با گسترش روز افزون تجارت بین الملل، صنایع مختلف در جهان نیز در حال تغییر و تحولات سریعی است و رقابت بین المللی روز به روز در بازارهای مختلف گسترش می‌یابد. آزاد سازی و گسترش رقابت در این بازارها، یكی از جنبه های مهم در روند جهانی شدن است. حركت به سمت رقابت بیشتر، كشورهای مختلف را به تجدید ساختار بازارها و نظام مقرراتی آنها سوق می‌دهد. این امر توجه صنعت گران و نهادهای نظارتی بازارهای مربوطه را به لزوم تأكید بیشتر بر افزایش کمی و کیفی تولید ،كارایی، كیفیت خدمات پس از فروش، تنوع بخشی محصولات، بهبود در تکنولوژی تولید و ساختار عملیاتی، شایسته سالاری در گزینش كاركنان و غیره معطوف می‌سازد.

صنعت ماشین آلات راهسازی می‌تواند از منابع كسب درآمد ارزی برای اقتصاد ملی نیز به شمار آید مشروط بر اینكه از ظرفیت و توان لازم برای فعالیت در بازارهای بین المللی و به خصوص بازارهای کشورهای منطقه بر خوردار باشد و بتواند متناسب با تقاضای این بازارها محصولات را تطبیق و قابل عرضه نماید، از طرفی عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی تبدیل به یك فرآیند بلند مدت گشته است که پس از سالها و پس از 22 بار درخواست در سال 1384 ایران توانست با جلب نظر اعضا طی یک دوره 10 ساله به عنوان عضو ناظر پذیرفته شود که در دهه 80 شمسی و با تشدید تحریم ها و وضع تحریم های یکجانبه و چند جانبه این عضویت کمرنگ تر از گذشته شد، اما با روی

 کار آمدن دولت یازدهم و بحث توسعه روابط مبتنی بر احترام با سایر کشورها و در اولویت قرار گرفتن عضویت ایران در این سازمان در برنامه های اعلام شده از طرف وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت، مجددا بحث الحاق ایران به این سازمان مطرح گردیده است، بر همین اساس این تحقیق ضمن بررسی و مروری بر جایگاه و نقش سازمان تجارت جهانی (WTO)، در پی بررسی اثرات الحاق ایران به این سازمان بر روی رقابت پذیری صنعت تولید ماشین آلات راهسازی خواهد بود.

1-2) بیان مساله تحقیق

تا کنون 160 کشور جهان رسما به عضویت سازمان تجارت جهانی درآمده اند و 24 کشور جهان از جمله ایران جهت پیوستن کامل به آن به عنوان عضو ناظر مشغول به مذاکرات دو یا چند جانبه هستند، که در بین کشورهای غیر عضو ایران مهم ترین اقتصاد به شمار می آید و پیوستن به این سازمان یک ضرورت و الزام اجتناب ناپذیر برای کشورهای غیرعضو از جمله ایران در دنیای با تغییرات پرشتاب امروز که پیوسته با ادغامها و ترکیبهای اقتصادی همراه است، به حساب می آید.

از دیگر روی چشم انداز آتی صنعت تولید ماشین آلات راهسازی نمایانگر این واقعیت است که این صنعت در معرض تحولات اساسی در عرصه تکنولوژیک و سازمانی قرار دارد به طوری که پیش بینی می گردد که سالانه رشدی 6 درصدی داشته باشد و ارزش این صنعت در سال 2017 به 190 میلیارد دلار  در جهان خواهد رسید. در چهارچوب این تحولات از یکسو در زمینه مواد و قطعات مورد نیاز این ماشین آلات، نیروی محرکه آن و مجموعه های اصلی تشکیل دهنده آن دگرگونی های بنیادین در حال وقوع است و از سوی دیگر به اعتبار ملاحظات معطوف به روندهای جهانی سازی، دگرگونی های بنیادین در زمینه موازین رقابت در عرصه های ملی و بین المللی به وقوع خواهد پیوست. اولین و ساده ترین پیام این روند در صنعت ماشین آلات راهسازی در کشور ورورد ماشین آلات راهسازی با برندهای معتبر جهانی به کشور خواهد بود و از طرفی ورود قطعات اولیه با کیفیت بالاتر و هزینه کمتر جهت تولید این ماشین آلات را درپی خواهد داشت.

صنعت ساخت ماشین آلات راهسازی در طول تاریخ و در شرکت های بزرگ این صنعت از جمله کاترپیلار، لیبهر، کوماتسو، آلیسچالمرز  و اینترنشنال هیوج صاحب تکنولوژی و مرجع صدور استانداردهای ویژه خود بوده اند که به طراحی، مهندسی و تولید انواع لودر، بکهو لودر، بیل مکانیکی، بولدوزر، غلطک های راهسازی، گریدر، اسکریپر اقدام نموده اند، لذا این صنعت همواره به عنوان صنعتی مهم مطرح بوده و از لحاظ اشتغال زایی این نکته قابل تأمل است که به ازای هر دستگاه لودر به طور مستقیم و غیر مستقیم اشتغال 12 نفر ایجاد خواهد شد و به واسطه ارتباطات بسیار گسترده و وسیع پیپشین و پسین که در طیف محصولات تولید شده بسیار وسیعی که دارند از جمله انواع لودرها، غلطک ها، بیل های مکانیکی، بولدوزرها و بسیاری دیگر  نیز  مورد توجه توسعه و نظام سیاستگزاری کشورهای جهان قرار داشته اند. (سترگ ، 1393، ش 3 و 4)

اهمیت این صنایع برای کشور و روند جهانی آن نشان می دهد که جهت گیری امروز صنعت ساخت ماشین آلات راهسازی و نیز ماشین آلات عمرانی و معدنی ایران چاره ای جز جهانی شدن ندارد و بطور کلی استراتژی جهانی شدن کشور و ورود به عرصه رقابت جهانی، بزرگترین چالش کشور در راه توسعه صنعتی است.

فعالیت در تولید ماشین آلات راهسازی، که به دلیل تقاضا، نقدینگی و سودآوری بالا امکان پذیر شده است، اگر با اصلاحات ساختاری و برنامه ریزی جهت ارتقای کیفی محصولات تولید شده و حضور در بازارهای منطقه ای و جهانی که به دلیل نیاز روز افزون در تولیدات زیرساخت های جدید در کشورهای مختلف و به خصوص کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان، ترکمنستان استمرار پیدا کند، می تواند به صنعت رقابت مندی تبدیل شود.

با توجه به اینکه تا کنون هیچگونه تحقیقی درباره تأثیرات الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بر صنعت تولید ماشین آلات راهسازی کشور انجام نپذیرفته است، لذا در این پژوهش با هدف بررسی تأثیرات این الحاق سعی دارد تا به این سؤال کلیدی پاسخ دهد که آیا پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی بر رقابت پذیری صنعت تولید ماشین آلات راهسازی کشور اثر خواهد داشت؟