:

امروزه اکثر جوامع با معضل تورم درگیر می باشند چرا که آثار مخرب اقتصادی و اجتماعی آن به اشکال مختلف ظاهر می شود. با توجه به اینکه در بلند مدت هیچ واحد اقتصادی از نتایج نامطلوب تورم در امان نیست، شناسایی علل تورم و راهکارهای مقابله با آن همواره از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.

در پژوهش حاضر اثر مالیات برارزش افزوده بر تورم مورد بررسی قرار می کیرد در این راستا با استفاده از اطلاعات آماری بیست و سه کشور منتخب طی دوره زمانی 2006-2002 اثر مالیات بر ارزش افزوده به همراه دیگر متغیرهای توضیحی از جمله ثبات سیاسی، تولید ناخالص داخلی سرانه، درجه باز بودن اقتصاد، نسبت نقدینگی به GDP و تورم دوره های قبل بر تورم بررسی می شود.

نتایج حاصل از برآورد الگوها به با روش اقتصادسنجی داده های تابلویی حاکی از آن است که مالیات بر ارزش افزوده اثر مثبت و معنی داری بر تورم به همراه دارد. همچنین اثر ثبات سیاسی ، درجه باز بودن اقتصاداثرمنفی برتورم دارند و نسبت نقدینگی به GDP و تورم دوره های اثرمثبت برتورم دارند که مطابق نتایج مطالعات تجربی قبل حاصل شده است.

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- بیان مسئله

 نظام مالیاتی به طور کلی از دو جزء قوانین و مقررات مالیاتی و نظام اجرایی تشکیل شده است. نظام مالیاتی می بایست با توجه به تغییرات اقتصادی از انعطاف پذیری لازم برخوردار باشد نتایچ بررسی های انجام گرفته در زمینه مالیات ها حاکی از آن است که در اغلب کشورها عملکرد نظام مالیاتی از کارایی لازم برخوردار نمی باشد و انجام برخی اصلاحات در این زمینه ضروری می باشد. در این خصوص مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یکی از راهکارهای اساسی اصلاح نظام مالیاتی مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است.

 هر چند مالیات بر ارزش افزوده به دلیل اثرات اقتصادی مثبت و گسترده بودن پایه مالیاتی آن مورد توجه دولت ها بوده که می تواند دولت را در اجرای سیاست های مالی یاری دهد، اما نگرانی هایی را نیز در جوامع ایجاد نموده است. یکی از این نگرانی ها (( اثرات این نوع از مالیات بر تورم )) می باشد. تورم یکی از مهمترین و اساسی ترین مشکلات اقتصادی جوامع امروزی به شمار می آید که آثار مخرب اقتصادی و

 اجتماعی آن به اشکال مختلف ظاهر می شود که: افزایش کسری بودجه دولت، کسری تراز پرداختها، افزایش نابرابری توزیع درآمد، کاهش پس اندازها و… از آن جمله به شمار می آید و با توجه به اینکه در بلند مدت هیچ واحد اقتصادی از نتایج نامطلوب تورم در امان نیست مطالعه حاضر به بررسی رابطه تورم و مالیات بر ارزش افزوده می پردازد.

2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

بررسی اثرات اجرای مالیات بر ارزش افزوده همواره از اهمیت خاصی برخوردار است. با توجه به اینکه اغلب کشورها با معضل تورم مضمن درگیر می باشند شناسایی علل تورم و راهکارهای مقابله با ان همواره از اهمیت خاصی برخوردار می باشد در این تحقیق با استنفاده از تجربه جهانی اجرای مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای منتخب ( (OECD به بررسی اثر این مالیات بر تورم پرداخته می شود.

3-1- اهداف تحقیق

هدف تحقیق حاضر بررسی اثر مالیات برارزش افزوده بر تورم می باشد.

4-1- فرضیه پژوهش

فرضیه پژوهش حاضر به شکل زیر می باشد:

اثر مالیات بر ارزش افزوده بر تورم مثبت و معنی داری می باشد.

5-1- محدودیت های تحقیق

محدودیت تحقیق حاضر عدم وجود اطلاعات آماری کامل و منسجم جهت بررسی اثر مالیات برارزش افزوده بر تورم برای مجموعه وسیعی از کشورها می باشد.

6-1- روش تحقیق

در تحقیق حاضر با استفاده از نرم افزار Eviews و به کارگیری روش اقتصاد سنجی داده های تابلویی اثر مالیات برارزش افزوده به همراه سایر عوامل، بر متغیر تورم درکشورهای منتخب طی سالهای 2006-2002 بررسی می شود.

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق و مطالعات انجام شده

1-2- مفهوم مالیات

مالیات مقدار مبالغی است که شهروندان یک کشور طبق قانون به دولت می پردازند تا در جهت اداره امور کشور، تأمین کالاها و خدمات عمومی و تضمین امنیت و دفاع همگانی و عمران و آبادانی توسط دولت مورد بهره برداری قرار گیرد. مالیات ها را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد :

الف : مالیات های مستقیم              ب : مالیات های غیرمستقیم

مالیات های مستقیم مالیات هایی هستند که بر مبنای درآمد و ثروت افراد حقیقی و حقوقی وضع می شوند و در واقع این نوع مالیات از آنهایی که از امکانات عمومی جامعه بیشتر استفاده می کنند به صورت تصاعدی دریافت می شود در مقابل مالیات های غیرمستقیم مالیات هایی هستند که بر کالاها وضع می شود. این نوع مالیات بر همه مصرف کنندگان کالا یا استفاده کنندگان خدمات تعلق می گیرد که دولت بر آنها مالیات وضع نموده است. [5]

1-1-2-انواع مالیات های مستقیم

مالیات های مستقیم در کشورها به سه گروه تقسیم می شود:

– مالیات بر شرکت ها : که بیشترین سهم را در ترکیب مالیات های مستقیم کشور دارد و به صورت مالیات بر شرکت های دولتی و مالیات بر شرکت های خصوصی وصول می شود.

– مالیات بر درآمد : که به صورت مالیات بر حقوق ( کارکنان بخش خصوصی و دولتی )، مالیات بر مشاغل و مالیات بر مستقلات دریافت می شود.

– مالیات بر ثروت : کمترین سهم را در ترکیب مالیات های مستقیم دارد و به صورت مالیات بر ارث، مالیات بر درآمد اتفاقی، مالیات بر نقل و انتقالات دارایی و سرقفلی، مالیات بر اراضی بایر، مالیات تعاون، مالیات سالیانه املاک وصول می شود.

2-1-2- انواع مالیات های غیرمستقیم

مالیات های غیرمستقیم به دو دسته تقسیم می شود:

– مالیات بر مصرف و فروش : به صورت مالیات بر فروش محصولات تولید داخلی مانند فرآورده های نفتی، مالیات بر فروش فراروده های الکلی صنعتی، مالیات بر فروش نوشابه های غیرالکلی، مالیات بر ماشین، مالیات بر فروش سیگار و … وصول می گردد.

– مالیات بر واردات : مالیاتی است که هنگام واردات کالا و خدمات در مبادی ورودی کشورها بر کالاها و خدمات وضع می شود این مالیات عموماً در قالب تعرفه گمرکی وصول می شود.

2-2- مفهوم مالیات بر ارزش افزوده

در این بخش از پایان نامه ابتدا به مفهوم ارزش افزوده و سپس به مفهوم مالیات بر ارزش افزوده پرداخته   می شود ارزش افزوده معادل ارزشی است که تولید کننده قبل از فروش محصول و یا خدمت جدید به مواد خام و یا خریدهای اولیه خود اضافه می کند. ارزش افزوده به منظور اجتناب از احتساب مضاعف تولید ناخالص داخلی و یا تولید هر بنگاه یا مؤدی مالیاتی محاسبه می گردد.

از دیدگاه اداره مالیاتی، ارزش افزوده هر مؤدی مالیاتی معادل ارزش ستانده منهای ارزش داده آن مؤدی است. ارزش افزوده یک بنگاه نیز برابر با تفاوت بین عایدات ناشی از فروش محصولات تولید شده و کل هزینه هایی که بابت نهاده های تولید پرداخت شده می باشد. برای مثال موردی مشتمل بر سه بنگاه تولیدی و چند خانوار است را در نظر بگیرید. بنگاه تولیدی (1) با استفاده از خدمات عوامل تولید محصولی را تولید کرده که آن را به قیمت 1000 ریال به بنگاه تولیدی (2) می فروشد. بنگاه تولیدی (2) نیز با استفاده از خدمات عوامل تولید، مواد خام فوق را به مواد نیمه سوخته تبدیل کرده و آن را به قیمت 1500 ریال به بنگاه تولیدی (3) می فروشد. بنگاه تولیدی (3) نیز با استفاده از خدمات عوامل تولید، کالاهای نیمه ساخته را به کالاهای تمام شده تبدیل کرده و آن را به قیمت 2000 ریال به خانوارها می فروشد. به این ترتیب ارزش کل فروش سه بنگاه تولیدی مذکور معادل 4500 ریال بوده و این در حالی است که ارزش یا قیمت نهایی محصول فروخته شده به خانوارها برابر با 2000 ریال می باشد. جدول (2-1)  فرآیند ارزش افزوده الگوی فوق را طی مراحل تولید تشریح می کند.

 تولید و توزیع کالا و خدمات تعریف می گردد. بعبارتی مالیات بر ارزش افزوده یک نوع مالیات چند مرحله ای است که در مراحل مختلف زنجیره تولید – توزیع، براساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای تولید شده و یا خدمات ارائه شده اخذ می گردد. این مالیات غیرمستقیم در واقع نوعی مالیات بر فروش چند مرحله ای است که خرید کالاها و خدمات واسطه ای را از پرداخت مالیات معاف می کند.

این نوع مالیات در فرآیند تولید یعنی از کارخانه تا محل فروش، مرحله به مرحله اخذ می شود. در مالیات بر ارزش افزوده، انباشت مرحله ای مالیات وجود نداشته و مالیات به صورتی جدا از قیمت اصلی کالاها و خدمات محاسبه می شود.