نیاز به تامین مایحتاج زندگی روزمره و بازار عرضه و تقاضا از دیر باز موجب شکل گیری و گسترش گونه های مختلف مشاغل و صنایع در تار و پود شهر ها شده است. گاهی رشد قارچ گونه برخی صنوف در گذشته موجب بروز و افزایش معضلات نوین شهرنشینی اعم از آلودگی های هوا، صوتی، زیست محیطی و ترافیکی گشته است. این رشد نامتوازن شهری و گاهی اوقات گسترش محدوده شهری تا روستاهای مجاور، واحد های تولیدی هم چون دامداری ها را به عامل تهدید کننده سلامت شهر و شهروندان مبدل کرده است.

مطالعات موجود حاکی از آن است که مشکلات پدید آمده از استقرار صنایع در محدوده شهرهای ایران به خصوص در کلان شهرها بیشتر به واحد های کوچک تولیدی و خدماتی مثل تعمیرگاه های خودرو، نجاری، آهنگری، آبکاری و … متعلق است. این فعالیت ها از یکسو در ایجاد اشتغال، تامین کالا و خدمات مورد نیاز شهروندان و کمک به رشد و توسعه صنعت و اقتصاد کشور موثرند و از سوی دیگر در صورت عدم رعایت اصول مکان یابی و همچنین عدم بکارگیری روش های کنترل آلودگی و مزاحمت، استقرار آنها در بافت شهری مشکلات بی شماری را به همراه دارد که طبعاً برای رفع و یا کاهش این مشکلات لازم است اقدامات و مطالعات خاصی انجام پذیرد.

وجود کارگاه‌ها و اصناف و مشاغل مزاحم شهری از جمله معضلاتی است که باعث‌آلودگی صوتی و ایجاد مزاحمت برای شهروندان و نیز بروز سد معبر در پیاده روها در شهر ها شده است و براساس طرح های بالادست و استانداردهای شورای عالی معماری و شهرسازی کشور وجود این کارگاه‌ها در سطح شهر ممنوع است و دستگاه های مربوطه بر اساس تفویض اختیار قانونی اختیار برخورد و انتقال این صنوف به خارج از شهر را دارند. این نوع مشاغل برخی دارای سابقه تاریخی بوده و از سال ها پیش در شهر وجود داشته اند و برخی با افزایش جمعیت و گسترش محدوده شهر به تدریج داخل شهر قرار گرفته اند. در این زمینه کلیه مشاغل صنعتی که آلودگی های زیست محیطی، هوا و صوتی را به دنبال دارند یا حضورشان در شهر مشکلات و خسارات زیادی در پی دارد و ماهیتاً نمی توانند از آلودگی های خود بکاهند، باید از شهر خارج شوند.

اما از طرف دیگر باید توجه داشت که انتقال این واحد ها کاری بسیار دشوار و زمان بر خواهد بود و نیازمند ایجاد مجتمع ها و شهركهایی در مکان مناسب و با امکانات مکفی می باشد. مشکلات موجود در این راه به حدی است که برخی از کلان شهرها با وجود تجربه 20 ساله هنوز در ابتدای راه بوده و امروزه شاهد حضور مشاغل مزاحم و آلاینده در شهرها می باشند.

 

1-2-                 بیان مسئله

یكی از بارزترین عوامل آلوده كننده محیط زیست شهری مشاغل آلاینده مستقر در سطح شهر می‌باشد، لذا در راستای سیاست‌های حفظ محیط زیست انتقال و جابجایی این مشاغل  به مكان های مناسب ، یك ضرورت است، مشكل اساسی در اجرای این سیاست ها جلب رضایت صاحبان مشاغل به این انتقال است كه این امر از طریق اتخاذ متدهای آموزشی متفاومت و مختلف از نظر كیفیت و كمیت با توجه به شرایط فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی هر كدام از این مشاغل ، قابل اجراست، مشاغل آلاینده سهم بسیار عمده ای در این مورد ایفا می‌نمایند كه

 

 تهدید بسیار عمده ای برای محیط زیست بشمار می‌روند كه از طریق ارائه آموزش‌های لازم به صاحبان این مشاغل بستر لازم برای خروج این مشاغل از شهرها و انتقال به فضای مناسب با توجه نوع فعالیت حائز اهمیت بسزایی می‌باشد.

در شهر تهران موارد خطرناک و شیمیایی بسیار زیاد و متنوعی در مشاغل وجود دارد که ریسک بالایی را برای مناطق مختلف شهر تهران به همراه خواهد داشت. در درجه اول، شناسایی این مکان های مستعد خطر بسیار ضروری و حیاتی است. همچنین باید اولویت بر حسب میزان تأثیر ناشی از این تاسیسات برای محیط های شهری و میزان آسیب پذیری محدوده های مجاور آنها تعیین شود و ارائه راهكارهای لازم جهت انتقال این مشاغل به خارج از شهر.

 

1-3-              اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

در این تحقیق مهم ترین مسأله عبارت است از:

موثرترین موانع جلب مشارکت صاحبان مشاغل آلاینده جهت انتقال به خارج شهر کدام است و چه راه حل های برای آن وجود دارد. بی توجهی در این امر و عوامل ناشی از آن به عنوان یکی از مهمترین آلاینده های محیط زیست به علت کمیت گوناگون مواد و توسعه بی رویه شهرها ، محدودیت های وضع شده برای خدمات عمومی در شهرها و عدم تکنولوژی مناسب موجب مشکلات ویژه ای شده است که مورد توجه سیاست گذاران ، برنا مه ریزان و مجریان قرار گرفته است.با وجود مشكلات زیست محیطی كه در شهرها شاهد هستیم روشن است كه مشاغل آلاینده سهم بسیار عمده ای در این مورد ایفا می‌نمایند كه تهدید بسیار عمده ای بشمار می روند كه از طریق ارائه آموزش‌های لازم به صاحبان این مشاغل بستر لازم برای خروج این مشاغل از شهرها و انتقال به فضای مناسب با توجه نوع فعالیت حائز اهمیت بسزایی می‌باشد.

 

1-4-                 اهداف تحقیق

بررسی موانع جلب مشاركت صاحبان مشاغل آلاینده در خروج از شهر.

1-4-1-             اهداف كلی

بررسی شیوه ها و روش‌های جلب مشاركت مردمی در کاهش عوامل و عناصر آلاینده.

1-4-2-             اهداف آرمانی

دست یابی به بهترین شیوه ای كه بتوان از طریق آن صاحبان مشاغل آلاینده را مجاب به انتقال تجهیزات خویش به خارج از شهر نمود.

1-4-3-             اهدف ویژه

1- دستیابی به بهترین شیوه انتقال مشاغل آلاینده از شهر

2- افزایش مشارکت صاحبان مشاغل آلاینده مبنی بر خروج آنها از سطح شهرو رفع آلودگی

3- افزایش رفاه و آسایش شهروندان.

 

1-5-           سوالات تحقیق

 

1-  آیا مشاركت مردم در كاهش آلاینده ها می‌تواند موثر باشد؟

2- آیا بالا بردن سطح آگاهی صاحبان مشاغل آلاینده، امكان سهولت در خروج این مشاغل از شهر را حاصل می‌نماید؟

3- آیا روش‌های آموزشی مناسب به جهت افزایش آگاهی صاحبان مشاغل آلاینده می تواند راهكار مناسبی باشد؟

4- آیا آموزش صاحبان مشاغل آلاینده در كاهش آلودگی زیست محیطی شهرها ، عملی است؟

5-  چه شیوه آموزشی مناسب  برای صاحبان مشاغل آلاینده،می‌تواند اجرا شود؟

6- چه اصولی در جلب مشاركت شهروندان و صاحبان مشاغل آلاینده برای خروج از شهر، می‌بایست مورد توجه قرار گیرد؟

 

 

 

1-6-        فرضیات تحقیق

 

• فرضیه اول: اتخاذ یك روش آموزشی مناسب به عنوان عامل کلیدی در جهت رفع موانع­موجود به منظور جلب نظرصاحبان مشاغل آلاینده برای خروج از شهر، موثر است.
• فرضیه دوم: آموزش‌ها و بالا بردن سطح آگاهی صاحبان مشاغل آلاینده، می‌تواند سبب رفع نسبی موانع موجود به منظورجلب مشاركت صاحبان مشاغل آلاینده برای خروج از شهر شود.
• فرضیه سوم: ساماندهی مطلوب بخش های صنعت، خدماتی و .. عامل مهم و الزامی برای رفع موانع موجود برای جلب نظر صاحبان مشاغل آلاینده در خصوص انتقال این مشاغل به خارج شهر به منظور حفظ محیط زیست شهری، می باشد.

 

 

1-7-           تعاریف واژه ها

مفهوم آموزش: آموزش فرآیندی است تأثیر گذار بر رفتار كه تغییراتی را در دانش، نگرش‌ها، ارزش‌ها و مهارت‌های مورد نیاز در جهت ارتقاء یا نیل به هدف مورد نظر، در هر زمینه ای ایجاد می‌كند.آموزش توام با پرورش به آماده شدن فرد برای كسب الگوهای نوین رفتاری كمك می‌كند.آموزش عبارت است از تجاربی كه باعث تحول در متعلم می‌گردد.

تعریف عملیاتی : مشاغل آلاینده، به مشاغلی اطلاق می‌گردد كه باعث ایجاد آلودگی زیست محیطی از هرنوع( هوا،آب،خاكو غیره…)موجب می‌شوند.

مفهوم تكنولوژی آموزشی: دانش چگونگی ایجاد شرایطی برای توانایی تغییر در رفتارهای فردی و جمعی جوامع آموزشی به كمك امكانات موجود.آموزش  موثرترین ابزار و شیوه افزایش آگاهی افراد در مواجه با مسائل و معضلات جامعه است(لاهیجانیان, 1390).

تعریف عملیاتی: برای تكنولوژی آموزشی سه بعد عملیاتی می‌توان در نظر گرفت:

الف) استفاده از رسانه ها و وسایل جدید در امر آموزش و یادگیری

ب) مجموعه روش‌ها و فنون ها كه در طراحی، اجرا و ارزشیابی آموزشی به كار می‌رود.

ج) حل مسئله، كه در این دیدگاه به طور كلی تكنولوژی آموزشی مجموعه روش‌ها و راهبردهایی است كه با یك دیدگاه سیستمی به تجزیه و تحلیل و پیدا كردن و حل مشكل می‌پردازد(لاهیجانیان, 1390).

مفهوم جلب مشاركت: انجام یك فعالیت آگاهانه با استفاده از روش ها و فنون مختلف در رابطه با موضوع یا یك طیف خاص به منظور دخیل كردن این قشر در فعالیت، در این تحقیق به معنی مجاب نمودن صاحبان مشاغل آلاینده واقع در داخل شهر می‌باشد.

تعریف عملیاتی: اجرای برنامه تدوین شده، مراقبت‌ها و عملیات اجرایی به منظور ایجاد تغییر در دید نسبت به محیط زیست شهری،بهبود حس تعلق،دست یابی به رشد مناسب،حفظ و ایجاد انگیزه در صاحبان این مشاغل.