ساختمان‌های اداری بایستی دارای انعطاف پذیری، راحتی نگهداری، دسترسی مناسب ویک موقعیت اکولوژیکی)اقلیمی( مناسب باشند و از طرف دیگر یک محیط آرام، لذتبخش ومفید را برای استفاده کنندگان فراهم سازند. با توجه به طراحی و ساخت سازمان ها و مجتمع‌های اداری توسط معماران , ضرورت آشنایی این افراد با مسائل روانی کارکنان و کارمندان پر رنگ تر می‌شود , زیرا فضای خلق شده توسط معماران بایستی مورد استفاده کارمندان یک سازمان قرارگرفته و ماهیت فضا اثرات روانی خاصی را بر آنها ایجاد کند. در صورتی که یک فضا از لحاظ اصول معماری، هنری و روانشناسی به صورت منطقی و درست طراحی شود، علاوه بر ایجاد نشاط، شادابی و انگیزه ی کافی در کارکنان می‌تواند با رعایت نکات خاص و ساده ای در چیدمان فضاها و مبلمان داخلی , استرس‌های ناشی از محیط کاری را به حداقل برساند. با نگاهی به زندگی کارمندان در خواهیم یافت که شرایط محیط کار دقیقا بر رفتار ، شخصیت و زندگی افراد اثر گذاشته و تمام ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. قطعا کار کردن در فضای مطلوب در کنار فضای سبز و منظره‌های دلچسب در شرایط مساعد تهویه ، نور و آکوستیک ، بر روی مبلمانهایی که قاعده‌های آرگونومی آن به تناسب انسان باشد، می‌تواند سلامت جسم و روان افراد شاغل را حتی بعد از بازنشستگی تضمین  نماید. همچنین فضاهایی با مقیاس مناسب و داشتن محیط‌های اجتماعی مطلوب روحیه خلاقیت کارمند و انگیزه او را برای حضور به موقع بر سر کار خود برمی انگیزد. فضای مناسب کاری  در بوجود آمدن حس رضایت از فضا در کارمندان هنگام انجام امور محوله نقش مهمی ایفا کرده حس تعلق فرد را افزایش می‌دهد در نتیجه راندمان کاری و تمرکز و به تبع آن سرعت انجام امور سازمانی و

 اداری که باعث افزایش سوددهی سازمان مربوطه است افزایش می‌یابد.

2-1- بیان مسئله

در طراحی ساختمان‌های اداری از دو سیستم باز و بسته استفاده می‌شود. سیستم باز اداری به فضاهایی اطلاق می‌شود که توسط جداکننده‌های سبک از هم تفکیک شده اند. سیستم بسته اداری به فضاهایی اطلاق می‌شود که توسط دیوارهای جداکننده و به صورت اتا قهای مستقل می‌باشند. به طور کلی ساختمان‌های اداری دارای فضاهای اصلی، فضاهای پشتیبانی، خدمات و مسیرهای گردش می‌باشند که طراحی داخلی عامل كلیدی رضایت شغلی در آنهاست. طراحی فضای كاری ممكن است موفقیت سازمانی را با ایجاد فضایی كه كیفیت كار، روش و كمیت را ساپرت می‌كند ، افزایش دهد و تغییر و تحولات و میزان غیبت را بهبود ‌بخشد. بطور فزاینده‌ای، معماران، طراحان داخلی و مدیران رفاهی، نقش راهبردی جدیدی به عنوان مشاوران آشنا با رفتار انسانی و سازمانی بر عهده دارند (همیلتن، 1977). شمار زیادی از شركت‌ها از طراحی داخلی فضای كار به عنوان وسیله‌ای در جهت جذب و حفظ كارشان استفاده می‌كنند، آخرین تحقیقات انجمن آمریكایی طراحان داخلی نشان می‌دهد كه طراحی داخلی فضای كار ابزاری است كه می‌تواند به موفقیت شركت‌های بزرگ در حل چالش‌ها كمك كند. كاركنان و جویندگان كار می‌گویند محیط فیزیكی یكی از سه عامل برتر تأثیرگذار در تصمیم آنها در پذیرش یا ترك شغل است.

كارمندان مدت زیادی را در یك ساختمان می‌گذرانند بنابراین محیط فیزیكی بر فعالیت آنها و بطور مستقیم بر كارایی و تولیدشان اثر گذار است. اغلب فرض بر این است كاركنانی كه بیشتر از محیط فیزیكی كارشان راضی هستند نتیجه كار و تولیدشان بهتر است. شرایط دما، كیفیت هوا، نور و شرایط صدا در محیط اداری بر میزان تولید و بهره‌وری تأثیر دارد. در واقع مطالعات زیادی بطور مؤثر ثابت می‌كند كه كاراكترهای محیط فیزیكی اداره می‌تواند اثر قابل توجهی بر رفتار، ادراك و بهره‌وری كاركنان داشته باشد (کمرولزمان و همکاران، 2011).

بیشتر تحقیقات پیشین اغلب بر روی یك فاكتور تأثیرگذار بر بهره وری كاركنان در محل كار متمركز بود. و تقریبا هیچ مطالعه‌ای انجام نشده كه رابطه بین تمام فاكتورهای فیزیكی محیط كار و بهره‌وری كاركنان را نشان دهد. بنابراین این مقاله سوابق چندین فاكتور محیطی كه بطور مستقیم یا غیرمستقیم بر بهره‌وری كاری كاركنان تأثیر می‌گذارد را بررسی می­کند.

در اکثریت ساختمانهای اداری در ایران متأسفانه صرف تأمین فضای فیزیکی اهمیت داشته و تأمین نیاز روحی کارمندان دچار غفلت می‌شود آنچه افراد در انجام وظایفشان بدان نیاز پیدا می‌کنند روحیه سرزندگی و شادابی و انرژی برای انجام آن است. حال آنکه فضای محیط کار در ایجاد این روحیات بسیار دخیل است که متأسفانه همین جنبه روانی محیط کار بسیار مورد بی توجهی قرار گرفته در بلند مدت سبب خستگی و بی قراری افراد می‌گردد و بصورت خودآگاه یا ناخودآگاه زمینه نارضایتی کارمندان را فراهم می‌سازد .

مشخص شده است كه محیط داخلی در یك اداره تأثیر زیادی بر نگرش، رفتار، رضایت و بهره‌وری كاری كاركنان دارد. بر اساس اظهارات (آندریان لیمن ،1995)، افرادی كه از دما، كیفیت، آب، نور و شرایط سر و صدا در دفتر كارشان راضی نیستند، بیشتر از تأثیر آنها بر تمركزشان در كار شكایت دارند. تحقیقات دیگر همچنین نشان می‌دهند كه “تولید ” ارتباط نزدیكی با شرایط محیط داخلی دارد. به هر حال چگونگی تأثیر كیفیت محیط داخلی بر تولیدات، یك چالش بزرگ است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت كه نه فقط دما، كیفیت نور و صدا باید مورد توجه قرار گیرد ، بلكه همچنین باید كیفیت هوای داخلی، راحتی حرارتی، طرح فضاهای كاری خصوصی، طرح رنگ فضای كار، گیاهان داخلی، لایه‌های گرد و غبار و آلاینده‌های بیولوژیكی، تجمع دی‌اكسیدكربن داخلی و بسیاری عوامل دیگر باید توسط مدیران ارشد سازمان‌ها مورد توجه قرار گیرند. نهایتاً یك محیط اداری راحت مهم است که بتواند كارمندان را قادر به تمركز و انجام هرچه بهتر وظایفشان كند. این می‌تواند كیفیت زندگی در كار را جهت بهره‌وری هرچه بهتر كاركنان ادارات فراهم كند (کمرولزمان و همکاران، 2011).

همانطور که گفته شد تحقیقات همواره نشان داده اند كه ویژگی‌های محیط اداری می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر رفتار، نگرش و بهره‌وری كاركنان داشته باشد (آلتمن و لت، 1969). (دول و اسكرودر، 2001) اظهار داشتند كه در محل كار رضایت كاربر به عنوان مهمترین فاكتور در موفقیت سازمان به رسمیت شناخته شده است و به عنوان یك شاخص كلیدی در بهره‌وری در نظر گرفته شده است و بر اساس این منطق است كه سطوح بالای رضایت‌مندی سبب بهبود روحیه و كاهش سردرگمی می­شود. همچنین این تحقیق نشان داد كه رضایت از محیط كار بطور مستقیم به رضایت شغلی كاركنان و بطور غیرمستقیم به تعهد سازمانی و میزان حجم معاملات مربوط می‌شود.

بطور كلی مطالعات انجام شده بر معیارهایی مانند صدا، نور، دما، وجود پنجره و… نشان می‌دهد كه چنین فاكتورهای از محیط فیزیكی برنگرش كاركنان، رفتار آنها، رضایت و بهره‌وریشان تأثیر می‌گذارد (کروچ و نیمران، 1989).

موضوع این تحقیق تحلیل فضاهای اداری با پلان باز) Open Plan ) و بررسی ویژگی کمی و کیفی این فضاها و در نهایت رسیدن به یک سری استاندارد برای طراحی مراکز اداری است.در واقع سعی بر آن است که فضاهای اداری فضای منعطفی را بوجود آورند تا بتوانند مطابق با نیازهای روحی افراد کارمند بوده و با برآوردن خواسته‌های آنها عاملی در برانگیختن هرچه بیشتر کارکنان و افزایش کارایی آنان باشد.آنچه در این طراحی انعطاف پذیر بیش از همه مورد نظر است  توجه به جنبه‌های کیفی و تاثیر این وجوه بر روند کاری و خلاقیت فردی و اجتماعی کارکنان و اعمال آنها می‌باشد. این وجوه عبارتند از: حریم خصوصی ، نور ، تهویه و ارتباطات .که البته هرکدام شامل آیتمهای ریزتری است که مجموعا یک ساختار5 فاکتوری تاثیرگزار بر رضایت محیطی را تشکیل میدهند که به نوبه خود رضایت شغلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در واقع آنچه نمود پیدا می‌کند ، ایجاد فضایی مناسب با روحیه کارمندان است تا بتوانند ساعات کاری خود را در بهترین شرایط ممکن سپری نمایند .

3-1- ضرورت انجام تحقیق

ضرورت مسأله زمانی آشکار می‌گردد که محاسبه شود افراد یک جامعه چند ساعت در روز ، چند روز در ماه و چند ماه در سال را مشغول کار در محل کار خود می‌باشند. در حقیقت افراد شاغل بیش از نیمی از اوقات بیداری خود را در مکانهای کاری می‌گذرانند یعنی بهترین و پر انرژی ترین ساعات زندگی.

[1] – Hamilton

[2] – Kamarulzaman

[3] – Adrian Leaman

[4]- Altman  & Lett

[5] – Dole & Schroeder

[6] – Crouch & Nimran

ورود از عصر صنعت به عصر اطلاعات و دانش تمامی جنبه های مختلف زندگی بشر را تحت تاثیر خود قرار داده است .سازمان ها به عنوان نهادهایی که از دستاوردهای عصر صنعت بوده اند با تحولات اخیر  و ورود به عصر دانش دستخوش تغیرات بسیاری گردیده اند . فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی مدیریت به عنوان یک پدیده جدید و به عنوان یک عامل پیش برنده در انطباق سازمان ها با تحولات امروزین شناخته شده اند .

( ابراین، ماراکاس 2008 )

در عصر حاضر سیستم های اطلاعات از حیاتی ترین عوامل باقی ماندن سازمانها در عرصه های رقابتی تجارت و صنعت داخلی و جهانی هستند و روز به روز بر دامنه منابع اطلاعاتی سازمانها جهت ارائه خدمات و کالاهای بهتر به عنوان اهداف اصلی و پشتیبانی از فرآیندهای ضروری به عنوان اهداف ثانویه افزوده می شود . بدیهی است که گسترش دامنه کاربرد سیستم های اطلاعات در سازمانها این سئوال را در پی دارد که این سیستم ها تا چه اندازه بر میزان ارزش افزوده سازمانها در مقایسه با میزان سرمایه گذاری آنها می افزایند . گزارشات سالهای اخیر حاکی از آن است که همگی سرمایه گذاریهای انجام شده در زمینه فناوری اطلاعات منجر به برآورده شدن توقعات و انتظارات سازمانها نشده است . ( مک کینزی 2008 )

بنابراین لازم است که هزینه های بکارگیری سیستمهای اطلاعات در سازمانها با بررسی میزان کمک آن به سازمان بررسی و تأیید گردد .

از آنجا که دست یابی به معیار معین موفقیت یک سیستم معمولا مشکل است ، بسیاری از محققان سیستم های اطلاعات از ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم عنوان شاخص واسط برای تعیین عملکرد کاربر و موفقیت سیستم اطلاعات استفاده کرده اند . در مطالعات

 مربوط به سنجش موفقیت سیستم های اطلاعات از معیار ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم اطلاعات و رضایتمندی آنان استفاده شده است ..

در این پژوهش ما بر مشخصه هایی از سیستم های اطلاعات تمرکز خواهیم کرد که منجر به رضایتمندی کاربر نهایی خواهد شد .

1-1   بیان مساله

زمانی که فشارهای رقابتی افزایش می یابد ، مدیران تلاش می کنند تا هر میزانی از بهره وری افراد ، فرایندها و فناوری های اطلاعات جدید (IT) را درک کنند.این موضوع منجر به این سوال می شود که مدیران چگونه می توانند سیستم های اطلاعاتی را برای دستیابی به سطوح بالاتر عملکرد از سوی کاربران نهایی ، پیکربندی کنند؟ در این خصوص ، مدیران به طور پیوسته به دنبال توصیه ای در مورد چگونگی مواجهه با وعده ها و انتظارات افزایش مستمر بهره وری از طریق استفاده از IT می گردند.

امروزه دستیابی به عملکرد بالاتر در استفاده از IT در سازمان مشکلی مستمر در تحقیق سیستم های اطلاعاتی است. در حالیکه شرکت ها به سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات (IT) ادامه داده اند ، درک این وعده ها و انتظارات که IT منافع بهره وری در حال افزایشی را فراهم می کند دشوار شده است. هنگامی که فشارهای رقابتی افزایش می یابد ، مدیران از هر نوع به دنبال این هستند که هر میزانی از بهره وری سرمایه گذاری خود در IT را دریافت کنند.

سوال اساسی برای هر مدیری این است که چگونه فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی موجب افزایش عملکرد کارکنان خواهد شد .

مشکل محققان سیستم های اطلاعاتی در مورد اینکه به مدیران بگویند برای دستیابی به بالاترین سطح عملکرد از سوی کاربران برنامه های IT ، چه باید کنند ، ادامه دارد. به عنوان یک موضوع عملی ، مدیران می خواهند قادر به شناسایی ویژگی های یک سیستم اطلاعاتی باشند که می تواند برای کسب بالاترین عملکرد کاربر ، مدیریت شود. ( کسیتانوریت 2011 )

پاسخ ، نیازمند شناسایی و تحلیل ارتباطاتی است که می تواند بین ویژگی های سیستم ها و عملکرد فردی ایجاد شود. مطالعات قبلی درباره عملکرد کاربر، این مسئله را به طور نظام مند بررسی نکرده اند. در این تحقیق ، این سوال را با تلاش برای شناسایی آن خصوصیاتی ازسیستم های اطلاعات مدیریت ( IS ) که منجر به بالاتربن سطوح عملکرد فردی کاربر نهایی می شود ، دنبال می کنیم.

مطالعات زیادی وجود دارند که عملکرد کاربر نهایی در سیستم های اطلاعاتی را بررسی کرده اند. این مجموعه ادبیات را می توان به دو نوع تحقیق تقسیم کرد  :

1)        مطالعات تناسب وظیفه- تکنولوژی

2)        مطالعات رضایت کاربر

هر دسته مطالعات عملکرد کاربر نهایی را با دیدگاه متفاوتی انجام می دادند .

روش تناسب وظیفه- تکنولوژی  :

این روش فرض می کند که زمانی که وظیفه کاربر و تکنولوژی همخوانی دارند ، عملکرد کاربر بالاتر خواهد بود. در نتیجه ، مطالعات تحت این روش تلاش می کنند تا مشخصه های وظیفه و تکنولوژی و “نیکویی برازش” بین تکنولوژی های خاص و وظایف کاربر نهایی را تعریف کنند .

روش مطالعات رضایت کاربر :

در این روش این موضوع را که کدام خصوصیات معین IS نظیر کیفیت سیستم ، کیفیت اطلاعات و استفاده از سیستم و رضایت کاربر می توانند بر عملکرد کاربر اثر بگذارند ، بررسی می کنند. مطالعات رضایت کاربر بسیاری در دهه گذشته انجام شده اند که تلاش می کنند تا عواملی از سیستم های اطلاعاتی را که منجر به عملکرد بالای کاربر می شوند ، شناسایی کنند

از آنجا که دستیابی به یک معیار معین جهت تعین عملکرد کاربر و به طبع آن موفقیت یک سیستم معمولا مشکل است ، بسیاری از محققان سیستم اطلاعات از ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم به عنوان شاخص واسط برای تعیین عملکرد کاربر و موفقیت سیستم اطلاعات استفاده کرده اند . ارزیابی استفاده کنندگان سنجشی است که توسط استفاده کنندگان نسبت به کیفیت های یک سیستم در طول یک پیوستار از مثبت تا منفی صورت می گیرد .بدیهی است اگر استفاده کنندگان به سیستم مورد بهره برداری امتیازات بالا تخصیص دهند این بدان معناست که سیستم باید عملکردشان را بهبود بخشیده باشد و این دلیلی بر موفقیت سیستم می باشد . (نعمت بخش و همکاران(

در حال حاضر معیار غالب مورد استفاده برای ارزیابی سیستم اطلاعات ابزار رضایت استفاده کننده از اطلاعات است که توسط دول و ترکزاده ارائه شده است .

ما در این تحقیق با تمرکز بر دسته مطالعات انجام شده زمینه رضایت کاربر بر این سوال تمرکز می کنیم که چه ویژگی هایی از سیستم های اطلاعاتی منجر به سطوح بالاتر عملکرد کاربرو به طبع آن موفقیت سیستم اطلاعات می شوند.

1-2  اهمیت پژوهش و استفاده کنندگان

ضرورت انجام تحقیق از آنجا ناشی می شود که با توجه به پیشرفت های تکنولوژیکی در زمینه رایانه و گسترش استفاده از آن در سازمانها اعم از دولتی و خصوصی و بویژه توسعه سیستمهای اطلاعاتی و هزینه های سنگینی که برای طراحی، استقرار و استفاده از آنها می شود، ضرورت دارد تاثیری که این سیستم ها و فناوری اطلاعاتی بر بهره وری کارکنان دارند مورد ارزیابی قرار گیرند .

این پژوهش می تواند جهت ارائه پیشنهاداتی به واحد IT سازمان مذکور و نیز سازمان های مشابه دیگر به منظور شناخت جنبه هایی از سیستم های اطلاعاتی که منجر به افزایش رضایتمندی نرم افزاری کاربر نهایی می شود مورد استفاده قرار گیرد

بخش صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کشور به عنوان بخشی كه بالاترین نرخ مشاركت را در تحقق رشد تولید و صادرات را داشته و نیز بیشترین سهم در نرخ رشد اقتصادی را بر عهده خواهد داشت، كانون مهمی برای توجه و برنامه‌ریزی در برنامه های توسعه ای، تلقی می‌شود. گستره فعالیت بنگاههای مرتبط با صنعت ذکر شده در پهنه سرزمین، درهم‌تنیدگی فعالیت­های این حوزه با فعالیت­های بازرگانی و اقتصاد مناطق، سهم فزاینده و مسلم در صادرات كشور، نقش كلیدی در بخش اشتغال­زایی برای جمعیت جویای كار بطور اعم و همچنین دانش‌آموختگان دانشگاهی بطور اخص و ده‌ها عامل مهم دیگر، موید نقش كلیدی صنعت نفت و صنایع وابسته به آن می باشد.

تمامی کشورها به دنبال بهره­وری و کارایی حداکثری از منابع و امکانات مالی، فنی و نیروی انسانی خود می باشند. بی­شک سرمایه­گذاری سرمایه­های ملی و سازمانی در حوزه­های مناسب صنعت، تاثیرات بسزایی در رشد و آبادانی یک کشور، ایفا خواهد نمود. با توجه به تغییر فضای کسب­و­کار در جهان و رقابتی شدن روز افزون توجه و تمرکز بر روش­های مبتنی بر دانش در عرصه مدیریت افزایش یافته است و بر

 همین اساس توجه به این مقوله در صنایع راهبردی نیز بیشتر شده است .یکی از این حوزه های راهبردی استفاده دقیق و به موقع از اطلاعات در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و به خصوص صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از حلقه های مهم ارزش افزوده صنعت نفت و حلقه اصلی جلوگیری از خام فروشی منابع کشور است. صنایع پتروشیمی ایران به عنوان یکی از صنایع راهبردی ایران همواره در صدر توجه برای بکارگیری فناوری­های نوین بوده­اند. در سال­های اخیر با توجه به پیاده­سازی نمونه­های موفق و ناموفق از پروژه­های برنامه­ریزی منابع سازمان[1] در شرکت­های پتروشیمی ایرانی مسأله شناخت عوامل موفقیت این پروژه ها در کانون توجه قرار گرفته است. نظر به اهمیت سیستم یکپارچه سازمانی برای موفقیت، بقا و رشد سازمان‌ها، هدف این پژوهش شناسایی و بررسی عوامل بحرانی موفقیت پروژه پیاده سازی برنامه ریزی منابع سازمان در شرکت­ پلیمر آریاساسول است. در فصل حاضر، ابتدا به شرح و بیان مسأله پژوهشی پرداخته خواهد شد. سپس ضرورت و اهمیت تحقیق بیان می‌شود و اهداف پژوهش ارائه می‌گردد. براساس اهداف طرح شده، سوالات پژوهش بیان می‌گردد. در انتها نیز روش تحقیق، قلمرو تحقیق و ساختار تحقیق بیان می گردد.

1-2- بیان مسأله

سیستم­های اطلاعاتی کارا و یکپارچه که بتوانند همه فعالیت­ها و وظایف موجود در یک سازمان را تحت پوشش قرار داده و اطلاعات لازم و ضروری را به­موقع در اختیار استفاده­کنندگان آن قرار دهند، از ابزارهای مفیدی هستند که سازمان­ها برای افزایش قابلیت­های خود، بهبود عملکرد، تصمیم­گیری بهتر و دستیابی به مزیت رقابتی از آن استفاده می­کنند. شاید یکی از جامع­ترین سیستم­های اطلاعاتی[2] موجود که در سال­های اخیر به طور گسترده­ای مورد استفاده قرار گرفته، سیستم برنامه­ریزی منابع سازمان باشد. ظرفیت ERP در یکپارچه­سازی فرآیندهای سازمان و اطلاعات حوزه­های عملکردی مختلف از طریق یک پایگاه­داده متمرکز، باعث گردیده است که صاحب­نظران، این سیستم­ها را به عنوان پیش نیاز موفقیت در قرن بیست و یکم معرفی کنند [33].

سیستم ERP عبارت است از مجموعه منسجمی از برنامه­هایی که برای پشتیبانی از فعالیت­های اصلی سازمان نظیر تولید، مالی و حسابداری، فروش و بازاریابی و منابع انسانی به کار گرفته می­شود. سیستم ERP قسمت­های مختلف سازمان را در توزیع و تسهیم اطلاعات و دانش، کاهش هزینه ها و بهبود مدیریت فرآیندهای کسب­و­کار یاری می­دهد ‏[12].

پیاده سازی سیستم­هایERP  زمان و منابع قابل توجهی را از سازمان می­گیرد [68]. نمونه های زیادی از شكست پروژه های برنامه ریزی منابع سازمان با وجود سرمایه گذاری بالا گزارش شده است [42].

ارائه دهندگان سیستم­های برنامه ریزی منابع سازمان ادعا می­کنند که محصول آنها بارها آزمایش شده و تحت تجربیات فراوان ایجاد گردیده است و این مهم آنها را قادر می­سازد که راه­حل­های فوق­العاده­ای را برای بخش­های مختلف صنعت و خدمات ارائه کنند. این واقعیت در بسیاری از سازمانها ملموس است، اما تجارب نشان می­دهد این محصولات در بسیاری دیگر از سازمانها نتوانسته­اند آن­گونه که باید مفید و کارگشا باشند، بنابراین پرداختن به عوامل موفقیت سیستم­هایERP  در سازمان­های مختلف از چالش­های مهم محققان از زمان پیدایش ERPبوده است [46].

در سال­های اخیر سیستم­های برنامه­ریزی منابع سازمان مورد توجه سازمان­های ایرانی قرار گرفته­اند. به این منظور بسیاری از سازمان­های بزرگ و متوسط کشور، پروژه­هایی برای انتخاب و پیاده­سازی ERP اجرا نموده­اند. این پروژه­ها در مسیر اجرا با مشکلات و چالش­هایی مواجه بوده و در برخی موارد نیز شکست خورده­اند ‏[19].

صنایع پتروشیمی ایران به عنوان یکی از صنایع راهبردی ایران همواره در صدر توجه برای بکارگیری فناوری­های نوین بوده­اند. در سال­های اخیر با توجه به پیاده­سازی نمونه­های موفق و ناموفق از پروژه­های برنامه­ریزی منابع سازمان در شرکت­های پتروشیمی ایرانی مسأله شناخت عوامل موفقیت این پروژه ها در کانون توجه قرار گرفته است. مسأله اصلی این تحقیق شناسایی، بررسی و رتبه­بندی عوامل موثر در موفقیت پروژه­های پیاده­سازیERP  در شرکت پلیمر آریاساسول است.

[1]  Enterprise Resource Planning (ERP)

[2]  Information System (IS)

:

1- بیان مسأله

حمد و سپاس خدای را که نعمت‌های بیکرانش را بر ما ارزانی نمود و قرآن را برای هدایت بشر نازل فرمود و درود فراوان بر اشرف پیامبران، نبی گرامی اسلام (ص) و خاندان پاکش (ع) و یاران و پیروان آن حضرت باد.

مسئله­ی وفای به عهد یکی از کاربردی­ترین آموزه­های دین مبین اسلام بوده و از مهم­ترین واجبات الهی به شمار می­رود. پایبندی به عهد و پیمان یک اصل جهانی بوده و از امهات فضایل به شمار می­رود و همه­ی مردم جهان از هر قاره و اقلیمی با تمام اختلافاتی كه در افكار و تمایلات دارند در این اصل ریشه­دار و عمیق وفای به عهد اتفاق نظر دارند و عهدشکنی را خیانت و رعایت عهد و پیمان را فضیلت می­شمارند. از آنجا که زندگی در اجتماع و جامعه جزء لاینفك حیات بشری است و برای آنكه از قوام و دوام برخوردار باشد نیازمند مجموعه­ای از قوانین و اصول است كه برخی از آن­ها در قالب قوانین مصوب و مكتوب جای می­گیرند و برخی دیگر اگر چه در قانون مدون و مصوبی ثبت و ضبط نشده­اند ولی قوانین فطری­ای هستند كه در نهاد آدمی قرار داشته و آدمی بالفطره خود را ملزم به رعایت آن­ها دانسته و تجاوز از آن­ها را برای خود جایز نمی­داند زیرا می­داند كه هرگونه تخطی از این قوانین فطری می­تواند حیات توأم با آرامش او را در دنیا به مخاطره انداخته و با نابودی مواجه سازد. قوانینی همچون راستگویی، ادای امانت، احترام به حقوق دیگران و غیره. از جمله این قوانین فطری یكی هم قانون «وفاء به عهد» است. قانونی الهی و انسانی كه همه­ی انسان­ها فارغ از هر دین و آیینی خود را ملزم به رعایت آن می­دانند تا جایی كه بنا به فرموده بزرگان دین حتی مشركان جاهلی نیز خود را ملزم به رعایت آن دانسته و تجاوز از آن را برای خود گناهی نابخشودنی می­دانستند. دین اسلام که کامل­ترین دین آسمانی است، تمام جوانب زندگی بشر در دنیا و آخرت را مورد توجه قرار داده و مسیر صحیح تکامل را فرا روی بشر قرار داده است. از این روست که دین اسلام به عنوان اکمال و اتمام اخلاق بشر معرفی شده است. منابع دین اسلام (قرآن، آموزه­ها  و سیره و کتب علمای اخلاق و فیلسوفان مسلمان) منبع عظیم مسائل اخلاقی است و سرچشمه اصلی احکام و مسائل اخلاقی در میان مسلمانان  محسوب می­شود و دلیل اینکه در این پژوهش به آموزه­ها و سیره نبوی استناد شده است این است که آموزه‌ها و سیره­ی نبوی  به عنوان  یکی از منابع اصلی اخلاق اسلامی مطرح است.

 یکی از مسائل مهمی که در  اخلاق اسلامی مطرح است، مسئله­ی وفای به عهد است که در منابع دینی ما نمونه­های فراوانی از آن وجود داشته و همواره مورد تاکید دین اسلام بوده است. لذا این تحقیق بر آن شده است تا  مسئله­ی وفای به عهد و جایگاه آن در اخلاق اسلامی از حیث اقسام و جایگاه آن در قرآن و آموزه­ها و همچنین در  فیلسوفان مسلمان بررسی کند و به  شرایط و احکام وفای به عهد و دلایل وفاداری و عهدشکنی و ثمرات و زیان­های آن بپردازد.

گفتنی است پرداختن به وفای به عهد در اخلاق اسلامی، فراتر از تحقیق حاضر بوده و نیازمند تحقیقات گسترده­تری است. بنابراین پایان‌نامه حاضر را باید تنها به عنوان درآمدی بر این موضوع دانست.

2- سوالات تحقیق

آنچه در این پایان‌نامه در صدد آن هستیم جواب دادن به سوال­های زیر است.

سوال اصلی:

1- وفای به عهد در اخلاق اسلامی با تأکید بر آموزها و سیره‌ی نبوی چیست؟

سوال­های فرعی:

1- معانی مرادف و مخالف عهد کدام­اند؟ 

2- آیا وفای به عهد اقسامی دارد؟ چه نوع اقسامی دارد؟

3- آیا وفای به عهد یک فضیلت است؟ چه نوع فضیلتی است؟ با کدام یک از فضایل ارتباط بیشتری دارد؟ 

4- وفای به عهد در جنبه­ های مختلف اخلاقی و فقهی و حقوقی چه حکمی دارد و  اگر در مقام عمل با دیگر ارزش­ها تعارض داشته باشد چه باید کرد؟

3- فرضیات تحقیق

در مقام پاسخ­گویی به پرسش­های فوق، می­توان پاسخ زیر را مطرح کرد:

1- وفای به عهد دارای یک معنای عام است و شامل مجموعه گسترده­ای از واژه­های دیگری مثل میثاق و پیمان و وعده می­شود.

2- عهد در رابطه خدا و انسان­ها و حتی با خود نیز  بسته به اهداف عهد دارای اقسامی است وبه تبع وفای به عهد نیز اقسام مختلفی پیدا می­کند.

3- وفای به عهد از فضایلی است که با دیگر فضایل اخلاقی همچون عدالت، صداقت و امانت­داری ارتباط دارد.

4-  وفای به عهد در همه جنبه ­ها حکم وجوبی دارد و با بعضی از ارزش‌ها در مقام عمل تعارض دارد لذا باید با اولویت­بندی مسائل بر مبنای قرآن کریم و آموزه ­های نبوی، این تعارض را برطرف کرد.

4- پیشینه تحقیق

 امروزه در زمینه «وفای به عهد» کتاب­ها، پایان‌نامه‌ها و مقالات متعددی به نگارش در آمده است که حاکی از توجه محقّقان به این امر است. با این وجود، تحقیق و پژوهش درباره­ی «وفای به عهد در اخلاق اسلامی» و حتّی مرتبه­ای کلی‌تر، در «بعد اخلاقی وفای به عهد» سابقه چندانی ندارد و بیشتر به جنبه دینی و حقوقی این موضوع در جامعه پرداخته شده است.

در حال حاضر، با توجّه به بررسی­های انجام‌شده کتاب یا پایان­نامه و یا حتی مقاله­ای مستقل تحت عنوان «وفای به عهد در اخلاق اسلامی با تكیه بر آموزه­ها و سیره­ی نبوی» یافت نشد. با این حال تحقیقاتی چند در ارتباط با این موضوع صورت گرفته است که به صورت پراکنده مطالبی نقل نموده­اند و با موضوع بی‌ارتباط نیست. از جمله آن­ها می­توان به کتاب­هایی نظیر معراج السعاده از ملا احمد نراقی ، گناهان کبیره از آیت الله دستغیب و نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی از مهدوی کنی  و غیره اشاره کرد که صفحاتی را به توضیح این موضوع مهم اختصاص داده­اند و پایان­ نامه ­ها و مقالاتی در این مورد البته نه به این صورت که مورد بحث ما است، به نگارش در آمده است از جمله:

1- «عهد و پیمان در قرآن و روایات» نوشته­ی  راضیه قربانی.

2- «وفای به عهد در قرآن و سنت و نتایج فردی و اجتماعی آن در جامعه» نوشته­ی صدیقه نظری.

3- مقاله «وفا به عهد و پیمان» از آیت الله جوادی آملی. 

4- مقاله «وفای به عهد» نوشته احمد باقری.

5- اهمیت و ضرورت تحقیق

امروزه شاید بتوان گفت که بزرگ­ترین بحران بشریت، بحران اخلاق است که بر تمامی زوایای زندگی انسان تأثیر گذاشته است. بیشتر افراد و جوامع دچار كارشكنی و عدم پایبندی به عهدها و قول و قرارهایشان می‌باشند و نسل امروزی در بستر امراض روان‌پریشانی و سرگردانی دست و پنجه نرم می‌كند، بشر سرگشته و برگشته از مسیر فطرت و معرفت چنان دور شده است كه تنها یك ندای رسای آسمانی زیر لوای روحانی وحی و امداد، می‌تواند به راهش آورد و در تنگناها و پرتگاه­های این سرزمین ظلمانی آنچه خاطر خسته آدمی را مكدر و مشوش می‌كند جای همیشه خالی ایمان و اخلاق است كه از توابع و نتایج این خلأ روحی، دردهای نامرئی و جان­فرسایی هم چون عهدشكنی و دروغ‌پردازی سر از لانه در می‌آورند، انگار بشر تمام راه­های سعادت و سیادت را آزموده و خوشبختی خویشتن را در بیراهه و كجراهه رفتن دانسته است و این شاهراه انحطاط و سقوطی است كه بزرگ‌مردان عالم را به میدان جهاد و اجتهاد كشیده است. بنابراین امروزه علی­رغم پیشرفت­های چشمگیر بشر در عرصه فناوری، بیش از هر زمان دیگری بشر مستلزم پایبندی به عهدهاست و پرداختن به مسئله وفای به عهد در اخلاق بیش از هر زمان دیگری لازم می­نماید و چون اسلام یک دین جهانی است، پرداختن به این مسئله از دیدگاه دین اسلام و آموزه‌های نبوی می­تواند راهگشا باشد.

با نهایت تأسف و تأثر باید اذعان كنیم كه این قانون الهی در جامعه ما طی سالیان اخیر كم­رنگ شده و ما علی­رغم تأکیدات فراوان آیین آسمانی ما، در عمل به آن سستی كرده و خود را چندان پایبند عمل به آن نمی­دانیم و در حال حاضر با دور افتادن جامعه از تعالیم عالیه اسلام كار به جایی رسیده كه ما برای عهد و پیمان­های كتبی و نوشتاری خود نیز اهمیتی قائل نشده و به آسانی آن­ها را زیر پا می­گذاریم و آمارها هرج‌ومرج­ها و  دعواها و مشکلاتی که بر اثر بی­توجهی به تعهدات پیش می­آید رو به افزایش است و خود دلیلی بر این سخن است. لذا لازم دانستم که به این موضوع مهم بپردازم.

6- روش تحقیق

روش تجزیه و تحلیل این پژوهش، روش توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات و مطالعات آن، کتابخانه­ ای است و دامنه­ تحقیق نیز آیات و روایات اسلامی و همچنین کتب فیلسوفان مسلمان و علمای اخلاق است. در سیر مباحث از یک سو آیات و روایات مربوط به بحث را مورد استفاده قرار داده و از سوی دیگر دیدگاه‌های ارائه‌شده از سوی علما و اندیشمندان مسلمان را ملحوظ خواهیم کرد و از تفاسیر معتبر و نیز منابع ارزشمند دیگری که با موضوع تناسب دارد، استفاده خواهیم نمود.

در نگارش این تحقیق تا حد توان تلاش شده است به منابع مهم هم در عرصه­ی اخلاق و نیز متون دینی (آیات و روایات) مراجعه شود. البته بیشتر مباحث تحقیق بر استفاده از آیات و روایات معتبر تمرکز یافته است. بعضی از آیات و روایات، در لابه­لای مطالب تکرار شده‌اند. هدف از این کار برداشت نکات جدید از زاویه­ های گوناگون بوده و درعین‌حال برای اختصار، از تفصیل و بررسی بسیاری از مطالب خودداری شده است.

به سیر منطقی مباحث در تحقیق توجه شده است. بدین­سان که ابتدا به مفهوم عهد پرداخته و سپس اقسام عهد را آورده ­ایم و به دنبال آن به بسط موضوع وفای به عهد در اخلاق پرداخته شده است  و در ادامه به  شرایط و احکام وفای به عهد از نظر فقهی، اخلاقی و حقوقی پرداخته شده است.

7- چینش مطالب

پژوهش حاضر در چهار فصل تنظیم شده است:

نخست به کلیاتی می­پردازیم که نسبت به جنبه­های گوناگون موضوع عمومیت دارد و می‌توان به عنوان مدخل به آن نگریست. سپس به تعریفات و بررسی مفاهیم کلیدی تحقیق مثل: ، وفا، عهد، اخلاق و سیره می­پردازیم.

در فصل دوم، بحث اقسام عهد و یا همان وفای به عهد را بیان خواهیم کرد.

در فصل سوم، وفای به عهد در اخلاق و رابطه آن را با فضایل دیگر توضیح خواهیم داد. 

و سرانجام در فصل چهارم شرایط و احکام وفای به عهد را بررسی خواهیم کرد.

1-1- کلیات
امروزه در اقصی نقاط دنیا شاهد پیشرفت روز افزون ملل مختلف در کلیه زمینه ها، بالاخص اقتصادی می‌باشیم. در هیچ دوره ای جهان چنین دگرگونی سریعی را بر خود ندیده است. از مشخصه های این نظام نوین، تولید بیش از پیش که نتیجه آن مصرف گسترده است، می باشد. این مصرف نتیجه ای جز تولید انبوه مواد ناخواسته یا به عبارت ساده تر، زباله در پی نخواهد داشت. زباله در جوامع شهر نشین، علی الخصوص شهرهای بزرگ که بافت جمعیتی آنها به صورت متمرکز می باشد، به عنوان یک محصول ناخواسته و منفور که در اسرع وقت می بایست آن را از محیط زندگی شخصی دور کرد، تعریف می شود.
امروزه پس از تجارب و آزمایش های طولانی مشخص شده است که ارزشمندترین و مؤثرترین کودها و تقویت کننده ها از انسان بدست می آید. چینی ها قبل از ما این اصل را رعایت می کردند و مدفوعات انسانی را به زمین هایشان بازگشت می دادند[33]. واقعیت اینست که بحرانهای زیست محیطی با وارد کردن خسارات جانی و مالی جبران ناپذیر به انسانها هشدار می دهند که دیگر توان خود پالایی از تن خسته طبیعت بدر آمده است. با این باور مدتهاست که کشورهای پیشرفته به منظور حفاظت از محیط زیست، عملیات تصفیه مواد زائد نظیر فاضلابها را قبل از دفع اجباری نموده اند[32].

تصفیه فاضلابها همواره با تولید دو بخش مجزای پساب و لجن همراه می باشد، از این میان پسابها غالباً کیفیتی مطلوب جهت دفع به محیط دارند در حالیکه لجنها بدلیل آلودگی بسیار زیاد نیاز به تصفیه و تثبیت بیشتر دارند. در یک تصفیه خانه فاضلاب شهری، تأسیسات تصفیه و تثبیت لجن به مراتب حساستر، تخصصی تر و پر هزینه تر از سایر واحدها می باشند، چنانچه به عنوان مثال حدود 30 درصد از کل هزینه احداث تصفیه خانه گرگان به واحد تثبیت لجن اختصاص یافت. بر این اساس بایستی توجهات خاصی بر بهینه سازی فنی و اقتصادی روشهای تصفیه و تثبیت لجن معطوف گردد[32].
در کشورهای پیشرفته چندین سال است که تحقیقات جهت انتخاب الگوی بهینه تصفیه و تثبیت لجن شروع شده است. اینکار بایستی در کشور ما نیز همگام با گسترش صنعت فاضلاب، مورد عنایت مسئولین و متخصصین قرار گیرد. با توجه به اهمیت دو موضوع مطرح شده یعنی زباله شهری و لجن می توان با ترکیب کردن این دو طی فرایند، کود ترکیبی (co-composting) بدست آورد که مشکل زباله شهری و تصفیه خانه را حل کند.
2-1- ضرورت انجام تحقیق
یکی از روشهای مؤثر در خنثی نمودن اثرات نامطلوب زباله ها و لجن، تبدیل آنها به کود کمپوست و استفاده مجدد از آنها به عنوان کودآلی (گیاهی) در کشاورزی است. در بیشتر کشورهای جهان، اقتصادی بودن این روش نسبت به سایر روش ها به اثبات رسیده است، بخصوص در مناطق کشاورزی و اطراف شهرهای کوچک (به طرق غیر صنعتی)، که حتی پایین بودن هزینه حمل و نقل، فراوانی مواد آلی و نیروی انسانی ارزان، می تواند بسیار اقتصادی باشد[10].
البته ذکر این مطلب ضروری است که کمپوست ترکیبی باید کاملاً در شرایط مناسب و بهداشتی تهیه و مصرف شود، زیرا زباله یک ترکیب نامتجانس است و کلیه اجزاء تشکیل دهنده آن قابلیت کمپوست شدن را ندارند و از طرفی بعضی از مواد متشکله زباله چنانچه با خاک مخلوط شوند، موجب نزول کیفیت آن می گردد و تعدادی از آنها موجب آلودگی خاک شده، از طریق جذب در گیاهان به انسانها و حیوانات انتقال می یابد که این خود موجب زیان های جبران ناپذیری می گردد و همچنین لجن دارای مقدار زیادی فلزات سنگین است که خود موجب نزول کیفیت لجن می گردد[10].
3-1- اهداف تحقیق
کمپوست ترکیبی فرآیندی است که خواه ناخواه با توجه به مشکلات عدیده ناشی از دفع نامناسب زباله‌های شهری ومشکلات لجن در تصفیه خانه ها در آینده ای نزدیک رشد و توسعه خواهد یافت. کمپوست فرآیندی سهل و ممتنع است. ساده به آن جهت که نیاز به دستگاهها و تجهیزات پیچیده الکترونیکی و مکانیکی ندارد و با کمترین امکانات در تمامی مناطق با اقلیم های متفاوت و با هر ظرفیتی قابل اجرا است و ممتنع به آن خاطر که فرآیند یک فرآیند بیولوژیکی است. یعنی با موجودات زنده می بایست سروکار داشت و شرایط مناسب را برای تغذیه و رشد آنها می باید تأمین نمود. از این رو شناخت فاکتورها و عوامل موثر بر حیات، تغذیه ورشد این موجودات بسیار اساسی و مهم می باشد و کوچکترین بی اطلاعی از این امر موجب تولید محصولات ناخواسته در فرآیند کمپوست ترکیبی خواهد شد که موضوع اصلی ما در این رساله می باشد.
4-1- فرضیات تحقیق
1) تأثیر میزان هوادهی بر عملکرد کمپوست ترکیبی
2) تأثیر اندازه ذرات بر عملکرد کمپوست ترکیبی
3) تأثیر عمل زیر و رو کردن بر عملکرد کمپوست ترکیبی
4) تأثیر فصول تابستان و زمستان بر عملکرد کمپوست ترکیبی
فصل دوم: ادبیات موضوع
1-2- شناخت کمپوست ترکیبی
یکی از روشهای مؤثر در خنثی نمودن اثرات نامطلوب زباله ها و لجن، تبدیل آنها به کود کمپوست و استفاده مجدّد از آنها به عنوان کودآلی (گیاهی) در کشاورزی است. در بیشتر کشورهای جهان، اقتصادی بودن این روش نسبت به سایر روش ها به اثبات رسیده است، بخصوص در مناطق کشاورزی و اطراف شهرهای کوچک (به طرق غیر صنعتی)، که حتی پایین بودن هزینه حمل و نقل، فراوانی مواد آلی و نیروی انسانی ارزان، می تواند بسیار اقتصادی باشد]10[.
البته ذکر این مطلب ضروری است که کمپوست ترکیبی باید کاملاً در شرایط مناسب و بهداشتی تهیه و مصرف شود، زیرا زباله یک ترکیب نامتجانس است و کلیه اجزاء تشکیل دهنده آن قابلیت کمپوست شدن را ندارند و از طرفی بعضی از مواد متشکله زباله چنانچه با خاک مخلوط شوند، موجب نزول کیفیت آن می گردد و تعدادی از آنها موجب آلودگی خاک شده، از طریق جذب در گیاهان به انسانها و حیوانات انتقال می یابد که این خود موجب زیان های جبران ناپذیری می گردد و همچنین لجن دارای مقدار زیادی فلزات سنگین است که خود موجب نزول کیفیت لجن می گردد]10.[
از این رو قبل از وارد شدن به بحث اصلی یعنی تبدیل زباله و لجن به کودآلی، شناخت منابع گوناگون تولید کننده زباله و ترکیبات آن ضرورت پیدا می کند.