دانش فقه راه رسیدن به احکام عملی شریعت را هموار می­کند و فقه اسلامی مجموعه عظیمی است از قوانین و پیشنهادهای سازنده الهی برای همه شئونات فردی و اجتماعی بشر که از کوچک­ترین مسائل تا بزرگ­ترین معضلات سیاسی و اجتماعی، رهنمون دارد. این مجموعه دقیق و عمیق در گنجینه پر بار کتاب و سنت دفین بود که پس از رحلت پیامبر (ص) ، فقها در کشف این گنج پنهان کوشیدند و روز به روز

 به تازه­تر از تازه دست یافتند و بر این یافته­ها افزودند تا به امروز که مجموعه پر بار حقوقی اسلام را به نام فقه، فرا روی ما قرار دادند.

بی­گمان مجموعه­ای چنین دقیق و عمیق را اصولی متقن باید، پس به زودی دانشی بنام  اصول فقه پا گرفت و این اصول راه تفرّع و تشعّب فقه را باز کرده و آن را در بستر زمان و مکان که مؤثرترین عناصر تکامل قوانین است، بسط و توسعه­ای شگرف داد.

تحقیق حاضر تلاشی است در معرفی یکی از مهم­ترین مباحث این اصول با عنوان «مطلق و مقید» که کاربرد آن در نصوص و متون فقهی و حقوقی و محاورات مردم بسیار ملموس است.

در این میان گاهی متون و مفهوم کلام و قانون روشن و گویا نیست و شنونده یا حقوقدان در مواجهه با سخنان و یا هر یک از مواد قانونی برای درک صحیح از مدلول حقیقی الفاظ و مصوبات نیاز به ابزار و روش­هایی دارد تا به کمک آنها هدف واقعی گوینده و مقنن را کشف نماید. از مهم­ترین روش­هایی که به کمک آن به مراد واقعی متکلم پی می­بریم، مقدمات حکمت است. کاربرد این مقدمات در حوزه­های زیادی به چشم می­خورد که از جمله آنها می­توان به حوزه فقاهت و استنباط احکام شرعی، اصول فقه، حقوق موضوعه و محاورات مردم اشاره کرد. بنابراین بررسی مقدمات حکمت و نقش آن در اطلاق از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. از آنجایی که در این زمینه، اثری که به طور اختصاصی به بررسی مقدمات حکمت و کاربرد آن در فقه و حقوق پرداخته باشد، یافت نشده است، ضرورت دیده شد که به طور اختصاصی به این موضوع پرداخته شود. بدین سبب این نوشتار در سه فصل به این موضوع می­پردازد.

در فصل نخست کلیات تحقییق، تعاریف و مفاهیم، در فصل دوم مباحث مربوط به اطلاق و تقیید و در فصل سوم به بحث و بررسی مقدمات حکمت و کاربرد آن­ها پرداخته خواهد شد. و در انتها نتیجه کلی بحث بیان می­شود. گفتنی است که در طول ارائه کلیه مباحث، سهولت فهم، روانی مطالب و استفاده از کتب دست اول و معتبر در این زمینه، مهم­ترین امور در دیده ما بوده­اند.

آنچه گفتیم درباره سیاق و شیوه ارائه مطالب بود؛ اما درباره محتوای مطالب بیش از این     نمی­توان گفت که این اثر نتیجه تلاشی سخت و کوششی بسیار در تأمین اهداف یاد شده و نیز اهداف درونی است. و اینکه این مجهود تا چه اندازه به مقصود نزدیک شده، محتاج داوری اساتید ژرف اندیش است.