افزایش فشار خون یکی از شایع ترین بیماری های عصر حاضر با عوارض متعدد می باشد. فشار خون بالا یک عامل خطر عمده برای بیماری عروق کرونر قلب، نارسایی احتقانی قلب، سکته مغزی و بیماری کلیوی است. بروز فشار خون بالا با افزایش سن شایع تر می شود و همچنین شیوه زندگی به عنوان مثال الگوی غذایی به عنوان عوامل موثر بر فشار خون بالا نقش دارند (Hermansen. 2000).

گروه های مختلفی از داروهای ضد فشار خون وجودارند که شامل دیورتیک ها، ضد آدرنرژیک ها، متسع کننده های عروقی و مهار کننده های آنزیم آنژیوتانسین می باشند. درمان بر پایه­ی گیاهان دارویی به طور معمول در مقایسه با درمان بر پایه­ی داروهای شیمیایی، ارزان­تر، آسان­تر و در دسترس­تر است و در برخی از موارد عوارض جانبی کمتری را به همراه دارد. از طرفی تمایل مردم به مصرف داروهای گیاهی بیشتر از داروهای شیمیایی است.

همزمان با پیدایش انسانها، استفاده از گیاهان دارویی نیز آغاز شد. با مطالعه در تمدن قدیمی به استفاده از گیاهان دارویی به عنوان دارو، سم، مواد پاک کننده و رنگ، بر می خوریم. تاریخچه گیاهان دارویی به طور دقیق مشخص نیست و در طول تاریخ استفاده از گیاهان دارویی با خرافات و آداب خاصی همراه بوده است. مصری ها وچینی ها از اولین اقوامی هستند که از حدود 2700 سال پیش از میلاد مسیح از گیاهان به عنوان دارو استفاده می کردند. تئوفراست یکی از شاگردان ارسطو بنیانگذار مکتب درمان با گیاه است. دیوسکورید در قرن اول میلادی مجموعه ای را مشتمل بر خواص دارویی 600 گیاه جمع آوری نمود که این اثر منشا بسیاری از مطالعات در قرون بعد گردید. در قرن هشتم تا دهم میلادی بوعلی سینا و محمد زکریای رازی سبب توسعه دانش درمان با گیاه شدند. در قرن 18 و اوایل قرن 19 محققان پیشرفت قابل توجهی در خالص سازی و شناسایی ترکیبات شیمیایی موجود در گیاهان داشته و موادی را به صورت فرآورده های دارویی برای مصرف عرضه کردند اما در قرن نوزدهم داروهای شیمیایی به سرعت جایگزین بسیاری از داروهای گیاهی گردید. سپس در اواخر قرن بیستم عوارض جانبی و مضر داروهای شیمیایی سبب رویکرد دوباره دانشمندان به گیاهان دارویی شد به طوری که این دوره را رنسانس گیاهان دارویی نامیدند. مقایسه مواد شیمیایی ساخته دست بشر با مواد شیمیایی موجود در گیاهان، قطره ای در مقابل اقیانوس است (ولاگ و استودولا، 1376؛ دگلو، 1363). گردو یکی از قدیمی ترین گونه های گیاهی می باشد که در روی کره زمین وجود داشته است. طبق بررسی های دیرین شناسی و گرده شناسی، گونه های مختلف گردو از دوران سوم زمین شناسی یعنی دوره ترشیاری[1] در روی کره زمین وجود داشته ا ست.

ت که مهمترین گونه آن Juglans regia L. می باشد (شکل1-1)                                                         شکل1-1 گردو

در ایران تنها گونه­ی J. regia L. می روید و بیشتر در نواحی شمالی- غربی و جنوبی کشور گسترش دارد. از این گیاه در طب سنتی با نام عربی جوز نام برده شده و درخت آن را به زبان فرانسوی Noyer cimmum و به انگلیسی Walnut tree نامیده اند.

ترکیبات فعال موجود در برگ گردو

برگ گردو دارای ترکیباتی نظیر اسیدهای فنلی و فلاونوییدها می باشد و مهم ترین فلاونوئیدهای موجود در برگ گردو كوئرستین

 گالاكتوزید، كوئرستین پنتوزید ، كوئرستین آرابینوزید ، كوئرستین گزیلوزید و كوئرستین رامنوزید می باشند. برگ های این گیاه محتوی تانن، اسیدهای چرب ضروری، اسید اسكوربیك، فلاونوئیدها، اسید كافئیك و اسید پاراكوماریك می باشد (Pereira, 2007) و (Sharafati, et al. 2010). همچنین برگ های گیاه محتوی مشتقات نفتالن بخصوص 5- هیدروكسی1و 4نفتوكینون نیز می باشد. ژوگلون تركیبی نفتوكینونی است كه در برگ تازه و پوسته سبز میوه درخت گردو یافت می شود. ژوگلون بارزترین ماده موجود در اندام های مختلف گیاه گردو، با فرمول C10H5O2(OH) و وزن مولكولی 16/174 می باشد كه پیش ماده آن ، گلیكوزیدی است كه به صورت پیوند شده در اندام های هوایی بویژه برگ ها وجود داشته و سپس در اثر هیدرولیز به ژوگلون تبدیل می شود (Fukuda, et al. 2003، Amaral, et al. 2004).

خواص فارماکولوژیک گیاه گردو

گردو علاوه بر مصارف خوراکی، در طب سنتی نیز کاربرد­های فراوانی دارد. از برگ­های آن برای درمان دردهای روماتیسمی، تب، دیابت و درمان کم خونی استفاده می شود (Papoutsi, et al. 2008). تحقیقات همچنین نشان دادند از ریشه درخت گردو برای درمان دیابت، از گل­های آن برای درمان مالاریا و درد­های ناشی از رماتیسم، از مغز گردو در درمان سنگ کلیه استفاده می شود (Pereira, 2007).

تاپسل گزارش داده چربی موجود در مغز گردو باعث افزایش HDL (High-density lipoproteins) و کاهش LDL (Low-density lipoproteins) خون می شود و برای سلامت قلب مفید می باشد .(Tapsell, et al. 2004)

فصل دوم

– ی بر تحقیقات پیشین

2-1- مطالعات انجام شده در رابطه با اثرات گردو

جوادی و همکاران در سال 1392، نشان دادند که عصاره پره گردو باعث کاهش فشار خون سیستولی و دیاستولی می شود. همچنین این عصاره سبب افزایش سطح رنین پلاسما و کاهش قابل توجه نسبت آلدوسترون به رنین گردیده است.

ضیایی و همکاران در مطالعه ای در سال 1385، نشان دادند که عصاره اتانولی پوسته نازک اطراف مغز میوه گردو تازه می تواند 40 درصد آنزیم ACE را مهار کند.

Boelkin و همکاران در سال 1968، نشان دادند ژوگلون تاثیر معنی داری بر فشار خون، ضربان قلب و EKG ندارد.

Balasuriyaو Rupasinghe در سال 2011، نشان دادند فلاونویید های گیاهان در شرایط in vitro موجب مهار فعالیت ACE می شود و در تنظیم فشار خون بالا نقش دارند.

2-2- هدف

باتوجه به محدودیت مطالعات صورت گرفته در زمینه اثر عصاره برگ گردو بر فشار خون و سایر پارامترهای قلبی عروقی در تحقیق حاضر اثر عصاره برگ گردو بر روی فشار خون و سایر پارامترهای قلبی عروقی موش صحرایی مد نظر است.

فصل سوم

– مواد، وسایل و روش کار

-1- مواد

موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار

• غذای موش (خریداری شده از شرکت جوانه خراسان)
• عصاره آبی الکلی برگ گردو
• یورتان (Sigma, USA)
• استیل کولین (England)
• آدرنالین (Merck آلمان)
• الکل (شرکت کیمیا الکل زنجان)
• سدیم کلراید (Merck آلمان)
• پتاسیم کلراید (Merck آلمان)
• سرم قندی نمکی (دکستروز ۳٫۳% و سدیم کلراید ۰٫۳%)
• آب مقطر
• کپسول اکسیژن
• نخ جراحی
• پنبه
• گاز استریل

3-2- وسایل

دستگاه Power lab مجهز به Bridge amplifier، Recorder و Transducer )ساخت کشور Australia)

• قفس نگهداری حیوان
• وسایل تشریح (قیچی، پنس در اندازه های مختلف، پنس هموستات استریت، قیچی رگ بر، سینی تشریح )
• ماشین ریش تراش (MOSER, Germany)
• میز جراحی
• استریو میکروسکوپ
• دماسنج رکتال
• سمپلر
• سرسمپلر
• ترازو
• اپندورف
• یخچال
• کامپیوتر
• سرنگ ( انسولین، شماره 2 و شماره 5)
• فشار سنج جیوه ای
• کانول
• پیپت و پیپتور
• بشر
• قیف
• کاغذ صافی
• پارافیلم
• پتری دیش
• ورتکس
• ویال
• آسیاب برقی
• انکوباتور

3-3- تهیه و نگهداری موش صحرایی

تعداد 15 سر موش صحرایی نر بالغ از نژاد ویستار با محدوده ی وزنی بین 180-250 گرم از مرکز پرورش حیوانات موسسه سرم سازی رازی شیراز تهیه و به اتاق حیوانات بخش زیست شناسی دانشکده علوم منتقل گردید (شکل3-1). موش ها به مدت یک هفته در شرایط کنترل شده نور (12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی) و حرارت 22±3 درجه سانتیگراد نگهداری شدند. در طول مدت نگهداری حیوانات به آب و غذای کافی دسترسی داشتند.

3-4- عصاره گیری به روش ماسراسیون یا خیساندن

ابتدا برگ گردو از شهر شیراز جمع آوری شد، سپس توسط استاد گیاه شناسی دانشکده  علوم شیراز مورد شناسایی علمی قرار گرفت و نمونه سند آن به شماره 25050 در هرباریوم دانشگاه شیراز نگهداری می شود. جهت عصاره گیری برگ ها ابتدا شسته سپس در سایه خشک و توسط آسیاب برقی پودر شدند. سپس پودر حاصل برای تهیه عصاره به یک ظرف مناسب (بشر ml 1800) منتقل گردید و به میزان کافی اتانول 70 درصد به پودر اضافه گردید تا فضای بین پودر را پر کند و به طور کامل حلال سطح آنرا بپوشاند سپس با پارافیلم سطح ظرف پوشانده شد و به مدت 24 ساعت به همین حالت گذاشته شد بعد از 24 ساعت محلول روی سطح پودر توسط قیف و کاغذ صافی، صاف گردید و در بشر جداگانه ای نگهداری شد به رسوب باقیمانده مجددا اتانول 70 درصد اضافه شد و بعد از گذشت 24 ساعت محلول صاف گردید و به محلول بدست آمده از 24 ساعت اول اضافه شد. مجددا این مراحل برای بار سوم تکرار شد و در انتها تمام محلول های بدست آمده مجددا صاف شدند. محلول فیلتر شده در ظروف پتری دیش به انکوباتور با دمای 37درجه انتقال داده شد تا کاملا خشک شده و به حالت پودر تبدیل گردد