ها و پروستاگلاندین E دخالت دارند. GSTهای میكروزومی در شبكه آندوپلاسمی و غشاء خارجی میتوكندری جمع می‌شوند تا از غشاءها در برابر استرس اكسیداتیو محافظت كنند (Raza et al., 2002). در میان GSTهای محلول كه در سیتوزول‌های بافت بیان می‌شوند، خانواده‌های ژنی زیر شناخته شده هستند (Hayes and Strange, 2000; Strange et al., 2001) :

كلاس آلفا[3] بر روی كروموزوم 6  (GSTA)

كلاس مو[4] بر روی كروموزوم 1 (GSTM)          

كلاس تتا[5] بر روی كروموزوم 22 (GSTT)        

كلاس پای[6] بر روی كروموزوم 11 (GSTP)

كلاس زتا[7] بر روی كروموزوم 14 (GSTZ)

كلاس سیگما[8] بر روی كروموزوم 4 (GSTS)

كلاس كاپا[9] بر روی كروموزوم 7 (GSTK)

كلاس امگا[10] بر روی كروموزوم 10 (GSTO)   (Tasa, 2004)

و GST كلاس میكروزومی (میكروزومال[11]، mGST)

در میان این GSTها: GSTA، GSTM، GSTP، GSTT، GSTZ و GSTO در داخل بخش سیتوزولی قرار گرفتند و GSTK در بخش میتوكندری قرار گرفته است(Terada, 2005). كلاس‌های دیگر (epsilon, delta, tau, phi, lambada) در گیاهان و حشرات یافت شده‌اند (Sawicki et al., 2003; Wagner et al., 2002).

در هر كلاس از GST در انسان، تعداد مختلفی از آن‌ها وجود دارند كه از یك عدد در كلاس Zeta و Pi تا پنج عدد در كلاس mu متغیر است (Pemble et al., 1996). ایزوزیم‌های GST، آنزیم‌های كلیدی شركت كننده در سیستم‌های تمیزكننده برای محافظت از وضوح عدسی هستند. GSTها، اولین آنزیم‌ها در مسیر مركاپتوریك اسید هستند كه افزایش نوكلئوفیل تیول از GSH برای بسیاری از تركیبات مضر كاتالیز می‌شود، و این برای سم‌زدایی از زنوبیوتیك‌ها و برای محافظت از عدسی‌ها و سایر بافت‌ها در برابر آسیب اكسیداتیو مهم هستند (Juronen et al., 2000). GSTها در عدسی‌ها و در اندام‌های دیگری مثل كبد فعالیت عمده‌ای دارند (Rathbun and Hanson, 1979).

GSTها در تنظیم مسیرهای سیگنالینگ[12] و بیوسنتز سلول و نیز در ایجاد بعضی بیماری‌های انسانی مانند پاركینسون[13] (Menegon et al., 1998)، آلزایمر[14]، آترواسكلروزیس[15]، سیروز كبدی[16]، سالخوردگی (Gupta et al., 2008)، و هم در مشكلات چشمی مانند آب‌مروارید[17] (Ansari et al., 1996)، گلوكوما[18] (Abu-Amero et al., 2008; Tasa, 2004) نقش مهمی دارند.

1-2- ژن GSTO2

كلاس امگای گلوتاتیون ترانسفرازها(GSTO)  در دامنه وسیعی از گونه‌ها شامل انسان‌، موش، موش صحرایی و Caenorhabditis elegans و  Drosophilamelanogasterشناسایی شده‌اند. مشخصه قابل توجه GST امگای انسان، موش، خوك و نماتود N-ترمینال با طول 19-20 توالی است كه درGST های دیگر  یافت نشده است (Board et al., 2000). در مقابل سایر GSTها، این GSTO فعالیت ضعیفی با سوبسترای مشترك GST دارد. اما فعالیت‌های جدید گلوتاتیون وابسته به تیول ترانسفرازها، دی هیدروآسكوربات ردوكتاز و مونومتیل آرسونات ردوكتاز را نشان می‌دهد. جایگاه فعال سیستئین را دارد كه می تواند پیوند دی‌سولفیدی با GSH را شكل دهد (Board et al., 2000; Takeshita et al., 2009).

GSTO انسان، شامل دو ژن GSTO1 و GSTO2 و ژن كاذب GSTO3p است. ژن‌های GSTO1 و GSTO2 به ترتیب 5/12 و 5/24 kb هستند. توسط 5/7 kb  بر روی كروموزوم 10q24.3 از هم جدا شده‌اند كه بین ماركرهای D10S603 و D10S597 قرار گرفته‌اند. GSTO2 با GSTO1 %64 همسانی آمینواسید و %73 تشابه دارد (Marahattaa et al., 2006; Takeshita et al., 2009). سه پلی مورفسیم در ژن‌های ‌GSTO: GSTO1*A140D، GSTO1*E155del، GSTO2*N142D در گروه‌های قومی شناسایی شده است (Marahattaa et al., 2006). ژن GSTO2 6 اگزون دارد كه 5/24 kb وسعت دارد (Whitbread et al., 2003). در GSTO2، جا‌به‌جایی A>G در موقعیت نوكلئوتید 424 در اگزون 4 شناسایی شد. جانشینی آمینواسید از آسپارژین به آسپارتات در باقیمانده 142 (N142D) صورت گرفته است. cDNA انسانی با طول كامل GSTO2 1179 جفت باز طول دارد و پروتئین باقیمانده‌های 243 آمینواسیدی را رمز می‌كند. اما اهمیت فیزیولوژی GSTO2 به طور كامل روشن نشده است (Masoudi et al., 2011).

چهار پلی‌مورفیسم تك نوكلئوتید غیرهمسان در موقعیت‌های نوكلئوتید 121، 389، 424، 472 در GSTO2 انسانی گزارش شده است. سه واریانت شیوع بسیار كمی در جمعیت انسانی دارند و تنها جانشینی در موقعیت 424 شیوع بالایی در جمعیت جهان دارد (Masoudi et al., 2011).

آلل 142D دارای فراوانی 31/0 در میان استرالیایی‌های اروپایی در كانبرا، 86/0 در میان آفریقایی‌های Bantu در Durban، و 27/0 در میان چینی‌ها از هنگ كنگ گزارش شده است (Marahattaa et al., 2006). در GSTO2، آلل142D ، بیشترین فراوانی در آفریقایی‌ها گزارش شده است (Whitbread et al., 2003).

آنالیز الگوی بیان مشخص كرد كه GSTO2 در همه‌جا به میزان كم بیان می‌شود (Masoudi et al., 2011; Wang et al., 2005). این پراكندگی وسیع GSTO2، تایید می‌كند كه عملكرد زیستی مهمی دارد. بیان قابل توجه GSTO2 در كبد، كلیه و ماهیچه اسكلتی دیده می‌شود و بیان پایین در قلب دیده می‌شود (Marahattaa et al., 2006; Whitbread et al., 2003). در پانكراس و پروستات نیز بیان بالایی دارد. بیان بیش از حد GSTO2 مرگ برنامه‌ریزی شده سلول‌های L-02 را القا می‌كند. Wang و همكارانش در سال 2005 دریافتند كه GSTO2 ممكن است نقش مهمی در سیگنال سلولی بازی كند (Wang et al., 2005).

1-3- ژن GSTM1

 كلاس mu در انسان دارای پنج ژن است كه عبارتند از: GSTM1، GSTM2، GSTM3، GSTM4 و GSTM5. ژن‌های این خانواده روی كروموزوم 1q13.3 به این ترتیب:              5′- GSTM4-GSTM2-GSTM1-GSTM5-GSTM3-3′ قرار گرفته‌اند. GSTM1 یكی از ژن‌های كد كننده كلاس mu است. GSTM1 دارای 10 اگزون می‌باشد (Kerb et al., 1999; Okcu et al., 2004; Xu et al., 1998). چندشكلی در GSTM1 (عضو كلاس mu) در همه جمعیت‌های انسانی وجود دارد (Harada et al., 1992; Pemble et al., 1994).

یك نوع از چندشكلی گزارش شده، كه در ژن‌ GSTM1 وجود آلل نول (غیرفعال) است كه GSTM1-0 نامیده می‌شود. آلل‌های GSTM1-0 به خاطر حذف در ژن GSTM1 به وجود می‌آید و منجر به فقدان فعالیت آنزیمی در افراد هموزیگوت برای آلل‌های فوق می‌شود (Harada et al., 1992; Pemble et al., 1994). این ژن در جمعیت‌های انسانی دارای چندشكلی ژنتیكی آللی به صورت حذف كامل ژن می‌باشد. براساس این چندشكلی افراد می‌توانند دارای دو فنوتیپ مختلف باشند؛ دارای دو آلل پوچ (GSTM1-null) كه پروتئین  GSTM1 را ندارد، و یا دارای یك یا دو آلل حاضر (GSTM1-present) كه پروتئین GSTM1 را دارد كه در نتیجه، فرد دارای ژنوتیپ GSTM1-null، از تمام فعالیت‌هایی كه توسط پروتئین GSTM1 صورت می‌گیرد مانند سم زدایی مواد سرطان‌زا، و فعالیت‌های متابولیكی مربوط به این آنزیم محروم می‌باشد.

افراد هموزیگوت برای آلل‌های نول در جایگاه‌ ژن GSTM1 دارای افزایش ریسك برای چندین نوع از انواع سرطان‌ها مانند: سرطان معده، كلوركتال(Saadat and Saadat, 2001; Saadat and Farvardin-Jahromi, 2006)، سرطان سینه (Park et al., 2000)، و سرطان خون(Saadat and Saadat, 2000)  و نیز بیماری‌های دیگر مثل آسم (Saadat et al., 2004b)، آب مروارید(Saadat and Farvardin-Jahromi, 2006; Saadat et al., 2004a; Sekine et al., 1995) و بیماری قلبی (Abu-Amero et al., 2006; Wilson et al., 2003) می باشند.

براساس گزارش از كل داده‌های موجود، فراوانی ژنوتیپ نولGSTM1 53 % بین قفقازی‌ها و 27 % بین آمریكائیان آفریقایی تبار و 53 % بین آسیایی‌ها است (Garte et al., 2001).

1-4- بیماری آب مروارید وابسته به سن

 آب مروارید، كدورت عدسی چشم است. زمانی كه ما به چیزی نگاه می‌كنیم، اشعه‌های نور به داخل چشم ما می‌روند. اشعه‌های نور، از طریق مردمك چشم و از طریق عدسی بر روی شبكیه متمركز می‌شوند. عدسی بایستی شفاف باشد تا نور به طور مناسب بر روی شبكیه متمركز شود. اگر عدسی كدر شود، این حالت را آب مروارید می‌نامند. كدورت عدسی كیفیت تصویر شبكیه‌ای را خراب می‌كند. باعث كاهش تیزبینی چشم می‌شود. اگر درمان نشود سرانجام باعث نابینایی می‌شود. همان طور كه آب مروارید به آرامی شروع به پیشرفت می‌كند؛ شما متوجه هیچگونه تغییری در بینایی خود در اوایل پیشرفت این بیماری نمی‌شوید.

پیشرفت­های قابل توجه در زمینه تكنولوژی علی رغم مزایای بی­شماری كه از نظر سرعت و دقت انجام كارها برای انسان به ارمغان آورده، یكی از بزرگترین معضلات زندگی مدرن یعنی فقر حركتی را نیز در پی داشته است. آثار نامطلوب فقرحركتی بر سلامت عمومی باعث شیوع بیماری های غیر واگیر نظیر مشكلات قلبی- عروقی، مشكلات تنفسی و ناهنجاری­های وضعیتی شده است ( تقی زاده،1382).

مهمترین وظیفه افراد تحصیل کرده در زمینه تربیت بدنی و علوم ورزشی، توسعه و گسترش ورزش در بین عموم مردم، آگاه کردن افراد از عوارض ناشی از بی تحرکی و بیان فواید فعالیت بدنی می­باشد. با آگاهی از فواید ورزش و دوری از بی تحرکی و عادت به فعالیت، آنها در شرایط و وضعیت جسمانی مناسب تری قرار گرفته و علاوه بر طول عمر بیشتر، از بسیاری از بیماری­های جسمانی و روانی نیز دور خواهند بود (رزم آرا، 1377).

بنابراین، وظیفه یک متخصص در امور ورزش قبل از هر چیز تشویق افراد است و چه بهتر است که این تشویق و ترغیب از سنین پایین آغاز شده تا به این وسیله به هدف دوم که بهبود  وضعیت ورزش قهرمانی است، نایل شویم( معماری، 1381).

برای ارتقاء ورزش قهرمانی، نخست لازم است که عوامل موثر در افزایش کارایی و عملکرد ورزشکاران در رشته ورزشی و حتی ماده های مختلف یک رشته ورزشی آگاهی پیدا کرده، تا بدین ترتیب با شناخت تفاوتهای فردی افراد، وقت، هزینه و سرمایه های مالی و انسانی گزافی را به هدر ندهیم. با انتخاب افراد مستعد برای هر رشته ورزشی ویژه علاوه بر جلوگیری از اتلاف هزینه می توان پیشرفتهای چشمگیری در زمینه ورزش قهرمانی به دست آورد (موحدی،1372).

پژوهش های گوناگونی که از سالهای 1650 تا 1750 میلادی انجام شده و تا کنون نیز ادامه دارد، همگی مبین این امر هستند که عملکردهای حرکتی افراد با مشخصات فیزیکی و فیزیولوژیکی آنها ارتباط دارد. همچنین پژوهشهای زیادی نشان می دهند رشته های مختلف ورزشی و  حتی ماده های مختلف یک رشته ورزشی، نیازمند ویژگیهای خاص هستند. بنابراین  برای دستیابی به سطوح بالای موفقیت ابتدا باید از خصوصیات مورد نیاز هر رشته ورزشی آگاهی داشته، سپس به شناسایی افراد مستعد که دارای مشخصات آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی مطابق با ویژگیهای مورد لزوم آن رشته ورزشی هستند، بپردازیم تا با آموزش افراد منتخب هم فرصت برای تمامی افراد مستعد باز شده ، هم نتایج مطلوب تری به دست آید. بدین ترتیب، یک متخصص علوم ورزشی در دو زمینه سرمایه گذاری می کند:      

 1) در زمینه سلامت افراد وعادت دادن آنها از دوران کودکی و نوجوانی به پرداختن به فعالیت بدنی و کسب فواید ناشی از آن از بدو کودکی.

2) در زمینه ورزش قهرمانی و ارتقاء سطح و تعداد ورزشکاران نخبه در کشور (موحدی،1374)  .

انجام فعالیت های ورزشی و استفاده صحیح از بدن، عامل تعیین کننده سلامتی است که سبب رهایی از تنش ها و فشارهای روانی می شود، زیرا توانایی های فرد را در مقابله با مشکلات افزایش می دهد. میزان توانایی و تحمل فعالیت های ورزشی در افراد مختلف متغیر است. این تفاوت با اجزای انتقال دهنده اکسیژن در خون ارتباط مستقیم دارد (ترکان،1375).    

فعالیت شدید بدنی، ظرفیت تحمل و افزایش مصرف بیش از حد اکسیژن در بدن انسان، و گسترش اثر انتقال اکسیژن نیز به عواملی از قبیل حجم خون در گردش و ظرفیت حمل توسط خون وابسته است. ظرفیت حمل اکسیژن به وسیله غلظت هموگلوبین و تعداد گلبولهای سرخ شناور خون تعیین می شود. مطالعات بی شماری نشان می دهد که در اثر افزایش متابولیسم به هنگام فعالیتهای ورزشی، ترکیب خون تغییر می کند. برای مثال، گلبولهای سرخ افزایش و آب (پلاسما) کاهش می یابد که خود این امر افزایش غلظت و بالا رفتن قابلیت انتقال اکسیژن توسط خون شده و در نتیجه کارایی فعالیت بدنی بیشتر می شود. این موضوع نه تنها زمان تمرین را تحت الشعاع قرار می دهد، بلکه برای سلامتی ورزشکاران نیز جنبه حیاتی دارد (زبیگیو،1990)[1].

دوچرخه سواری ورزش مفرح و جذابی برای همه اقشار جامعه و یکی از راه های پر بار کردن اوقات فراغت است. دوچرخه سواری همچنین به عنوان ورزش قهرمانی جایگاه خود را در کشور ما پیدا کرده است و خوشبختانه در سالهای اخیر رشد چشمگیری در ورزش دوچرخه سواری قهرمانی دیده شده است.

با توجه به کمبود تحقیقات علمی در زمینه شناخت عوامل موثر در ارتقاء رکورد  ورزشکاران در رشته دوچرخه سواری کشور و ناکامی دوچرخه سواران ایرانی در مسابقات جهانی، المپیک و عدم حضور یکصد ساله دوچرخه سواران ایران در مسابقات حرفه ای دنیا باعث شد محقق در راه اعتلای ورزش دوچرخه سواری کشور تحقیقی با هدف مقایسه عملکرد دوچرخه سواران در آزمون 4 کیلومتر بر اساس شاخصهای فیزیولوژیکی آنان انجام دهد.

1-1-  بیان مسئله

همگان بر این نكته واقفند كه تنفس جزء جدا نشدنی حیات هر موجود زنده است كه توسط عمل هماهنگ دستگاه تنفس و گردش خون صورت می ­گیرد. دستگاه تنفس از مهم­ترین دستگاه­های حیاتی بدن محسوب شده و در كنار سایر دستگاه­ها، از اجزای اصلی تهیه اكسیژن برای عضلات و اعضای مختلف بدن می ­باشد. نقش این دستگاه در فعالیت ­های بدنی و
رشته­های مختلف ورزشی به ویژه رشته­های استقامتی حائز اهمیت است (گلین و فیشر،1979)[2].

دستگاه گردش خون وظیفه برآوردن نیازهای بافت ها یعنی حمل مواد غذایی به بافت ها، حمل فرآورده های زائد به خارج از بافت ها، رساندن هورمون ها از یک  قسمت بدن به قسمت دیگر و به طور کلی حفظ یک محیط مناسب در تمام مایعات بافتی برای بقا و عمل مناسب سلولها را بر عهده دارد (شادان،1377).

خون وظایف مفید بسیاری در تنظیم عملکرد طبیعی بدن به عهده دارد. حجم کل خون با اندازه و شرایط تمرینی فرد تغییر قابل توجهی می کند. حجم های خون بالاتر با توده خالص بدن بزرگتر و سطوح تمرین استقامتی بالاتر در ارتباط است. خون ترکیبی از پلاسما و عناصر متشکله است. عناصر خون شامل سلول های قرمز خون، سلول های سفید خون و پلاکت ها می باشد. درصدی از حجم کل خون که شامل سلول ها یا عناصر متشکله است، هماتوکریت نامیده می شود. سلول های قرمز خون، اکسیژن را در پیوند با هموگلوبین منتقل می کنند؛ کاهش در تعداد و عملکرد سلول های قرمز خون می تواند تحویل اکسیژن را محدود کند و بنابر این اجرای ورزشی را تحت تاثیر قرار دهد(ویلمور، 2008).[3]

نظر به این­كه آمادگی قلبی- تنفسی یكی از مهم­ترین شاخص­های فیزیولوژیك آمادگی عمومی بدن است و نیز آمادگی هوازی مطلوب در قبال همكاری و هماهنگی دستگاه­ های قلب و تنفس میسر می باشد؛  بنابراین،  به همان اندازه  اهمیت  قلب  و عروق و تحقیقات
بی­شماری كه دستگاه قلبی عروقی به خود اختصاص داده است، ضروری است درباره سلول های خونی و دستگاه ریوی و اثر این دو بر عملكرد ورزشکاران تحقیقات  بیشتری صورت گیرد. به طور كلی بیشتر تحقیقات انجام شده دربارة دستگاه ریوی و سلول های خونی در حوزة پزشكی و روی افراد مبتلا به بیماری­های انسدادی، بیماری های خونی  بوده و در حوزة فیزیولوژی ورزش نیز مطالعات مربوط به تأثیر فعالیت بدنی و ورزش و انواع آن  بر حجم های ریوی و پارامترهای خونی می باشد؛ که از آن جمله می توان به تحقیقات زیر اشاره نمود:

(خسروی، 1376) با بررسی تأثیر یك برنامة تمرین تناوبی زیر بیشینة شنا بر حجم­ها و ظرفیت­های پویا و ایستای ریوی زنان میان­سال نتیجه گرفت كه ظرفیت­های ایستای ریوی زنان شناگر شامل ظرفیت حیاتی و ظرفیت­های پویای ریه (حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول و درصد آن و نیز حداكثر تهویه ارادی و درصد آن) در گروه آزمایش به طور معناداری بالاتر از گروه كنترل است.

(هوانگ چوآنگ و وان اوزنز [4]،  2006) در پژوهشی كه روی تغییرات پاسخ عملكرد ریوی به یك برنامه تمرینی كنترل ­شده 10 هفته­ای در افراد مسن كم ­تحرك انجام دادند، به این نتیجه رسیدند كه تمرین هوازی با شدت بالا تاثیر معناداری بر ظرفیت حیاتی با فشار و حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول دارد؛ در حالی كه تمرین هوازی با شدت متوسط بر ظرفیت حیاتی با فشار اثر معنادار دارد.

 (کلاپ، 2000) دریافت تمرینات منظم ورزشی باعث تغییراتی در هموگلوبین، هماتوکریت و گلبول های قرمز خون گشته و باعث افزایش غلظت این فاکتور های خونی و همچنین خون می گردد؛ که به دنبال این سازگاری ها و تغییرات، عملکرد ورزشکاران طی این تمرینات بهبود پیدا خواهد کرد.

 از موضوعات مورد علاقه فیزیولوژیست های ورزشی مطالعه تاثیر فعالیت بدنی و ورزشی بر حجم ها و ظرفیت های ریوی و همچنین تاثیر فعالیت بدنی بر پارامترهای خونی می باشد و چون تفاوت این شاخص های فیزیولوژیکی اغلب به تفاوت های وراثتی نسبت داده شده است، موجبات غفلت از پرداختن بیشتر به توسعه و تاثیر این  فاکتورها بر روی عملکرد را فراهم آورده است (مک آردل[5]،1379) .

بهبود این شاخص های  فیزیولوژیکی می تواند در پیشرفت ورزشکاران اثرگذار باشد؛ لیکن با توجه به مطالعات محقق، تحقیقی در زمینه اثر این شاخص ها روی عملکرد ورزشکاران انجام نشده است. این مساله تا حدی ارائه یک نظر جامع درباره اثر این شاخص های  فیزیولوژیکی بر عملکرد را کمی با تردید روبرو نموده است و محقق را بر آن داشته است تا به این موضوع بپردازد که آیا ورزشکارانی که دارای شاخص های فیزیولوژیکی مناسب تری می باشند عملکرد بهتری دارند؟

1-2-ضرورت و اهمیت تحقیق

بسیاری از والدین علاقمند هستند فرزندانشان موفقیت در یک رشته ورزشی را تجربه کنند. برخی از والدین حتی ممکن است تمایل داشته باشند فرزند خود را در سطح نخبگان ورزشی و قهرمانان ملی و بین المللی ببینند. امروزه تحقیقات علمی در حوزه علوم ورزشی لزوم داشتن توانایی فیزیولوژیکی مناسب برای رسیدن به اوج قله قهرمانی در رشته های مختلف را به اثبات رسانیده است ( باشفاعت،1387).

اگر به خوبی به اطراف خود بنگریم، مشاهده خواهیم کرد که برخی افراد بعد از گذشت سالیان متمادی تلاش و تمرین، پیشرفت چندان در خور  توجهی در یک رشته ورزشی خاص نداشته و در عوض کسانی نیز بوده اند که به عبارتی راه صد ساله را در یک شب طی کرده اند و در مدت کوتاهی در زمره ورزشکاران تراز اول یک رشته ورزشی خاص قرار گرفته اند. این موضوع مساله داشتن یا نداشتن عوامل فیزیولوژیک مناسب برای کار و تلاش در یک رشته ورزشی خاص را مطرح می سازد ( بومپا[6]، 1985، هاره[7]، 1982 ).

استعدادهای بزرگی در زمینه دوچرخه سواری در کشور عزیز ما وجود دارد که در صورت آموزش و تمرین صحیح می توانند در آینده رشد و پیشرفت هر چه بیشتر آنها با این ورزش را در ایران سبب شود. ورزشکار باید به سطح مطلوب یا بهتر بگوییم عملکرد خوبی برسد و در ضمن سالم بماند ( فراهانی،1386 ).

چون هر رشته ورزشی ویژگیهای جسمانی و فیزیولوژیکی خاصی را می طلبد و ویژگی فیزیولوژیکی متفاوت نتایج متفاوت در عملکرد را رقم می زند.  بنابراین لازم است به دنبال افراد مستعد که دارای ویژگیهای فیزیولوژیکی ویژه مناسب برای هر رشته ورزشی بوده یا به عبارتی گزینش افراد مستعد باید بر مبنای اصول علمی قرار گیرد سپس یک برنامه دقیق و منسجم تمرینی برای افراد با ویژگی های متفاوت و تواناییهای مختلف تدوین شود تا افراد دارای قابلیتهای بیشتر بتواند برتری خود را نسبت به سایرین به معرض اجرا بگذارند. تأثیر عوامل فیزیکی مختلف بر روی عملکرد ورزشکاران تائید شده است ( ویلمور،1386 ).

ویژگیهای ساختاری و فیزیولوژیکی از جمله خصوصیاتی است که بین افراد متفاوت است و سبب تفاوتهایی در عملکرد و اجرای آنها می شود. رشته های ورزشی مختلف و حتی ماده های مختلف یک رشته ورزشی نیازمند ویژگی های فیزیولوژیکی خاص هستند (صباغیان راد،1380).

بنابراین می توان نتیجه گرفت ویژگیهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی می توانند بر عملکرد و اجرای ورزش تاثیر چشمگیری داشته باشند  (رزم آرا، 1377).

با توجه به ضرورت انجام تحقیقات ارتباط عملکرد فیزیولوژیکی در رشته های مختلف ورزشی برای دستیابی به مدالهای جهانی و المپیک و کمبود تحقیقات و اطلاعات مربوط به ارتباط این دو در رشته دوچرخه سواری محقق در پی پاسخگویی به سوال زیر می باشد :

عملكرد ورزشكاران بر حسب شاخصهای فیزیولوژیك نظیر حجم ذخیره بازدمی و حجم بازدمی با فشار در ثانیه اول، میزان هماتوکریت، غلظت هموگلوبین چگونه است ؟ 

تعیین و اندازه گیری عوامل فیزیولوژیکی از زمان مورد نیاز برای رسیدن به اوج عملکرد ورزشی (در یک ورزش خاص) توسط افراد برگزیده می کاهد، بکارگیری تمرینات علمی را تسهیل می کند، فعالیتهای قهرمانی را کم هزینه تر، کوتاه تر و کار آمدتر می کند.

آشنایی با پاره ای از حجم های تنفسی امکان شناخت فیزیولوژیکی تنفس و چگونگی عملکرد ریه ورزشکار می دهد (آل فاكس،1383 ).

در گذشته محققان عموماً عملکرد دوچرخه سواران نخبه را به وسیله ارزیابی vo2max، بازده قدرت، تجمع اسید لاکتیک در خون و… اندازه گیری می کردند. از آنجایی که بسیاری از روشهایی که برای اندازه گیری این پارامترهای فیزیولوژیکی استفاده می شوند، پر هزینه و وقت گیر می باشند، لذا محققان استفاده از سایر پارامترهای فیزیولوژیکی را پیشنهاد می کنند. علاوه بر روش های استاندارد طلایی برای مشخص کردن عملکرد دوچرخه سواران روش های دیگر مثل اندازه گیری کاهش حداکثر اکسیژن ذخیره ای و آستانه تهویه به محققان امکان می دهد تا به صورت مناسب تری عواملی را که در برتری و ضعف  یک  دوچرخه سوار تاثیر دارند را مشخص کنند ( ماتیو[8]،2004).

تحقیق حاضر موجب بررسی عوامل فیزیولوژیکی روی عملکرد دوچرخه سواران شده و موجب شناسایی عوامل موثر و تاثیر گذار بر اجرای هر چه بهتر عملکرد این ورزشکاران شده و در طرح ریزی برنامه های تمرینی و نیز بهبود و ارتقای سطح کیفی این ورزش موثر می باشد و در مجموع به پیشرفت ورزش دوچرخه سواری کمک می کند.

سعی شده است که با استفاده از تکنولوژی و دانش مبنی بر فیزیولوژی فعالیت بدنی، عملکرد ورزش را پیش بینی کنند، تا برنامه تمرینی لازم را تجویز کنند و یا نیروی بالقوه استثنایی ورزشکاران را تشخیص دهند ( ویلمور،1387).

همزمان با افزایش آمادگی جسمانی که حاصل فعالیت های ورزشی است، انتظار می رود ظرفیت حمل اکسیژن از طریق تغییرات عوامل خون بهبود یابد. با وجود این نتایج گوناگون و بعضا غیر همسو، سبب شده تا موضوع تاثیر فعالیت های ورزشی با شدت ها و مدت های مختلف بر عوامل هماتوژیکال، سطح مهارتی ورزشکاران و ارتباط آن با عوامل تشکیل دهنده بافت خون، دامنه تغییرات پاسخ عوامل سازنده خون بر فعالیت های ورزشی، در دستور کار پژوهشگران باشد (گائینی،1380).

پژوهشهای اندكی در زمینه دوچرخه و دوچرخه سواری گروه‌های سنی مختلف در سطح کشور انجام شده است، به همین علت نیاز به پژوهش بر روی گروه سنی خاص دوچرخه سواران از مدتها پیش احساس می‌شد.

اگرچه تحقیقاتی مثل ( بارک[9]،1986و نیومن،1992و کین[10]،1985و پیک[11]، 1989)اجزای مختلف سیستم انرژی را مشخص می کند. اما محققان کمی بر روی پارامترهای فیزیولوژیکی مهمی که با عملکردهای موفق دوچرخه سواری مرتبط اند تمرکز کرده اند، مخصوصا رشته 4 کیلومتر( ماتیو،2004) .

از آنجا که ورزش دوچرخه سواری، ورزش بسیار جذاب و مفرحی می باشد، و قابلیت این را دارد که ورزشکار از سنین پایین تا میانسالی و حتی سنین پیری(البته نه به صورت حرفه ای) در این رشته به فعالیت بپردازد؛ و با توجه به این که این ورزش نیاز چندانی به زیرساخت های ویژه ندارد و به راحتی، حتی در جاده ها و در سایر مکان ها نیز قابل اجرا می باشد و برای بانوان نیز محدودیت چندانی ندارد؛ ونیز با توجه به این که دوچرخه سواری در کشور ما از جمله ورزش های نوپایی است که اگر به آن بها داده شود، می تواند در مسابقات بین المللی و المپیک مقام و مدال های با ارزشی کسب کند، محقق بر آن شد تا تحقیق خود را در زمینه دوچرخه سواری اجرا کند.

نتایج تحقیق حاضر میتواند به مربیان دوچرخه سواری برای طراحی برنامه های تمرینی در جهت ارتقا و بهبود عملکرد دوچرخه سواران کمک کند. همچنین فدراسیون  دوچرخه سواری و دیگر نهاد های مسئول در امر برنامه ریزی و مدیریت ورزشی نیز می توانند از تحقیق حاضر و تحقیقات مشابه در طراحی برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت و همچنین گزینش ورزشکاران مستعدتر جهت بالا بردن کیفیت عملکرد تیم ها و مربیان در سطوح مختلف ورزش حرفه ای استفاده کنند.

در نهایت انجام چنین تحقیقاتی باعث ایجاد انگیزه در دوچرخه سواران و افراد علاقمند می شود تا به این ورزش روی بیاورند و به صورت جدی تر در این ورزش فعالیت کنند. باشد تا به این وسیله گامی هر چند کوچک در راه اعتلای ورزش کشور عزیزمان ایران برداشته شود.  

:

بیان مسئله:

اگر به موضوع فلسفه که همان چیستی و چگونگی وجود است خوب دقت کنیم می توان به اهمیت جهان شناسی پی برد. چیستی وجود ارتباط تنگاتنگی با چیستی جهان پیرامون به عنوان نزدیک ترین موجود قابل شناخت فلسفی دارد. از طرفی انسان به عنوان اشرف مخلوقات در جهان هستی جایگاهی ویژه دارد.

«الحمدلله رب العالمین» پس از «بسم الله الرحمن الرحیم» این اولین آیه ازسوره حمد، اولین سوره قرآن کریم است.[1] سوره ای هرروز حداقل 10 بار بر زبان هر نمازگزار باید جاری شود.

حمد و سپاس مخصوص رب جهانیان است[2] خداوند میخواهد خود را معرفی بفرماید از طریق ربوبیت عالمیان و ساکنان عوالم معرفی

 میفرماید. بسیار باید در این نکته دقت کرد.

امیرالمؤمنین خطاب به انسان میفرمایند:

«أتزعم أنک جرم صغیر  وفیک النطوی العالم الاکبر» آیا گمان میکنی تو چیزی کوچک هستی در حالیکه درون تو عالم بزرگتری قرارداده شده.[3]

چگونه میتوان در مقابل این آیه و روایت بی دغدغه ماند؟

مسئله این است که ساکنان عوالم کیستند که خداوند ما را به این دریچه از توحید دعوت میکند؟ آیا نمی شد بفرماید: «موجودات» یا «مخلوقات» یا هرچیز دیگر؟

اینکه جهان شناسی را محدود کنیم به طبیعت شناسی امری ساده انگارانه است. خداوند متعال در وصف متقین میفرماید: «الذین یؤمنون بالغیب»[4] یعنی کسانی که به غیب ایمان دارند. چگونه میتوان عالم و عالمیان را محدود به آنچه به چشم می آیند انگاشت در حالی که رب عالمیان سخن از غیب میگوید؟

از دیدگاه نگارنده اهمیت شناخت عوالم در این است که بفهمیم خدای متعال چه جهانی خلق کرده است و واقعیت هستی را بهتر درک کنیم. به جهان و هستی همانگونه بنگریم که هست.

از طرفی شک نداریم اشرف مخلوقات ، انسان است. حال این انسان با آن جهان آیا ارتباط وجودی خاصی دارد؟

باید به این پرسش پاسخ مستند داد که آیا انسان شناسی اسلامی با جهان شناسی اسلامی ارتباط تنگاتنگی دارد؟ اگر دارد به چه صورت است؟ آیا یکی پیش نیاز دیگری است یا مکمل همدیگرند؟؟

این انسان ذوابعادی که تا قاب قوسین او ادنی پیش میرود در نقشه عوالم کجاست؟

در بحث نقشه عوالم و خواص عوالم فلاسفه بیشتر وارد گود شده اند و در بحث انسان و مراتب انسان، عرفا بحث های جدی تری از فلاسفه در پیش گرفته اند.[5]

این واقعیتی است که با مراجعه به کتب فلاسفه و عرفا در نگاه اولیه بسیار مشخص می باشد.

حال این انسان شناسی که بیشتر صبغه عرفانی دارد می تواند با جهان شناسی که بیشتر صبغه فلسفی دارد ارتباط نزدیک برقرار کند؟ یا ما نیاز به بازنویسی انسان شناسی و جهان شناسی اسلامی داریم؟

در این تحقیق به دنبال شناخت هرچندناقص میراث جهان شناسی و انسان شناسی خود از فلسفه و عرفان هستیم تا بتوانیم به این پرسش ها پاسخی مناسب ارائه کنیم.

جدیت و قرار گرفتن در موقعیت­های رقابتی در اکثر ورزش­ها و به­ویژه در دسته ورزش­های انفرادی اضطراب­آور است، این اضطراب می­تواند موجب افزایش برانگیختگی و ایجاد استرس ­شود. ورزشکار ممکن است در موقعیت­هایی که کمتر اضطراب­برانگیز است؛ عملکرد بهتری را تجربه کرده یا در موقعیت­های تحت فشار بدلیل اشتباهات فاحش، دارای تجربیات ناخوشایندی باشد. روان­شناسان ورزش علاقه‌مندند تا بفهمند چه عواملی بر اضطراب، برانگیختگی و استرس مؤثرند و این عوامل بر عملکرد ورزشی چه اثراتی دارند. همچنین نحوه تنظیم برانگیختگی و اضطراب به‌منظور بهبود عملکرد در حیطه مطالعاتی روان­شناسان ورزش قرار دارد. در سطوح بالای ورزش، تفاوت اندکی بین سطوح مهارت شرکت­کنندگان وجود دارد. بدین ترتیب اغلب دست­کاری برانگیختگی، اضطراب و استرس می­تواند برنده را از بازنده جدا ­سازد. فرآیندی که به­وسیله آن شخص تهدیدی را دریافت ­کرده و با یک­سری از تغییرات فیزیولوژیکی و روانشناختی، همراه با افزایش در برانگیختگی و تجربه اضطراب به آن پاسخ می­دهد، به­عنوان استرس تعریف می­شود. استپ‌توی[1](1997) استرس را این­گونه تعریف کرده است: هنگامی که الزامات مربوط به فعالیتی فراتر از توانایی­های فردی و اجتماعی افراد است، پاسخ­هایی ارائه می­شوند که به آن استرس می‌گویند. لازاروس[2](1996) معتقد است استرس از تعامل بین نیازهای موقعیتی، ارزیابی، و پاسخ‌های فرد به این نیازها ناشی می­شود (احمدی و همکاران، 1388). در دهه­های اخیر اصطلاح استرس به محرکی اطلاق می­شود که می­تواند تغییراتی را در شناخت، هیجان، رفتار و فیزیولوژی فرد ایجاد کند (دیویدسون و نیل[3]، 1990). با توجه به تعاریف ارائه شده، می­توان گفت استرس رویداد یا وضعیتی است که بر جنبه­های روانی- جسمانی ارگانیسم آثاری زیان­بار برجای می­گذارد. وقتی با خواسته­هایی سروکار داریم که دستیابی به آنها دشوار است، تمایل بیشتری به تجربه استرس ایجاد می­شود (خدایاری‌فرد و همکاران، 1390)

بدیهی است که استرس بخش جدایی ناپذیر ورزش و از جمله مسابقات و رویدادهای ورزشی، خصوصاً در رشته­های انفرادی و برخوردی می­باشد، بنابراین لازم است؛ تمامی افرادی که به­نوعی در ورزش و مسابقات ورزشی درگیر هستند، با عوامل و منابع ایجادکننده استرس آشنا باشند. همچنین بایستی توجه داشت که استرس خودبه­خود باعث ناتوانی جسمانی یا روانی ورزشکار نمی‌شود، بلکه با کاهش مقاومت بدن و افزایش حساسیت ورزشکار نسبت به عوامل تنش­زا، اجرای مهارتی وی افت کرده و در نتیجه به کاهش بازدهی ورزشکار منجر می­شود.

زمانی که فرد احساس اضطراب می­کند، این اضطراب محصولی از ساختار روانشناختی شخصی (خصلت اضطراب، عزت نفس و خود باوری) و مشخصه­های موقعیتی (اهمیت رویداد، توقعات، عدم اطمینان) که فرد در آن قرار دارد، است. علاوه بر این درك استرس تحت تأثیر جنسیت قرار دارد. در بررسی اختلاف زنان و مردان در زمینة سبك­های مقابله (CS) با استرس، می­توان به این نكته اشاره كرد كه درك زنان از استرس بیش از مردان است (مت جارویس، 1966).

در تبیین استرس، عده­ای بر ویژگی­های محرك­های محیطی كه موجب به­هم ریختگی و تنش می­شود، تاكید می­كنند (کاکس[5]، 1993). در تعریف فولکمن و موسکووتیز[6](2004) از فرآیند مقابله، تفکرات و رفتارهایی که برای مدیریت تقاضای درونی و بیرونی در موقعیت­های پرتنش بکار می­روند، منابع تنش­زا وقایع و موقعیت­های بیرونی تلقی شده­اند. در حالی­که روانشناسانی نظیر یالوم[7] (1981) منابع ایجاد کننده استرس و اضطراب را به درون فرد نسبت می­دهند. در واقع به قول اپیكتتوس[8] اشیاء و رویدادها نیستند كه در فرد ایجاد آشفتگی می­كنند، این نگرش ما نسبت به رویدادها است كه سبب آشفتگی می­شود ( دخت رضاخانی و همکاران،1387).

با این توصیف می­توان یکی از پدیده­های محیطی را که به استرس می­انجامد، شرکت در رویدادهای ورزشی به­منظور کسب موفقیت قلمداد

 نمود. این نوع از شرایط استرس بالایی را در افرادی که در حال رقابت هستند ایجاد می­کند. استرس در رقابت معمولاً موجب ایجاد اضطراب رقابتی در ورزشکاران شده، و آنان را وادار می­کند تا برای مواجهه با اضطراب برنامه­ریزی مضاعفی داشته باشد. هنگامی­که اضطراب بدرستی مدیریت و یا تفسیر نشده باشد، ورزشکار کنترل فعالیت را از دست داده و سطح عملکردش کاهش می­یابد (سجادی و همکاران[9]، 2011). یافته­های تحقیقات انجام شده توسط جیاکوبی و وینبرگ[10] (2000) بیان­گر آن بود که، استراتژی­های مقابله با استرس دارای یک رابطه­ی قوی با عملکرد هستند. علاوه بر این، هانین[11] (2000) بیان می­کند که “احساسات بر روند عملکرد و روند عملکرد مداوم به شدت بر محتوا و شدت احساسات تأثیر گذار است”.

براساس نظر لازاروس و فولکمن[12] (1984)، مقابله اشاره به فرآیند مدیریت تقاضاهای درونی و بیرونی دارد. علاوه بر این، مقابله مشتمل بر تلاش­هایی است که به­منظور اداره و كنترل تقاضاهای محیطی و درونی و تعارضات میان آنها انجام می­گیرد (لازاروس و لونیر[13]، 1987). سبك‌های مقابله با استرس عامل مهمی در تعیین عملكرد فرد در موقعیت­های پُر استرس می‌باشند. فهم این موضوع، بینشی دربارة الگوهای مقابله­ای افراد در اختیار ما قرار می­دهد (انشل و سی [14]، 2008 ).

اساس انتخاب هر سبك مقابله با استرس توسط فرد به عوامل اساسی و پایه بستگی دارد. از جمله این عوامل می­توان به جنسیت، نژاد و عوامل مؤثر بر ویژگی­های روانی هر یك از افراد (محیط، آموزش و… ) اشاره كرد. زنان و مردان با توجه به تفاوت­های جنسیتی، تمایلی ویژه به استفاده از سبك مخصوص به خود را دارند (انشل ،کانگ و مسنر[15]،2010). می­توان دریافت سبك انتخاب شده تحت تأثیر عواملی قرار می­گیرد كه نسبت به شرایط محیطی نزدیك­تر بوده و از عوامل فردی دورتر می­شود. به بیان دیگر سبك انتخابی پس از انتخاب تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار می­گیرد. علاوه برعوامل ذكر شده، می­توان به عواملی همچون وضعیت اقتصادی- اجتماعی، روان‌شناختی، و ویژگی­های بدنی و سلامتی در رابطه با انتخاب سبك­های مقابله اشاره كرد (انشل، سوتارسو[16]، 2007). لذا با توجه به این مطالب می­توان پی برد که شناسایی سبک مقابله­ای با استرس در ورزش­های مختلف برای کیفیت اجرا و همچنین برای بدست آوردن نتایج بهتر و مداوم‌تر ضروری است. ورزش ووشو از جمله ورزش­های است که ورزشکاران در آن در دو سبک مختلف تمرین کرده و مسابقه می­دهند. این ورزش از دو سبک برخوردی و نمایشی تشکیل می‌شود بدیهی است نیازهای محیطی هر کدام از این سبک­ها می­تواند متفاوت باشد. بنابراین شناسایی سبک­های مقابله با استرس و مقایسه آنها با یکدیگر می­تواند در یک نوع ورزش باعث شناسایی اثرات استرس بر اجرا شده و از نتایج می­توان در روان­شناسی ورزش و نیز در محیط­های عملی استفاده نمود.

1-2- بیان مسأله

در سال­های اخیر مطالعه راه­های مقابله با استرس توجه زیادی را به­خود جلب نموده است. بررسی و شناخت عوامل مؤثر بر سبك­های مقابله با وقایع همراه با استرس، یكی از موضوعات مورد بررسی در رفتارشناسی مقابله­ای است. گرچه قسمت اعظم این مقوله هنوز ناشناخته مانده است، به­طور معمول این نکته پذیرفته شده که روش­های مقابله با استرس یکی از راه­های مؤثر اجرای ورزشی و عامل مهمی در تعیین عملكرد در موقعیت­های پُر استرس است. همچنین مقابله‌ی ناموفق با استرس بر عملکرد و رضایت ورزشکاران تأثیرگذار است (انشل، کیم، چانگ، اوم[17]، 2001؛ کرون و هیندل[18]، 1988). عواملی که ناشی از مقابله ناموفق با استرس هستند شامل تنش عضلانی (انشل، کیم و همکاران، 2001) و کاهش میزان تمرکز می­باشند (کرون، هیندل و همکاران، 1988).

مقابله دو كاركرد عمده دارد :تنظیم هیجانات ناگوار و درمانده كننده و اتخاذ كنش به منظور تغییر و بهبود مسئله­ای كه موجب ناراحتی شده است. بر این اساس دو دسته از شیوه­های كلی مقابله را می­توان این­گونه بیان كرد: “مقابلة معطوف به­حل مسئله” و” سبك­های هیجان­مدار” (کارادماس و کالانتزی [19]، 2004). یکی دیگر از ساختار­هایی که در روانشناسی ورزشی و روانشناسی عمومی پیرامون مطالعات سبک­های مقابله مورد بررسی قرار گرفته است، سبک رویکرد (که به آن هوشیار، توجه، فعالیت، حساسیت، درگیر شدن و مقابله فعال هم گفته می شود) و همچنین سبک اجتناب (که به آن عدم هوشیاری، منفعل، عدم حساسیت، عدم درگیری و روی گردان نبود نیز گفته می شود) است (انشل، 1996؛ انشل، ویلیامز، هاج [20]، 1997؛ کاسیدیس، رودافینوس، انشل و پورتر، 1997؛ کرون، 1993؛ کرون، 1996؛ مک کری، 1992؛ راث، 1996). سبک­های مقابله به‌طور عمومی اشاره به سبک­های مقابله رفتاری (به­عنوان مثال انجام عملی) و شناختی (به عنوان مثال فرآیندهای ذهنی مانند صحبت کردن با خود) دارند که سعی آنها بر آن است تا استرسی را که در شرایط محیطی ایجاد شده است، به سمت تفسیر­های عاطفی و شناختی سوق دهند (کرون، 1996؛ اسکینر، اج، آلتمن، شروود[21]، 2003). بنابراین بازیکنی که بعد از دریافت یک پنالتی به‌صورت مثبت (به­عنوان مثال پرسیدن دلایل پنالتی) یا به­صورت منفی (جر و بحث کردن) با موقعیت درگیر می‌شود یک مقابله­ی رویکردی را استفاده می­کند. روش­های مقابله­ای اجتنابی از سوی دیگر به‌عمل­هایی اطلاق می­شوند که در آنها از این موقعیت­ها اجتناب می­شود (کرون، 1993؛کرون، 1996) و می­توان آنها را تحت عنوان رفتاری یا شناختی طبقه­بندی کرد.

محققان به­طور معمول معتقدند که مقابله با استرس از جمله ویژگی­های موقعیتی و شخصی است (کاسیدیس، رودافینوس، انشل و پورتر[22]، 1997). این موضوع چهار چوبی ایجاد می­کند که تئوری مقابله­ی تعاملی و یا زمینه­ای نامیده می­شود (میلر[23]، 1992). خصوصیات شخصی شامل سبک مقابله ورزشکاران (انشل، ویلیامز[24]، 2000؛ مادن، کرکبای و مک­دونادل[25]، 1989) و همچنین شناخت آنها از موقعیت استرس­زا است (لانزدال و هاو[26] ،2004). عامل موقعیتی شامل منابع (انشل و دلانی[27]، 2001) و همچنین شدت موقعیت استرس­زا است (مادن، سامرز و براون[28]، 1990) که توسط ورزشکار احساس می­شود.

بر اساس تئوری صفت مقابله­ای، افراد به­طور مداوم به انواع مختلفی از وقایع استرس­زا که معمولاً مطابق با سبک­های مقابله­ی خود است پاسخ می­دهند (اوریل و روسن[29]، 1972؛ لونتال، سولس[30]، 1993؛ موس، سویندل[31]،1990؛ راث، کوهن[32]، 1986). تئوری مقابله­ی زمینه­ای از سوی دیگر مجموعه­ای از ویژگی­های شخصی و موقعیتی را برای سبک­های مقابله شخص در نظر می­گیرد (فلکمن، 1992؛ مک کری، 1992؛ تری[33]، 1991).

بنابراین زمینه­ای که در آن استرس تجربه می­گردد حداقل تا میزان مشخصی پاسخ شخص را در برابر موقعیت استرس­زا مشخص می­کند، خصوصاً اگر رویدادی که تجربه می­گردد بسیار شدید باشد. با این وجود، این­که تا چه میزان سبک­های مقابله تابعی از نوع رویداد پُر استرسی است که در ورزش تجربه می­شود ،کمتر شناخته شده است. چرا که موقعیت­ها­ی ورزشی که در آنها استرس ایجاد می­شود، بنا بر گفته مک کری نامحدود هستند (1992).

اثر عوامل استرس­زا بر سبك مقابله­ی ورزشکاران باعث نظام­دهی بیشتر مقابله با استرس می‌شود. این موضوع به نوبه خود منجر به تاکید تفاوت­های فردی ورزشکاران در فرآیند رویاروی با استرس است.

زنان و مردان تمایلی ویژه به استفاده از سبكی مخصوص خود  با توجه به تفاوت­های جنسیتی در مقابله با استرس دارند (انشل، کانگ، مسنر،2010). برای مثال انشل و کاسیدیس (1997) دریافتند ورزشکاران با مهارت بسیار بالا در مقایسه با دیگر ورزشکارانی که از مهارت کمتری برخوردار بوده­اند بیشتر از استراتژی­های مقابله­ای رویکردی استفاده کرده­اند و جنسیت در این خصوص تفاوتی را ایجاد نمی­کند. با این وجود در ورزشکارانی با مهارت کمتر، زنان نسبت مردان عمدتاً از روش مقابله اجتنابی استفاده می­کنند (انشل و سوتارسو، 2007).

در ورزش ووشو[34] اجرای فرم و مبارزه در دو قسمت جداگانه آموزش داده می­شود: در مسابقات سبک تالو[35] ورزشکاران به اجرای حرکات نمایشی می­پردازند و در آن درگیری و برخورد بین ورزشکاران دیده نمی­شود، در سبک مبارزه­ای که سانشو[36] یا ساندا نامیده می­شود، ورزشکاران به‌صورت رودررو و مستقیم با هم به مبارزه می­پردازند. با توجه به ماهیت این دو سبک هر کدام می‌توانند موقعیت استرس­زایی خاصی را دارا باشند و در نتیجه سبک مقابله­ای انتخابی می­تواند متفاوت باشند.

بر این اساس در این تحقیق سعی بر آن بود تا سبک­های مقابله با استرس در سبک­های تالو و ساندا با یکدیگر مقایسه شده و همچنین نقش جنسیت در اختیار سبک­های مقابله بر اساس سبک‌های ووشو تعیین گردد.

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق

در سال­های اخیر مطالعات حیطه­ی مقابله با استرس در ورزش مورد توجه محققان قرار گرفته است (بهرامی­زاده و بشارت[37]2010). روان­شناسان ورزشی و ورزشکاران حرفه­ای برای ارزیابی ارتباط بین احساسات و عملکرد ورزشی رقابتی، و به­طور خاص برای دریافت چگونگی تعدیل و بیان مناسب احساسات جهت تسهیل عملکرد، تلاش­هایی را آغاز کرده­اند (استوگ، کلمنتس، والیش، داونی[38]، 2009).

شرکت در مسابقات ورزشی استرس بالایی را بر افرادی که در حال رقابت هستند تحمیل می‌کند. استرس ارائه شده در رقابت معمولاً موجب اضطراب رقابتی ورزشکاران شده و باعث تحمیل فعالیت اضافی به آنان می­شود. هنگامی­که اضطراب به­درستی مدیریت و یا تفسیر نشده باشد، ورزشکاران کنترل خود را از دست می­دهند و سطح عملکرد آنها کاهش می­یابد (سجادی و همکاران، 2011).

اغلب ورزشکاران زمان شرکت در مسابقات مهم ورزشی از آمادگی جسمانی مطلوبی برخوردار بوده و مهارت­های کافی برای روبرو شدن با حریفان خود را کسب کرده­اند. از سوی دیگر موفقیت یا شکست آنان در مسابقات مهم ورزشی تا اندازه­ی زیادی نیز به آمادگی روانی­شان و این­که چگونه بر استرس ناشی از مقابله با حریف یا حریفان فایق آیند بستگی دارد. با توجه به تحقیقات انجام شده توسط جیاکوبی و وینبرگ (2000) مشخص گردید، که استراتژی­های مقابله دارای یک رابطه­ی قوی با عملکرد هستند. علاوه بر این، گفته می­شود “احساسات بر روند عملکرد و روند عملکرد مداوم به‌شدت بر محتوا و شدت احساسات تأثیر گذار است” (هانین ،2000).

:

رهبرى و هدایت جامعه در طول تاریخ حیات انسانى، همواره یك امر مهم سیاسى، فرهنگى، اجتماعى و تربیتى بوده است؛ زیرا رهبران سهمى تعیین كننده در رشد یا انحطاط جوامع و ملّت­ها داشته و دارند. اهمیت رهبرى در جامعه از آن جهت است كه زندگى اجتماعى و ویژگى­هایش ایجاب مى­كند که فرد یا افرادى براى سامان دادن به امور مشترك میان انسان­ها در جامعه، به رهبرى و هدایت آنان همت ­گمارند و براى جلوگیرى از هرج و مرج و بى­نظمى، برنامه­ریزى كنند و آن­ را به اجرا درآورند.

اسلام که به عنوان دین كامل و جامع براى تمام نسل­ها و در همه­ی زمان­ها و مكان­ها از طریق وحى بر آدمى عرضه شده است، به رهبرى و هدایت جامعه توجهى ویژه دارد. وجود پیامبران الهى و ائمه­ی اطهار (ع)، خود نشان دهنده­ی اهمیت رهبرى و هدایت جامعه به سوى كمال است.

در باور شیعه، پس از پیامبر (ص)، امامان معصوم (ع) از سوى خداوند مسؤولیت رهبرى سیاسى جامعه­ی اسلامى را بر عهده داشته­اند و یكى پس از دیگرى، رهبرى و هدایت معنوى و دینى جامعه را نیز عهده­دار می­شدند. اساساً در دین اسلام، رهبرى معنوى و زمامدارى سیاسى جدایى ناپذیرند.

هر چند در زمان غیبت دوازدهمین امام معصوم (عج) شخص معینى براى ریاست حكومت تعیین نشده است، ولى با توجه به آیات قرآن و روایات معصومین (ع) درباره­ی ملاك­هاى حاكم و زمامدار سیاسی، مشخص مى­شود كه رهبرى جامعه بر عهده­ی فقیهان و كارشناسان دینى است؛ چرا كه از آنان به عنوان جانشینان پیامبر (ص)، امینان رسولان، دژهاى اسلام، حاكمان مردم و وارثان پیامبران یاد شده است. این روایات بر حاكمیت الهى فقیه و لزوم گردن نهادن مردم به این­گونه ولایت و رهبرى تصریح دارند.

قانون اساسی ایران كه پس از پیروزى انقلاب اسلامی در سال 1358 ه‍ .ش. تدوین شد و به تصویب خبرگان رسید و اكثریت مردم هم به آن

 رأى دادند، از اجتهاد فقیهان جامع الشرایط بر اساس كتاب و سنت معصومین (ع) به عنوان یكى از پایه­هاى نظام جمهورى اسلامى ایران یاد كرده و ولایت امر و امامت امّت در زمان غیبت حضرت ولى عصر (عج) را بر عهده­ی فقیه عادل، با تقوا،     آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبّر گذاشته است. بر همین اساس در نظام جمهورى اسلامى ایران، ولایت فقیه با اختیارات و ویژگى­هاى خود در رأس هرم قدرت جاى دارد.

1. بیان مسأله­

نظارت بر قدرت از مباحثی است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفته است و در حیطه­ی مباحث فقهی دارای اهمیتی ویژه است و امروزه به عنوان ابزاری کارآمد و مهم در کنترل قدرت و جلوگیری از سوء استفاده از آن و وسیله ای برای هدایت و راهنمایی رهبران جامعه به سمت اهداف و آرمان­های انقلاب اسلامی می­باشد. نظارت پذیری و پاسخگویی حاکمان است که موجب افزایش پویایی و تضمین کننده­ی سلامت و ایمنی در برابر مفاسد قدرت و نیز استحکام حاکمیت می­باشد.

مسأله­ی مهم در این مورد آن است که آیا این نظارت در دین اسلام دارای مبنا می­باشد و آن مبانی کدام است؟

این پایان­نامه با تبیین فقه سیاسی، مبانی نظارت بر ولیّ فقیه و چگونگی این نظارت که بر عهده­ی عموم مردم و خبرگان ملّت نهاده شده و همچنین ضرورت و اهمیت آن را ارائه نموده است.

2. ضرورت تحقیق

ضرورت نظارت بر همه­ی مراتب سلسله­ی قدرت، بر اساس مبانی دینی و موازین حقوقی ثابت است و در نظام سیاسی اسلام با تأکید بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. مجلس خبرگان به عنوان اصلی‌ترین نهاد نظارتی بر رهبر، نظارت مؤثر بر عملکرد رهبر را به صورت جدی بر عهده دارد. از آنجا که نظارت بر رهبری عالی‌ترین سطح نظارت در نظام جمهوری اسلامی ایران است، پیش از بحث از چگونگی نظارت، بررسی مبانی فقهی این نظارت ضرورت خواهد داشت.

نظارت بر ولیّ فقیه، یکی از دغدغه­های مهم حقوق اساسی است. با عنایت به لزوم دارا بودن شرایط خاص و گستره­ی وظایف و اختیارات ولیّ فقیه که عالی­ترین مقام رسمی است و در جایگاه ولایت و امامت امّت تکیه زده است، این موضوع حساسیتی فوق­العاده می­یابد. با درک این مطلب که رویکردهای افراطی و تفریطی در مرحله­ی نظارت بر او می­تواند پیامدهای جبران ناپذیری داشته باشد، باید این مسأله مورد کاوش قرار گیرد. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز در اصول خود بر حاکمیت دینی و ولایت فقیه تأکید کرده است. با توجه به اهمیت نهاد رهبری، یکی از بایسته­های پژوهشی در حقوق اسلامی ایران در موضوع رهبری، نظارت بر اوست که از اهمّ وظایف مجلس خبرگان می­باشد.

3. اهداف تحقیق

در مجموع می­توان اهداف تحقیق را در موارد زیر خلاصه کرد:

ـ تبیین مبانی و اصول اسلام در نظارت بر ولیّ فقیه و مسؤولیت­های او.

ـ تشریح زمینه­های نظارتی بر ولیّ فقیه.

ـ تبیین مراجع­، عوامل و روش­های اعمال نظارت نظام و مردم بر ولیّ فقیه.

ـ تشریح حدود و قلمرو اعمال نظارت توسط مجلس خبرگان رهبری.

ـ ارائه­ی زمینه­های نظارتی اعمال شده بر ولیّ فقیه، متناسب با وظایف مجلس خبرگان رهبری.

4. سؤالات تحقیق

سؤال اصلی این پژوهش عبارت است از:

ـ مبانی فقهی نظارت بر ولیّ فقیه و مسؤولیت­های وی در اسلام چیست؟

برخی از سوالات فرعی پژوهش عبارتند از:

ـ زمینه­های نظارت بر ولیّ فقیه شامل چه مواردی می­شود؟

ـ  حدود و قلمرو نظارت بر ولیّ فقیه تا چه میزان است؟

ـ فقه اسلامی چه شرایط و ویژگی­هایی را برای ولیّ فقیه در نظر گرفته است؟

ـ ولیّ فقیه چه وظایف و مسؤولیت­هایی را بر عهده دارد؟

ـ عوامل و مراجع ناظر بر ولیّ فقیه کدام­اند و روش­های اعمال نظارتی آنان چگونه است؟

5. فرضیه­ی تحقیق

ولیّ فقیه مسؤولیت­های گسترده­ای دارد. از جمله : اجرای احکام و قوانین اسلام، ایجاد عدالت، نظارت بر عموم مردم (اعم از کارگزاران و آحاد جامعه)، مسؤولیت تربیت و رشد اخلاقی مردم. بالطبع عموم مردم و افرادی که خواص و خبرگان جامعه هستند، باید بر حسن اجرای این مسؤولیت­ها نظارت داشته باشند. به دلایلی از جمله دلایل عقلی و نقلی مانند سیره­ی پیامبر اکرم (ص) و ائمّه­ی اطهار (ع) و روایات منقول از حضرات معصومین (ع). این ادلّه­­ عبارتند از: عدم عصمت، وجوب امر به معروف و نهی از منکر، قاعده­ی النصیحة لائمة المسلمین، لزوم مشورت، امانت بودن ولایت و مسؤولیت، جمهوریت حکومت و لزوم صیانت از حکومت اسلامی.

6. سابقه و پیشینه­ ی تحقیق

با بررسی­های انجام شده به این نتیجه رسیدیم که به دلیل اینکه در عصر غیبت و تا قبل از انقلاب اسلامی، حکومتی با حاکمیت و ولایت فقیه تشکیل نشد، علمای متقدمین به این موضوع، به طور مستقل و مفصل نپرداختند. در آثار متأخرین نیز تنها در برخی از متون و مقالات، در ذیل اصول قانون اساسی به نحو موجز و مختصر، مطالبی عنوان گردیده است.

در مجموع، از جمله مهم­ترین کتاب­ها و مقالاتی که به این موضوع اشاره داشته­اند، می­توان اشاره کرد به کتاب «فقه سیاسی» نوشته­ی مرحوم عمید زنجانی، کتاب «فقه سیاسی» نوشته­ی  سید سجاد ایزدهی، کتاب «نظارت در نظام اسلامی» نوشته­ی بهرام اخوان کاظمی، کتاب «نظارت و نهادهای نظارتی» نوشته­ی محسن ملک افضلی، مقاله­ی «خبرگان و نظارت» نوشته­ی محمد سروش محلاتی.

به نظر می­رسد کامل­ترین کتابی که به این موضوع پرداخته است، کتاب «گزینش رهبر و نظارت بر او در نظام جمهوری اسلامی ایران» نوشته­ی حسین جوان آراسته می­باشد.

7. روش تحقیق

این تحقیق به صورت توصیفی از منابع فقهی و حقوقی صورت گرفته است که به شیوه­ی تحلیلی و با استفاده از روش کتابخانه­ای می­باشد.