: کنترل اجتماعی در همة جوامع و گروهها اعمال می­شود، اما چگونگی و نحوه اعمال آن در فرهنگ­های مختلف متفاوت است. طبق نظریة شرمساری بازپذیرکننده، جامعه باید محیطی فراهم بیاورد که در آن پذیرش متخلف و برگشت او به جامعه، به عنوان هدف اصلی دنبال گردد. نظریة شرمساری بازپذیرکننده، رهیافتی نئودورکهایمی است که بر نقش نیروهای ساختاری و فرهنگی در انسجام اجتماعی و جرم تأکید می­گذارد. این نظریة، عدسی­های جدیدی پیش روی جامعه قرار می­دهد و پیشنهادات و راهکارهای متفاوتی را در حوزه­های گوناگون نهادی از جمله خانواده، مدرسه، محله، پلیس، دادگاه و … عرضه می­دارد.

اهداف: اهداف تحقیق حاضر عبارتند از: آزمون تجربی و بررسی تأییدپذیری هر کدام از ابعاد نظریة شرمساری بازپذیرکننده، ساخت ابزارهای (مقیاس­های) اندازه­گیری، بررسی رابطة ابعاد شرمساری بازپذیرکننده با ابعاد بزهکاری، استفاده از متغیرهای میانگر، بررسی کاربست­پذیری نظریة شرمساری بازپذیرکننده، بررسی و آزمون مدل­های مختلف تحلیلی، بسط نظریة شرمساری و بررسی دلالت­های سیاستی نظریة شرمساری بازپذیرکننده.

 

کلیدواژه­ها: شرمساری، شرمساری بازپذیرکننده، انگ­زنی، به­هم­پیوستگی، اجتماع­گرایی، عدالت ترمیمی، بزهکاری

فهرست مطالب

            عنوان                                                                                                                     صفحه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول: طرح موضوع…………………………………………………………………………………………………………………	2
1-1 بیان مسأله ………………………………………………………………………………………………………………………………	2
1-2 اهداف تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..	12
1-2-1 هدف کلی……………………………………………………………………………………………………………………………	12
1-2-2 اهداف فرعی……………………………………………………………………. ………………………………………………..	12
1-3 سوالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………	12
1-3-1 سوال اصلی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….	12
1-3-2 سوال فرعی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….	12
2 فصل دوم: پیشینة تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..	15
2-1 پیشینه تجربی…………………………………………………………………………………………………………………………..	15
2-1-1 پژوهش‏های داخلی  …………………………………………………………………………………………………………….	15
2-1-2 پژوهش‏های خارجی…………………………………………………………………………………………………………….	15
2-1-2-1 آزمونهای غیرمستقیم نظریة شرمساری بازپذیرکننده………………………………………………………………	16
2-1-2-2 آزمونهای مستقیم نظریة شرمساری بازپذیرکننده……………………………………………………………………	19
2-1-2-2-1 جرایم یقه سفید……………………………………………………………………………………………………………	20
2-1-2-2-2 تخلفات مجرمانه خرد…………………………………………………………………………………………………..	20
2-1-2-2-3 بزهکاری نوجوانان……………………………………………………………………………………………………….	22
2-1-2-2-4 قلدری………………………………………………………………………………………………………………………..	23
2-1-2-3 طرح آزمایشی شرمساری بازپذیرکننده………………………………………………………………………………..	25
2-1-2-4 جمع بندی، تحلیل و نتیجه گیری از پیشینة تحقیقات تجربی………………………………………………….	28
2-2 پیشینه نظری…………………………………………………………………………………………………………………………….	33
2-2-1 مروری بر تعاریف شرم و مفاهیم مرتبط با آن…………………………………………………………………………..	33
2-2-1-1 شرم………………………………………………………………………………………………………………………………..	33
2-2-1-2 رشد شرم………………………………………………………………………………………………………………………..	35
2-2-1-3 گناه………………………………………………………………………………………………………………………………..	37
2-2-1-4 رابطه شرم و گناه……………………………………………………………………………………………………………..	38
2-2-1-5 شرمساری و شرم به مثابه تجربه هایی مخرب………………………………………………………………………	38
2-2-1-6 شرمساری و شرم…………………………………………………………………………………………………………….	39
2-2-1-7 سه نوع تلقی از شرم………………………………………………………………………………………………………..	42
2-2-1-7-1 شرم به مثابه تهدید اجتماعی…………………………………………………………………………………………	43
2-2-1-7-2 شرم به مثابه شکست شخصی………………………………………………………………………………………..	43
2-2-1-7-3 شرم به مثابه تهدید اخلاقی……………………………………………………………………………………………	44
2-2-2 تئوریهای مرتبط با شرم…………………………………………………………………………………………………………	46
2-2-2-1 تئوریهای روان شناختی…………………………………………………………………………………………………….	46
2-2-2-1-1 هلن لوئیس………………………………………………………………………………………………………………….	46
2-2-2-2 تئوریهای روان شناسی اجتماعی…………………………………………………………………………………………	47
2-2-2-2-1 نقش احساسات نقش پذیری تأملی در تسهیل کنترل اجتماعی……………………………………………	49
2-2-2-2-2 جورج هربرت مید……………………………………………………………………………………………………….	50
2-2-2-2-3 چارلز هورتون کولی……………………………………………………………………………………………………..	51
2-2-2-2-4 اروینگ گافمن……………………………………………………………………………………………………………	52
2-2-2-2-5 توماس شف………………………………………………………………………………………………………………..	53
2-2-2-3 تئوری های جامعه شناختی………………………………………………………………………………………………..	58
2-2-2-3-1 جرج زیمل………………………………………………………………………………………………………………….	58
2-2-2-3-2 امیل دورکیم………………………………………………………………………………………………………………..	59
2-2-2-3-3 نوربرت الیاس……………………………………………………………………………………………………………..	60
2-2-2-3-4 میشل فوکو………………………………………………………………………………………………………………….	63
2-2-2-3-5 رندال کالینز…………………………………………………………………………………………………………………	65
2-2-2-3-6 جاناتان ترنر…………………………………………………………………………………………………………………	66
2-2-3   جمع بندی و نتیجه گیری پیشینة تجربی و نظری تحقیق………………………………………………………..	67
3 – فصل سوم: چهارچوب نظری تحقیق…………………………………………………………………………………………	70
3-1 بنیادهای نظریه جرم شناختی…………………………………………………………………………………………………….	70
3-1-1 خصوصیات نظریه ها……………………………………………………………………………………………………………	70
3-2 نظریه های ترکیبی……………………………………………………………………………………………………………………	72
انواع ترکیب نظری…………………………………………………………………………………………………………………………..	73
3-3 نظریة شرمساری بازپذیرکننده…………………………………………………………………………………………………….	79
3-3-1 تلقی از فرد در نظریه بریث ویت……………………………………………………………………………………………	84
3-3-2 حوزه ها و قلمروهای تبیینی نظریه بریث ویت…………………………………………………………………………	85
3-3-3 مفاهیم کلیدی نظریة شرمساری………………………………………………………………………………………………	86
3-3-3-1 به هم پیوستگی……………………………………………………………………………………………………………….	86
3-3-3-2 اجتماع گرایی………………………………………………………………………………………………………………….	87
3-3-3-3 شرمساری……………………………………………………………………………………………………………………….	90
3-3-3-4 شرمساری بازپذیرکننده……………………………………………………………………………………………………..	91
3-3-3-5 انگ زنی/داغ ننگ…………………………………………………………………………………………………………….	92
3-3-3-6 خرده فرهنگ های مجرمانه………………………………………………………………………………………………..	92
3-3-4 خلاصه و جمع بندی نظریة شرمساری بازپذیرکننده………………………………………………………………….	95
3-4 دلالت های شرمساری بازپذیرکننده برای کنترل اجتماعی……………………………………………………………….	98
3-4-1 نظریة هنجاری در برابر نظریة تبیینی……………………………………………………………………………………….	100
3-4-1-1 سیاست های جنبش اجتماعی…………………………………………………………………………………………….	101
3-4-1-2 عدالت ترمیمی…………………………………………………………………………………………………………………	102
3-5 عدالت ترمیمی چیست؟…………………………………………………………………………………………………………….	102
3-5-1 اصول عدالت ترمیمی……………………………………………………………………………………………………………	104
3-5-2 ترمیم مادی و ترمیم نمادی……………………………………………………………………………………………………	106
3-5-3 عدالت ترمیمی و نظریة شرمساری بازپذیرکننده بریث ویت……………………………………………………….	106
3-5-4 اصلاح عدالت جوانان و عدالت ترمیمی………………………………………………………………………………….	107
3-5-5 منافع ششگانه عدالت ترمیمی……………………………………………………………………………………………….	108
3-5-6 برنامه های ترمیمی……………………………………………………………………………………………………………….	109
3-5-7 مفهوم عدالت در اسلام………………………………………………………………………………………………………….	110
3-5-7-1 عدالت در قانون جزای اسلامی…………………………………………………………………………………………..	111
3-5-7-2 منزلت انسان و اهمیت اجتماع در آیین دادرسی اسلامی…………………………………………………………	112
3-5-7-3 گذشت، شفقت و توبه در قوانین اسلامی…………………………………………………………………………….	113
3-6 مسیرهای جرح و تعدیل نظریه شرمساری……………………………………………………………………………………	115
3-6-1 فشار به مثابه عامل مشروط کننده……………………………………………………………………………………………	115
3-7 فرضیات و مدل تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..	117
3-7-1 فرضیه های مربوط به شرمساری: …………………………………………………………………………………………..	118
3-7-1-1 شرمساری والدین ارتباط مستقیم و منفی با بزهکاری دارد……………………………………………………..	118
3-7-1-2 شرمساری والدین از طریق افزایش انتظار شرم، موجب کاهش بزهکاری می گردد……………………	118
3-7-1-3 شرمساری والدین از طریق افزایش ارزشهای اخلاقی، موجب کاهش بزهکاری می گردد…………..	118
3-7-2 فرضیه های مربوط به بازپذیری……………………………………………………………………………………………..	118
3-7-2-1 بازپذیری والدین ارتباط مستقیم و منفی با بزهکاری دارد. …………………………………………………….	118
3-7-3 فرضیه های مربوط به انگ زنی………………………………………………………………………………………………	118
3-7-3-1 انگ زنی والدین ارتباط مستقیم و مثبت با بزهکاری دارد………………………………………………………	118
3-7-3-2 انگ زنی والدین از طریق افزایش همالان بزهکار، موجب افزایش بزهکاری می گردد……………….	118
3-7-4 فرضیه های مربوط به به هم پیوستگی……………………………………………………………………………………..	118
3-7-4-1 به هم پیوستگی خانوادگی ارتباط مستقیم و منفی با بزهکاری دارد………………………………………….	118
3-7-4-2 به هم پیوستگی خانوادگی از مسیر تأثیر گذاری بر شرمساری والدین، با بزهکاری ارتباط غیرمستقیم و منفی دارد……………………………………………………………………………………………………………………	118
3-7-4-3 به هم پیوستگی خانوادگی از مسیر تأثیر گذاری بر بازپذیری والدین، با بزهکاری ارتباط غیرمستقیم و منفی دارد…………………………………………………………………………………………………………………….	118
3-7-4-4 به هم پیوستگی خانوادگی از مسیر تأثیر گذاری بر انگ زنی والدین، با بزهکاری ارتباط غیرمستقیم و منفی دارد…………………………………………………………………………………………………………………………………….	118
3-7-5 فرضیه های مربوط به همالان بزهکار………………………………………………………………………………………	118
3-7-5-1 همالان بزهکار ارتباط مستقیم و مثبتی با بزهکاری دارد…………………………………………………………	118
3-7-5-2 همالان بزهکار از طریق کاهش انتظار شرم، موجب افزایش بزهکاری می گردد………………………..	118
3-7-5-3 همالان بزهکار از طریق کاهش ارزشهای اخلاقی، موجب افزایش بزهکاری می گردد. ……………..	118
3-7-6 فرضیه های مربوط به فشار……………………………………………………………………………………………………	118
3-7-6-1 فشار ارتباط مستقیم و مثبتی با بزهکاری دارد……………………………………………………………………….	118
3-7-6-2 اثر انگ زنی والدین بر بزهکاری کمتر از اثر مشروط آن تحت شرایط فشار بالا است. به عبارتی تأثیر انگزنی روی بزهکاری بر اساس میزان فشار، تفاوت می یابد………………………………………………………….	118
3-7-6-3 اثر شرمساری والدین بر بزهکاری کمتر از اثر مشروط آن تحت شرایط فشار پایین است. به عبارتی تأثیر شرمساری والدین روی بزهکاری بر اساس میزان فشار، تفاوت می یابد………………………………..	118
4 فصل چهارم: روش…………………………………………………………………………………………………………………….	121
4-1 روش………………………………………………………………………………………………………………………………………	121
4-2 تصریح مفاهیم و نحوه سنجش متغیرها……………………………………………………………………………………….	122
4-2-1 متغیر وابسته تحقیق………………………………………………………………………………………………………………	122
4-2-2 متغیرهای مستقل…………………………………………………………………………………………………………………..	132
4-2-2-1 به هم پیوستگی خانوادگی…………………………………………………………………………………………………	132
4-2-3 متغیرهای میانجی…………………………………………………………………………………………………………………	132
4-2-3-1 شرمساری……………………………………………………………………………………………………………………….	135
4-2-3-2 بازپذیری…………………………………………………………………………………………………………………………	136
4-2-3-3 انگ زنی………………………………………………………………………………………………………………………….	137
4-2-3-4 همالان بزهکار…………………………………………………………………………………………………………………	137
4-2-3-5 انتظار شرم……………………………………………………………………………………………………………………….	139
4-2-3-6 پایبندی به ارزشهای اخلاقی………………………………………………………………………………………………	139
4-2-4 متغیر مشروط کننده………………………………………………………………………………………………………………	140
4-2-4-1 فشار……………………………………………………………………………………………………………………………….	141
4-2-5 متغیرهای زمینه ای………………………………………………………………………………………………………………..	143
4-2-5-1 جنس……………………………………………………………………………………………………………………………..	143
4-2-5-2 خاستگاه اجتماعی-اقتصادی والدین……………………………………………………………………………………	143
4-2-5-3 نوع مدرسه………………………………………………………………………………………………………………………	144
4-3 جمعیت تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………	144
4-4 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه……………………………………………………………………………………….	144
4-5 واحد تحلیل، واحد مشاهده و سطح تحلیل………………………………………………………………………………….	147
4-6 اعتبار و پایایی تحقیق………………………………………………………………………………………………………………..	147
4-6-1 اعتبار سازه…………………………………………………………………………………………………………………………..	148
4-6-1-1 اعتبار متغیرهای شرمساری، بازپذیری و انگ زنی…………………………………………………………………	148
4-6-1-2 متغیر به هم پیوستگی………………………………………………………………………………………………………..	152
4-6-1-3 همالان بزهکار…………………………………………………………………………………………………………………	153
4-6-1-4 پایبندی به ارزشهای اخلاقی……………………………………………………………………………………………..	154
4-6-1-5 انتظار شرم……………………………………………………………………………………………………………………….	155
4-6-1-6 بزهکاری گذشته نگر………………………………………………………………………………………………………..	156
4-6-2 پایایی………………………………………………………………………………………………………………………………….	158
4-7 روش های آماری تجزیه و تحلیل داده ها…………………………………………………………………………………….	162
5 فصل پنجم: نتایج و یافته های تحقیق…………………………………………………………………………………………..	165
5-1 نتایج توصیفی تک متغیره پژوهش………………………………………………………………………………………………	165
5-1-1 متغیرهای زمینه ای……………………………………………………………………………………………………………….	165
5-1-1-1 جنس……………………………………………………………………………………………………………………………..	165
5-1-1-2 معدل سال قبل…………………………………………………………………………………………………………………	165
5-1-1-3 تحصیلات والدین…………………………………………………………………………………………………………….	166
5-1-1-4 منزلت شغلی پدر……………………………………………………………………………………………………………..	167
5-1-1-5 درآمد خانواده………………………………………………………………………………………………………………….	168
5-1-1-6 ساختار خانواده………………………………………………………………………………………………………………..	169
5-1-1-7 محل سکونت…………………………………………………………………………………………………………………..	169
5-1-1-8 محل تولد………………………………………………………………………………………………………………………..	170
5-1-1-9رشته تحصیلی پاسخگویان………………………………………………………………………………………………….	170
5-1-1-10 نوع مدرسه محل تحصیل………………………………………………………………………………………………..	170
5-1-2   متغیرهای مستقل………………………………………………………………………………………………………………..	171
5-1-2-1 شرمساری……………………………………………………………………………………………………………………….	171
5-1-2-2 بازپذیری…………………………………………………………………………………………………………………………	172
5-1-2-3 انگ زنی…………………………………………………………………………………………………………………………	174
5-1-2-4 به هم پیوستگی………………………………………………………………………………………………………………..	175
5-1-2-5 همالان بزهکار  …………………………………………………………………………………………………………..	177
5-1-2-6 پایبندی به ارزش های اخلاقی…………………………………………………………………………………………..	178
5-1-2-7 انتظار شرم………………………………………………………………………………………………………………………	179
5-1-2-8 فشار……………………………………………………………………………………………………………………………….	180
5-1-3 متغیر وابسته…………………………………………………………………………………………………………………………	183
5-1-3-1 بزهکاری گذشته نگر و بزهکاری آینده نگر…………………………………………………………………………	183
5-1-3-2 بزهکاری گذشته نگر بر حسب جنس…………………………………………………………………………………	185
5-1-3-3 بزهکاری آینده نگر بر حسب جنس……………………………………………………………………………………	186
5-1-3-4 توزیع درصد پاسخگویان در مقیاس کل بزهکاری و ابعاد آن به تفکیک جنس…………………………	188
5-2 آمارههای دو متغیری…………………………………………………………………………………………………………………	190
5-2-1 رابطة جنس با بزهکاری………………………………………………………………………………………………………..	190
5-2-2 رابطة خاستگاه اجتماعی-اقتصادی با بزهکاری…………………………………………………………………………	190
5-2-3 رابطة ساختار خانواده با بزهکاری…………………………………………………………………………………………..	191
5-2-4 رابطة محل سکونت با بزهکاری…………………………………………………………………………………………….	192
5-2-5 آزمون تفاوت میانگین برای متغیرهای مستقل بر حسب جنس……………………………………………………	193
5-2-6 رابطة رشته تحصیلی با بزهکاری…………………………………………………………………………………………….	195
5-2-7 روابط همبستگی بین بزهکاری گذشته نگر و بزهکاری آینده نگر……………………………………………….	201
5-2-8 روابط همبستگی بین ابعاد مختلف بزهکاری و متغیرهای مستقل………………………………………………..	202
5-2-9 مدل تحلیل مسیر………………………………………………………………………………………………………………….	204
5-2-9-1 اثرات مستقیم…………………………………………………………………………………………………………………..	206
5-2-9-2 اثرات غیرمستقیم……………………………………………………………………………………………………………..	207
5-2-9-3 اثرات کل………………………………………………………………………………………………………………………..	208
5-2-10 مدل معادلات ساختاری بزهکاری…………………………………………………………………………………………	210
5-2-10-1 مدل معادلات ساختاری بزهکاری کل……………………………………………………………………………….	210
5-2-10-1-1 اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرها بر متغیر وابسته بزهکاری در بین جمعیت کل……………….	216
5-3 نتایج آزمون فرضیات………………………………………………………………………………………………………………..	218
6 فصل ششم: نتیجه گیری و پیشنهادات…………………………………………………………………………………………..	220
6-1 نتایج تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….	220
6-1-1 دلالتهای تجربی…………………………………………………………………………………………………………………..	220
6-2 بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………	231
6-3 پیشنهادات ………………………………………………………………………………………………………………………………	253
6-3-1 پیشنهادات پژوهشی………………………………………………………………………………………………………………	253
6-3-2 پیشنهادات اجرایی و سیاستی…………………………………………………………………………………………………	254
6-3-2-1 سطح خرد (فردی) ………………………………………………………………………………………………………….	254
6-3-2-2 سطح میانی (سازمانی) ……………………………………………………………………………………………………..	255
6-3-2-3 سطح کلان (جامعه ای) ……………………………………………………………………………………………………	257
6-4 محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………	258
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………………………………………………	260
پیوستها…………………………………………………………………………………………………………………………………………..	279

  

فهرست شکل­ها

عنوان                                                                                                                                 صفحه

شکل ‏2-1: مدل رشد شرم 36

شکل ‏2-2: چرخة شرم. 57

شکل ‏3-1: سطح تحلیل، جرم و مجرمیت… 71

شکل ‏3-2: نمودار کنترل-فشار ترکیبی الیوت. 76

شکل ‏3-3: مدل دوسویة ورود بزهکاران در بدو نوجوانی.. 77

 

.

.

.

شکل ‏4-7: مدل سنجش بزهکاری آینده نگر: تحلیل عاملی- تأییدی.. 157

شکل ‏5-1: مدل تحلیل مسیر در بین افراد به هم پیوسته. 205

شکل ‏5-2: مدل تحلیل مسیر در بین افراد نابه هم پیوسته. 206

شکل ‏5‑3: مدل معادلات ساختاری بزهکاری.. 211

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                                                                                                                 صفحه

جدول ‏3‑1: قلمروهای تبیین در نظریة بریث ویت… 85

 

 

.

.

.

جدول ‏5‑58: آزمون فرضیه های تحقیق.. 218

جدول ‏6‑1: تفاوتهای مدلهای آمرانه با مدل های ترمیمی.. 245

جدول ‏6‑2: مدلهای برنامه ای عدالت ترمیمی در مدارس… 248

 

1         فصل اول: طرح موضوع

 

1-1    بیان مسأله

نوجوانی برهه­ای از زندگی است که نوجوان در معرض خطر ورود به رفتارهای پرخطر و مسأله­آمیز از جمله بزهکاری[1]، مصرف مواد و رفتارهای جنسی واقع می­شود. ورود به این نوع رفتارها، الگوهای سالم سازگاری و رشد را با وقفه و رکود روبرو می­سازد. این نوع علایم و نشانه­های ناکارآمدی رفتاری در نوجوانی ممکن است پیش­درآمد ناسازگاری و تعادل ضعیف در طول بزرگسالی باشد. از این رو، مطالعه و شناخت پیش­زمینه­ها و مقدمات کجروی نوجوانان، محور علایق روان­شناسان و جامعه­شناسان بوده است (اریکسون[2]،396:2000). در بررسی های به عمل آمده در بیشتر کشورهای جهان، آمار جرایم و بزهکاری متوجه جوانان، همچنان رو به افزایش بوده است. در آمریکا، سالانه بیش از دو میلیون فرد زیر 17 سال بازداشت می­شود (گرین[3]،323:2008). مطابق آمار دیگری در این کشور 700000     دانش­آموز از دبیرستان ترک تحصیل می­کنند، چهارده میلیون کودک در خانواده­های تک والد زندگی می کنند، 200000 کودک سالانه در معرض نوعی سوء رفتار و سوءاستفاده هستند، 3000000 دانش­آموز و معلم سالیانه قربانی جرم واقع می­شوند و سالانه 500000 مورد سرقت، زورگویی، حمله و تجاوز در مدارس به وقوع می­پیوندد (گروس[4] و دیگران،5:2000). در سال 2005، وکیل سابق دادگستری جان اشکرافت اظهار داشت که به رغم صرف میلیونها دلار هزینه در برنامه­ها برای کاهش و حل و فصل بزهکاری و جوانان در معرض خطر، حکومت فدرال در کاهش خشونت جوانان ناموفق بوده است. اشکروفت بعدها اظهار داشت که جوانان در قبال رفتار خشونت­آمیز خود مسئولیت­پذیر و پاسخگو بار نیامده و از این رو، جوانانی که در قرن 21 مرتکب جرم می­شوند متفاوت از پیشینیان ­خود می­باشند (استونس[5]،295:2011).

بی­شک نوجوانان و جوانان، بخش مهم و پایه­ای سرمایة انسانی هر جامعه به شمار می­آیند که در عین حال، بیش از سایر گروههای جامعه در معرض بزهکاری و بزه­دیدگی قرار دارند. در آخرین سرشماری ملی در ایران که در سال ۱۳۹۰ انجام گرفت جمعیت کشور بالغ بر ۷۵،۱۴۹،۶۶۹ تن بوده است (مرکز آمار ایران،1392). بر اساس برآوردهای مرکز آمار ایران هم اکنون نزدیک 24168821 نفر از جمعیت ایران یعنی 32 درصد آن، از نظر سنی زیر 18 سال هستند. جمعیت دانش­آموزی کشور نیز در سال تحصیلی ۹۳ـ۹۲ بالغ بر ۱۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر با احتساب سه مقطع دبستانی، راهنمایی و دبیرستانی بوده است که حدود ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دانش‌آموز در دوره‌های متوسطه شامل دوره اول متوسطه (راهنمایی سابق) و دوره دوم متوسطه تحصیل خواهند کرد (مرکز آمار ایران،1392). آمار مزبور از یک سو نشانگر ظرفیت­های بالقوه آموزشی و سرمایه انسانی در جامعة ایرانی است، و از سوی دیگر، در صورت عدم توجه کافی و برنامه­ریزی دقیق، می­تواند به عنوان یک آسیب­ و یا تهدید قلمداد ­شود.

در داخل کشور نیز با توجه به آمارهای منتشر شده می­توان نتیجه گفت که میزان وقوع جرایم بر حسب سن، جوان­تر شده و بزهکاری و جرم از جوانان به نوجوانان به شدت در حال گسترش است (رجبی،131:1388). بویژه اینکه با توجه به تحولات پدید آمده در حوزه رسانه­ها و فناوری ارتباطات، آسیب­های نوپدیدی نیز ظهور یافته است که زندگی و سلامت کودکان و نوجوانان را با خطرات جدی مواجه ساخته است. اعتیاد و مصرف مواد از جمله آسیب­هایی است که به مدارس نفوذ کرده و وضعیت بهداشت و سلامت دانش­آموزان را روز به روز با شدت بیشتری مورد تهدید و حمله قرار می­دهد. گزارش سال 2008 سازمان ملل می‌گوید که ایران بیشترین مصرف سرانه مواد مخدر در جهان را داراست. گزارش‌های دیگری وجود دارد که پایین‌ترین سن آغاز اعتیاد را نیز ویژه ایران می‌داند. نتایج یک تحقیق علمی در زمینه مبارزه با مواد مخدر نشان می‌دهد که مدارس راهنمایی و دبیرستان، یکی از محیط‌های اصلی برای شروع استفاده از مواد مخدر است. آن طور که مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر اذعان دارند، رواج مواد مخدر در بین دانش‌آموزان مدارس به ویژه در حاشیه شهر، به وضعیت نگران‌کننده‌ای رسیده است. طاها طاهری جانشین دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در این خصوص می‌گوید: بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، در برخی مدارس حاشیه‌ای نقاط آسیب‌پذیر، دانش‌آموزان به مصرف‌کننده مواد مخدر تبدیل شده‌اند. با توجه به شرایط یاد شده، زنگ‌‌های خطر در خصوص رواج مواد مخدر در میان دانش‌آموزان مدارس این مناطق به صدا در آمده است (خبرگزاری تحلیلی ایران،1388).

شیوع بزه و رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان و جوانان در سالهای اخیر به یک مسألة عمدة اجتماعی تبدیل گشته است. نتایج و یافته­های حاصل از پیمایش­ها و تحقیقات تجربی به قوت بر مدعای فوق مهر تأیید می­زنند. پوراصل[6]و دیگران (2007) در پژوهشی میان 1785 دانش­آموز از شهر تبریز دریافتند که 226 نفر (7/12 درصد) تجربة مصرف الکل و 36 نفر (2 درصد) تجربه مصرف مواد مخدر داشته­اند. کلیشادی[7] و دیگران (2006) در پژوهشی در میان دانش­آموزان دریافتند که میزان شیوع مصرف سیگار در بین پسران 5/18 درصد و در بین دختران 1/10 درصد می­باشد. میانگین سنی اولین اقدام برای مصرف سیگار 2/13 سال بوده است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که مصرف سیگار در میان نوجوانان به عنوان یک تهدید محسوب می­شود. آیت­اللهی[8] و دیگران (2005) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که 9/16 درصد دانش­آموزان مصرف سیگار را تجربه کرده و 5/2 درصد مرتباً مصرف سیگار داشته­اند. همچنین 35 درصد از         دانش­آموزان الکل را تجربه کرده و 1/2 درصد از آنها به طور مرتب مصرف الکل داشته­اند. در پژوهش دیگری که توسط امیری[9] و دیگران (2011) در میان 3958 دانشجوی دانشگاه در شمال ایران انجام شده دیده شد که مصرف اکستازی، تریاک و شاهدانه به ترتیب 3/4، 7/2 و 4/2 درصد در میان دانشجویان رواج دارد.