پایان نامه - مقاله - تحقیق

           1 ـ بیان مسأله اساسی تحقیق

به­رغم آنكه نیروهای مسلح مظهر نظم و انضباط هستند، لیكن وقوع جرم در این بخش از جامعه نیز     گریز ناپذیر است، یكی از جرایمی كه در خصوص نظامیان مطرح بوده و از مهمترین جرایم نیز محسوب      می­شود فرار از خدمت است. عدم حضور فرد یا افراد نظامی در زمان مورد نیاز گاهی مأموریت یگان را با اختلال جدی روبرو می­كند، به همین جهت داشتن یك سیاست جنایی مناسب در قبال بزه فرار از خدمت تأثیر زیادی در مقابله و كنترل آن و افزایش كارآمدی نظام عدالت كیفری و در نتیجه كاهش ظرفیت جنایی این بزه در جامعه نیروهای مسلح خواهد داشت.

قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح بسته به این كه بزهكار از نیروهای كادر یا وظیفه بوده و با در نظر گرفتن این كه فرار در زمان صلح یا جنگ اتفاق افتاده، ضمانت اجراهای كیفری متفاوتی در نظر گرفته كه صرف­نظر از مجازات محارب در بقیه موارد با اتكا به ضمانت اجرای كیفری حبس و… درصدد پیشگیری و كنترل این بزه می­باشد.

ضمانت اجراهای غیر كیفری در قوانین استخدامی ارتش، سپاه، نیروی انتظامی و قانون خدمت وظیفه عمومی پیش بینی شده كه شامل اخراج پرسنل ثابت كه ایام فرار آنها بیشتر از شش ماه باشد، تجدید دوره، منع استخدام، منع اعطاء پروانه كسب، منع اعطاء گواهینامه رانندگی، منع دریافت مستمری از دولت و نهادهای وابسته و… برای افرادی كه فاقد كارت پایان خدمت وظیفه یا معافیت هستند و قطع حقوق و مزایا، كسر حقوق، و… برای هر دو گروه می­باشد.

جهت پیشگیری از بزه فرار از خدمت، شناسایی عوامل خطر مانند عدم انعطاف محیط سربازی، فقدان آموزش حقوقی و قضایی، دوری از خانواده، ناتوانی جسمی و روانی و … مطرح است و در مقابل آن تدابیر حمایتی مانند خوشایند­سازی محل خدمت، آموزش پرسنل، افزایش عزّت نفس و توجه به بهداشت و تغذیه… مدنظر می­باشد، از طرفی حذف موقعیت­های جرم­زا، مانند جرم­زدایی از فرار از خدمت متخصصین، معافیت از خدمت وظیفه بدون كارشناسی لازم و… در پیشگیری از این بزه مهم می­باشد. با توجه به ضعف در شناسایی و دستگیری متهمین و استفاده  زیاد رویه قضایی از سیاست تخفیف و تبدیل مجازات بنظر می­رسد، آنچه تأثیر بیشتری در پیشگیری از بزه فرار از خدمت دارد ضمانت اجراهای قویِ غیر كیفری است.

تشکیل خانواده محسوب می شود،ازدواج سنت رسول الله(ص) است و همچنان که خودشان می فرمایند هرکس از سنت من پیروی نکند از من نیست پس ازدواج در دین اسلام مقام بالایی دارد . و نتنها در اسلام بلکه در تمام ادیان الهی و غیر الهی تشکیل خانواده بسیار پسندیده است اما نحوه ازدواج و شیوه ی همسر گزینی و تعداد زنان و گاهاًمردان در فرهنگهای مختلف فرق می کند . همانطور که مورگان می گوید تشکیل خانواده سیر تدریجی داشته که از اختلاط آزاد به پونالویایی وسندیازمایی وچندشوهری وچند همسری ودرنهایت به خانواده تک همسری که به عقیده دانشمندان علوم اجتماعی بهترین نوع خانواده می باشدرسیده است وتحولات ونقشهای فرهنگی زیادی راپشت سر گذاشته است،چند زنی نوعی ازدواج است که یک مرد چندین زن را به همسری انتخاب می کند ودرمیان جوامع مختلف شایع

 بوده وهست وباگذر زمان جای خود رابه خانواده زن وشوهری یا تک همسری داده است.ازآنجایی که چند زنی یکی ازموضوعاتی است که بیش ازاندازه درمیان مردان بلوچ دیده می شودعنوان وموضوع تحقیقم را بررسی خانوادهای چند همسری قوم بلوچ شهرستان خاش انتخاب که  به تشریح ومعرفی آن ورفع جنبه های مبهم ومجهول آن می پردازیم.حال این سوال مطرح می شود که خانواده چند همسری چگونه خانواده ای است وچه ویژگیهایی دارد ودرمیان قوم بلوچ خاش چگونه است،درپاسخ بایدگفت  خواستگاه خانواده های چند همسری دراین شهرستان بردواصل1-مردسالاری2-آیه صریح قران وعمل به سنت حضرت رسول(ص) شکل گرفته است ،مردسالاری درمیان مردمان بلوچ بیش ازاندازه شایع است به طوری که زنان هیچ کاری راسرخود انجام نمی دهند حتی پسران برمادران خود امرونهی می کنند.هرچنداسلام چند همسری را آزاد گذاشته و آیه صریح قرآن داریم ولی در نهایت به مسئله عدالت اشاره کرده و فرموده است : اگر عدالت را رعایت نمی کنید همان یک همسر کافی است. حال با این مسئله روبروییم که چرا بعد از 1434 سال از گذشت اسلام هنوز سنت چند زنی در میان مردان بلوچ و بخصوص مردمان شهرستان خاش رایج است .وخانواده های چندهمسری درمیان آنها به وفور دیده می شود پس به دنبال این مطلب باید به بررسی علل و عوامل چند همسری و آثار و نتایج مثبت یا منفی آن و کارکردهایی که در میان طوایف و قبایل مختلف بلوچ این شهرستان دارد و تاثیراتی که بر زنان ، فرزندان و حتی خود فرد یا جامعه دارد پرداخته شود تا معلوم گردد که چرا فقط چند همسری بیشتردرمیان اقوام بلوچ وبخصوص شهرستان خاش رایجتر ازسایر نقاط کشور است پس تشکیل خانواده های چند همسری در این شهرستان علل و عوامل مختلفی دارد که بعضی ها جنبه مثبت و بعضی ها جنبه منفی و گاهاً از سر هوا و هوس است .و برای روشن شدن موضوع وبررسی کارکردهای مثبت ومنفی آن ورفع ابهامات به تشریح کامل آن خواهیم پرداخت .

توسعه و بهسازی جزء دومین نظام از نظامهای مدیریت منابع انسانی است.پیاده سازی نظام توسعه ی نیروی انسانی در فضای کسب و کار حال حاضر بسیار مهم می باشد،چنانکه بدون توسعه و آموزش کارکنان و آشنا کردن آنان با مهارتهای جدید، به قدر یقین می توان گفت که سازمان رو به نابودی  و حذف از گردونه ی رقابت پیش می رود. در توسعه ی نیروی انسانی سازمان وظیفه دارد به ارتقاء دانش و عملکرد کارمندان خود با استفاده از روشهای مختلف، بپردازد. بعضی از این روشها عبارتند از آموزش،ارزیابی عملکرد،چرخش شغلی كه هر کدام از این مباحث تئوری های خاص خود را دارد.

در حال حاضر قدرت رقابتی ملت ها، در گرو کیفیت سرمایه انسانی آنها است. مدیریت”سرمایه انسانی” در سازمانها حیاتی ترین نوع مدیریت به شمار می آید. فرسودگی سرمایه انسانی،کیفیت کالاها و خدمات تولیدی را به مخاطره می اندازد. بنابراین تردیدی نیست که شکوفایی هر جامعه ای در بهبود و پرورش منابع انسانی آن نهفته است و از این روست که مسئولان سازمانها با یاری متخصصان رفتار و منابع انسانی توجه خاصی به پرورش کارکنان مبذول می دارند.[1]

چنانچه اعتماد متقابل (میان مدیریت و کارکنان) حاکم نباشد،هیچ روشی در ارتقا توانمندی کارساز نخواهد بود.سازمانها برای بقا در دنیای پیچیده و پویای امروزی می باید این نیروی بالقوه را کشف کنند و مورد استفاده قرار دهند. کارکنان توانمند به سازمان و خودشان سود می رسانند.

توانمند سازی به جای اینکه نوعی راهبرد”سوق دادن” باشد که در آن مدیران، کارکنان را بوسیله های متفاوت ، مشوقها و فنون نفوذ تحریک کنند تا به شیوه های مطلوب عمل کنند،راهبردی از نوع     “جذب کردن” است. این راهبرد بر راههایی تاکید می کند که مدیران بتوانند با استفاده از آنها محیط کار را به گونه ای طراحی کنند که باعث ایجاد شور و شوق شود و در کارکنان اشتیاق درونی پدید آورد.[1]

1-2 بیان مسئله

صاحبنظران معتقدند که موفقیت سازمانها به ویژه سازمان های تحقیقاتی در گرو فعالیت کارکنان راضی، دارای انگیزه وخلاق است که با اطلاع از اهداف سازمان در راستای تحقق بخشیدن به خواستهای خود، برای دستیابی به این مهم تلاش می نمایند. چرا که دراین صورت مدیران قادر خواهند بود با ایجاد محیطی مساعد، توانمندی های افراد را از قوه به فعل درآورند. از طرفی در فرایند یادگیری براین نکته تکیه شده که یادگیری نخست با شتابی کند آغاز می شود، سپس شدت گرفته و پس از مدت زمانی به حالت یکنواخت میل می کند، دراین زمان فرد به حداکثر یادگیری خود نایل خواهد شد. طولانی شدن بیش از حد زمان، آرام ارام یکنواختی کار را سبب شده ومشکلات عدیده ای را به دنبال خواهد داشت. بنابراین از وظایف استراتژیک سازمانها یکی آن است که با یادگیری تکنیک های متناسب با شرایط فضایی برای شکوفایی استعدادها و تواناییهای کارکنان بوجودآورند. گردش مشاغل از جمله تدابیر مدیریتی در حوزه مدیریت منابع انسانی است که موضوع آن با جابجایی کارکنان درمشاغل گوناگون با انگیزه های مختلف به طور مشروط و اقتضایی انجام می پذیرد. این تدبیر چنانچه با برنامه ریزی صحیح انجام شود در سه بعد وظیفه ای نظام مدیریت منابع انسانی یعنی بهسازی، نگهداری و کاربرد موثر    نیروی انسانی سازمان می تواند مفید باشد.

امروزه آموزشهای رسمی به تنهایی نمی توانند انسانهای سازمانی را در ابعاد مختلف پرورش دهند و این به خاطر آن است كه بسیاری از توانمندیها و كیفیتهای نیروی انسانی درعمل پرورش می یابند. یكی از روشهای بسیار موثر برای گسترش افق دید كاركنان، چرخش شغلی است. چرخش شغلی روشی است كه به وسیله آن می توان كاركنانی را كه جزیی نگر هستند و دیدشان تنها به حوزه كاری خودشان محدود می گردد، تبدیل به افراد كل نگر كرد كه مسائل را در ابعاد وسیع تر می بینند و درك می كنند. علاوه بر اینكه چرخش در مشاغل مختلف باعث افزایش دانش و تجربیات فرد می گردد، از خستگی و ملامت روحی نیز می كاهد و این امر موجب تحرك فكری و خلاقیت و نوآوری می شود. همچنین عملكرد فرد در سمتها و مسئولیتهای مختلف ، معیار خوبی برای ارزیابی و سنجش تواناییهای او خواهد بود.

گردش شغلی یکی از مهمترین انواع آموزش نیز محسوب می شود، زیرا در سازمانهای پیشرفته اعتقاد براین است که سطح کیفی پرسنل مهمرین عامل موفقیت می باشد واین امر از طریق آموزش حین کارحاصل می شود.

 1-3 اهمیت موضوع

سازمانهای امروزی تحت تاثیر عواملی از قبیل افزایش رقابت جهانی،دگرگونیهای ناگهانی نیاز به کیفیت و خدمات پس از فروش و وجود منابع محدود زیر فشارهای زیادی قرار دارند. تشدید رقابت در بازارهای جهانی موجب گردیده تا ایجاد مزیت نسبی در سازمان در گرو پایداری، دوام و نیز در اختیار گرفتن سهم بیشتری از بازارها باشد که براین اساس، سازمان می‌بایست در قیاس با رقبا ضمن عرضه محصولات و خدمات با شرایط رقابتی بهتر و جلب رضایت مندی مشتریان، استمرار در کیفیت را نیز حفظ نماید بر پایه این فرض اساسی، اعتقاد جدی بر آن است که بقا و توسعه سازمانی زمانی تحقق می‌یابد که سازمان از نیروهای دانشی، خلاق و با انگیزه که توانایی حل مساله و خود مدیریتی در کار را داشته باشند برخوردار باشد.  با توجه به توضیحات فوق ضرورت انجام این پژوهش را به طور عمده می توان در سه مورد برشمرد:

• کاهش بی تخصصی کارکنان و جلوگیری از حضور افراد ناتوانمند در جایگاه های شغلی؛ ضمن این که سیاست چرخش شغلی مناسب باعث می شود تا بعضی افراد که به تازگی هم فارغ التحصیل یا وارد بازار کار شده اند، با چرخش شغلی به توانایی های انان افزوده گردد.
• از آنجا که خسارت زدن حین چرخش شغلی در صورتی که افراد بی توجه به کار مورد نظر یا در مورد کارهای دستی، ناآشنا به دستگاه مورد نظر باشند، می توانند موجب بروز خسارت و دوباره کاری شوند، بررسی یک مدل چرخش شغلی مناسب که در آن افراد قبل از جابه جایی سنجیده شوند، بسیار مهم است.
• بروز تعارضات سازمانی ممکن است افرادی از طریق گردش شغلی به سازمانهای غیر رسمی دارای خرده فرهنگی خاص، راه پیدا کنند و در آنجا با افراد آن بخش ناسازگاری کرده و موجب بروز تعارضات شوند، از این رو پرداختن به موضوع چرخش شغلی و بررسی آن از این منظر نیز باعث خواهد شد تا پس از اجرای سیاست گردش شغلی عملکرد کارکنان دچار خلل نشود.

بدون شک یکی ازشاخص های مهم توسعه ، تیراژ روزنامه و تعداد مخاطبان برنامه خبری است. دلیل این شاخص سازی را نیز می توان درنقش خبر درگستره عمومی جوامع امروزی جست وجو کرد ، در واقع         خبر رسانی صحیح و متعادل زمینه ساز مشارکت سیاسی فرد به عنوان شهروند درجامعه است. اساسا فرد درصورتی که در جامعه مشارکت نداشته باشد شهروند شناخته نخواهد شد و مشارکت سیاسی به هنگامی    امکان پذیر است که در فرد احساس همدلی با سایر اعضاء جامعه بوجود آمده باشد ، همچنین احساس همدلی  با سایر اعضای جامعه هنگامی پدید می آید که  فرد برای خود ، سرنوشتی مشترک با سایر اعضاء جامعه یا دست کم گروههایی از آنها قائل باشد و توسعه جوامع امکان پذیر نیست مگر افراد به چنین دیدگاهی درمورد رابطه خود بادیگران دست یافته باشند.

اطلاعاتی که یک رسانه و منبع خبری باید ارائه دهد مستلزم آن است که دسترسی به اطلاعات را جهت     توانمند سازی مخاطبان برای مشارکت در فرآیندهایی سرنوشت ساز اجتماعی فراهم نماید. دراین میان سرعت انتقال اخبار به عنوان یک عامل تسریع کننده در تاثیرگذاری، نقش دارد. درصورتیکه اخبار با سریعترین روش به دست مخاطب برسد، مخاطب هیچگاه احساس تحریفی یا ناقص بودن نخواهد کرد. چه بسا عملکرد ضعیف تلویزیون سبب ایجاد این دیدگاه گردیده، به بیان دیگر اطلاعات و اخبار باید بر ظرفیت تجزیه وتحلیل،

 فهم و به عمل درآوردن اطلاعات از طریق رسانه ملی بیانجامد.

با عنایت به اینکه عمده مخاطبین ما را افرادی با سطح معلومات متوسط با فرهنگ دریافت فوری تشکیل         می دهند، لذا لزوم توجه و نزدیکی به فرهنگ بیان و واژگان فرهنگ عامه ضروریست و اخبار با موضوعات مختلف اعم ازاقتصادی، سیاسی و.. باید به گونه ای ساده و قابل فهم و درک بیان شود و موضوعات را به گونه ای بیان کند که درمحتوای آن خدشه ای وارد نگردد و درعین حال برای کلیه اقشاربا هرسطح فرهنگ و تحصیلات قابل درک باشد.

از جمله عوامل موثر در این بخش ، نوع پوشش و بیان گوینده خبر تلویزیونی می باشد که برای مخاطبینی که ازکانالهای مختلف خبری استفاده می نمایند مهم تلقی می شود، لذا به خدمت گرفتن عوامل اجرایی که دارای خصوصیاتی از جمله صمیمی بودن، دارابودن لحن و تن صدای مناسب، داشتن کیفیت نگاه، استفاده از       اشاره های چهره وتاکید صوتی بر روی لغات کلیدی و نمایشی از خود درمقابل دوربین ضروریست،لیکن کافی    نمی باشد. زیرا که محتوای خبر که توسط گوینده طرح می شود،بر ذهنیت مخاطب اثرگذارمی باشد و چنانچه محتوا با ذهنیت مخاطب همسانی نداشته باشد تاثیرات آن معکوس خواهد بود.

می توان گفت که بدون وجود رسانه های خبری معتبر که مورد اعتماد مخاطبان باشد احساس همدلی درجامعه وجود نخواهد داشت. نقش اعتبار در جذب خبر این است که مخاطب باور سریعتری نسبت به خبرهایی که ازمنابع معتبر منعکس می شوند دارند و آن خبرها را بدون هیچگونه واکاوی قبول می نمایند و درصورتی اخبار و اطلاعات منابع کم اعتبار را مورد واکاوی وپرسش قرار می دهند که بهترین خبرها زیر سوال برده شود. علت این زیر سوال رفتن این است که اخبار بر عناصر خبری که، کجا، وچگونه استوارند و کمتر روی تاکید دارند. دراین صورت خبر زیر سوال رفته و اعتبار ثانویه خود » چرا « عنصر» چرا « را از دست می دهد. تذکر این نکته ضروری است که تکیه روی عنصردر تلویزیون باعث ازبین رفتن خبر خواهد شد و هم از دست دادن مخاطب را به همراه خواهد داشت. (میلر ، 59:1368  )

جوامعی که در آن دولت انحصاروسایل خبری را به طور نسبی دراختیاردارد در مقایسه با جوامعی که دارای تعدد وسایل خبری نمی باشند شرایط یکسانی ندارند. زیرا اخبار از کانالهای مختلف خبری کسب می گردد و افراد در مورد هرحادثه یک خبر و یک نوع تفسیری دارند و این امرسبب می شود افراد نظرات گوناگون را بشنوند واز بین آنها بهترین را انتخاب کنند و به تعمق اندیشه بپردازند و دیدگاههای انتقادی نسبت به مسائل پیدا کنند و رسانه نامطلوب یا کیفیت پایین را مورد توجه قرار ندهند ودر این شرایط ارائه بهترین اخبار و دانستنیها میسر می گردد.

ازسویی دیگر بررسی تاثیرات پوشش های خبری با افکار توده جامعه ضروری به نظر می رسد و می توان بر تاثیرات هدفمند و غیرهدفمند پوشش های خبری بر تصورات و افکار سیاسی همگان پی برد.   رویهم رفته می توان به بررسی تغییرات ایجاد شده درعقاید تک تک اعضای جامعه و یا تغییرات صورت گرفته         در میزان برجستگی ها  از نظر مخاطب دست یافت . در عین حال می توان دریافت که تاثیرات مهم  پوشش های رسانه ای برتصورات و افکار شهروندان نسبت به برجستگی یک موضوع که جامعه این اولویت و برجستگی را به موضوع داده است به چه ترتیبی است.بدین ترتیب برنامه های متعدد در رسانه ها قادراست تا ابزارهای قابل دسترسی را دراختیار افکار عمومی قراردهد که آنها به راحتی به نظارت برمحیط سیاسی بپردازند. همچنین به نخبگان این فرصت را می دهد که آنها از تغییر وپیش بینی عکس العملهای عمومی جامعه اطلاع حاصل نمایند.

2-1- طرح مساله

اخبار  به عنوان بخش مهمی از ارتباطات ،  فراگردی  است مقید به شرایط زمانی و مکانی که با  ویژگی های اجتماعی و فرهنگی و  …  قابل شناخت  است . در  مورد تعریف  اخبار  و اطلاعات ، می توان گفت  : اطلاعات   به  هر نوع داده جمع آوری شده با استفاده از روش های مختلفی نظیر  : مطالعه ، مشاهده  ، شایعه  و سایر موارد دیگر اطلاق می گردد. در واژه “اطلاعات”، بار معنائی از قبل تعریف شده ای درموردکیفیت ، معتبر بودن و یا صحت داده وجود ندارد و امکان برخورد با اطلاعات معتبر ، غیرمعتبر ، واقعی ، نادرست ، صحیح و           گمراه کننده ، وجود خواهد داشت .

در واقع یکی از مهم ترین هدفهای اطلاع رسانی آگاه کردن افراد در زمینه های مختلف است که می تواند برای آنان نافع باشد و مهم ترین عامل، کیفیت آگاهی هاست. قابل درک بودن خبر، تناسب با سلایق و علایق جامعه و میزان برآورد نیازهای اطلاعاتی و دانسته های شخصی افراد منجر به گرایش و تمایل به خبر تلویزیونی        می گردد. همچنین بررسی ها نشان می دهد میان اولویتهای خبری تلویزیون و اولویتهای خبری منتشره در ارتباطات میان فردی ، تفاوت چشمگیری وجود دارد.همچنین عدم همسانی اخبار با دانسته های شخصی و پیچیدگی خبر ازجمله عواملی است که به وفور دراخبار تلویزیونی به چشم می خورد.

ارائه اخبار با سه هدف عمده یعنی نیازمخاطب به اطلاع یابی از خبر ارائه شده (فرهنگی ، اعتقادی ، اقتصادی ، سیاسی ، خدمات )، ایجاد تصور خاص (چه مثبت وچه منفی با در نظرگرفتن شرایط سلبی وایجابی ) در او نسبت به اخبار و اطلاعات و ترغیب او به اعتماد نسبت به صحت اخبار ارائه شده انجام می شود .

توجه به شاخصها و انگیزه های روانشناختی ( تفاوتهای فردی وشخصیتی ) و عوامل رسانه ای ( جامعیت اخبار ، تنوع، عدم سوگیری، جذابیت و..) می تواند سبب حفظ، جلب رضایت واعتماد مخاطب باشد و تا هنگامی که رسانه های ایرانی نتوانند روی افکارعمومی تاثیر قاطع داشته باشند به نظر می رسد بدیهی ترین واکنش جامعه مخاطبان نسبت به رفتار رسانه ها بی اعتمادی نسبی باشد و احتمالا تاثیرگذاری و شکل دهی افکار عمومی بیشتراز طریق دیگر محیط های اجتماعی صورت می گیرد.

دراین پژوهش سعی خواهد شد با رویکردی کمی وکیفی ، مولفه های خبری وفرهنگی واجتماعی موجود درشکل و محتوای اخبار دوشبکه مذکور ، مورد مقایسه بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بدلیل اکتشافی بودن این پژوهش ، نیازی به فرضیه دراین تحقیق نیست و سوالات تحقیق کفایت می کند.

:

 الف ) بیان مسئله :

طبق ماده 149 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392: «”هرگاه مرتکب در زمان ارتکاب جرم دچار اختلال روانی بوده به نحوی که فاقد اراده یا قوه تمییز باشد مجنون محسوب می­­شود و مسئولیت کیفری ندارد” ». جنون سلامت درک و شعور را از میان برده و دیوانه از ارزیابی، اندازه­گیری و فهم نتایج امور و مسائل زندگی عاجز است، خوبی و بدی و سود و زیان و مصلحت و مفسده را ازهم تشخیص نمی­دهد و معمولا با نوعی هیجان روحی و پریشانی حال و آشفتگی همراه است. عدم تشخیص واقعیت از غیر واقعیت نیز مشمول این عنوان می­شود. اختلالات ادراکی مانند تحریف ادراک و توهمات و اختلالات مربوط به محتوای تفکر مانند هذیان و همچنین اختلالات مربوط به هوشیاری نیز داخل در این معنی هستند. اختلال در قوه تمییز ناظر به حالاتی است که شخص توان تشخیص خوب و بد و مفید و مضر از همدیگر را ندارد و نمی تواند در امور مختلف قضاوت کند (رحمدل، 1384، ص 12). جنون همواره با علائمی نظیر از دست دادن تماس با واقعیت، اختلال ادراک، پیدایش سلوک کودکانه و قهقرائی، کاهش نیروی مهارکننده محرک­ها و تمایلات اولیه و بروز افکار غیرعادی که شامل انواع هذیان­ها و توهمات می­شود قابل تشخیص است.

سابق بر ماده 149 قانون مجازات مصوب 1392، در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 75 در ماده 51 نیز بر این موضوع تآکید شده بود، اما نوآوری که در قانون مصوب سال 92 وجود دارد مربوط به تبصره 2 ماده 150 می­باشد که بیان می­دارد: «” قوه قضاییه موظف است مراکز اقدام تآمینی را در هر حوزه قضایی برای نگهداری افراد موضوع این ماده تدارک ببیند و تا زمان شروع به کار این مراکز قسمتی از مرکز روان درمانی بهزیستی یا بیمارستانی موجود به این افراد اختصاص داده می­شود ” »، در نتیجه توجه خاص قانونگذار به این افراد و در نظر گرفتن شرایط و اقدامات خاص درمانی برای آنان می­تواند درصد حائز اهمیتی از آمار جرایم بکاهد و پیامد آن کاهش هزینه­های سنگینی است که سالانه به جامعه برای رفع آثار مخرب جرایم تحمیل می­شود.

همیشه در جامعه افرادی هستند که بدون آنکه بخواهند و بدون داشتن نیت خیر یا شر، به خود و اجتماع آسیب­های گاه جبران ناپذیری وارد می­کنند و وجود برخی اختلالات شدید روانی اراده کامل این نوع مجرمین را سلب کرده و آنها را به سوی ارتکاب اعمال خلاف قانون سوق می­دهد.

از نگاه روانشناسان جدید، جرم نتیجه عدم تعادل شخصیت مجرم است که از واکنش متقابل عوامل روانی و بیولوژیکی ناشی می­شود و این عدم تعادل روانی را عامل اختلالات روانی و شخصیتی در افراد می­دانند که آنها را به سوی ارتکاب جرایم گوناگون سوق می­دهد (رحمدل، 1384، ص 8). فروید عدم توازن بین نهاد و فراخود (اید و سوپراگو[1]) در کودکی که در اثر شرایط ناسالم و نامطلوب اجتماعی به وجود می­آید را نوعی اختلال روانی و عامل سوق دهنده به سمت بزهکاری می­داند (سیاسی، 1384، ص 54). روانشناسان مکتب فروید معتقدند که زمانی رفتار مجرمانه تحقق می­یابد که نهاد نظارت­ناپذیر و بسیار فعال در ترکیب با فراخود کم فعالیت ظاهر می­شود و در این بین شخصیت یا همان « من » بی­تفاوت و بی­اثر می­شود و در راهنمایی رفتار فرد نقشی ایفا نمی­کند (کاوه، 1391، ص 162).

همواره این عقیده وجود دارد که اختلالات روانی در همه موارد افراد را به سوی ارتکاب اعمال خلاف قانون سوق می­دهد، تئوری­های شخصیت نیز همواره رابطه بین ویژگی­های شخصیتی و جرم را تآیید می­کنند. تعارضی که در عقل و رفتار ایجاد می­شود حالتی روانی در فرد ایجاد می­کند که باعث بروز مشکلاتی در زندگی فردی و اجتماعی او می­شود و در نهایت فرد دچار ناهنجاری­های شخصیتی شده تا جایی که احتمال قطع ارتباط با دنیای خارج از خود نیز وجود دارد.

آیزنگ جرم را حاصل عوامل فرهنگی می­داند، ولی باید گفت بزهکاری یا جنایت به خودی خود فطری نیستند بلکه برخی از خصوصیات سیستم عصبی مرکزی و خود­مختار موجب می­شود که فرد نسبت به محرک­ها و عوامل محیطی با برانگیختگی بیشتری پاسخ دهد و احتمال بروز اعمال ضداجتماعی توسط او افزایش یابد (رستگاری نیا، 1388، ص 32)، بدین ترتیب؛ همواره جرائمی وجود دارند که ناشی از ناراحتی­های روانی–عصبی مجرم هستند. به عبارت دیگر؛ جرم در اکثر مواقع ناشی از یک یا چند نوع اختلالات روانی است؛ بدین معنا که اختلالات روانی یک نوع ناخوشی داخلی هستند که دارای تظاهرات روانشناختی یا رفتاری خارجی با منشآء­های گوناگون بوده و با ناراحتی قابل ملاحظه و اختلال در عملکرد فردی و اجتماعی همراه می­باشد که ناشی از آشفتگی های اجتماعی، روانشناختی و … است و همواره معیار سنجش اختلالات روانی، میزان انحراف از پاره­ای هنجارهای طبیعی است.

اما آنچه در این پژوهش مدنظر می­باشد این نکته است که تآثیر عامل اختلال روانی در ارتکاب جرم توسط افراد تا چه میزان می­باشد؛ به عبارت دیگر آیا تمامی افرادی که مبتلا به انواع اختلالات روانی هستند مرتکب جرم می­شوند یا عواملی گوناگون دست به دست یکدیگر داده تا عامل بزهکاری یا جرم تحقق یابد. بدین جهت در این پژوهش شیوع و فراوانی انواع اختلالات روانی در مجرمین و ارتباط این اختلالات با جرم ارتکابی آنها مورد بررسی قرار می­گیرد؛ بدین منظور با استفاده از پرونده­های پزشکی، نوع اختلال روانی و شخصیتی مجرمین مشخص شده و میزان تمایل این بیماران به ارتکاب انواع جرایم تبیین می­شود، همچنین با استفاده از سنجش گروه کنترل در این پژوهش میزان تآثیرگذاری عامل اختلال روانی بعنوان عامل داخلی در تحقق و کشش افراد به جرایم گوناگون بررسی می­شود تا در نهایت به صورت عملی روشن شود که عامل اختلال روانی در افراد همیشه منجر به ارتکاب جرم در آنها می­شود یا ترکیبی از شرایط داخلی و محیطی (ازجمله وضعیت مالی، حمایت­های خانواده و…) باعث تحقق انواع جرایم خواهد شد.

. ID and Super Ego