پایان نامه - مقاله - تحقیق

تعیین حدود دخالت دولت در حوزه فعالیت­های اقتصادی مهم­ترین مسئله­ای است که از بدو      شکل­گیری اندیشه اقتصادی مدرن پیش­روی نظریه پردازان اقتصادی قرار داشته است. تجربه 50 سال گذشته فوائد و محدودیت­های عملکرد دولت را به ویژه در ارتقاء توسعه به روشنی نشان داده است. دولت‌ها برای دستیابی به پیشرفت‌های مهم در بخش آموزش و بهداشت و کاهش نابرابری­های اجتماعی بسیار کوشیده­اند. البته برخی از عملکردهای دولت نتایج ضعیفی داشته است. سیاست‌هایی اقتصادی و در برخی مواقع غیراقتصادی دولت‌ها یکی از مهم­ترین عوامل ایجاد کننده نااطمینانی در اقتصاد هستند. درواقع منظور از دخالت دولت در عرصه اقتصاد، هرگونه فعالیت دولت است که مستلزم هزینه­بری، تامین درآمد، انجام فعالیت اقتصادی خالص، نظارت بر فعالیت بخش خصوصی و مشابه آن باشد. بنابراین از تامین امنیت داخلی و خارجی گرفته تا سرمایه­گذاری مستقیم و تولید کالای عمومی، در زمره فعالیت‌های دولت قرار می‌گیرد. درواقع این سیاست‌ها، به همراه تغییرات منابع، ترجیحات و فناوری باعث مبهم بودن نتیجه تصمیمات کارگزاران اقتصادی می‌شود. تغییرات برون­زای شرایط بازار اجتناب پذیر هستند، درحالی که سیاست‌های دولت و نااطمینانی ناشی شده از آنها تحت کنترل سیاست­گذار قرار دارند. بر این اساس، شناسایی اثرات نااطمینانی بر فعالیت‌های حقیقی اقتصاد از اهمیت ویژه­ایی در تحقیقات اقتصادی برخوردار است.

1-2- تعریف موضوع تحقیق

از زمانی که کنت آررو (1971) نخستین کتاب علمی دقیق و جامع خود را در زمینه مفاهیم ریسک و نااطمینانی در فعالیت­های اقتصادی به رشته تحریر درآورد، بیش از چهار دهه می­گذرد. مؤلف در این کتاب صرف نظر از روش علمی ریاضی دقیقی که برای نخستین بار در زمینه

 

 مفهوم ریسک در فعالیت­های اقتصادی به صورت جامع مطرح و تدوین کرد، یک پیام کلی را نیز برای اقتصاددانان و متخصصان  امور مالی دهه­های آتی مطرح ساخت و آن اینکه ریسک و نااطمینانی امر ذاتی فعالیت­های اقتصادی در نظام تولیدی متکی بر نیروهای بازار آزاد است. آررو بسیار پیش­تر از بسیاری مکاتب اقتصادی کلان جدید به اهمیت اطلاعات، نامتقارنی آن، و رفتارها و ویژگی­های شخصی افراد در تصمیمات اقتصادی در نظام اقتصادی بازار در اثر معروف خود توجه داشت و چارچوبی مفهومی از موضوع ریسک را ارائه نمود که بعدها به صورت گسترده و وسیع تقریباً در تمامی عرصه­های دانش اقتصاد به ویژه در حوزه­های مالی موضوعیت و کاربرد پیدا کرد. امروزه ریسک و نااطمینانی به عنوان دو پدیده اجتناب­ناپذیر نه تنها در حوزه­های نظری و تجربی اقتصادی و مالی، بلکه در بسیاری دیگر از زمینه­های سایر علوم، جایگاه ویژه­­ای را به خود اختصاص داده­اند و از این بابت تحلیل­های ریسک و نااطمینانی بخشی از حوزه دانش نظری اقتصاد و عرصه تصمیم­گیری تجربی مالی و اقتصادی را تشکیل می­دهد]23[.

ثبات اقتصاد کلان از طریق تأثیر بر انگیزه و انباشت سرمایه­گذاری خصوصی، به رشد اقتصادی کمک می­کند. اگر سرمایه­گذاری­های عمرانی دولت با ایجاد بی­ثباتی در محیط اقتصاد کلان همراه باشد، که غالباً در اکثر کشورهای درحال توسعه نیز چنین است، نتیجه عملکرد اقتصادی به احتمال زیاد رضایت بخش نخواهد بود. بی­ثباتی اقتصاد کلان با ایجاد فضایی از نااطمینانی، اخذ اطلاعات واقعی از قیمت­های نسبی را دشوار ساخته و به تخصیص ناکارآمد منابع منجر می­شود. درواقع منظور از دخالت دولت در عرصه اقتصاد، هرگونه فعالیت دولت است که مستلزم هزینه­بری، تأمین درآمد، انجام فعالیت اقتصادی خالص، نظارت بر فعالیت بخش خصوصی و مشابه آن باشد؛ بنابراین از تأمین امنیت داخلی و خارجی گرفته تا سرمایه­گذاری مستقیم و تولید کالای عمومی، در زمره فعالیت­های دولت قرار می­گیرد. اقتصاددانان و دانشمندان سیاسی در مورد اینکه چه چیزی سطح مخارج دولت را تعیین می­کند، نظریه­های زیادی را پیشنهاد کرده­اند. اقتصاددانان بریتانیایی، آلن پیکاك و ژاك وایزمن ، اثر چرخ دنده­ای را معرفی می­کنند. اگر یک جنگ به عنوان مثال مخارج را افزایش دهد، مخارج دولت پس از جنگ، به سطح مخارج قبل از جنگ کاهش نخواهد یافت.

قانون واگنر که به نام اقتصاددان آلمانی آدولف واگنر نامگذاری شده است، بیان می­کند که سهم درحال رشد دولت از تولید ناخالص ملی به طور ساده، نتیجه پیشرفت اقتصادی است.

نظریه ماسگریو و روستو موسوم به الگوی توسعه­ای دولت، رشد بخش عمومی را نتیجه     هزینه­های توسعه­ای می­داند.

به هرحال بودجه عمومی دولت در هر کشور تصویر تمام­ نمایی از مجموعه متغیرهای کلان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن کشور، به ویژه تصمیم درباره نقش دولت و بخش عمومی در اقتصاد است. نقش دولت در جامعه از روی قدرت خرج و حوزه دخالت آن درك می­شود که این خود در نسبت بودجه عمومی دولت درتولید ناخالص داخلی انعکاس پیدا می­کند.

از تعاریف مکاتب مختلف از دولت چنین برمی­آید که دولت، نقش اساسی در رشد اقتصادی ایفا     می­کند؛ بنابراین اهمیت مطالعه تأثیرات فضای اقتصادی مناسب بر مخارج دولت ضروری به نظر    می­رسد و لازمه اینکه مخارج دولت کارایی لازم را در تمام بخش­های تولید داشته باشد وجود یک فضای مطمئن اقتصادی می­باشد.

سیاست‌هایی اقتصادی و در برخی مواقع غیراقتصادی دولت‌ها یکی از مهم­ترین عوامل ایجاد کننده نااطمینانی در اقتصاد هستند. در واقع منظور از دخالت دولت در عرصه اقتصاد، هرگونه فعالیت دولت است که مستلزم هزینه­بری، تامین درآمد، انجام فعالیت اقتصادی خالص، نظارت بر فعالیت بخش خصوصی و مشابه آن باشد. بنابراین از تامین امنیت داخلی و خارجی گرفته تا سرمایه­گذاری مستقیم و تولید کالای عمومی، در زمره فعالیت‌های دولت قرار می‌گیرد. درواقع این سیاست‌ها، به همراه تغییرات منابع، ترجیحات وفناوری باعث مبهم بودن نتیجه تصمیمات کارگزاران اقتصادی می‌شود. تغییرات برون­زای شرایط بازار اجتناب­پذیر هستند، درحالی که سیاست‌های دولت و نااطمینانی ناشی شده از آنها تحت کنترل سیاست­گذار قرار دارند. براین اساس، شناسایی اثرات نااطمینانی بر فعالیت‌های حقیقی اقتصاد از اهمیت ویژه­ایی در تحقیقات اقتصادی برخوردار است. همچنین دولت‌ها با اندازه‌های متفاوت در شرایط زندگی اجتماعی واقتصادی مردم دخالت دارند، به نظر اقتصاددانان کینزی برخی اوقات در شرایط رکود اقتصادی حضور فعال‌تر دولت‌ها لازم و برخی اوقات وجود آنها مزاحمت­هایی را برای رشد اقتصادی بوجود می‌آورد و باید تا حد زیادی محدود شود. بر این اساس می‌توان ادعا کرد مخارج دولت نشان دهنده عملیاتی است که برای دستیابی به رشد اقتصادی شکل می‌گیرد. سطح مخارج دولت نشان دهنده حجم عملیات یا اندازه دولت است، بنابراین همیشه مخارج مطلوب دولت در فعالیت‌های اقتصادی مورد توجه اقتصاددانان بوده است. نااطمینانی در فضای اقتصادی منجر به انحراف تصمیمات دولت در مورد مخارج می‌شود و این انحرافات اثرات نامناسبی برکارایی تخصیص منابع و سطح فعالیت واقعی اقتصاد خواهند گذاشت. از طرفی دیگر نااطمینانی در اقتصاد ممکن است سبب افزایش مخارج دولت شود اما این افزایش مخارج موجب کاهش رشد اقتصادی می­شود.

ولی بزرگترین منبع زیان­های ناشی از فعالیت‌های دولت، به نااطمینانی نسبت به سیاست‌های دولت باز می‌گردد اگر دولت قواعد را پی درپی تغییر دهد و یا اینکه قواعد و مقرراتی را که او نیز باید بر طبق آنها رفتار کند روشن و واضح نسازد بنگاه­های اقتصادی و افراد نمی‌توانند مطمئن باشند که فردا چه فعالیت‌هایی سود آور و چه فعالیت‌هایی فاقد سود و چه عملیاتی قانونی و چه عملیاتی غیر قانونی خواهد بود.

عدم اطمینان به حالتی گفته می‌شود که در آن دانش فرد یا افراد محدود است و توضیح کامل حالت و یا نتیجه­ایی که بدست آمده یا می‌آید ممکن نیست]24 .[براین اساس، نااطمینانی در اقتصاد کلان را می‌توان به عدم توانایی کارگزاران در پیش­بینی دقیق نتایج تصمیمات خود تعبیر کرد. شاید یکی از مهم­ترین عوامل تأثیرگذار بر مخارج دولت، وجود فضای آرام در اقتصاد کلان باشد. وقتی نااطمینانی در اقتصاد کلان وجود داشته باشد سبب بوجودآمدن هزینه‌هایی برای دولت می‌شود، برای مثال اگر در مورد یکی از شاخص­های نااطمینانی (رشد، تورم، نرخ ارز، نرخ مبادله، بازده سهام) نااطمینانی در بازار وجود داشته باشد، وچون هر کدام ازاین موارد به نحوی بر مخارج دولت تاثیرگذار هستند، دولت برای برگرداندن فضای مطمئن به بازار ازطریق سیاست‌های پولی یا مالی متحمل هزینه‌هایی می‌شود که سبب افزایش نسبت مخارج به تولید ناخالص داخلی (اندازه دولت) می‌شود]1[. با فرض ثابت بودن تولید حقیقی، مخارج دولت هم افزایش خواهد یافت.

بنابراین برای بررسی تأثیر نااطمینانی در اقتصاد کلان بر مخارج دولت مطالعه تأثیر نااطمینانی در هرکدام از این موارد حائز اهمیت است. در این پژوهش تأثیر نااطمینانی نرخ ارز بر مخارج دولت بررسی خواهد شد. انتخاب کشورهای تحقیق حاضر، براساس موجودی داده­های بانک جهانی     می­باشد که شامل هشت کشور است که عبارتند از: جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه که اعضای گروه D8 هستند. اعضای گروه D8 [دی 8] (Developing 8 / D-8) کشورهای مسلمان درحال توسعه هستند و این گروه در واقع از جمله پیمان‌های منطقه‌ای است که به منظور ایجاد روابط مستحکم اقتصادی بین کشورهای در حال توسعه اسلامی و تقویت نفوذ این کشورها در بازارهای جهانی تشکیل شده است. پایه‌گذار گروه D8 نجم‌الدین اربکان نخست وزیر اسبق و اسلام‌گرای ترکیه بود که با سفر به 8 کشور عضو در تیرماه سال 1375 زمینه تأسیس این گروه را فراهم کرد. اعلام رسمی موجودیت این گروه در 15ژوئن 1997 از طریق بیانیه استانبول صورت گرفت.

1 Kenneth Arrow

[2] Alan T. Peacock, and Jack Wiseman

[3] Ratchet Theory of Government Growth

[4] Adolf Wagner

[5] Mousgrave and Rostow

انگلیسی

 

صفحه عنوان به انگلیسی

 

 

 

فهرست جداول

 

عنوان                                                                                                                                                   صفحه

 

جدول 4-1 بررسی نرمال بودن توزیع متغیرهای کمی مشخصات نوزادان  نارس. . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

 

جدول 4-2 میانگین و انحراف معیار سن جنینی برحسب هفته در دو گروه مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

 

جدول 4-3 توزیع فراوانی جنسیت نوزاد در دو گروه مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . 55

 

جدول  4-4 توزیع فراوانی رتبه تولد نوزاد در دو گروه مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

 

جدول 4 -5 میانگین و انحراف معیار وزن هنگام تولد در دو گروه مورد مطالعه. . .. . .. . . . . . . . . . . . . .. 57

 

جدول  4-6 میانگین و انحراف معیار قدهنگام تولد در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 57

 

جدول4-7 میانگین و انحراف معیار اندازه دورسر هنگام تولد در دو گروه مورد مطالعه. . . .. . . . . . . . . . .. 58

 

جدول 4-8 توزیع فراوانی آپگار دقیقه اول نوزاد در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

 

جدول 4-9 توزیع فراوانی آپگار دقیقه پنجم نوزاد در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

 

جدول4-10 توزیع فراوانی نوع تغذیه نوزاد در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

 

جدول 4-11 میانگین و انحراف معیار سن مادر در دو گروه مورد مطالعه.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

 

جدول 4-12 توزیع فراوانی نوع زایمان در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

 

جدول 4-13 توزیع فراوانی پارگی قبل از موعد پرده‌های جنینی در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . 64

 

جدول 4-14 توزیع فراوانی سابقه بیماری مادر در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

 

جدول 4-15 توزیع فراوانی وضعیت اشتغال مادر در دو گروه مورد مطالعه. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

 

جدول 4-16 توزیع فراوانی نوع شغل پدر در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 69

 

جدول 4-17 میانگین و انحراف معیار بعد خانوار در دو گروه مورد مطالعه. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

 

جدول4-18 میانگین و انحراف معیار میزان درآمد ماهانه خانوار در دو گروه مورد مطالعه. .  . . . . . . . . . . 70

 

جدول4-19 میانگین و انحراف معیار تعداد روزهای بستری در دو شیوه زایمان. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . 72

 

جدول 4-20 توزیع فراوانی بروز آپنه در دو شیوه زایمان. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

 

جدول 4-21 توزیع فراوانی بروز عدم تحمل تغذیه در دو شیوه زایمان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

 

جدول 4-22 میانگین وانحراف معیار میزان وزن‌گیری در دو شیوه زایمان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

 

جدول 4-23 میانگین وانحراف معیار روزهای بستری نوزادان نارس در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . 75

 

جدول 4-24 خلاصه نتایج برازش مدل خطی تعمیم یافته روزهای بستری. . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . 76

 

جدول 4-25 جدول توافقی بروز آپنه در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

 

جدول 4-26 خلاصه نتایج برازش مدل رگرسیون لجستیک آپنه . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

 

جدول 4-27 میانگین و انحراف معیار وزن‌گیری نوزاد نارس دردو گروه مورد مطالعه. . . . . .  . . . . . . . . . 77

 

جدول 4-28 جدول توافقی بروز عدم تحمل تغذیه در دوگروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

 

جدول 4-29 خلاصه نتایج برازش مدل رگرسیون لجستیک عدم تحمل تغذیه . . . . . . . . . . . . . . . .. … . . 78

 

جدول 4-30 میانگین و انحراف معیار وزن‌گیری روزانه دردو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . ….  ……. . . 79

 

جدول 4-31 میانگین و انحراف معیارمدت زمان نور درمانی در دوگروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . 79

 

جدول 4-32 جدول توافقی كشت خون در دو گروه مورد مطالعه. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

 

جدول 4-33 جدول توافقی بروز خونریزی مغزی در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . 81

 

فهرست نمودارها

 

عنوان                                                                                                                          صفحه

 

نمودار 4-1 توزیع فراوانی سن جنینی برحسب هفته در دو گروه مورد مطالعه. . . . . .  . . . . . . . . . .  . . 54

 

نمودار 4-2 توزیع سن مادر در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 62

 

نمودار4-3 توزیع میزان تحصیلات مادر در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67  

 

نمودار 4-4 توزیع میزان تحصیلات پدر در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . … . . 68

 

نمودار 4-5  توزیع میزان درآمد ماهانه خانوار در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

 

نمودار 4-6  توزیع تعداد روزهای بستری در دو گروه مورد مطالعه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 75

 

 

 

 

 

فصل اول

 

معرفی پژوهش

 

 

 

بیان مسأله:

 

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2009 میلادی، تعداد 3438 نوزاد (7/5درصد ) نارس متولد شدند و میانگین روزهای بستری نوزادان نارس (کمتر از 32 هفته حاملگی )  35 روز بوده است(58 ). در امریکا تقریبا 12 درصد نوزادان کم وزن، و 8 درصد نوزادان متولد شده نارس هستند. طول مدت بستری این نوزادان به طور متوسط 3 هفته طول کشیده وبه ازای هر روز بستری 1000 تا 2500 دلار هزینه در بر داشته است(1 ). سن نوزاد یک عامل تعیین کننده مهم برای شانس بقاء و رشد و تکامل طبیعی وی می باشد (2 ). طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت ، نوزادانی كه زودتر از 37 هفته از آخرین روز قاعدگی به دنیا می‌آیند، نارس در نظر گرفته می‌شوند. درصد رو به رشدی از موارد مرگ كودكان زیر 5 سال در دوره نوزادی روی می‌دهد. حدود38درصد از موارد مرگ در این گروه سنی در عرض یك ماه اول زندگی رخ می‌دهد، و 28 درصد از این موارد به تولد نوزادان نارس نسبت داده می‌شود. از دو دهه گذشته تعداد نوزادان با وزن کم هنگام تولد، عمدتا به خاطر افزایش تعداد زایمان‌های قبل از موعد افزایش یافته است (3 ) و میزان مرگ و میر و بیماری زایی دوره نوزادی نیز عمدتاً تحت تأثیر سن حاملگی و به میزان کمتری تحت تأثیر وزن هنگام تولد می باشد (2 ). شیوع جهانی تولد پیش از موعد 6/9درصد و تقریباً 9/12 میلیون نوزاد در سال است که بیشتر این تولدها در آفریقا و آسیا رخ داده است(58 ).

 

در کشورهای توسعه یافته تولد نوزادان کم وزن نسبت به کشورهای جهان سوم کمتر است اما بیشتر این نوزادان  نارس هستند، اما در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه که تولد نوزادان کم وزن بالاست علت عمده وزن کم هنگام تولد، محدودیت رشد جنینی است (2 ).

 

ایران نیز جز مناطق با شیوع بالا ی زایمان زودرس است و تقریباً 10 درصد تولدها را نوزادان نارس تشكیل          می دهند(4 ). با توجه به هزینه های بالای مراقبت های این نوزادان (5 ) و مشکلات فراوان عصبی و فیزیولوژیک آن ها (6 ) ، مراقبت های پس از تولد این نوزادان از چند دهه گذشته مورد توجه محققان قرار گرفته، به اشکال مختلف سعی در ارتقای محیط زندگی نوزادان نارس و یا تسریع در روند تکامل این نوزادان شده است(7 ). یکی از مشکلات مهم نوزادان نارس ویکی از دلایل عمده بستری آنها در بخش مراقبت ویژه نوزادان وزن کم آنها ومشکلات تنفسی وتغذیه ای در آنهاست ودر بسیاری از موارد منجر به طولانی شدن مدت زمان بستری وافزایش هزینه ها ومشکلات ناشی از بستری طولانی مدت می گردد.

 

نوزاد نارس در بدو تولد مشكلات فراوانی دارد. به طور مثال:

 

• تغذیه نوزاد نارس به دلیل عدم تكامل سیستم گوارش، به آهستگی شروع و ادامه خواهد یافت.

 

• مشكلاتی از قبیل عدم بلوغ ریه به خصوص در نوزادانی كه قبل از هفته 32 بارداری به دنیا بیایند(1 ).

در کنار هزینه های اولیه بستری ومراقبت از نوزاد ، پیامدهای منفی دیگری نیز به دنبال بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان انتظار نوزاد را می کشد از جمله این موارد می توان به بهره هوشی پائین تر نسبت به همسالان ، نیاز به بستری مجدد ، تاخیر تکاملی و مشکلات رفتاری اشاره کرد(9 ). پیشرفت در علم پزشکی ومراقبت های پرستاری منجر به بقای نوزادان نارس وکوچک شده است. ولیکن در 43 درصد از این نوزادان تاخیر تکاملی در طی سال اول زندگی اتفاق می افتد و بیش تر  نگرانیها متوجه این تاخیر تکاملی است(10 ).

 

به طور كلی مشكلات نوزاد نارس را می توان به دو گروه تقسیم كرد: مشكلات و عوارض كوتاه مدت ) هیپوترمی، هیپوگلیسمی، سندرم دیسترس تنفسی، زردی، عفونت، خونریزی مغزی (ومشكلات و عوارض بلند مدت (مشكلات بینایی و شنوایی، بستری شدن مكرر در دوران کودکی و مشكلات رفتاری و تكاملی )(8 ).

 

بخشی از تکامل طبیعی نوزاد به تعامل عاطفی بین او و مادر بستگی دارد که آنها را از طریق روانی و فیزیولوژیکی به یکدیگر ارتباط می دهد. بالبی دلبستگی را برای رشد سالم بسیار با اهمیت دانسته و عقیده دارد که دلبستگی یک پیوند هیجانی بین کودک و کسی که از او مراقبت می کند می باشد. لمس نوزاد و تماس پوست به پوست پس از تولد سبب می شود که الگوی دلبستگی بسیار قوی حاصل شده و این امر سبب افزایش مراقبت مادر از طفل می گردد لذا بلافاصله پس از تولد به نام دوره احساس نام گذاری شده است و توصیه شده که تماس بین والد و نوزاد در طی این زمان اتفاق بیافتد. نوزاد در این زمان آرام و هوشیار است و قادر است به والدین واکنش نشان دهد(11 ).

 

لمس اولین سیستم حسی است که تکامل می یابد و ارتباط اولیه بین شیر خوار و مراقبت کنندگان را به وجود می آورد لمس وسیله قوی برای تبادل عاطفی بین والدین و شیرخوار است. لمس از تحریکات حسی مفید برای نوزادان نارس  می باشد. لمس یا تکلم   بی صدا یا ارتباط غیر کلامی یک احساس فیزیواوژیک است که در نتیجه دریافت گیرنده های حس لامسه در پوست و تجزیه و تحلیل آن در مغز به وجود می آید(54 ).

 

دوشکل مرسوم تماس پوستی و لمس در نوزادان مراقبت مادرانه آغوشی و ماساژ می باشد. ماساژ در نوزاد باعث ایجاد احساس امنیت، افزایش رشد جسمی و وزن ، بهبود گردش خون ، عملکرد بهینه سیستم عصبی و کاهش اختلالات خواب و همچنین کاهش اختلالات رفتاری می شود. نتایج پژوهشی با عنوان تاثیر لمس بر درصد اشباع اکسیژن خون شریانی نوزادان مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی که توسط نیره باغچقی (1385 ) انجام شده است نشان داد که افزایش معنی دار اشباع اکسیژن خون شریانی در نتیجه مداخله ای نظیر ماساژ نوزاد ایجاد می شود(13 ). لازم به ذکر است که نتایج پژوهش هایی که به بررسی تاثیر ماساژ برسایرپارامترهای فیزیولوژیک نوزادان نارس

 

 پرداخته است نیزتائید کننده اثرات مثبت ماساژ درمانی در نوزادان             می باشد(55 ).

 

از جمله نتایج پژوهش هندرسون- اسمارت و آزبرن نشان داد که آپنه بیشتر از 14 ثانیه و برادی کاردی زیر 100 ضربه در دقیقه در هیچ یک از نوزادان دیده نشده است(14 ). همچنین در مطالعات مختلف مشخص شده است که سرعت رشد نوزادان با برنامه لمس برنامه ریزی شده نسبت به گروه شاهد افزایش بیش تری داشته است ماساژ همچنین برای نوزاد  نارس نیز به کار گرفته می شود زیرا باعث منظم شدن بیشتر تنفس و کاهش دوره های آپنه می گردد. واضح وآشکار است که قریب به اتفاق نوزادان نارسی که وزن موقع تولدشان بین 1000 تا 1500 گرم است از لمس ملایم محروم هستند زیرا  این نوزادان پس از تولد به بخش مراقبت ویژه نوزادان منتقل می شوند و در این زمان تلاش پرسنل پزشکی وپرستاری جهت ثبات وپایداری نوزاد روندهای دردناکی را به دنبال خواهد داشت(16 ). نتایج پژوهش ها نشان داده است که نوزادان نارس بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان بسیار کم تحت لمس قرار می گیرند و آن مقدار ناچیز هم که تحت لمس قرار می گیرند، جهت انجام اقدامات درمانی و دارویی می باشد(3 ).

 

فواید بسیار زیادی در ماساژ نوزاد وجود دارد ، از بهبود  وضعیت تکامل عصبی گرفته  تا آموزش آرامش واطمینان، نوزادانی که ماساژ مناسب و مداومی را دربخش مراقبت ویژه نوزادان  تجربه كرده اند از خواب خوبی برخوردار بوده و وزن گیری مناسب تری  داشته اند(6 ). مهم ترین و قابل اعتمادترین مزیت گزارش شده ی ماساژ برای نوزادان نارس افزایش میزان وزن گیری در طی بستری در بخش مراقبت ویژه نوزادان می باشد. این میزان تا47 درصد افزایش وزن گیری، در مقایسه با گروه کنترل گزارش شده ، و طول مدت بستری به مدت 6 روز کاهش یافته  وحدود 10000 دلار به ازای هر شیرخوارصرفه جویی شده است(5 ).

 

لمس کردن نوزاد نارس از نظر روانی نیز برای مادر ونوزاد ضروری است. نوزاد نارس به اندازه یک نوزاد معمولی نیاز دارد که مورد محبت وتماس مادری قرار گیرد وبه او محبت شود ودر آغوش گرفته شود. (8 ).

 

در مورد مزایای ماساژ در بخش مراقبت ویژه نوزاد  توسط فیلد و همكاران مطالعات فراوانی انجام شده است ومشخص گردیده آنچه توسط جنین در رحم حس و تجربه می‌گردد برای رشد و تكامل عصبی- رفتاری او ایده آل است(5 ).

 

نوزاد نارس به جای آنكه در محیط آرام و غنی از تحریكات حسی مورد نیاز برای رشد و تكامل خود قرار داشته باشد، در بخش مراقبت‌ ویژه نوزادان جای می‌گیرد، مكانی كه در آن از نور، سرو صدا، و به عبارت دیگر پر استرس برای نوزاد است. ماساژ به این نوزادان کمک می کند تا سطح استرس در آنها کاهش یابد و همچنین رشد و تکامل در نوزادان نارس و با وزن کم هنگام تولد، را بهبود می بخشد (20 ).

 

در بخش‌های نوزادان، كودكان نارس در ضمن مراقبت‌های پزشكی و پرستاری ضروری كه دریافت می‌كنند، مكرراً دستكاری و لمس می‌شوند. آنها اغلب این نوع لمس را اضطراب آور و آشفته كننده می‌یابند. برعكس ماساژ برای آنان خوشایند است و به آنان احساس راحتی و محبت می‌بخشد. احتمال می رود ماساژدرمانی از طریق تاثیر بر محور هیپوتالاموس- هیپوفیز – آدرنال نوزاد نارس را در برابر استرس مقاوم نموده و سازگاری کلی نوزاد را ارتقاء دهد (3 ).

 

علی رغم این كه اثرات درمانی ماساژ در بزرگسالان مدت مدیدی است به كار گرفته می‌شود اما بالغ بر سه دهه اخیر پژوهشگران در غرب  دریافته‌اند كه كودكان نیز می‌توانند از ماساژ بهره گیرند گرچه قرن‌هاست زنان دربخش هایی ازآفریقا، آمریكای جنوبی و مركزی، كودكان خود را ماساژ می‌دهند. اما در غرب و بریتانیا، به تازگی این عمل شناخت قابل   ملاحظه ای پیدا كرده و حتی در مراكز بهداشت و بیمارستان‌های تحت پوشش خدمات بهداشت ملی نیز توصیه می‌گردد(19 ).

 

محققین تلاش دارند تا برای نوزادان نارس اشكال مختلفی از تحریكات مكمل را فراهم كند، و با غنی سازی محیط بخش مراقبت ویژه نوزادان به تكامل او كمك كنند. این مراقبت‌های حمایت كننده و تحریكات مداخله ای قصد دارند تا با شبیه سازی محیط درون رحم، تكامل نوزاد را به مسیر اصلی خود بازگرداند و آن را در این مسیر نگه دارد. البته در نوزادان بسیار نارس از لمس نمی توان استفاده كرد چون احتمال بروز آپنه و كاهش تعداد ضربان قلب وجود دارد اما با این وجود در این گروه از نوزادان می‌توان از روشKMC  استفاده كرد. شواهدی وجود دارد كه روند انتقال از انكوباتور به سینه مادر خود برای نوزاد استرس زا می‌باشد و قبل از انتقال باید علایم حیاتی نوزاد پایدار باشد ماساژ ملایم یك شكل از تعامل است و مطالعات نشان داده است توسط نوزادان نارس به خوبی تحمل می‌شود، و تكامل نوزاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد(17 ).

 

پژوهشی که توسط آرورا وهمکاران (2005 ) انجام گرفته  نشان داده كه وقتی كودكان نارس مراقبت معمول در بیمارستان را دریافت می‌كنند تعداد نبض آنان افزایش و سطوح اكسیژن آنها كاهش می‌یابد، و این كاهش بیانگر زجر نوزاد می‌باشد. اما هنگامی كه ماساژ داده می‌شوند نتیجه معكوس رخ می‌دهد یعنی تعداد نبض كاهش و سطوح اكسیژن افزایش می‌یابد، ونشان دهنده این نکته است كه ماساژ برای نوزادان آرام بخش و تسكین دهنده است(18 ).

 

ماساژ نوزادان و شیرخواران یك جزء مهم مراقبتی در جوامع مختلف است كه به صورت سنتی صورت می‌گیرد. در این میان ماساژ با انواع روغن‌های طبیعی جایگاه ویژه ای در بعضی كشورها بخصوص هندوستان دارد. برای هزاران سال است كه در بعضی كشور‌های شرق آسیا از ماساژ با روغن در بزرگسالان و كودكان و شیرخواران استفاده می‌گردد(18 ).

 

 

 

 

 

به طور کلی در مورد اثرات ماساژ در نوزادان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

     در مطالعات مشابه ای که در این مورد انجام شده مشاهده شد که نوزادان نارس ماساژ داده شده  وزن بیش تری بدست آورده بودند(19 ). در مطالعه کلمانسون در سال 2006 مشاهده کرد که خواب در نوزادان ماساژ داده شده عمیق تر است و در طول خواب کم تر بیدار می شوند(21 ). در مطالعات انجام شده سطح سرمی تری گلیسرید و اسید لینولئیک (اسید چرب ضروری ) در نوزادان نارس ماساژ داده شده افزایش چشم گیری داشت(22 ). ماساژ با استفاده از روغن به تنظیم درجه حرارت کمک می کند و نوزاد حرارت کمتری از دست می دهد. در مطالعه ای در نپال میزان بروز هیپوترمی زودرس به میزان 50درصد و هیپوترمی دیررس به میزان 30درصد در نوزادان (با انجام اقداماتی مانند مراقبت مادرانه آغوشی و ماساژ ) کاهش یافته بود. ماساژ سلول های مرده را از سطح پوست برطرف می کند و از خشک شدن آن جلوگیری می کند(3 ).

 

مندسدر سال 2008 طی مطالعه ای مشاهده کرد که شیوع سپسیس در نوزادان ماساژ داده شده به طور چشم گیری کمتر بوده وتعداد روزهای بستری نیز کاهش یافته است(23 ).

 

افزایش قدرت دفاعی بدن از طریق افزایش سلولهای کشنده طبیعیرخ می دهد. همچنین کاهش سطح استرس با کاهش سطح سرمی کورتیزول و نوراپی نفرین و افزایش دفع ادراری اپی نفرین و نوراپی نفرین در نوزادانی که ماساژداده       می شوند مشاهده گردیده است(24 ). ماساژ سبب افزایش دلبستگی وکاهش افسردگی (8 ) نیز می گردد.

 

ماساژ سبب تحریک عصب واگ شده وباعث افزایش حرکات دودی روده می گردد وافزایش انقباضات ریتمیک معده را ایجاد می کند وهضم غذا را تسریع وتحمل آن توسط نوزاد را ساده تر می کند. همچنین شاخه های عصب واگ در ریه موجود  می باشد که به بهتر شدن تنفس کمک می کند(25 ).

 

دراثر ماساژ اکسیژن رسانی بافت ها زیاد شده ودر نتیجه تغذیه سلول ها وبافت ها بهتر می گردد وجریان خون افزایش می یابد. نوزادان با ماساژ قادر خواهند بود تغذیه دهانی را زودتر شروع کنند ودر نتیجه سریع تر از بیمارستان ترخیص شوند. با ماساژ ضربان قلب وتنفس نوزادان منظم شده ودر نتیجه اکسیژن کمتری مصرف شده وانرژی را ذخیره می نمایند واز این انرژی برای رشدشان استفاده خواهند کرد وتکامل مغز وتوسعه سیستم عصبی تسریع خواهد شد(26 ).

 

وزن نوزادان یکی از شاخص های مهم سلامتی بوده ویکی از معیارهای اصلی ترخیص نوزادان نارس است و از طرفی اقامت طولانی مدت در بخش مراقبت ویژه نوزادان سبب بروز مشكلاتی  مانند عفونت (که با علائمی از قبیل بی حالی، عدم تحمل تغذیه، هیپوترمی یا هیپرترمی ، زردی، هیپوتونی ، آپنه ، احیانا تشنج ودر آزمایشات با کاهش پلاکت ، افزایش و یا مثبت شدنCRP ، بالا رفتن ESR وکشت مثبت تشخیص داده می شود )می شودکه متعاقب این عفونت ممکن است  همولیز رخ دهد(9 ). پس باتوجه به اینکه ماساژ نیاز به تکنولوژی خاصی نداشته ویک روش غیر تهاجمی بوده که دارای خواص شفا دهنده است و با کاهش طول اقامت در بیمارستان باعث کاهش عوارض، هزینه ها ، سرمایه ، وقت و استفاده بهینه از تخت های      بخش های ویژه می شود پژوهش گر تلاش می کند با  انجام این پژوهش و بیان سایر شواهدی که دال بر اثر بخشی ماساژ وجود دارد ، در آینده ای نزدیک ماساژ به عنوان یك مراقبت روزانه برای نوزادان بستری در بیمارستان مرسوم شود.

 

[1] World Health Organization

 

[2] LBW(LOW Birth Weight )

 

[3] IUGR

 

[4] NICU

 

[5] IQ= intelligence quotient

 

[6] Sepsis

 

[7] Intraventricular haemorrhage

 

[8] Bowlbi

 

[9] Osborn DA, Henderson-Smart DJ

 

[10] Field Tiffany

 

[11] مراقبت مادرانه آغوشی

 

[12] Arora

 

[13]Kelmanson

 

[14] Mendes

 

[15] Natural killer cells

جمعیت روستایی از اركان مهم جامعه به شمار می­رود. نقش روستاها در توسعه پایدار کشورها باعث شده است که دولت­ها توجه خاصی را به این بخش نشان دهند و در برنامه­های کلان خود، به دنبال دستیابی به اهداف و چشم­اندازهایی از طریق این بخش باشند (سینکلر [1] و همکاران، 2006). بی­شک توسعه اقتصادی یک کشور در گرو سلامت افراد تولیدکنندۀ آن است و جامعه روستایی نیز -به عنوان یکی از مهم­ترین ارکان تولید- از این موضوع مستثنی نیست. فراهم ساختن امکانات و شرایطی که سلامت جامعه روستایی را تأمین کند و زمینه مشارکت بیشتر این نیروی کار مهم را امکانپذیر سازد، در اکثر کشورهای پیشرفته جزء اولویت­های اساسی محسوب می­شود. پارک اسکوکی[2] یکی از مناطقی است که دولت امریکا با ایجاد آن، برنامه­های تفریحی مناسب و متنوعی را برای مردم محلی و حتی بازدید­کنندگان از این مناطق فراهم کرده است تا بتواند یکی از اولویت­های خود- یعنی رفاه جامعه محلی و روستایی- را فراهم سازد (گروه تحقیق دولتی پارک اسکوکی[3]، 2013).

همچنان که دولت­ها در برنامه­های توسعه خود، جامعه روستایی را به عنوان یکی از ارکان مهم تولید به شمار می­آورند، از سوی مقابل لازم است در برنامه­های خود، به همان اندازه به توسعه این بخش اهمیت دهند (نظام جامع توسعه تربیت­بدنی و ورزش کشور، 1384). ورزش همواره به عنوان ابزاری کارآمد برای دست یافتن به این منظور مورد استفاده قرار گرفته است. نقش ورزش و تفریحات سالم در حمایت از نوسازی روستاها غیرقابل انکار است (سیرل[4]، 2006). ورزش، همچنین، به انسجام و مشارکت بیشتر مردم در امور اجتماعی کمک می­کند و منجر به سلامت و رفاه بیشتر آنها می­گردد (سیرل، 2006). دولت­ها معمولاً به منظور افزایش مشارکت روستاییان و استانداردهای عملکرد ورزشی در روستا، طرح­های اجتماعی را در این زمینه اجرا می­کنند. به عنوان مثال، از مهم­ترین استراتژی­های دولت انگلیس در بخش روستایی، فراهم کردن فرصت­های بیشتر رقابت در ورزش برای سنین مختلف، کمک به ارتقای ورزش­های تیمی و فراهم ساختن امکان توسعه مشارکتی تأسیسات ورزشی در روستاها است (سینکلر و همکاران، 2006). در همین راستا، در ایالات متحده امریکا، انجمن­های ورزشی روستایی تأسیس شده­اند تا برنامه­های تفریحی- ورزشی را برای مردم روستا به اجرا در آورند و از این طریق جذابیت­های بیشتری در روستاها به وجود آید. انجمن ورزشی روستای بلاویستا[5] یکی از این انجمن­هاست که در تعطیلات آخر هفته و شب­ها امکان استفاده از تسهیلات ورزشی- تفریحی را برای مردم فراهم کرده است. این انجمن حتی به منظور ایجاد جذابیت­های بیشتر، از شبکه­های

 

 اجتماعی اینترنتی استفاده و طرح­های تجاری را اجرا می­کند (مورگان[6]و همکاران، 2013).

با توجه به اینکه روستاها بخش مهمی از جوامع را تشکیل می دهند و در کشور ما این بخش از جامعه به دلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی و معیشتی رو به کاهش است( خانه ملت، 1393)، و طبق سرشماری سال 90 نسبت جمعیت شهری به روستایی 71 به 29 درصد بوده است که در مقایسه با سرشماری سال 85 نسبت جمعیت شهری به روستایی 68 به 32 درصد کاهش داشته است( مرکز آمار ایران، 1391)، لذا مطالعه وضعیت روستاها و روستائیان کشور می تواند در توسعه روستاها نقش مهمی داشته باشد و به این جهت در این تحقیق به مطالعه وضعیت ورزش در گروه های محتلف جامعه شناختی روستائیان شهرستان بردسکن پرداخته شده است.

1-2. بیان مسأله

در ایران، توزیع نامتوازن امكانات و كمبود تسهیلات، همواره از معضلات زندگی در روستاها به شمار رفته است و همین موضوع باعث نبود یا کمبود برنامه­های تفریحی ورزشی در روستاها شده است كه خود در تشدید روند مهاجرت روستائیان به شهرها نقش اساسی داشته است (عظیمی، 1388). با اینکه 39 درصد جمعیت کشور را روستائیان تشکیل می­دهند، ولی از گسترش بازی­های بومی محلی به­عنوان بخشی از ورزش همگانی اطلاعاتی در دسترس نیست. گذران زمان زیادی از اوقات فراغت مردم، از طریق تلویزیون، گرایش به کم تحرکی، محدودیت ورزش زنان، گرایش به فعالیت تفریحی و کم تحرکی، کمبود امکانات و عدم آگاهی موجب شده است که هنوز ورزش همگانی به­ویژه ورزش بومی محلی جایگاه سازنده خود را برای ارتقای سطح عمومی سلامت جامعه پیدا نکند (رمضانی­ نژاد، 1387). جعفری در سال 1384، در نظرسنجی از زنان روستایی (10 تا 60 ساله) و سنجش نیازهای ورزشی آنها، به این نتیجه رسید كه امكانات ورزشی برای ورزش زنان روستایی كافی و مناسب نیاز آنها نیست. احتمالاً این موضوع با درصد کمتری در مورد ورزش مردان نیز درست است. این درحالی است که جمعیت روستایی حدود 35 درصد از کل جمعیت ایران را تشکیل می­دهد و بدین خاطر می­تواند نقش مهمی را در توسعه کشور ایفا کند. در دهه­های اخیر اقداماتی در روستاها به اجرا در آمده اما تأثیر مورد انتظار را در تولیدات و کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها و … را نداشته است. عدم توجه کافی به جامعه روستایی به­عنوان یک گروه مشخص با ویژگی، نگرش، علایق و نیازهای خاص خود باعث شده است تا برنامه­هایی که برای آن­ها اجرا می­شود منطبق با نیازها و خواسته­هایشان نباشد و در عمل تغییر مثبت اندکی را در وضع زندگی آنان ایحاد کند (وارثی و همکاران، 1385).

          تحقیق توماس (1999) نشان می­دهد كه استفاده از فعالیت­های ورزشی و برنامه‌های آمادگی جسمانی باعث می‌شود كه میزان صدمات و جراحات افراد در حین کار كاهش یابد و بازدهی آنها افزایش پیدا کند. با توجه به این موارد، به نظر می­رسد که توجه بسیار اندکی به رفاه قشر روستایی شده است و آنها كمترین امكانات تفریحی ورزشی را دارا هستند. البته، این تفكر كه قشر روستایی نسبت به جامعه شهری از تحرك جسمانی بیشتری برخوردار هستند، احتمالاً باور صحیحی است. اما، این نکته را نباید نادیده گرفت که فعالیت‌های روزانه یكنواخت و برخی عادات غلط و تفكّرات خاص اجتماعی- فرهنگیِ روستا مانع این بوده است كه ورزش به ­صورت علمی در روستاهای ایران نهادینه شود. بنابراین، برنامه­ریزی در جهت استفاده كاربردی از ورزش در زندگی روستایی به واسطه نقش آن در ترویج فرهنگ تحرك­پذیری از جمله راهبردهای موثر در تحقق برنامه­های توسعه روستایی به شمار می­رود، كه این کار جز با برنامه­ریزی مدون و شناخت نیازهای جامعه روستایی تحقق پیدا نخواهد کرد. کند. بنابراین، تحقیق حاضر به­ دنبال پاسخگویی به این مسئله  انجام شد که ورزش در بین روستاییان شهرستان بردسکن، به عنوان بخش بزرگی از جمعیت روستایی کشورمان، از چه جایگاهی برخوردار است؟ و در همین راستا، نیاز­های ورزشی جامعه روستایی، با توجه به فرهنگ و نگرش­های اجتماعی حاکم بر روستاها، وضعیت پرداختن به فعالیت­های ورزشی آنها چه وضعیتی دارد؟ و بدین منظور، مردم روستاهای شهرستان بردسکن و بخش­های آن به عنوان بخشی از جمعیت روستایی کشور مورد مطالعه قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق کلیه روستاییان شهرستان بردسکن و بخش­های شهرآباد و انابد واقع در استان خراسان رضوی بود این شهرستان در حاشیه شمالی کویر نمک با آب .هوایی گرم و خشک، از سمت شمال با شهرستان سبزوار، از شرق با شهرستان خلیل‌آباد، از شمال شرق با کاشمر و از جنوب با طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب با شاهرود در استان سمنان محدود بوده و در فاصله ۲۶۵ کیلومتری جنوب غربی مشهد مقدس قرار دارد. همچنین بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای ۳  بخش مرکزی، انابد و شهرآباد، هفت دهستان و ۳۹۳ روستای می‌باشد. و بر اساس آخرین آمار به­دست آمده از سایت آمار و اطلاعات روستایی تعداد جامعه آماری برابر40424نفر در سال 1390 بود (ویکی­پدیا شهرستان یردسکن، 1393).

1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش

یکی از بحث­های اساسی در حوزه برنامه­ریزی ورزشی ضرورت تناسب برنامه­های موجود با نیاز و مسائل فردی و گروهی است. از آنجایی که نیازها به دلیل تغییرات مداوم در ساختار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در هر جامعه تغییر می­کنند، ضروری است که در برنامه­ها، هماهنگی و همسویی با نیازهای افراد ذینفع وجود داشته باشد. نیازسنجی از اقشار مختلف جامعه ایران در خصوص ارائه خدمات ورزشی از قدمت چندانی برخوردار نیست. این در حالی است که كشورهای پیشرفته در ورزش قهرمانی و همگانی، در ارائه خدمات ورزشی به عموم مردم، خواسته‌ها و نیازهای اعلام شده آنها را مبنا قرار می­دهند و با توجه به شرایط و امكانات موجود خود برنامه­ریزی می­کنند (اتقیاء، 1384). توسعه ورزش همگانی در روستاها به شکلی درست، یکی از بهترین راهبردهایی است که می­تواند در کاهش آسیب‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مؤثر باشد. به­علاوه، پرداختن به فعالیت­های ورزشی مطلوب می­تواند احساس آرامش، شادابی و امید به زندگی را در بین اقشار روستایی افزایش ‌دهد. در این خصوص با عنایت به نقش و جایگاه ورزشکاران روستایی که در سایه تلاش و پشتکار خاص موفق به کسب رتبه­های در خور توجه در سطوح مختلف ورزش قهرمانی می­شوند تبیین و تدوین برنامه­های مستمر به منظور حمایت و پشتیبانی از فعالیت­های ورزشی در مناطق روستایی و عشایری، فرآیندهای توسعه فراگیر و پایدار ورزشی در این مناطق را تسهیل و تسریع می­نماید (سایت فدراسیون روستایی عشایری، 1392). از سوی دیگر، ورزش قهرمانی نیز جنبه مهم دیگری است که در سال­های اخیر در روستاها مورد توجه قرار گرفته است. در عرصه ورزش­های روستایی-عشایریِ خراسان رضوی، استعدادهای فراوانی شناسایی شده­اند که در سطح استانی، کشوری، آسیایی و حتی جهانی مقام­هایی را کسب کرده­اند. برنامه­ریزی مناسب برای پرورش این استعدادها و ایجاد زمینه ترویج ورزش همگانی در روستاها، نیازمند تحقیق علمی و مطالعه خواسته­ها، امکانات و نگرش­های مردم روستا است.

اولویت­های مهم هیئت­های ورزش­های روستایی-عشایری در سال 1392، سه محور عمده را شامل می­شود: 1) انجام تکمیل پروژه های نیمه تمام ورزشی؛ 2) احیای ورزش­های بومی محلی؛ و 3) برگزاری مسابقات ورزشی در روستاها  (عظیمی، 1388). بررسی چگونگی پیشبرد این سه محور در سال­های قبل و برنامه­ریزی مناسب برای آینده، یکی از موضوعات دیگری است که نیاز به تحقیق علمی را ایجاب می­کند. در واقع، ارزیابیِ امکانات ورزشی روستا و نحوه مشارکت مردم روستا در ورزش می­تواند به دو دلیل عمده صورت گیرد: اول اینکه، این کار بازخوردی از استراتژی­های اجرا شده در مورد فعالیت بدنی و ورزشی روستاها در اختیار می­گذارد و مبنایی را برای چهارچوب توسعه محلی ورزش شکل می­دهد؛ دوم اینکه، چنین کاری به ارزیابی کیفی و کمی امکانات و شناخت نیازهای آتی جامعه روستایی کمک می­کند. این دو موضوع می­تواند جهت­دهی مناسبی را برای اختصاص منابع ایجاد کند (سیرل، 2006).

انجام تحقیق حاضر می­تواند جایگاه و وضعیت ورزش روستاهای شهرستان بردسکن را مشخص کند و میزان دسترسی مردم این روستاها را به فضاها و امکانات ورزشی موجود در منطقه مورد ارزیابی قرار دهد. همچنین ورزش­های مورد علاقه و فعال و نگرش­های متفاوت جامعه روستایی را به ورزش را می­سنجد.  به طور کلی، نتایج و اطلاعات بدست آمده از تحقیق و ارائه­ی این نتایج به مدیران ادارات تربیت بدنی و برنامه­ریزان ورزش روستاهای بردسکن به منظور جلوگیری از اتلاف هزینه، زمان و نیروی انسانی در تصمیم­گیری و برنامه­ریزی مناسب و تبیین جایگاه مطلوب برای ورزش روستایی، و در نهایت به توسعه پایدار جامعه کمک  خواهد کرد.

پس از اولین آزمایش عملی در سال 1991 توسط ایجیما 1 ]1[ بر روی نانولوله­های كربن، اكثر توجهات به سمت این مواد و تخمین خواص مختلفشان كشیده شد. خواص مكانیكی بسیار بالا در مقابل وزن پائین، خواص الكتریكی و حرارتی عالی، از جمله خصوصیات منحصر به فردی هستند كه نانولوله­های كربن را تبدیل به ساختارهایی بی بدیل در دنیای امروز و كانون توجه انواع علوم مهندسی به خصوص مهندسی مكانیك نموده اند. تحلیل مكانیك ساختاری این مواد و تخمین خواص مكانیكی آنها با استفاده از روشها و ایده­های مختلف تا به امروز همواره مورد توجه محققین بوده است. نتایج كلی­ این گونه نشان می دهد كه از نظر مكانیكی نانولوله­های كربن مقاومت كششی در حدود 20 برابر فولادی با بالاترین مقاومت كششی در طبیعت و نیز مدول الاستیسیته (مدول یانگ) در حد تراپاسكال (TPa) را دارند. البته این خواص فوق العاده یك توجیه علمی مشخص نیز دارد و آن هم به دلیل هیبرید SP2 بسیار قوی پیوند كربن كربن در این ساختار است كه قوی ترین نوع پیوند در طبیعت نیز می باشد. شخصی به نام کیان 2 ]2[ اخیراً گزارش داده كه اضافه نمودن تنها 1 درصد وزنی نانولوله كربن، باعث افزایش 25 درصدی مقاومت كششی فیلمهای كامپوزیتی زمینه پلی­استیرن می شود. در تخمین خصوصیات نانولوله­های كربن بسیاری از محققین از مدلهای محیط پیوسته، بخصوص مدل ورق پوسته­ای كه با ساختار هندسی نانولوله­ها نیز تطابق خوبی دارد، استفاده كرده­اند. اگر چه این تئوریها محدودیتهایی را نیز به همراه دارند اما نتایج خوبی را در مقایسه با نتایج كارهای عملی و آزمایشگاهی از خود نشان داده اند، ضمن آنكه نسبت به سایر روشها بكارگیری آنها آسان­تر می­باشد. در حالت كلی اندازه­گیری خواص نانولوله­های كربن به صورت عملی و آزمایشگاهی در ابعاد نانو كاری بسیار دشوار و هزینه بر است.
——

• Iijima
• Qian

البته طی سالهای اخیر یك ابزار بسیار قوی جهت تخمین و بررسی خواص مكانیكی نانولوله­ها با دقت بسیار بالا مورد استفاده قرار گرفته است كه شبیه سازی به روش دینامیك مولكولی 1 نام دارد. این روش ابزار مناسبی برای رها شدن از دشواریهای روش تجربی و تایید نتایج به دست آمده توسط تئوریهای تحلیلی می باشد. تحقیقات انجام گرفته بر روی نانولوله­های كربن به دلیل خواص فوق العاده­ی گزارش شده آنها، متعدد و گوناگون می باشد. افراد مختلف همواره سعی نموده اند كه با تئوریهای جدید و روشهای ساده­تر به نتایج دقیق­تری دست پیدا كنند. بر این اساس خصوصیاتی همچون مدول یانگ، ضریب پواسون، روابط تنش-كرنش و مقادیر آنها، تنش ماكزیمم، كرنش شكست و… همواره مد نظر محققین بوده است. اولین آزمایش برای اندازه­گیری مدول الاستیسیته در نانولوله كربن چند دیواره مقدار 9/0 ± 8/1 TPa را نتیجه داد ]3[ و پس از آن وانگ 2 ]4[  مقدار كمی كمتر 59/0 ± 28/1 TPa را گزارش كرد. یو 3 ]5[ مقاومت كششی و مدول یانگ نانولوله كربن تك دیواره را به ترتیب در بازه ی: 63 – 11 GPa و 95/0– 27/0 TPa یافت. کریشنان 4 ]6[ نیز مدول الاستیك نانولوله كربن تك دیواره را در محدوده ی قطر 5/1 – 1 nm برای 27 نانولوله در حدود 25/1 TPa اندازه گرفت. لو 5 ]8و7[ و لییر 6 ]9[ نیز به ترتیب با مدلهای ثابت نیروی تجربی 7 و محاسبات اصول اولیه 8 مدول یانگ را 97/0 و 1 TPa به دست آورده اند. همه­ نتایج فوق حتی با در نظر گرفتن خطای آنها نشان می دهند كه خواص مكانیكی نانولوله­های كربن بسیار بالاست.
 
—————

• Molecular Dynamic (MD)
• Wong
• Yu

 

• Krishnan
• Lu
• Lier
• Emperical force Constant model
• ab initio
• Srivastava

از دیگر كارهای انجام شده می توان به تحقیقات سری واستاوا 9 ]10[ برای نانولوله كربن (0و8) با استفاده از روش دینامیك مولكولی اشاره نمود كه نشان داده است این ساختار می تواند تا 12درصد فشرده شود و تحت چنین محدودیت الاستیكی، تنش در رنج 125 – 110 GPa می­باشد. در سالهای اخیر اكثر تحقیقات بر روی بارگذاری فشاری و تركیبی به منظور بررسی كمانش ساختار نانولوله­ها متمركز شده اند و بدین منظور كارهای انجام گرفته بر روی بارگذاری كششی بسیار محدود می باشد. از آنجا كه نتایج بارگذاریهای فشاری و کششی در نانولوله­های كربن كاملاً متفاوتند (به دلیل اثر بر هم كنشهای دافعه و جاذبه در این ساختارها كه ماهیت و مقدار متفاوتی دارند)، بنابراین همچنان كارهای تحقیقاتی بر روی این ساختارها تحت بار كششی مطلوب محققین بوده و هم اكنون نیز در حال بررسی می باشد.
در اینجا كمی بیشتر به جزئیات هندسی و آشنایی با اساس روشهای مختلف به كار گرفته شده جهت تخمین خواص مكانیكی نانولوله­های كربن می پردازیم. از نظر ساختاری نانولوله­های كربن در حالت كلی به دو دسته­ی کلی تقسیم می شوند که عبارتند از نانولوله­های کربن تك دیواره 1 و نانولوله­های کربن چند دیواره 2. یك نانولوله­ی کربنی تک جداره می­تواند از نظر شماتیكی ناشی از خم شدن یك ورقه­ی گرافیتی و تبدیل شدن آن به یك لوله استوانه­ای باشد و یك نانولوله کربنی چند جداره مجموعه­ای از نانولوله­های کربنی تک جداره هم مركز و هم راستا است كه درون یكدیگر قرار گرفته­اند. راستای تا خوردن و خم شدن ورقه گرافیتی، توسط برداری به نام کایرال 3 یا Ch(n,m) تعریف می­گردد. شكل 1-1 نمایانگر این بردار در ساختار نانولوله می باشد. با استفاده از این بردار می­توان انواع چیدمانهای ساختار اتمی را تعریف نمود.
 
—————

• Single walled carbon nano tube (SWCNT)
• Multi walled carbon nano tube (MWCNT)
• Chiral

بر این اساس بردار (n,n) معرف چیدمان آرمچیر1، بردار (n,0) معرف چیدمان زیگزاگ2 و كلی­ترین حالت بردار (n,m) است كه معرف چیدمان کایرال می باشد.
 
شكل 1-1. بردار کایرال در نمای شماتیك ساختار نانولوله كربن
چیدمانهای ساختار اتمی نانولوله­های کربن را به گونه­ای دیگر نیز می­توان تعریف نمود. با تعریف زاویه  φ  به عنوان زاویه ی بردار کایرال خواهیم داشت:
زاویه ° = 0φ  معادل چیدمان زیگزاگ، زاویه ی= 30°  φ  معادل چیدمان آرمچیر و هر زاویه­ای بین این دو مقدار معرف چیدمان کایرال می­باشد. چیدمانهای معرفی شده­ی فوق از ساختار اتمی نانولوله كربن، در شكل 2-1 می توان ملاحظه نمود. نتایج بررسیها نشان می دهند كه هم خواص مكانیكی و هم الكتریكی نانو لوله­های كربن به شدت به این چیدمانها وابسته است.
 
——

• Armchair
• Zigzag

 
شكل 2-1. الگوهای ساختاری آرمچیر، زیگزاگ و کایرال
رابطه­ی قطر نانولوله­های کربن بر حسب اندیسهای آنها (n , m) در حالت کلی به صورت زیر می­باشد [10]:
DSWCNT =                                                                          (1-1)
که در رابطه­ی فوق b معرف طول تعادلی پیوند کربن – کربن در ساختار نانولوله­های کربن بوده و مقدار آن از می­نیمم نمودن انرژی پتانسیل بین اتمی به دست می­آید که حدوداً 0.142 nm تخمین زده شده است. DSWCNT نیز معرف قطر نانولوله کربن تک دیواره بوده و n , m نیز اندیسهای نانولوله می­باشند. رابطه­ی فوق را می توان برای دو چیدمان زیگزاگ و آرمچیر به صورت زیر نیز تعریف نمود:
Zigzag à n=n , m=0 à DSWCNT =                                                 (2-1)
Armchair à n=m à DSWCNT =                                                        (3-1)
در ادامه به معرفی یک ابزار قوی و کاربردی در تخمین خواص نانولوله­های کربن به نام دینامیک مولکولی می­پردازیم. روش دینامیك مولكولی بر اساس بیان انرژیهای پیوندی و بر هم كنشهای اتمی استوار است. در این روش معمولاً پیوندهای شیمیایی، به صورت المانهای دارای انرژی در نظر گرفته می­شوند كه اتمها به آنها متصل می­باشند. در بعضی از شبیه سازیها حتی پیوندهای شیمیایی را به صورت المان تیر 1 در نظر گرفته­اند كه می­تواند تحت كشش و خمش قرار گیرد. همه این فرضیات جهت ساده­سازی به كار می­رود و هیچ كدام دقیقاً منطبق با واقعیت پیوند شیمیایی نیستند.
در مبحث دینامیك مولكولی انرژی پتانسیل بین اتمی كل سیستم مولكولی، مجموع چند ترم خاص از انرژیهای پیوندی و بر هم كنشهای غیر پیوندی می باشد كه به صورت زیر تعریف می شود:
 
Etot = Uρ + Uθ + Uw + Uτ + UVdw + Ues                                                    (4-1)
Uρ = انرژی پیوندی ناشی از كشش پیوند
Uθ = انرژی پیوندی ناشی از تغییر زاویه ی پیوند با پیوند همسایه
Uw = انرژی پیوندی معكوس
Uτ = انرژی پیوندی پیچشی
UVdw = انرژی غیر پیوندی حاصل از بر هم كنش نیروهای وان در والس
Ues = انرژی غیر پیوندی ناشی از بر هم كنش نیروهای الكترواستاتیكی
 
شكل 3-1]2[ به خوبی معرف همه ی ترمهای انرژی در فوق می باشد كه به صورت درجه آزادی حركت مولكولها نمایش داده شده است.
 
—————

• Beam element

شكل 3-1. نمایش ترمهای انرژی در صفحه ی گرافیتی
در حالت كلی انرژیهای ناشی از بر هم كنشهای غیر پیوندی (UVdwو Ues)، در برابر انرژیهای پیوندی مقادیر ناچیزی دارند و اكثراً در محاسبات از آنها در برابر سایر ترمها صرف نظر می­گردد. در بین انرژیهای پیوندی نیز هنگامی كه تغییر شكلها و انحرافات نانولوله كربن تك دیواره كوچك می­باشند، ترمهای انرژی معكوس 1 و پیچش 2 به نسبت دو ترم دیگر مقدار كمی دارند و از آنها نیز می توان صرف نظر كرد. پس از این ساده سازیها در نهایت ترمهای غالب، انرژی­های پتانسیل كششی و تغییر زاویه می باشند. بنابراین تحت تغییر شكلهای كوچك تابع انرژی كل را می­توان به صورت زیر تخمین زد:
Etot ≈ Uρ + Uθ =                                     (5-1)
Ki = ثابت نیرو در اثر كشش
Cj = ثابت نیرو در اثر تغییر زاویه
dRi = تغییر طول پیوند
dθj = تغییر زاویه ی پیوند
—————

• Inversion
• Torsion

توابع پتانسیل انرژی بین اتمی، توابع پیشنهادی توسط محققین هستند كه به جای ترمهای انرژی معرفی شده در فوق، در تئوری دینامیك مولكولی جهت شبیه سازی به كار می­روند. در حالت كلی 2 نوع پتانسیل بین اتمی داریم: پتانسیل­های دو تایی 1 و چند پیکری ‌2. تفاوت اصلی آنها در مد نظر قرار دادن نیروهای بر هم كنش غیر پیوندی بین اتمی توسط پتانسیل چند پیکری است. در كل، پتانسیل­های چند پیکری نسبت به دو تایی­ها خصوصاً در تغییر شكلهای مولكولی بزرگ، توابع پتانسیل سودمندتری می باشند. در چنین مواردی بر هم كنشهای بزرگی در اثر انحرافات زیاد اتمها از حالت تعادل رخ می دهد و پتانسیل­های چند پیکری با استفاده از یك تابع جدا كننده 3 ارتباط پتانسیل اتمی را با نزدیك ترین همسایه­ی آن قطع می كنند. انتخاب تابع پتانسیل مناسب در تحقیق مورد نظر یكی از پارامترهای بسیار كلیدی است كه تعیین كننده­ی دقت نتایج حاصله در شبیه سازی دینامیك مولكولی می باشد. در اینجا نمونه­هایی از توابع پتانسیل رایج را در تحقیقات علمی معرفی می­كنیم:

…………………………………. 138

4-1-  توصیف سیمای پاسخگویان………………… 139

4-1-1- جنس……………………………….. 139

4-1-2- سن………………………………… 140

4-1-3-وضعیت تاهل …………………………. 141

4-1-4-تحصیلات……………………………… 142

4-1-5- تحصیلات همسر………………………… 143

4-1-6- شغل همسر…………………………… 144

4-1-7- میزان درآمد………………………… 145

4-1-8- وضعیت استخدامی……………………… 147

4-2-توصیف متغیرهای تحقیق…………………… 148

4-2-1- توصیف متغیر مستقل…………………… 148

4-2-1-1- میزان اعتماد اجتماعی………………. 148

4-2-1-1-1- اعتماد بین شخصی…………………. 148

4-2-1-1-2 – اعتماد تعمیم یافته……………… 151

4-2-1-1-3- اعتمادنهادی…………………….. 153

4-2-1-2- مشاركت اجتماعی……………………. 156

4-2-1-3- شبكه روابط اجتماعی………………… 159

4-2-1-4 –سرمایه اجتماعی……………………. 161

4-2-2- كیفیت زندگی………………………… 163

4-2-2- توصیف متغیر وابسته………………….. 163

4-2-2-1- میزان سلامت فیزیكی…………………. 163

4-2-2-2- سلامت روانی……………………….. 165

 

 

 

4-2-2-3- سلامت محیط………………………… 167

4-2-2-4- سلامت روابط اجتماعی………………… 169

4-3- تحلیل دو متغیره و آزمون فرضیه‌ها………… 172

4-4- تحلیل چند متغیره و آزمون فرضیه‌ها……….. 179

4-5-تحلیل و پردازش مدل از طریق رگرسیون چند متغیره   180

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1-بحث و نتیجه گیری ……………. 184

5-2-پیشنهادات …………………………………190

5-2-1-پیشنهادات اجرایی…………. 190

5-2-2-پیشنهادات پژوهشی …………..192

5-3-محدودیتهای تحقیق …………..192

-فهرست منابع………………………..194

-منابع فارسی ………………………….194

-منابع انگلیسی ………203

فتح باب

        یكی از اهداف نظام جمهوری ‌اسلامی، توجه به وضع معیشتی، رفع فقر،حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر، ارتقای سلامت و بهبود كیفیت زندگی مردم می‌باشد كه نشانه‌های آن را می‌توان در برنامه‌های مختلف تبیین شده در زمینه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی مشاهده كرد. به عنوان نمونه فصل هفتم قانون برنامه چهارم توسعه در زیر عنوان « سلامت و بهبود كیفیت زندگی» در موارد 84 الی 94 به موضوع كیفیت زندگی پرداخته شد.( برنامه چهارم توسعه، 1383) همچنین بر اساس سند چشم‌انداز20 ساله كشور كه در سال 1384 ابلاغ شده است ایران در سال 1404 باید به كشوری با ویژگی‌های كلیدی دور بودن از فقر وتبعیض، توزیع عادلانه درآمد، برخورداری از سلامت، رفاه و تامین اجتماعی و فرصت‌های برابر برای همگان متكی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی تبدیل شود.

       در سطح جهانی،‌هم بانك جهانی و هم‌سازمان همكاری و توسعه اقتصادی(OECD)[1] ، سرمایه اجتماعی را به عنوان بخش مهمی از استراتژی‌های خود برای كاهش فقر و افزایش نتایج مطلوب سیاست‌های اجتماعی در نظر گرفته‌اند و درباب توسعه نیز امروزه به مقوله كیفیت زندگی نه به عنوان ابزار بلكه هدف نهایی و غایی توسعه نگریسته می‌شود و شاهد یك تغییر رویكرد و نگرش از تكیه بر مفاهیم و شاخص‌های صرفاً اقتصادی به سمت توجه به عوامل اجتماعی درمقوله كیفیت زندگی هستیم.

  توجه به این نکته حائز اهمیت است که پیشرفت اقتصادی تنها عامل توسعه پایدار نیست وارزشهای اصلی توسعه پایدار را باید در ارتقای کیفیت زندگی جستجو کرد.طرح مفاهیم توسعه پایدار،توسعه انسانی ،تاکید بر توسعه محلی ،توسعه اجتماع محور ،محلی گرایی،توجه به اجتماعات انسانی جز در بستر توجه به عوامل موثربرکیفیت زندگی میسر نیست.

       در آراء همه صاحب‌نظران سرمایه اجتماعی این دلالت وجود دارد كه سرمایه اجتماعی از طریق تسهیل كردن روابط اجتماعی موجباتی را فراهم می‌سازد كه افراد بهتر و ساده‌تر بتوانند منافع فردی وگروهی خود از جمله منافع اقتصادی را دنبال كنند. بطور مثال نظرسنجی بیكر از سرمایه‌گذاران در بورس نشان می‌دهد كه بیشتر موسسات و سرمایه‌گذاران بر اساس اطلاعات بدست آمده از یك دوست یا شركت مرتبط یا فقط به این دلیل كه فردی را می‌شناسند كه از آن سهام خریداری كرده‌اند تصمیم به خرید سهام می‌گیرند و تعداد اندكی از سرمایه‌گذاران با استفاده از فنون‌رسمی و پیچیده مالی واقتصادی مبادرت به خرید سهام می‌كنند.)بکر،1984، به نقل از رنانی،1388؛15)

          همچنین كریستیان گرو تارت در باب لزوم توجه به سرمایه اجتماعی آن را حلقه مفقود سیاست‌گذاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های دولت واجتماع می‌داند و بیان می‌دارد كه در  رسیدن به توسعه پایدار، علاوه بر سرمایه‌های انسانی، اقتصادی و طبیعی عامل دیگری نیز وجود دارد كه همان سرمایه اجتماعی است( گروتارت، 1998؛6). از آنجا كه در معنای كیفیت زندگی نیز به طور ضمنی دلالت بر زندگی خوب داشتن و احساس رضایت از زندگی وجود دارد پس می‌توان پلی ارتباطی میان این دو مفهوم برقرار كرد كه معرف همبستگی میان سرمایه اجتماعی و رفاه اجتماعی باشد و بازگوی آن باشد كه با ذخیره سازی سرمایه اجتماعی بیشتر می‌توان شرایطی را فراهم ساخت كه به سطح بالایی از كیفیت زندگی دست یافت. تحقیقات و مطالعات صورت گرفته در زمینه روان‌پزشكی و پزشكی نشان می‌دهد كه بین سرمایه اجتماعی و كیفیت زندگی پیوند مستقیمی وجود دارد به عنوان نمونه كیم و كاواكی درپژوهشی در ایالت‌های مختلف آمریكا به این نتیجه رسیدند كه در ایالت‌هایی كه سطح سرمایه اجتماعی بالا و متوسط بوده سطوح بالاتری از سلامت جسمانی و روانی شهروندان- كه از شاخص‌های كیفیت زندگی می‌باشند- مشاهده شده است.( کیم و کاواچی،2007،به نقل از گروسی، 1387؛ 7)

       شواهد تحقیقات در سراسر دنیا نشان می دهد افرادی كه از اجتماع دورند یا منزوی هستند احساس خطر مرگ را بیشتر تجربه می كنند بعنوان نمونه نتایج یك بررسی در آمریكای شمالی مشخص ساخت كه بیماری های بد خیم منجر به مرگ در بین مردانی بیشتر دیده می شود كه تماس های اجتماعی روزانه كمتری دارندیا مشاركتی در انجمن ها یا كلوبها ی اجتماعی ندارند. (توكل،1389؛11) لذا هرچه كیفیت زندگی بطور مستمر ارتقا یابد از میزان آسیب های روانی و اجتماعی مانند بیماریهای روانی ،احساس بیگانگی،نارضایتی از زندگی و ناهنجاریهای اجتماعی كاسته می شود.بنابراین كیفیت زندگی وسرمایه اجتماعی دومفهوم مرتبط با ادبیات توسعه هستند كه از یك سو هر دو پیوندی با ابعاد انسانی و اجتماعی توسعه دارندو از سوی دیگربا یكدیگر پیوند دارند و پ‍ژوهش حاضر با تمركز بر كاركنان ثبت احوال مازندران در نظر دارد تا برآوردی از چگونگی كیفیت زندگی ،  سر مایه اجتماعی ورابطه آنها با یكدیگر را بدست بیاورد.

1-2–آشنایی اجمالی با سازمان ثبت احوال کشور                           

      تاسیس ثبت احوال بصورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است. در ایران همزمان با نوسازی و مدرنیزاسیون و نیاز به شناسایی اتباع جهت ایجاد ارتش منظم، اخذ مالیات و… تاسیس ثبت احوال در دستور کار قرارگرفت از این رو در جلسه مورخه 30 آذر ماه 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3 دیماه 1297 در تهران فعالیت خود را آغاز کرد.

تا قبل از سال 1295 هجری شمسی ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات براساس اعتقادات مذهبی و سنت های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید به عمل می آمد و از افراد متوفی نیز جزء نام و تاریخ وفات آنان که بر روی سنگ قبر ایشان نگاشته می شد اثری مشاهده نمی گردید. با گسترش فرهنگ و دانش بشری و نیز توسعه روز افزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور، نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر می نمود. به تدریج فکر تشکیل سازمان متولی ثبت ولادت و وفات و نیز صدور شناسنامه برای اتباع کشور قوت گرفت. ابتدا سندی مشتمل بر 41 ماده در سال 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و اداره ای تحت عنوان اداره سجل احوال در وزارت داخله (کشور) وقت به وجود آمد؛ پس از تشکیل این اداره اولین شناسنامه به شماره 1 در بخش 2 تهران در تاریخ 16 آذر 1297 هجری شمسی به نام فاطمه ایرانی صادر گردید.

پس ازاین دوره اولین قانون ثبت احوال مشتمل بر 35 ماده در خرداد سال 1304 هجری شمسی در مجلس شورای ملی وقت تصویب شد. براساس این قانون مقرر گردید کلیه اتباع ایرانی در داخل و خارج از کشور باید دارای شناسنامه باشند.

سه سال پس از تصویب اولین قانون ثبت احوال یعنی در سال 1307 هجری شمسی قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 16 ماده تصویب گردید.

براساس این قانون وظیفه جمع آوری آمارهای مختلف نیز به اداره سجل احوال محول گردید، به همین جهت نام این اداره نیز به اداره احصائیه و سجل احوال تغییر یافت. از آن تاریخ به تناسب شرایط زمانی تغییر و تحولات بوجود آمده در کشور و با احساس عدم تناسب قوانین موجود با نیازهای جامعه، قانون ثبت احوال نیز به دفعات مورد تجدید نظر، تغییر و اصلاح قرار گرفت. متعاقباً دراردیبهشت سال 1319 قانون نسبتاً جامع و کاملی مشتمل بر 55 ماده تصویب گردید و پس از آن آئین نامه مربوط به این قانون نیز در همان سال مشتمل بر 131 ماده به تصویب رسید. این قانون به جهت جامعیت نسبی قریب 36 سال پایدار ماند.

پس از گذشت این زمان در تیر ماه 1355 قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 55 ماده به تصویب رسید و سپس به موجب اصلاحیه دی ماه سال 1363 مجلس شورای اسلامی در برخی از مواد اصلاحاتی صورت گرفت و تاکنون نیز این قانون به قوت خود باقی مانده است.

در یک نگاه اجمالی سیر قانونگذاری درخصوص ثبت احوال را اینگونه می توان دسته بندی نمود:
1- تهیه تصویب نامه ثبت احوال در سال 1297 مشتمل بر 41 ماده

2- تهیه و تصویب قانون سجل احوال در تاریخ 14/3/1304 مشتمل بر 4 فصل و 35 ماده

3- تهیه و تصویب نظام نامه اداره کل احصائیه و ثبت احوال توسط هیات وزیران در 20/11/

1314 مشتمل بر 196 ماده و تعیین تشکیلات دفاتر و ادارات ثبت احوال در شهرستانها
4- تهیه و تصویب قانون اصلاح قانون ثبت احوال دراردیبهشت سال 1319 مشتمل بر 5 باب و 55‌ماده
5- تهیه و تصویب آئین نامه قانون ثبت احوال سال 1319 مشتمل بر 131 ماده
6- تهیه و تصویب قانون ثبت احوال در تیرماه سال 1355

7- اصلاح و بازنگری قانون ثبت احوال توسط مجلس شورای اسلامی در تاریخ 18/10/1363
8- تصویب آئین نامه طرز رسیدگی هیاتهای حل اختلاف موضوع ماده 3 قانون ثبت احوال
9- تصویب قانون تخلفات، جرائم و مجازاتها مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 1370

همزمان با تغییر و تصویب قوانین جدید، تشکیلات ثبت احوال نیز کاملتر گردید. این سازمان تا سال 1310 تنها دارای 94 اداره در تهران و شهرستانها بود. در سال 1308 ثبت ولادت و صدور شناسنامه برای اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور به سفارتخانه ها و نمایندگی های ایران در خارج از کشور محول شد. در سال 1337 نیز قسمت آمار از ثبت احوال منفک و تحت عنوان اداره کل آمار عمومی ادامه فعالیت داد.