پایان نامه - مقاله - تحقیق

فرزند خواندگی یکی از موضوعات در خور توجه در قوانین حقوق خصوصی در جوامع امروزی می‌باشد. این مسأله که ریشه در نیازهای عاطفی و اقتصادى داشته و گاهى عوامل روحى و معنوى یا موجب پیدایش آن شده است، پیشینه‌ای به درازای تاریخ تمدن بشر دارد. فرزند خواندگی نهادى است كه به اشكال و شیوه‌های گوناگون، در بین جوامع و تمدن هاى متنوع تاریخى، رواج داشته و همواره مرسوم بوده است. در گذشته دور، رؤساى قبیله‏ها به منظور تقویت ‏قدرت دفاعى در برابر قبایل دیگر و هجوم وحوش، رونق دادن به امور کسب و کار و رفاه در قبیله‏ و افزایش جمعیت و بزرگ شدن قبیله، خانواده‏ها و اعضاى قوم را به داشتن فرزند زیادتر تشویق مى‏كردند و به افراد كثیرالاولاد، صله قابل توجهى مى‏بخشیدند كه بتدریج، داشتن فرزند وظیفه‏‌اى مقدس و سنتى حسنه شناخته شد و ارزش مذهبى پیدا كرد، به نحوى كه افراد بدون فرزند در خود احساس كمبود مى‏كردند و دچار مشكلات روحى مى‏شدند و متفكران براى حل این مشكل و جبران این كمبود، راه حلى اندیشیدند و چنین مرسوم گردید:افرادى كه با وجود اشتیاق و علاقه فراوان به داشتن فرزند از این موهبت محروم بودند، فرزند خواندگانى انتخاب و جانشین فرزند واقعى نمایند. كم‏كم این طرز تفكر در ذهن مردم به عنوان سنت‏حسنه رسوخ كرد.

فرزند خواندگی یکی از مسائل مرسوم و مورد پذیرش در زمان حکومت ساسانیان بوده است. به ویژه با توجه به نقش دین زرتشت در فرهنگ و رسوم آن دوره و اعتقادات زرتشتیان در مورد فرزند خواندگی و فرزند خوانده را فرزند حقیقی دانستن و منطبق بودن قوانین پدر و فرزند بر قوانین پدر خوانده و فرزندخوانده، نهاد فرزند خواندگی دارای جایگاه ویژه‌ای بوده است چنان که در این باره گفته شده است:«زرتشتیان معقتد بودند که فرزند عنوان پل صراط را دارد و کسی که فرزند نداشته باشد، قادر نیست در روز قیامت از پل صراط بگذرد. لذا کسانی که صاحب فرزند نبودند برای رفع این نقیصه و طلب آمرزش و عبور از پل مزبور، فرزند بدلی برای خود انتخاب می‌کردند».

قرآن کریم نیز به رواج فرزند خواندگی طول تاریخ صحه می‌گذارد و مشخص کننده‌ی این مسأله است که در زمان حضرت موسی (ع) و نیز در زمان حضرت یعقوب (ع) امری متداول و رایج بوده و در عربستان پیش از ظهور اسلام نیز نمود داشته و افراد چندی توسط دیگران به فرزندگی گرفته شده‌اند که از جمله آن‌ها زیدبن حارثه فرزند خوانده پیامبر اسلام (ص) می‌باشد.

با پیشرفت جوامع بشری و تکامل قوانین اجتماعی و نیاز به قوانین تعیین کننده‌ی حقوق افراد در تمام زمینه‌های تعامل فرد با سایر افراد در جامعه و با وجود رواج گسترده‌ی مسأله‌ی فرزند خواندگی در جوامع، قوانین خصوصی تعیین کننده‌ای برای تعیین حقوق فرزند خوانده و پدر خوانده وضع و به مرور زمان تکمیل یافت. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که بر پایه‌ی اصول دین مبین اسلام می‌باشد، بحث فرزند خواندگی به خوبی مورد توجه قرار گرفته است.

1-2- بیان مسأله

در جوامع و علی الخصوص جوامع پیشرفته‌ی امروزی برای گرمی بخشیدن به محیط خانواده‌های فاقد فرزند و کاستن مشکلات روحی و ناهنجاری‌های روانی که خاص زوجینی است که از توانایی فرزند دار شدن محروم‌اند و همچنین فراهم کردن بستری مناسب برای رشد و نمو کودکان بی‌سرپرست و رفع مشکلات روحی ناشی از فقدان تکیه گاه عاطفی و اقتصادی برای آنها، مسأله‌ی فرزند خواندگی را به یکی از مسائل مهم و نیازمند توجه و بررسی تبدیل کرده است. فرزند خواندگی آن گونه که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به آن پرداخته شده است، با جوامع غیر اسلامی تفاوت‌هایی دارد، چرا که پایه‌ی قنون اساسی ایران، دستورات دین اسلام است. قانون مدنی ایران به تبعیت از احکام اسلامی و فقه، دارای قوانی متفاوتی می‌باشد که به طبع آن و با توجه به قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست که در سال 1353 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، خانواده‌های فاقد فرزند می‌توانند در صورت داشتن شرایط و تحت ضوابط خاصی کودکان بی‌سرپرست را به فرزندی بپذیرند. این که کودکانی که به عنوان فرزند خوانده در خانواده‌ای پذیرفته شده‌اند دارای چه حقوقی هستند زمینه ساز ایجاد سؤالات تعیین کننده‌ای می‌باشد که نیازمند توجه قانون به این مسأله است.

قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست مصوب 1353، نیز به منظور تأمین منافع مادی و معنوی آنان، شرایط خاصی را برای خانواده‌هایی که می‌خواهند سرپرستی اطفال بدون سرپرست را به عهده بگیرند وضع نموده است. ماده 11 قانون مذکور، وظایف و تکالیف سرپرست و طفل تحت سرپرستی او را از لحاظ نگاهداری و تربیت و نفقه و احترام، با حقوق و تکالیف اولاد و پدر و مادر برابر نهاده است.

توجه به حقوق کودک پدیده جدیدی نیست و در ادوار گذشته مطرح بوده است و ادیام الهی نیز بدان عنایت نموده‌اند. دین مبین اسلام با نظر به جامعیت و گستردگی‌اش در موارد بسیاری به حقوق کودک توجه نموده و فقها بزرگ در مباحث مختلف فقهی و حقوقی، حقوق کودک را برشمرده‌اند و به تجزیه و تحلیل و بیان مبانی آن پرداخته‌اند[1] (حسینی‌مقدم 1389).

سرپرستی کودکان بی‌سرپرست با توجه به شرایط عمومی موجود کودک به افرادی سپرده می‌شود که از نظر مالی و معنوی و روحی و روانی معتبر باشد و آینده کودک از نظر شرایط عمومی و خصوصی تا حدودی تأمین شود و این امر سبب ساز مسائل و مشکلات پیچیده‌ای شده که ضرورت توجه قانون به فرزند خواندگی را مهم و مورد بحث می‌سازد.

یکی از مسائل ومشکلاتی که در جوامع امروزی درحال افزایش است، مشکل تحویل کودک به متقاضیان نگهداری فرزند از طرف والدین قانونی وطبیعی است. گاهی والدین به خاطر ناتوانی در ایجاد شرایط بهتر و بستری مناسب‌تر برای رشد و نمو کودکشان، او را به خانواده‌ای که دارای شرایط اقتصادی بهتر سپارند می‌سپارند، و در مقابل، بعضی والدین به صورت غیر قانونی دست به عمل فروش کودکانشان به خانواده‌های فاقد فرزند می‌کنند که این امر، امریست غیر اخلاقی و نکوهیده و دارای پیگرد قانونی و منع حقوقی می‌باشد و بررسی این گونه موانع حقوقی و مساائل قانونی موضوعی مهم و حیاتی است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود.

بنابراین محقق در این پژوهش به بررسی چالش‌های حقوقی فرزندخواندگی با تکیه بر حقوق کودکان در ایران می‌پردازد.

1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش

با توجه به رواج گسترده‌ی پذیرش کودکان به عنوان فرزند در جوامع امروزی و نیاز این امر به قوانین درست و تعیین کننده، اهمیت موضوع فرزند خواندگی و حقوق قانونی آن و همچنین حقوق کودکان بر هیچ کس پوشیده نیست. بررسی حقوقی فرزند خواندگی با تکیه بر قوانین حمایت از کودکان در ایران و بررسی شرایط و آثار برقراری رابطه فرزند خواندگی و موانع حقوقی و مشکلات اجتماعی موجود در این نهاد مهم، تحت قوانین جمهوری اسلامی ایران و با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی و مذهبی کشور یک امر مهم و نیازمند توجه است. کودکی که به عنوان فرزند خوانده در خانواده‌ای پذیرفته می‌شود فقط در صورت داشتن حقوق اجتماعی و انسانی مناسب است که می‌تواند بستر مناسبی برای رشد تعالی داشته باشد. در مقابل، زوجینی که کودک یا کودکانی را به فرزند خواندگی می‌گیرند دارای حقوق خاص خود هستند. گاهی این حقوق و قوانین به درستی تفهیم، تصویب و یا اجرا نشده و به طبع آن، مشکلاتی برای کودکانی که قرار است سرپرستی آنها به کسی واگذار شود و خانواده‌هایی که این کودکان را به فرزند خواندگی می‌گیرند پیش می‌آید. برای برطرف کردن هرگونه مشکل احتمالی در امر فرزند خواندگی و و دور ماندن از پیچ و خم‌های قانونی، نیاز پرداختن به امر حقوق قانونی فرزند خوانده و سرپرست نمایان‌تر می‌شود. لذا لازم است پژوهش‌هایی جدی در موانع و مشکلات این موضوع مهم صورت گیرد. بررسی مطالب مذکور در جهت شناسایی مشکلات و خلاء‌های حقوقی و قانونی و پیشنهاد مفید‌ترین و بهترین راهکارها جهت تسهیل در اجرای حقوق عادلانه برای طفل بدون سرپرست و نیز والدین پذیرای سرپرستی می‌باشد.

1-4- اهداف پژوهش

1-4-1- هدف اصلی

– بررسی حقوقی فرزندخواندگی با تکیه بر قوانین حمایت از کودکان

1-4-2- اهداف فرعی

– بررسی قانون جدید ازدواج با فرزندخوانده.

– بررسی مشکلات ناشی از اجرای قانون مصوب 1392 و ارائه راهکارهایی به منظور تسهیل سرپرستی کودکان و نوجوانان

– بررسی مشروعیت و یا عدم مشروعیت فرزندخواندگی در دین مبین اسلام

1-5- سؤالات پژوهش

– با در نظر گرفتن قوانین جدید، چالش‌های حقوقی فرزندخواندگی در ایران چه مورادی می‌باشند؟

-راهکارهای لازم برای تسهیل سرپرستی کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست کدامند؟

-ازدواج با فرزندخوانده، آری یا نه؟

1-6- روش‌شناسی تحقیق

روش این مطالعه از نوع مطالعات میدانی-کتابخانه‌ای می‌باشد که به صورت بررسی منابع کتابخانه‌ای، تحقیقات انجام گرفته توسط سایر پژوهشگران و نیز بررسی لوایح و مصوبه‌های قانونی در حقوق ایران می‌باشد. مرور و بررسی مقالات انگلیسی در این زمینه نیز یکی از ابزارهای مناسب در گردآوری این پژوهش می‌باشد.

1-7- تعاریف اصطلاحات

 کودک

بر اساس قانون مدنی کنونی کودک مترادف با واژه صغیر، طفل دانسته شده است ولیکن تعریفی جامع و کاملی ارائه نشده است و تنها در ماده ۱۲۰۷ این قانون صغار را جزء محجورین دانسته و از تصرف در اموال خود ممنوع نموده است و به شخصی که به حد بلوغ نرسیده باشد کودک یا صغیر گفته می‌شود که قانونگذار زمان بالغ شدن پسران را ۱۵ سال قمری و دختران را ۹ سال قمری مشخص کرده است.

فرزند خوانده

به شخصی اطلاق می‌گردد که مسئولیت سرپرستی او را کسانی عهده دار می‌شوند در حقیقت والدین حقیقی او نیستند اما با توجه به قانون والدین آنها محسوب می‌گردند.

فرزند خواندگی

فرزند خواندگی به فرآیندی اطلاق می‌گردد که شخص یا اشخاصی بالغ تقبل و سرپرستی کودکانی را عهده‌دار شوند که در حقیقت والدین حقیقی آنها نیستند اما با توجه به قانون والدین آنها محسوب می‌گردند.

فرزند واقعی

فرزند واقعی از دیدگاه حقوقی به کسی گفته می‌شود که از نسل دیگر باشد و رابطه خونی‌ و طبیعی بین او و پدر و مادر وجود داشته باشد[2]. لیکن در مواردی امکان‌ دارد که زن و شوهری بدلایلی فرزند غیر را به فرزندی بپذیرند.

[1] حسینی مقدم، سید عسکری. (1389). مبانی فقهی حضانت کودک با تاکید بر اعلامیه جهانی حقوق کودک. فصلنامه علمی-پژوهشی علوم اسلامی، سال پنجم، شماره 17.

[2] كاتوزیان، ناصر. (1371). حقوق خانواده، تهران، شركت بهنشر، چاپ سوم، ص61.

همان‌گونه كه در قرآن مجید آمده است،‌دین در نزد خداوند، اسلام است و خداوند این دین را به عنوان دین جاویدان برای انسان پسندیده است و هدف آن را رساندن انسان به سعادت دنیا و آخرت می‌داند كه برای رسیدن به این هدف برنا‌مه‌هایی را برای تمام شئونات زندگی فردی، اجتماعی،‌سیاسی، عبادی، دنیوی، اخروی و …انسان در نظر گرفته است و آن چه را كه لازمه پیمودن راه سعادت و كمال انسان دانسته،‌ واجب و انسان را ملزم به انجام آنها نموده است و آن چه را كه مانع پیمودن راه سعادت و كمال انسان دانسته، حرام كرده و انسان را از انجام آن نهی نموده است.

یكی از چیزهایی كه مانع رسیدن انسان به سعادت است و خداوند از آن نهی فرموده، مساله سِحر و ساحری می‌باشد كه فرمان داده است چنان چه كسی مرتكب این عمل شود، باید مجازات شود؛‌اسلام دین كاملی است كه هیچ گونه عیب و نقصی در آن راه ندارد؛ بنابراین بی جهت و بدون اتمام حجت كسی را مجازات نمی‌كند. در مورد مساله سِحر نیز برنامه اسلام این است كه بدون دلیل و حجت ساحر را مجازات نمی‌كند. بنابراین برای پیشگیری از وقوع سِحر، برنامه‌هایی را تدارك دیده تا كسی مرتكب این عمل نشود و چنان‌چه كسی به این برنامه‌ها توجه نكند و عمل سِحر از او سر بزند او را مجازات می‌كند. بعضی از این برنامه‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

1- اسلام انسان‌ها را تشویق به دین‌داری و واقعیت‌پذیری می‌نماید و این كه نهی می‌كند برخی انسان‌ها را به ساحری روی آوردن زیرا آنها هرگز روی رستگاری را نمی‌بینند. اسلام انسان‌ها را از خرافه‌پرستی نهی می‌كند و افراد می‌توانند برای گره‌گشایی مشكلات خود همواره از خدا كمك بخواهند چرا كه یاد خدا آرام‌بخش دل‌هاست.

2- انسان‌ها می‌توانند به جای روی‌آوردن به ساحری یا قبول سِحر دست دعا و تضرع به درگاه خداوند بردارند و همواره از آیات الهی یاری

 بخواهند كه اثرات مثبت و ساحری اثرات منفی دارد،  از یاد خداوند غافل نشوند و به قضا و قدر الهی اعتقاد داشته باشند زیرا این طور فردی، همواره از زندگی راضی و خرسند است و اندوه مشكلات را نمی‌خورد.

3- خدای تعالی در قرآن سوره انعام آیه 97 می‌فرماید:

«اوست خدایی كه ستاره ها را برای شما قرار داد تا در تاریكی‌های بیابان و دریا به آنها راه بیابید، و ما برای مردم دانا نشانه‌های قدرت خود را بیان كردیم.

بیان مسئله

با توجه به این كه موضوع این تحقیق، بررسی حكم فقهی سِحر از دیدگاه مذاهب اسلامی است، هدف نگارنده این است كه با مراجعه به قرآن كریم به عنوان اولین و مهم‌ترین منبع احكام، احادیث معصومین – علیهم السلام – كتب تفسیری مفسرین شیعه و اهل سنت و كتب فقهی فقهای مذاهب اسلامی حكم تكلیفی سِحر را بیان نماید كه شارع مقدس از بین احكام پنج‌گانه‌ی تكلیفی(واجب، حرام، مستحب،‌مكروه و مباح) كدام حكم را برای سِحر در نظر گرفته است و چنان چه ثابت شود شارع مقدس حكم تكلیفی حرمت را برای سِحر در نظر گرفته است، احكام وضعی ناشی از آن، ‌چه هستند؟ و آیا این احكام تكلیفی سِحر كه حرمت است به صورت مطلق یا نسبی؟ یعنی آیا سِحر برای تمام افراد انسان‌ها و تمام شرایط حرام است یا نه بعضی از افراد استثناء شده‌اند و در بعضی شرایط حرمت تبدیل به حلیت می‌شود؟‌و اگر حكم تكلیفی حرمت تبدیل به حلیت شد حكم وضعی آن نیز برداشته می شود یا به قوت خود باقی است؟

تاریخچه‌تحقیق

در این‌كه سِحر از چه زمانی در میان بشر پدیدار شد و چه كسی آن را در میان دیگران انتقال داد، نظرات فراوانی داده شده كه هیچ كدام قانع كننده نیست اما آن نظری كه بیشتر با ظاهر آیات قرآنی سازگار است این است كه آغاز پیدایش سِحر به صورت علمی منسجم و دانشی كه از استاد به شاگرد انتقال پیدا می‌كرد به زمان حضرت سلیمان(ع) برمی‌گردد و خاستگاه آن، قوم یهود می‌باشد گرچه قبل از حضرت سلیمان (ع) نیز سِحر و جادو میان یهودیان رواج داشته است؛‌ مثل ساحران فرعون در زمان حضرت موسی(ع).

دانشمندان و فقیهان مسلمان مسئله سِحر را در ضمن كتاب متاجر بیان و حكم آن را بیان نموده‌اند. امام خمینی(ره)در كتاب تحریر الوسیله به بیان احكام آن پرداخته و شیخ انصاری (ره) در كتاب مكاسب در ضمن مكاسب محرمه احكام آن را بیان نموده است و مفسرانی نیز در ضمن آیات قرآن از آن بحث نموده‌اند، مانند:علامه طباطبائی (ره)در المیزان و علامه مجلسی (ره) نیز در كتاب بحارالانوار در مناسبت‌هایی از آن سخن گفته است.

پرسش‌های تحقیق

1- مذاهب اسلامی درباره ی سِحر و جادوگری چه حكمی را بیان نموده‌اند؟

2- حد ساحری چیست؟

3- موارد جایز بون تعلیم سِحر و استفاده از آن كجاست؟

4- آیا سِحر با تردستی تفاوت دارد؟

ضرورت، اهداف و اهمیت تحقیق

آن چه باعث شد نگارنده موضوع تحقیق خود را در رابطه با سِحر انتخاب نماید این بود: از زمانی كه خود را شناخته، مسأله سِحر در این كشور وجود داشته و این موضوعی بود كه ذهن نگارنده را به خود مشغول نموده بودكه چرا در این جامعه اسلامی باید كلاهبرداران سودجویی وجود داشته باشند كه به ساحری پرداخته، جیب مردم را خالی كنند و با شیاطین و ارواح و یا اَجنه ارتباط برقرار نمایند؟

نگارنده با پرداختن به این موضوع به دنبال این هدف است تا با مراجعه به قرآن كریم، احادیث معصومین(علیهم السلام)كتب تفسیری مفسرین شیعه و اهل سنت و كتب فقهی فقهای مذاهب اسلامی و جامعه‌شناسان احكام مربوط به سِحر را به دست آورد تا مشخص شود كه علت رواج سِحر و جادو در جامعه اسلامی، فقدان احكام و قوانین لازم از سوی شارع مقدس برای مجازات ساحر است یا نه علت سِحر و جادو سهل انگاری دستگاه قضایی است كه احكام و قوانین لازم از سویشارع مقدس را در مورد ساحران به اجرا درنمی‌آورد یا مشكل از این جهت است كه ماهیت سِحر و مسائلی كه به آن وابسته است به گونه‌ای است كه اجازه نمی‌دهد ساحر آن گونه كه لازم و شایسته است مجازات شود. در شرایط كنونی پرداختن به این موضوع این اهمیت را دارد كه احكام مربوط به سِحر به صورت یك‌جا، مطرح شود تا هم قضات محترم از آن استفاده نمایند و هم دیگران با مطالعه این تحقیق با مجازات سِحر آشنا شوند. بالطبع در نظام جمهوری اسلامی باید طبق قوانین شرع اسلام برای مجازات ساحر قوانینی وضع شده باشد.

عامه‌ی مردم با خواندن مطالب این تحقیق با اعمال ساحران آشنا شوند و بدانند كه آنها كلاهبردارانی بیش نیستند و هدف عمده ساحران از انجام سِحر خالی كردن جیب مردم است. در مقابل مردم نیز باید با دوری كردن از خرافه‌پرستی و خودباوری دینی و تقویت حسِّ خداشناسی و ایمان خود از این كلاهبرداران شیاد دوری گزینند.

با حمد و سپاس به درگاه خداوند بزرگ و پیامبر عظیم الشأن اسلام(ص)و خاندان مطهرش(ع) که هدایتگر بشریت به سوی کمال و سعادت ابدی بوده و درود فراوان به روح بلند بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران که با الگو گرفتن از سیره سید و سالار شهیدان و شعار هیهات من الذلة فعل خواستن، توانستن و ما می توانیم را صرف کرد و باعث افتخار برای اسلام و جامعه اسلامی خصوصاً مذهب تشیع گردید.درود و سلام بر تمامی شهیدان انقلاب اسلامی و خانواده معظم آنها، درود بر همه کسانی که به فرمان امام راحل لبیک گفته و با نثار جان خویش عزت ابدی برای اسلام و استقلال و امنیت برای میهن خویش به ارمغان آوردند.

جانباز و ایثارگر مفهوم معنوی وافتخاری است که نظام اسلامی به کسانی که در راه پیروزی انقلاب اسلامی، حفظ و حراست از دستاورد های آن از جان و مال خود گذشته اند اعطاء نموده است. افتخار جانبازی یعنی اینکه در راه دین و ایمان به خدا و حفظ ارزش های اسلامی از هر آنچه داری بگذر، زیرا جانباز با قلبی مملو از انوار مقدسه پا در مسیر حق تعالی قرار داده و جسم و جان خویش را در طبق اخلاص قرار می دهد و گوش به فرمان ولی فقیه، خود آماده هرگونه فداکاری می باشد.

جانبازان با تحمل مشکلات ومشقت ها ی فراوان چشم به درگاه ربوبی دارند، زیرا رضایت او را بر رضایت تمامی افراد جامعه مقدم دانسته و هدف والای خود را به احتزاز در آوردن پرچم لااله الا الله  بر روی کره زمین قرار داده اند. دفاع مقدس تبلور ایثار و شهادت رزمندگانی

 بود که از هر آنچه داشتند گذشتند و پا در رکاب مولی و مقتدای خویش حضرت ابا عبد الله الحسین (ع) قرار داده و در راه رسیدن به اهداف والای انقلاب اسلامی از هیچ گونه کوششی دریغ نکردند. بر همه ما واجب است که رسالت جانفشانی و ایثار رزمندگان اسلام را به نسل های آینده انتقال داده و از تحریف آن جلوگیری نماییم. بسیج این شجره طیبه درخت تنومند انقلاب اسلامی است که از ابتدای پیروزی و در تمامی صحنه ها حاضر بوده و با نثار جان خویش و آبیاری درخت انقلاب بوسیله خون خود، از دستاوردهای آن پاسداری نموده و تا انقلاب زنده است بسیج، جانبازی وایثار هم زنده است.

این یک واقعیتی است که از نفس مسیحایی امام راحل بر جوانان این مرز و بوم دمیده شد و انشاءالله تا ظهور یگانه منجی عالم بشریت ادامه خواهد داشت و پرچمی که به دست امام راحل برافراشته گردید و هم اکنون بر دوش خلف صالح او مقام عظمای ولایت است به دست آن یگانه ذخیره الهی سپرده خواهد شد.

بخشی ازمشکلات ایثارگران، وجود قوانین متعدد، ایجاد تبعیض بین جانبازان معزز ­در قوانین مصوب، ابهام در مواد قانونی تصویب شده، عدم کارشناسی کافی در زمان تصویب قوانین، برداشت های متفاوت دستگاههای مختلف از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و عدم تنظیم و تصویب آیین نامه های مربوطه در فاصله زمانی مقرر شده در قانون می توان ذکر کرد.

اصــل(173) قـــانون اســـاسی جمهوری‌اسلامی ایران بیان می‌دارد: به‌منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مامورین یا واحدها یا آیین‌نامه‌های دولتی و احقاق حقوق آنها، دیوانی به‌نام دیوان عدالت اداری زیرنظر رئیس‌قوه قضائیه تأسیس می‌گردد. حدود اختیارات و نحوه عمل این دیوان را قانون تعیین می‌کند. دیوان عدالت اداری وظیفه رسیدگی به شکایات عموم مردم را برعهده دارد و در قانون اساسی به عنوان یکی از نهادهای محدود کننده سوءاستفاده از قدرت عمومی و مهمترین رکن قضایی ناظر و به منظور تضمین سلامت اداری در کشور مطرح شده است. انگیزه و هدف ما از این تحقیق بررسی این موضوع است که آیا قوانینی که بعضاً بصورت ناقص، مبهم و با عدم کارشناسی لازم در پیش بینی و اختصاص بودجه ومنابع مالی آن به تصویب رسیده، توانسته هدف مقنن را در خدمت به جانبازان محقق کند؟

بنظر میرسد سازمانهای تأسیس شده متولی خدمت رسان به ایثارگران، بدلیل نداشتن تجربه کافی و تازه کار بودن، نتوانسته اند آنطور که شایسته و بایسته این قشر ایثارگر بوده به وظیفه ذاتی خود در دفاع از حقوق مادی و معنوی ایثارگران و خانواده های آنان جامه عمل بپوشاند. آیا تصویب قوانین و مصوبات و آیین نامه ها جوابگوی نیازهای این قشر معظم بوده است؟

آیا قانون جامع ایثار گران بعنوان آخرین قانون تصویب شده در خصوص ایثارگران توانسته مشکلات این قشر را برآورده کند؟

همه روزه جانبازانی را مشاهده می کنیم که برای احقاق حقوق خود و حل مشکلات ناشی از مجروحیت و یا معلولیت، اعم از درمان و یا پیگیری مشکلاتی که ناشی از حضور آنها در جبهه های جنگ بوده از این سازمان به آن سازمان در حال تردد هستنند.آیا ایثارگران در این زمینه از حقوقی برخوردار خواهند بود؟

آیا سازمانهای مسئول توانسته اند آنطور که دستورات دینی و قوانین مصوب گفته اند به وظایف خود در قبال جانبازان و خانواده آنهاجامه عمل بپوشانند؟ جانبازان و یا همان ایثارگران در احقاق حقوق خود باید به چه سازمانهایی مراجعه کنند؟ آیا امکانات و یا بودجه سازمانهای متولی جوابگوی حقوق آنها خواهد بود؟ نقش قوه قضاییه بعنوان تنها مرجع تظلم خواهی ودیوان عدالت اداری بعنوان یگانه مرجع اختصاصی اداری که وظیفه دفاع از حقوق شهروندان، در مقابل حاکمیت را بعهده دارد، در این فرآیند چگونه است؟

مقنن به‌منظور تکریم و تجلیل از جانبازان، قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان را به تصویب رساند و برای اطمینان از اجرای مواد این قانون و سایر قوانین استخدامی و اجتماعی آنان، کمیسیونی‌ به‌نام کمیسیون ماده(16) رسیدگی به شکایات جانبازان را پیش‌بینی کرد. یقینا وضعیت روحی‌ و جسمی جانبازان، مقنن را واداشت تا تدبیری اتخاذ کند که قوانین جانبازان سریع‌تر و آسان‌تر در دستگاه‌های مشمول، اجرا شود و آنان دچار سرگردانی نشوند.

در قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان آمده: بنیاد مجاز است با موافقت ولی‌فقیه یا نماینده وی کمیسیونی را به‌نام کمیسیون رسیدگی به شکایات جانبازان با ترکیب تعیین شده تشکیل و نسبت به رسیدگی به شکایات جانبازان از عدم‌اجرای صحیح این قانون در دستگاه اقدام نماید. تصمیمات کمیسیون قطعی و لازم‌الاجرا بوده و عدم‌اجرای به‌موقع آن خلاف قانون محسوب شده و قابل تعقیب در مراجع ذی‌صلاح می‌باشد. با اختیاری که قانون به این کمیسیون داده و تصمیمات آن را قطعی و لازم‌الاجرا دانسته است، بنیاد شهید و امورایثارگران قوی‌ترین ابزار حمایتی را در جهت تمکین دستگاه‌ها به اجرای قوانین دارد. مدیریت صحیح، آشنایی کامل و دقیق با قوانین حمایتی ایثارگران و آشنایی به امورحقوقی و مقررات اداری می‌تواند این کمیسیون را به مرجعی تبدیل کند که آسودگی خاطر را برای جانبازان به ارمغان آورد. با تصویب بند (الف) ماده (44) برنامه‌پنجم توسعه اقتصادی، فرزندان شهدا نیز از تسهیلات این کمیسیون بهره‌مند شده‌اند و درصورت عدم‌تمکین دستگاه به قوانین و تسهیلات موجد حق، آنان می‌توانند مانند جانبازان به شکایت از این دستگاه‌ها اقدام کنند.

به طور قطع و یقین سایر امتیازات در قوانین و مقررات چیزی فراتر از مواد قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان است و به سایر قوانین و مقررات مرتبط با جانبازان تسری دارد. برای نمونه، ایجاد قابلیت تطبیق و هماهنگی در مقررات اداری و استخدامی کشور با شرایط خاص جسمی جانبازان یکی از اهداف قانون تسهیلات استخدامی جانبازان می باشد و همانطور که میدانیم، اهداف تعیین‌شده برای یک قانون است که خط‌مشی و مسیر جامعه هدف را تعیین می‌کند. قطعاً یکی از مشکلاتی که در مسیر تکمیل این تحقیق با آن مواجه خواهیم بود پراکنده بودن قوانین و مصوبات در خصوص مجروحان و جانبازان انقلاب و جنگ تحمیلی است که در راه تکمیل این تحقیق در حد توان از قوانین، مصوبات، آیین نامه ها و همچنین آراء شعب بدوی، تجدید نظر، تشخیص و هیات عمومی دیوان عدالت اداری همراه با کسب نظر مسئولین و قضات دیوان و همچنین جانبازان استفاده خواهیم کرد.

‌ی قیصری دانست. توضیح مختصر، کلام شیوا و گویا و دقت نظر به مبانی فلسفی و عرفانی در جای جای شرح این دانشمند فرهیخته به وضوح قابل مشاهده است.

گرچه در ظاهرشرح وی را شاید ‌نتوان شرحی نقادانه دانست؛ لکن در عین چیره‌دستی در ارائه‌ی شرحی دقیق، لابه‌لای کلامش سخن منتقدین ابن عربی و قیصری را رد کرده و عمدتاً نظر شارح و ماتن فصوص الحکم را تشریح و تثبیت می‌کند.

جناب فاضل تونی در شرح وتثبیت معارف اصیل عرفان اسلامی از جمله وحدت وجود،  تبیین اوصاف حق، تصویر رابطه هستی با حضرت احدیت، نقش انسان کامل و رابطه‌ی آن با نبوت و ولایت عرفانی، به بهترین وجه از عهده‌ی آن برآمده است.

استاد در زندگی علمی خود همواره حرص و ولع فراوانی به کسب دانش داشته است، به نحوی که در زمان تلمّذ نزد استاد فرهیخته آقامیرزا هاشم اشکوری، خود به تدریس کتاب‌های عمیق فلسفی و عرفانی می‌پرداخته و از این رو بعد از درگذشت استاد، کرسی تدریس به ایشان روی می‌آورد. او در مقام تدریس نیز در حوزه و دانشگاه، همیشه در اندیشه استاد پروری بوده و ازدیاد شاگردان برای او اهمیتی نداشته است.

از شاگردان سرآمد ایشان در حوزه می‌توان به حضرات آیات جوادی آملی و حسن‌زاده آملی و در دانشگاه به دکتر محمد خوانساری و دکتر حسن ملکشاهی اشاره نمود.

کلید واژه‌ها: فاضل تونی، عرفان اسلامی، عارفان شیعه، فیلسوفان مسلمان، وحدت وجود، اسماء و صفات الهی، حضرات خمس، حقیقت محمدیه، انسان کامل، نبوت و ولایت عرفانی.

پیشگفتار

بیان تحقیق

مرحوم علامه فاضل تونی از جمله‌ی برجسته‌ترین عالمان شیعی قرن چهاردهم بوده است که در زمینه‌هایی گوناگون علمی همچون ادبیات عربی و فارسی، فقه و اصول، رجال، هیءت و نجوم، ریاضی و فلسفه و نهایتاً عرفان اسلامی، تبحّر و تضلّع خاص داشته است. لکن به جهت علاقه شخصی و تدریس‌های متداول حوزوی و دانشگاهی در علم فلسفه و عرفان، وی را بیشتر به عنوان یک فیلصوف و عارف می‌شناسند. با رجوع به آثار چاپ شده‌ی معظم له مشخص می‌گردد که ایشان علاوه بر علوم عقلی به علوم نقلی نیز توجه خاص داشته تا آنجا که با این که ایشان بسیار کم دست به قلم می‌شدند، لکن در علم رجال و حدیث نیز از ایشان کتابی به چاپ رسیده است و همچنان که بیان شد به علت علاقه شخصی به علوم عقلی بیشتر آثار ایشان در این علوم نگاشته و املا شده است.

با توجه به این که فاضل تونی در فلسفه و عرفان شاگردی بزرگان و نحاریری همچون آخوند ملا کاشی و جهانگیر خان قشقایی و عارف کم‌نظیر میرزا هاشم اشکوری را کرده است و همچنین استادی اعاظمی چون حضرات آیات حسن‌زاده و جوادی آملی را نموده، مشخص می‌گردد که ایشان یک شخصیت برجسته‌ی عرفانی و حلقه‌ی اتصال شاگردان مرحوم آقا محمدرضا قمشه‌ای به دست پرورده‌های خویش می‌باشد.

این مهم زمانی بیشتر روشن می‌گردد که بعد از میرزای اشکوری کرسی تدریس بدون هیچ بدیلی به ایشان روی می‌آورد و وی جانشین آن عارف سترگ می‌گردد.

در این نوشتار سعی شده است که اولاً احال و شخصیت کم‌نظیر مرحوم فاضل تونی به صورت دقیق بررسی گردد و ثانیاً آثار علمی ایشان معرفی و واکاوی شده و در نهایت عمده‌ی اندیشه‌های عرفانی ایشان به صورت تفصیلی مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

در سال­های اخیر تحقیق­های صورت گرفته بر روی شناخت عواملی كه در زمینه رضایت مشتریان و وفاداری آنها موثر باشد گسترش یافته است در اغلب موارد وفاداری مشتریان برای موفقیت سازمان حیاتی است چرا كه معمولاً جذب مشتریان جدید گران تر از حفظ مشتریان موجود می باشد و در اكثر تحقیقات صورت گرفته بوسیله بسیاری از نویسندگان پیشنهاد شده است تا مشتریان وفادار به عنوان یك دارایی رقابتی حفظ شوند و یكی از راهكارهای تقویت این امر از طریق ایجاد یك رابطه همكاری صمیمانه، مناسب و قوی بین فروشندگان و خریداران می­باشد(صادقی ،1382)

امروزه با توسعه مفهوم بازاریابی سازمان های تجاری از جمله بانک ها به این مطلب پی برده­اند که برای رسیدن به اهداف خود باید رضایت

 مشتریان را جلب نمایند. باید پذیرفت که بازارها محدودند و مشتری کمیاب. در دوره حاظر سازمان­هایی خواهان موفقیت می باشند، در جستجوی راه­ها و روش­هایی هستند تا بتوانند رهبری بازار را در کنترل خود درآورند، یکی از مهمترین عوامل موفقیت مشتری گرایی است. در این راستا بسیاری از سازمان­ها تنها به تئوری پردازی اکتفا کرده و کمتر به صورت واقعی و عملی به آن پرداخته­اند(حسن زاده، 1384). بعضی از بانک­ها در پی آن هستند تا با شناسایی نیاز مشتری، ارائه خدمات مختلف به بازار، در این صحنه رقابت از دیگران پیشی بگیرند. اما کسانی در صحنه رقابت در آینده موفق خواهند بود که بتوانند سریع تر از دیگران به نیازها و خواسته های مردم توجه کنند و به مردم پاسخ دهند. به عبارت دیگر در یک بازار رقابتی بین بانک­ها کسانی موفق خواهند شد که برای ارائه خدمات به مشتریان برنامه­های خاص بازاریابی در جهت جلب رضایت مشتری داشته باشد. امروزه سازمان­هایی که خواهان موفقیت می­باشند در جستجوی راه­ها و روش­هایی هستند تا بتوانند رهبری بازار را در کنترل خود در آورند، یکی از مهمترین عوامل موفقیت مشتری گرایی است از اینرو بانک­ها برای جلب و جذب مشتری با یکدیگر به رقابت می­پردازند و هیچ بانکی نمی تواند بدون مشتری به حیات خود ادامه دهد. در بازار رقابتی بین بانک­ها کسانی موفق خواهند شد که برای ارائه خدمات به مشتریان برنامه­های خاص بازاریابی در جهت جلب رضایت مشتریان داشته باشند و با استفاده از روش­ها و استراتژی­های بازار یابی در جذب مشتریان و به دست آوردن رضایت آنها به اهداف مورد نظر خود دست خواهند یافت.