موضوع: "بدون موضوع"
دانلود پایان نامه ارشد:تحلیل اقتصادی صنایع دستی و نقش آن در توسعه اقتصادی استان گیلان
جمعه 99/10/26
صنایعدستی تبلور عینی فرهنگ و مظاهر هنری و از نوع هنرهای كاربردی و مردمی به حساب میآید و از آنجا كه هر فراورده دستی بازگوكننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی محل تولید خود است، میتواند عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن وهمچنین عاملی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی محسوب شود (یزدانپناه، لیلا، صمدیان، فاطمه؛ عوامل مؤثر بر میزان موفقیت شرکتهای تعاونی، 1388). در جامعهای سنتی صنایعدستی دارای ارزشهای استفاده و کاربردی هستند، یعنی مردم این صنایع را به دلیل فایدههای عملی و نیازهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بهکار میبرند. اما در جامعهی مدرن، این صنایع بیشتر دارای ارزش نمادین است (رضوانفر، مرتضی، صنایعدستی و مدرنیته تحلیلی مردمشناختی از ابعاد نظری صنایعدستی، 1385). صنایعدستی بیشتر به عنوان اقلامی كه با دست و اغلب با استفاده از ابزار ساده ساخته میشوند و بهطور کلی ماهیتی هنری و یا سنتی دارند تعریف میشود. یکی از ویژگیهای مشترک که در اکثر صنایعدستی یافت میشود این است که روش تولید آنها کاربر، با استفاده از ابزار و تجهیزات ساده میباشد و بسیار متفاوت از روش تولید بهوسیله پیشینیان نیست (رد زان، معروف، عارف، فریبرز، محدودیتها و پتانسیل صنعت صنایعدستی در مناطق توسعهنیافته مالزی،2011). در تعریفی دیگر، صنایعدستی به گروهی از صنایع اطلاق میشود که تمام یا قسمت اعظم مراحل ساخت فراوردههای آن با دست انجام میگیرد. در گذشته صنایعدستی بسیاری در گیلان رواج داشت که امروزه به دلیل زندگی ماشینی و فناوری رونق خود را از دست داده است (قربانی ریک، رضا؛ غلامی، سارا، ۱۳۸۷). اغلب محصولات صنایعدستی از فناوریهای ساده و مواد خام محلی در دسترس استفاده میكند. تولید صنایعدستی به مقدار کمی سرمایهگذاری در مقایسه با محصولات صنعتی نیاز دارد و تولید کننده جدید با موانع ورود كمتری مواجه است. به هرحال، تولید صنایعدستی میتواند در خانه یا در مراکز منطقهای واقع شده در مناطق روستایی انجام شود و افراد برای كار كردن نیازی به نقل مكان به مناطق بزرگتر شهری ندارند (دی گورمن، ویلیام و همكاران، شركت نساجی صنایعدستی اردن بدوی: بررسی امكانسنجی شغل برای زنان اردنی، 2009). برای تولید صنایعدستی، بیشتر از منابع داخلی استفاده میشود، كه میتوان نیروی كار، مواد اولیه و ابزاركار را بهعنوان منابع نام برد كه نزدیك به80 درصد این تولید را فراهم میكنند. در مجموع میتوان گفت كه تولید این صنایع، اثر مستقیم بر درآمد ناخالص ملی دارد و هرگونه افزایش در میزان تولید و بهبود كیفیت، تأثیر مستقیمی بر افزایش درآمد ناخالص ملی میگذارد. مواد اولیهای مانند پشم، كرك و دیگر مواد، درصورت تبدیل به صنایع فرش، گلیم، جاجیم، گبه و غیره، ارزش چند برابری پیدا میكند، كه این ارزش در صورت صدور نیز چند برابر میشود (نواب اكبر، فیروزه و همكاران، عوامل مؤثر بر كمیت و كیفیت تولید صنایع دستی،1379). بخش صنایعدستی میتواند تأثیر عمدهای بر اقتصاد ملی از طریق كسب درآمد ارز خارجی، ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی پایدار داشته باشد. پول صرف شده در صنایع دستی فوراً و بدون کاهش ارزش، به سوی جامعه محلی گسترش مییابد. صنایعدستی فرصتی برای جایگزینی واردات از کشورهای دیگر است که به بازار روانه میشوند اما نماینده فرهنگ محلی نیستند و به گسترش اقتصاد کمک نمیكنند (دیوید اوكونور، صنایعدستی و ارتباط آن با گردشگری: صنعتگران گنجینه شما هستند، 2006). همچنین صنایعدستی بخش جداییناپذیری از تجارب توریستها را تشكیل میدهد. بسیاری از كشورها از صنایعدستی بهعنوان بخشی از توریسم فرهنگی حاكم در كنار مكانهای باستانی و میراث فرهنگی بهره میبرند، زیرا آنها برای جوامع منابع درآمدی و فرصتهای شغلی فراهم میكنند (مصطفی، مایرنا، پتانسیل تقویت صنایعدستی بهعنوان یك محصول گردشگری در اردن،2011). ایران، به عنوان كشوری در حال توسعه از نظر فناوری و یكی از سه قطب مهم صنایعدستی جهان، میتواند با بهرهگیری از ظرفیتهای موجود و مطالعات و تجربیات داخلی و جهانی، در كنار صنایع ماشینی با توسعه صنایعدستی و روستایی خویش به توسعه اقتصادی قابل انتظار دست یابد (یزدان پناه، لیلا، صمدیان، فاطمه؛ عوامل مؤثر بر میزان موفقیت شرکتهای تعاونی، 1388). استان گیلان با بیش از 60 رشته صنایعدستی، دارای تنوع تولید و محصولات قابل عرضه به بازارهای داخلی و خارجی است. فهرست رشتههای دارای قدمت و اصالت تاریخی و فرهنگی صنایعدستی استان عبارتند از: گلیم بافی، نازك كاری و خراطی چوب، تولیدات دست بافت، قالیبافی، تولید تابلوهای معرق، چموش دوزی، سفالگری و سرامیك سازی، قلاب دوزی، مرواریدبافی، تولید عروسكهای كاموائی، بامبوبافی، چهلتكهدوزی، چادرشب بافی، حصیربافی، شال بافی، نمدمالی، رشتیدوزی، کدوی قلیانی و منبت. در حالیكه در جهان امروز صنایعدستی، علاوه بر حفظ جایگاه خود در عرصه هنر، زیباییشناختی و هویت بخشی ملی و منطقهای، به منبع مهم ارزش افزوده و بهرهوری اقتصادی تبدیل شده است، در ایران، به دلیل برخی موانع و مشكلات، این صنعت از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته و از نقش آفرینی در عرصه اقتصادی نیز دور شده است. این عامل سبب شده كه تأثیر و نقش صنایعدستی در افزایش اشتغال و درآمدزایی به مرور كمرنگ شود، طوریكه، از سویی، امكان عرضه در بازارهای داخلی را از دست میدهد و، از سوی دیگر، رؤیای رقابت با بازارهای خارجی را ناممكن میسازد (پارسایی، الهام، نگاهی به چالشهای پیشروی توسعه صنایعدستی، 1386). این مقاله به بررسی جنبههای اقتصادی صنایعدستی استان گیلان و تأثیر آن در رشد و توسعه اقتصادی این استان میپردازد.
مواد و روشها
درباره تأثیر صنایعدستی بر رشد و توسعه استان گیلان تاكنون تحقیقی صورت نگرفته است، اما در خصوص صنایعدستی تحقیقات زیادی صورت گرفته، از جمله فیروزه نواب اكبر، نوذر منفرد و علیرضا رضائی در تحقیقی تحت عنوان عوامل مؤثر بر كمیت و كیفیت تولید صنایعدستی بین زنان عشایر در سال 1379 نشان دادند تولید صنایعدستی بر میزان درآمد ناخالص سالانه خانوار، هزینهها و ارزش افزوده تأثیر معناداری دارد. فرهود گلمحمدی در پژوهشی، تحت عنوان توسعه صنایعدستی و فناوری متوسط با هدف گسترش توریسم و اشتغال پایدار روستایی، در سال 1389 نشان داد كه برای دستیابی به اشتغال و توسعه پایدار در روستاها ظرفیت بخش كشاورزی محدود است و باید به دنبال گزینههای دیگری برای ایجاد كار و درآمد برای روستائیان بود. ایجاد و گسترش صنایعدستی و فناوری متوسط و توسعه توریسم میتواند سهم مهمی حتی بالاتر از سهم كنونی بخش كشاورزی در ایجاد كار و درآمد برای روستائیان داشته باشد.
در این تحقیق درپی بررسی تحلیل اقتصادی صنایعدستی استان گیلان و تأثیر آن در رشد و توسعه این استان هستیم. جهت گردآوری اطلاعات،آمار و سوابق و یافتههای پژوهشی در زمینه موضوع تحقیق از كتابخانهها و مراكز اطلاعرسانی و اسناد، سالنامههای آماری استان گیلان، مقالات، ارتباطات اداری سازمانی، استعلام از سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان گیلان و استفاده از سایتهای اینترنتی و كتابخانههای دیجیتالی و بررسی مصاحبهها و نظرات دستاندركاران و مسئولان ذیربط و نظرات صنعتگران شاغل در این بخش استفاده شده است. روش تحقیق توصیفی، کمّی و كاربردی است و در نهایت ارائه راهكارها و الگوهای كاركردی در موضوع تحقیق، از روشها و اهداف اصلی تحقیق است.
در این پژوهش همچنین تأثیر صنایعدستی بر بخشهایی چون گردشگری، درآمد سرانه، تولید ملی، توسعه صادرات و اشتغال استان بررسی
میگردد. مشكلات و موانع توسعه صنایعدستی استان گیلان مورد بررسی قرار میگیرد و در ادامه راهكارها و پیشنهادهایی برای توسعه و ارتقاء جایگاه و تقویت بازار صنایعدستی استان گیلان ارائه میگردد. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق كه جمعآوری شده و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند، شامل موارد زیرند:
– تعداد افراد شاغل در بخش صنایعدستی به تفكیك شاخههای صنایعدستی استان گیلان در سال 1390.
– تعداد صنعتگران شناسایی شده در بخش صنایعدستی استان گیلان بین سالهای 1384 تا1390.
– نسبت شاغلان بخش صنایعدستی به كل شاغلان استان گیلان طی سالهای 1384 تا 1390.
– میزان فروش صنایعدستی استان گیلان بین سالهای 1388 تا 1390.
– آمار صادرات گمركات استان گیلان بین سالهای 1385 تا 1387.
محدوده جغرافیایی (مکانی) تحقیق حاضر، كلیه مناطق شهری و روستایی استان گیلان را شامل میشود و جامعه آماری تحقیق نیز كلیه صنعتگران شاغل در بخش صنایعدستی استان گیلان میباشد، محدوده زمانی پژوهش نیز بین سالهای 1384 تا 1390 در نظر گرفته شده است و فرض تحقیق براین است که رشد صنایعدستی در استان گیلان از جنبههای مختلف سبب توسعه اقتصادی استان میگردد.
تجزیه و تحلیل
صنایعدستی بهترین راه اشتغالزایی
با توجه به بالابودن هزینه اشتغال در بخشهای دیگر اقتصادی، توسعه و سرمایهگذاری روی صنایعدستی یكی از راههای كم هزینه و مناسب برای ایجاد اشتغال میباشد. با توجه به اهمیت این نكته كه، برای ایجاد اشتغال و رفع بیكاری باید آنرا در بخشهای روستایی، شهری و استانی با توجه به مزیتهای نسبی و فرهنگ بومی هر منطقه جستجو كرد، صنایعدستی با قابلیتها و خصوصیات ویژه خود، از جمله استفاده از مواد اولیه داخلی، ارزان و فناوری ساده و عدم نیاز به سرمایهگذاری زیاد و امکان ایجاد و توسعه در مناطق روستایی، بهویژه در داخل محل سکونت روستاییان، میتواند نقش مهمی در مبارزه با انواع بیکاری داشته باشد و مهمترین منبع کار، به خصوص برای روستاییان و زنان روستایی، محسوب گردد. صنایعدستی جنبههای زیادی به عنوان محرک اقتصادی دارد. صنایعدستی با اشتغال در خارج از فصل برای اعضای جوامع کشاورزی این امكان را فراهم میكند تا درآمد خود را تكمیل كنند. مهمتر اینكه، این صنایع اشتغال و فرصتهای درآمدی مورد نیاز زیادی را برای افرادی که بهطور سنتی از اقتصاد محلی محرومند، مانند زنان، اعضای اقلیتهای قومی، جوانان، کارگران غیر ماهر، افراد معلول و سالمند، فراهم میكنند (مك كرچر، باب، گردشگری بعنوان یك كاتالیزور، 2006). توسعه بخش صنایعدستی همچنین میتواند به کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها کمک کند که بسیاری از کشورها را با ازدحام بیش از حد در شهرها و ناتوانی برای ایجاد فرصتهای شغلی و افت ناشی از آن برای اقتصاد روستایی، به ستوه آورده است (اوكونور، دیوید، صنایعدستی و ارتباط آن با گردشگری، 2006).
جدول 1 : تعداد افراد شاغل در بخش صنایع دستی در سال 1390به تفكیك شاخههای صنایع دستی استان گیلان
رشته | تعداد افراد مشغول بكار | نسبت شاغلان این رشته به كل شاغلان بخش صنایع دستی (به درصد) |
گلیم بافی | 3200 | 83/27 |
حصیربافی | 2000 | 39/17 |
بافتنی های سنتی | 800 | 96/6 |
چادر شب بافی | 600 | 22/5 |
قلاب بافی | 350 | 04/3 |
مروارید بافی | 220 | 91/1 |
قلاب دوزی | 120 | 04/1 |
معرق چوب | 100 | 87/0 |
سفال و سرامیك | 100 | 87/0 |
منبت | 70 | 61/0 |
خراطی | 70 | 61/0 |
نازك كاری | 50 | 43/0 |
بامبو بافی | 50 | 43/0 |
سایر رشته ها | 3770 | 78/32 |
منبع :اداره كل میراث فرهنگی استان گیلان
جدول شماره1 تعداد افراد مشغول بكار در شاخههای مختلف صنایعدستی استان را به ترتیب از بیشترین افراد شاغل در یك رشته تا كمترین آنها نمایش میدهد. این جدول همچنین نسبت فعالان هر یك از شاخهها به كل شاغلان حوزه صنایعدستی استان را در سال1390 نشان میدهد. بیشترین نسبت شاغلان مربوط به گلیمبافی است و حصیربافی و بافتنیهای سنتی در مراتب بعدی قرار دارند. منظور از سایر رشتهها، آنهایی هستند كه افراد شاغل در آنها بسیار كمتر از50 نفر میباشند.
جدول 2 :تعداد صنعتگران شناسایی شده در بخش صنایع دستی استان گیلان بین سالهای 1384 تا 1390،
سال | تعداد صنعتگران شناسایی شده | نرخ رشد به درصد |
1384 | 700 | —— |
1385 | 1200 | 43/71 |
1386 | 350 | 83/70- |
1387 | 700 | 100 |
1388 | 1300 | 71/85 |
1389 | 1500 | 38/15 |
1390 | 5700 | 280 |
منبع :اداره كل میراث فرهنگی استان گیلان
همانطوریكه ملاحظه میشود، جدول شماره2 تعداد صنعتگران شناسایی شده در بخش صنایعدستی استان گیلان كه دارای كارت شناسایی شدهاند را بین سالهای1384 تا1390 بههمراه نرخ رشد در هر سال نشان میدهد، كه از700 نفر در سال 1384 به 5700 نفر در سال1390 رسیده است كه رشدی معادل 29/714 درصدی (14/8 برابری) را نشان میدهد.
در سی سال گذشته، بیكاری و اشتغال مهمترین دغدغه استان گیلان بوده است. محدود ماندن نرخ رشد بخشهای مختلف اقتصادی، نرخ پایین انباشت سرمایه، پیدایش فناوریهای جدید، كاهش تقاضا برای نیروی كار در بخش اقتصاد و مازاد نیروی كار و جایگزینی سرمایه به جای نیروی كار به خاطر پایین بودن هزینه سرمایه نسبت به هزینه نیروی كار، موجب افزایش فشار بیكاری در استان گیلان شده است. این در حالی است كه جذب نیروی کار توسط بخش صنایعدستی، علاوه بر تعادل بخشیدن به سایر بخشها، از ایجاد شغلهای کاذب نیز جلوگیری میكند و به دلیل ماهیت تولیدی بودن تأثیرقابل توجهی بر اشتغالزایی غیرمستقیم دارد. براساس اعلام سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان گیلان، تولید صنایعدستی در گیلان برای10هزار نفر به صورت مستقیم شغل ایجاد کرده است. (روزنامه ایران، ص15، 30 خرداد 1389).
جدول 3 : نسبت شاغلان بخش صنایع دستی به كل شاغلان استان گیلان طی سالهای1389-1384(به درصد)
سال | تعداد شاغلان (نفر) | تعداد شاغلان در بخش صنایع دستی (نفر) | نسبت شاغلان بخش صنایع دستی به كل شاغلان استان( درصد) | نرخ رشد |
1384 | 729802 | 700 | 1/0 | – |
1385 | 740722 | 1200 | 16/0 | 60 |
1386 | 752889 | 350 | 05/0 | 75/68- |
1387 | 765055 | 700 | 09/0 | 80 |
1388 | 775975 | 1300 | 17/0 | 88/88 |
1389 | 789388 | 1500 | 19/0 | 76/11 |
جدول3 تعداد كل شاغلان استان گیلان و نسبت شاغلان شناسایی شده در حوزه صنایعدستی به كل شاغلان استان را بههمراه نرخ رشد این شاخص بین سالهای 1384 تا 1389 نشان میدهد (تعداد شاغلان استان بین سالهای 1384- 1389 از بند10: تحلیل جایگاه استان در سطح ملی از نظر پتانسیلهای رشد اقتصادی، ویراست دوم،28/8/1390استخراج شده است.). ملاحظه میشود نسبت شاغلان صنایع دستی به كل شاغلان از 1/0 در سال 1384 به 19/0 در سال 1389 افزایش یافته كه رشدی معادل 90درصد (9/1 برابری) داشته است.
دانلود پایان نامه : مطالعه ی مسائل جهان اسلام و بررسی آنها
جمعه 99/10/26
اولین فصل این پژوهش گفتار آغازین، بیان مسئله، طرح و تحدید موضوع، اهداف اصلی و فرعی، اهمیت موضوع تحقیق و ضرورت انجام پژوهش را شامل میشود. در گفتار آغازین دربارهی مطالعه ی جهان اسلام، نقش آن در جهان، کلیت و گستردگی آن و مسائل مهم این جهان سخن گفته شده است. پس از پرداختن به بیان مسئله، به طرح و تحدید موضوع پرداختیم و جنبهها و ابعاد اصلی را بررسی کردیم. سپس هدف اصلی و اهداف فرعی را بیان نموده و توجه خود را به اهمیت موضوع تحقیق معطوف نمودیم، همچنین ضرورت انجام پژوهش را با توجه به مسائل موجود مورد مطالعه قرار دادیم.
- 1 – گفتار آغازین
همانطور که میدانیم مطالعه ی مسائل جهان اسلام و بررسی آنها، تاکنون از جنبههای گوناگون مورد توجه صاحبنظران و محققین در این حوزه قرارگرفته ونظر آنان را به خود جلب نموده است. جهان اسلام امروزه به عنوان واحدی عظیم، مورد بررسی کارشناسان قرار گرفته است. لازم به ذکر است این عظمت پس از ظهوراسلام درجزیرهالعرب حادث شد. این گستردگی هم از لحاظ سیاسی و هم از لحاظ جغرافیایی، فرهنگی و جمعیتی در نظر گرفته میشود که این خود عاملی است تا این مجموعهی عظیم نقش مهمی را در میان مسایل روز ایفا کند و توجه قدرتهای بزرگ را به خود جلب نماید. لزوم مطالعهی جهان اسلام و اعضای آن نیز از همین نکته مشخص میگردد. شناخت کامل و همه جانبهی این واحد عظیم به مستحکمتر شدن پایههای اسلامی حکومت و تقویت روابط بین کشورها و در نهایت کوتاه شدن دست بیگانگان منجر میشود. مطالعهی هر چه بیشتر و شناخت همه جانبه از تمامی ابعاد توسط کارشناسان این حوزه و ارایهی نتایج به مدیران، سیاستگذارای و برنامه ریزی در این زمینه را تسهیل میبخشد.
جهان اسلام از نظر جغرافیایی شامل سرزمینهای وسیعی میشود كه بدنهی اصلی آن به شكل مستطیلی از كرانههای اقیانوس اطلس شروع شده، تا جنوب غربی و شمال شرقی آسیای مركزی امتداد مییابد و واحدهای كوچكتری چون آلبانی را نیز شامل میگردد، در اقیانوس هند، بنگلادش، بخش بزرگی از هند و سراسر پاكستان و شبه جزیرهی مالاكا، جزایر مالدیو، سوماترا، جاوه، برونئی، گینه نو و میندانائو را در برمیگیرد و همچنین شامل قسمت عمدهی آسیا و آفریقا و بخشی از اروپا میشود. این جهان با بیش از 31 میلیون كیلومتر مربع، بالغ بر یك پنجم مساحت خشكیهای زمین را در برمیگیرد، 57 کشور اسلامی را در خود جای داده است که همگی آنها عضو سازمان کنفرانس اسلامی هستند و بسیاری از کشورهایی که از لحاظ سیاسی و اقتصادی در موقعیت بسیار حساسی قرار دارند در این حوزه واقع میشوند.(صفوی،1387: 34)
توجه به گستردگی جهان اسلام این مطلب را میرساند که طیف وسیعی از اتفاقاتی که در جهان حادث میشود میتواند به نوعی با این واحد ارتباط داشته باشد. این ارتباط نوعی شناخت همه جانبه را در مورد ابعاد گوناگون جهان اسلام طلب مینماید. میتوان اینگونه بیان نمود که این جهان به عنوان یک قطب سیاسی و یک قطب جمعیتی از لحاظ استراتژیکی مورد توجه در تمامی عرصهها قرار گرفته است و درصحنههای جهانی نقش عمده وپایگاه بسیارمستحكمی را داراست. همچنین این مجموعه پس از ظهور اسلام شامل تغییرات زیادی بوده تا شكل كنونى را به دست آورده است.
مطالعهی این جهان در دو سال اخیر، به سبب وجود تحولاتی که در تعدادی از کشورهای اسلامی تحت عنوان بیداری اسلامی صورت گرفت توجه کارشناسان این حوزه را به خود جلب نموده است. دغدغهی ذهنی ما در این تحقیق بررسی جنبههای مختلف جهان اسلام است. این ابعاد شامل شرایط فرهنگی، جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی، جمعیتی و … میشود. به تعبیر دیگر در جریان تحقیق تلاش خواهیم کرد تا با مطالعهی دقیق اسناد و اطلاعات موجود به شناخت جهان اسلام به عنوان یک کل و بررسی ویژگیهای کشورهای اسلامی به عنوان اجزای تشکیل دهندهی آن بپردازیم. لزوم بررسی جهان اسلام به عنوان یک واحد عظیم و کشورهای عضو این جهان جهت بدست آوردن اطلاعات دقیق و صحیح در این حوزه از مسایل مهم و خاص در این پژوهش به شمار میرود.
البته بیان این مطلب حائز اهمیت است که بدست آوردن تمامی اطلاعات در این زمینه به دلیل گستردگی و تنوع موضوعات کاری دشوار بوده و بعضا به دلیل نبود اطلاعات جامع و کامل در زمینههای فوق، با مطالعه اسنادی سعی نمودیم تا به بررسی حوزههایی از جهان اسلام و اعضای آن بپردازیم.
امروزه مشخصات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، جمعیتی و تكنولوژیكی کشورها از یك جهت به عنوان یك نیروی مهم تعیین كننده در سرنوشت )اقتصادی، سیاسی و فرهنگی وضعیت( فعلی جوامع محسوب میشوند و از طرف دیگر با عملكرد كیفی خود میتوانند در تعیین چشم انداز آیندهی كشورها و نواحی در جهان اسلام به صورتهای مثبت یا منفی نقش داشته باشند. اکنون جهان اسلام به عنوان یك نیروی عظیم اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در تمام صحنههای جهانی مطرح شده و معادلات سیاسی بسیاری را برهم زده است.
جهان اسلام به عنوان یك واحد گسترده در زمینههای فرهنگی، سیاسی، نظامی و همچنین در عرصههای دور و نزدیك قارهها و تمام
سرزمینهای جهان به وضوح مطرح بوده و عاملی مهم از لحاظ اجتماعی و فرهنگی به شمار میرود. درمحافل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی وفرهنگی جهان همواره به عظمت جهان اسلام وكشورهای اسلامی تاكید میشود، زیرا این جهان شناخته شده، حدود 22 درصد جمعیت دنیا و 25 درصد كشورهای جهان را در خود جای داده و همچنین درصحنههای جهانی نقش عمده وپایگاه بسیارمستحكمی را داراست. مسلماً مطالعه و تحلیل موقعیتهای فرهنگی، اجتماعی، ایدئولوژی واقتصادی این جامعه و همچنین سیمای آیندهی آن ازجهات بالابسیارحائزاهمیت است.
به تعبیر دیگر ما در جریان تحقیق تلاش خواهیم کرد تا با استفاده از روش اسنادی در پی آن باشیم تا با شناخت مختصات این مجموعه، اجزای آن، موقعیت جهان اسلام را در کشورهای اسلامی مورد بررسی قرار دهیم.
- 1- طرح و تحدید موضوع
همانگونه که پیش از این بیان شد، جهان اسلام به عنوان واحدی عظیم از لحاظ ابعاد سیاسی، اجتماعی، جمعیتی، جغرافیایی و فرهنگی در نظر گرفته میشود. میتوان در مورد جهان اسلام به بررسی مسائل مختلفی پرداخت به دیگر سخن گسترهی موضوعات در مورد این جهان آنچنان وسیع است که جهت بررسی آنها باید فهرستی طولانی از موضوعات تحقیق را تهیه نمود. لذا جهت ترسیم نمودن محدودهی موضوعی این پژوهش اشاره به نکات زیر ضروری است.
در این پژوهش به بررسی جنبههای مختلف جهان اسلام چون ابعاد گوناگون زیر میپردازیم.
در بعد اجتماعی به بررسی ابعاد گوناگون کشورهای اسلامی در سطح ویژگیهای اجتماعی مبادرت ورزیدیم.
در بعد سیاسی به بررسی انواع ویژگیهای کشوهای اسلامی در خصوص جزئیات سیاسی اقدام کردیم.
در بعد اقتصادی به مطالعهی مشخصاتی از کشورها پرداختیم که در سرنوشت اقتصادی آنها تاثیر عمده دارند.
همچنین به بررسی مسایلی چون ارتباطات درون فرهنگی و میان فرهنگی، همگرایی و واگرایی جهان اسلام و بیداری اسلامی، مبادرت ورزیدیم.
- 1– اهداف فرعی و اصلی
هدف اصلی تحقیق عبارت است از یک پژوهش اکتشافی دربارهی مختصات جهان اسلام و ارتباطات فرهنگی به منظور تامین منبع درسی جهت دوره کارشناسی ارشد رشتهی تبلیغ و ارتباطات فرهنگی.
اهداف فرعی تحقیق عبارت اند از:
1 -بررسی کلیات و مفاهیم
2-بررسی توزیع جغرافیایی
3-بررسی ویژگی های جمعیت شناختی جهان اسلام
4-مطالعه شرایط اقتصادی جهان اسلام
5-مطالعه اوضاع سیاسی جهان اسلام
6-مطالعه اوضاع اجتماعی جهان اسلام
7-مطالعه بیداری اسلامی
8-بررسی ارتباطات درون فرهنگی در جهان اسلام و ارتباطات فرهنگی میان کشورهای اسلامی
9-برررسی همگرایی و واگرایی کشورهای اسلامی
- 1– اهمیت موضوع تحقیق
در باب اهمیت موضوع تحقیق میتوان بیان کرد که جهان اسلام با در نظر گرفتن آنچه در مورد ابعاد گوناگون و وسیع آن میدانیم بسیار نیازمند مطالعه و بررسی است. با دانستن ویژگیهای مهم سیاسی، جمعیتی، جغرافیایی و فرهنگی جهان اسلام اهمیت بررسی این موضوع به خوبی نمایان میشود. در ضمن این مطلب که تا به حال خود جهان اسلام به عنوان یک کل،کمتر در نظر گرفته شده است و ویژگیهای متفاوت آن از لحاظ وضعیت جغرافیایی، اجتماعی و … تنها در مورد تک تک کشورهای اسلامی مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.
دیگر موضوع اینکه همگرایی جهان اسلام نیز به عنوان یک قطب بزرگ سیاسی و اجتماعی تا به حال به صورت جدی مورد مطالعه قرار نگرفته است. همگرایی این واحد عظیم میتواند موجب تحولات عمده و بزرگی در خود جهان اسلام(کشورهای اسلامی) و کل جهان گردد.
آنچه به عنوان ویژگیهای اجتماعی در این واحد عظیم وجود دارد چون دین، زبان، نژاد، جمعیت، نرخ تولد ونرخ مرگ ومیر از آنجایی مهم مینماید که جزء خصوصیات مهم یک جامعه برشمرده میشوند. جهان اسلام همواره از لحاظ سیاسی مورد توجه قدرتهای جهان قرار گرفته است. بررسی آنچه در شرایط جدید روی میدهد مستلزم دانستن اطلاعات پایه در مورد این ویژگیها است.
همگرایی و واگرایی کشورهای اسلامی در جهان اسلام از اهمیت بالایی برخورداراست. در گروی همگرایی بالا و تقلیل واگراییها جهان اسلام به وحدتی همه جانبه دست پیدا خواهد کرد. در این صورت قدرت همراه این عظمت خواهد شد و مطمئنا راهی جهت پیشبرد اهداف والای اسلامی و انسانی در پیش روی ما قرار خواهد گرفت.
میتوان از جنبههای مهم دیگر در موضوع انتخاب شده به بحث بیداری اسلامی اشاره نمود. آنچه به عنوان موجی فراگیر در کشورهای اسلامی اتفاق افتاد و یکی پس از دیگری جوامع اسلامی را در معرض تغییر و ایستادگی در برابر ظلم قرار داد، هماکنون این پدیده از موضوعات مورد گفتگو در اکثر محافل سیاسی و علمی است. همچنین مطالعهی علل پیدایش این انقلابها و اعتراضات و دلیل شکلگیری آنها از مقولات مهم بر شمرده میشود. اهمیت دیگر مطالعهی نقش رسانهها در شکل گیری این اعتراضات و انقلابها میباشد.
- 1– ضرورت انجام پژوهش
یکی از دلایلی که ضرورت انجام پژوهش را در این زمینه مشخص میکند، موضوعات اخیری است که در جهان اسلام اتفاق افتاده است. آنچه تحت عنوان بیداری اسلامی در کشورهایی چون بحرین، لیبی، تونس، مصرو … در دو سال اخیر رخ داد، نیازمند مطالعه و بررسی است.
همچنین وجود تفرقههای مذهبی در کشورهای اسلامی، نشان میدهد که مطالعهی همگرایی و واگرایی بین کشورهای اسامی ضروری است. بررسی علل ایجاد همگرایی و دلایل ایجاد واگرایی در جهان اسلام میتواند از وقوع بیشتر این پدیده جلوگیری نماید. مطالعهی پدیدهی واگرایی و علل بروز این پدیده در جهان اسلام نیز ضرورت انجام پژوهش را مشخص میکند. با مطالعهی دقیق و یافتن دلالیل آن میتوان از بروز آن جلوگیری نمود. واگرایی را به همگرایی بدل نمود و زمینه قدرتمند شدن جهان اسلام را فراهم نمود.
پرهیز از نگاه جزئی به جهان اسلام و نادیده گرفتن تاثیر اجزای آن( کشورهای اسلامی) به عنوان یک کل در رخ دادن پدیدههای گوناگون وپرهیز از پرداختن به مسایل حاشیه ای از دیگر دلایل ضرورت انجام پژوهش میباشد.
جهت مطالعهی بهتر و موثرتر در مورد جهان اسلام و کشورهای موجود در آن به اطلاعات دقیق و به روزتری احتیاج داشتیم. در مطالعات مقدماتی در منابع و مدارک موجود در راستای موضوع مورد نظر اطلاع یافتیم که ویژگیهایی مربوط به کشورهای اسلامی در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، نوع و تعداد رسانهها مربوط به سالیان دور است، بنابراین ما تلاش نمودیم تا اطلاعات به روزتری نسبت به مدارک گردآوری شده درگذشته بیابیم.
امروزه باتوجه به اینکه بیش از یک میلیارد نفرمسلمان در گوشه وکنارجهان زندگی میکند وزعامت ورهبری بسیاری از دولتهای دنیا را بدست دارند ولی بدلیل ناهماهنگ بودن باهمدیگر وعدم اتحاد و همبستگی هر روزبیش ازپیش از ناحیهی بیگانگان ضربات جبران ناپذیری نسبت به اسلام وامت اسلامی وارد میشود ومسلمانان هرروز بیش از دیروز قدرت واقتدار خود را از دست میدهند، اختیارات از آنان سلب میشوند، به بهانههای مختلفی مورد اتهام و محکومیت قرارگرفته وعملا صحنهی رقابتها و تاخت وتازهای آنان قرار میگیرند.
فقدان منبع روزآمد در درس مختصات جهان اسلام و موضوع مورد بحث باعث شده تا اطلاعات در مورد جهان اسلام تنها در سطح ارایه مطالب در مورد ویژگیهای کشورهای اسلامی باشد وهیچگاه به صورت کلی به جهان اسلام پرداخته نشده است. لازم به ذکر است در گذشتههای دور استعمارگران اطلاعات دقیقی در مورد جهان اسلام در اختیار داشتند.آنها از این اطلاعات به منظور پیش بینی روشهایی جهت فتنه انگیزی در بین مسلمانان استفاده میکردند این در حالی بود که خود مسلمین در این زمینه فعالیتها و پژوهشهای منسجمی را انجام نداده بودند. مطلب فوق ضرورت انجام اینگونه از پژوهشها را توسط خود مسلمین روشن میسازد.
نتیجه گیری:
جهان اسلام واحد بزرگی است که از لحاظ گوناگون در جهان مورد توجه قرار گرفته است. اندیشمندان فراوانی این گستره را از ابعاد گوناگون و گاه به طور کلی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. جمعیت کثیری که در 57 کشور اسلامی تحت عنوان جهان اسلام قرار دارند، گستردگی جغرافیایی این جهان چهار قارهی و دلایل دیگر چون مطالعهی پدیدهی بیداری اسلامی، همگرایی و واگرایی، بررسی کلیت جهان اسلام به عنوان یک واحد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و… تحقیق در این زمینه از جمله موضوعاتی هستند که در جریان تحقیق مورد توجه قرار گرفته اند. علاوه بر این بررسی انواع شرایط چون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روابط فرهنگی از آن جمله اند.
دانلود پایان نامه ارشد:نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم
جمعه 99/10/26
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
نخست : كلیات
1-1 طرح مساله:
سیاحت و گردشگری سابقه ای به تاریخ بشریت دارد. بشر پس از یكجانشینی و پس از رفع نیاز به مسكن و غذا عامل دیگری برای تغییر مكان نداش و پس از گذشت سالها و در پی شناخت سایر سرزمین ها و تمدن ها تصمیم به سفر گرفتند.
بعد از انقلاب صنعتی اندیشه جهانگردی جدید برای اولین بار شكل گرفت و گردشگری بواسطه خاصیت اشتغالزایی و كسب درآمد به یك صنعت جدید تبدیل شد و از آن زمان به بعد این صنعت رو به رشد بوده در كشورهای پیشرفته با یك برنامه ریزی مناسب و ایجاد زیرساخت های صحیح، از آن به عنوان یكی از راه های پیشرفت و توسعه استفاده شد.
صنعت گردشگری بواسطه درآمد بالا و اشتغالزایی جزء سه صنعت برتر دنیا در كنار صنعت تجارت و نفت، در حال رقابت می باشد.
گردشگری نقش بسزایی در پیوستگی و نزدیك شدن روابط سیاسی و بین المللی دارد و می تواند به عنوان یكی از عوامل صلح و آرامش در سطح بین المللی محسوب شود.
علاوه بر آن فرهنگ های ملتهای گوناگون را به هم نزدیك و باعث تفاهم فرهنگی می گردد.
گردشگری باعث افزایش سطح سواد، تغییر نگاه مردم به زندگی، سطح بهداشت، رفاه اجتماعی و … میزبان می شود و مهمترین بخش گردشگری ، نگاه اقتصادی گردشگری است. مساله ای كه امروزه توجه اكثر دولتها و اقتصادانها را به خود جلب نموده است. مورد بعدی كه به بخش توریسم مربوط می شود و یكی از عوامل توسعه به شمار می رود بحث ارتقای فرهنگی و تاثیرگذاری فرهنگی می باشد.
موضوع دیگر فعالیت های گردشگری، فعالیت بخش های خصوصی در این صنعت می باشد. سرمایه گذاری در این صنعت خیلی سریع به سودآوری تبدیل می شود. استفاده از نیروهای بومی و نیمه ماهر و نیز جلوگیری از مهاجرت افراد به مراكز و ایجاد اشتغال بدون مشكلات سایر بخشهای صنعتی از قبیل آلودگی و … صنایع دستی از مظاهر فرهنگی و هنری محسوب می شود و نظر به اینكه هر فرآورده دستی بازنگر كننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی كشور محل تولید است می تواند هم عامل مهمی در شناساندن فرهنگ و تمدن به حساب آید هم آن كه موجبی برای جلب و جذب گردشگران قلمداد شود.
صنایع دستی و صنعت گردشگری بر یكدیگر اثر متقابل داشته می تواند موجبات رشد و توسعه یكدیگر را فراهم سازند.
با این تفاسیر چیزی كه در حال حاضر قابل مشاهده است آن است كه سهم ما به عنوان یك ایرانی در گردشگری به خصوص گردشگری خارجی بسیار بسیار اندك است. با توجه به این كه به لحاظ عقیدتی و سیاسی امكان استفاده از ابزارهای مهم پیشرفت گردشگری در كشور وجود ندارد صنایع دستی می تواند نقش بسزایی در بالا بردن انگیزه سفر به مناطق مختلف كشور ایران را ایفا نماید.
استان اصفهان به عنوان یكی از مهمترین قطب توریستی كشور دارای بیشترین و مهمترین صنایع دستی كشور می باشد.
در این تحقیق، پژوهشگر به دنبال آن است كه تمامی موانع گسترش صنعت گردشگری بخصوص بخش صنایع دستی در منطقه را مطالعه كرده و در این پژوهش به شناسایی و معرفی صنایع دستی اصفهان بپردازد.
1-2 اهمیت و ضرروت تحقیق
استان اصفهان مهد تمدن های قدیمی ا یران است، معمولا صنایع دستی را به «هنر- صنعت» یا هنر كاربردی در برابر هنر محض تعبیر می كنند. به عبارت دیگر صنایع دستی به هر صورت حلقه ای مشترك است میان هنر و صنعت
به علت ارتباط نزدیك صنایع دستی با فرهنگ و سنت ها از یك سو و با ساختار اقتصادی از سوی دیگر، مفهوم و قلمرو آن در همه كشورها ثابت و یكسان نیست.
در كشور ما به دلیل مسائل عقیدتی و اسلامی و مغایرت آن با صنعت توریسم و نیز دیدگاه های مختلف مراجع نسبت به توریسم و گردشگری، به غیر از توریسم مذهبی، یكی از مهمترین برنامه ریزی ها در بخش گردشگری می تواند در خصوص صنایع دستی و معرفی صنایع دستی ایران به عنوان یك محصول تك و خاص و مربوط به یك فضای جغرافیایی ویژه باشد.
تهیه مولتی مدیای صنایع دستی اصفهان نیز به عنوان یك الگو برای سایر مناطق كشور نیز قابل اجرا می باشد.
1-3 پیشینه تحقیق
با مطالعات و تحقیقات انجام شده بجز چند مقاله از انجمن هتلداران ایران و نیز مقاله های اینترنتی در خصوص تاثیر صنایع دستی به عنوان یك پدیده فرهنگی، هیچ تحقیقی در این مورد صورت نگرفته است.
تحقیقات موجود در دانشگاه علامه صرفا در خصوص صنایع دستی كل كشور و یا فقط یك نوع صنایع دستی انجام گرفته است.
تحقیق ارائه شده ضمن معرفی تمامی صنایع دستی رایج و منسوخ و كم رونق اصفهان رابطه بین این صنایع بعنوان الگو با حرفه جهانگردی را مطرح می نماید.
1-4 اهداف تحقیق :
1- شناسایی نقش صنایع دستی در برنامه ریزی توریسم
جاذبه های گردشگری مبنا و یاپه حرفه گردشگری بوده و بدون وجود جاذبه، مقوله توریسم فاقد مفهوم می باشد. بنابراین برای وجود صنفی به نام توریسم در هر منطقه می بایست به دنبال جاذبه های مهم دیدنی جهت بازدید گردشگران بود. بررسی و شناخت صنایع دستی اصفهان اولین گام برای توسعه توریسم این منطقه به شمار می رود.
2- معرفی صنایع دستی اصفهان از قدیم تاكنون و صنایع منسوخ و نیز طبقه بندی آن جهت اطلاع دقیق گردشگران این استان.
صنایع دستی این استان بهترین صنایع دستی كشور را شامل می شود.
شناخت این صنایع و معرفی آنها به شكل صحیح و واقعی می تواند از سردرگمی گردشگر و انتخاب مناسب نوع صنایع دستی مورد نظر وی كمك بسزایی نماید.
3- شناسایی نارسایی های موجود در حرفه توریسم استان اصفهان در بخش صنایع دستی با شناخت و شناسایی نارسایی ها و مشكلات در زمینه صنایع دستی و تاثیر آن در بخش گردشگری كه می توان در جهت بهبود وضعیت اقدام نمود.
بدیهی است بدون در نظر گرفتن مشكلات و كمبودها نمی توان در جهت توسعه گردشگری و جذب گردشگر تلاش كرد.
1-5 سوالات تحقیق
1- جایگاه صنایع دستی در استان اصفهان چیست؟
2- چگونه ارتباطی بین صنایع دستی و جذب گردشگر در این استان وجود دارد؟
1-6 فرضیه های تحقیق
1- به نظر می رسد صنایع دستی در اصفهان علیرغم اهمیت، به خوبی معرفی نشده و جایگاه آن مشخص نشده است.
ظاهراً جذب گردشگر با صنایع دستی استان اصفهان دارای ارتباط تنگاتنگی می باشد.
1-7 قلمرو تحقیق:
در این پژوهش استان اصفهان به عنوان یك محدوده سیاسی، قلمرو تحقیق در نظر گرفته شده است.
استان اصفهان در مركز ایران واقع شده 937/105 كیلومتر مرب وسعت دارد.
1-8 روش و مراحل تحقیق
این تحقیق توصیفی است كه اطلاعات آن به روش كتابخانه ای و همین طور مشاهده ای جمع آوری شده است و مراحل آن به شرح زیر است:
مرحله اول : اطلاعات از طریق روش كتابخانه ای و مشاهده ای جمع آوری می گردد.
روش مشاهده ای:
یكی از روشهای جمع آوری اطلاعات می باشد كه پژوهشگر طی آن به ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به موضوع مورد نظر می پردازد. در این روش هدف پژوهشگر ایجاد تغییر در پدیده یا محیط مورد نظر نیست بلكه صرفا محیط را همانگونه كه هست بررسی می كند.
روش كتابخانه ای:
از روشهای رایج در تحقیقات علمی به شمار می آید. در این روش از سایر اطلاعات، مدارك، اسناد و تحقیقات انجام شده توسط دیگر محققین استفاده می شود كه این اطلاعات می تواند به شكل كتاب، جزوه، مجله، روزنامه، تحقیقات دانشگاهی، پایان نامه و غیره باشد.
مرحله دوم: اطلاعات جمع آوری شده مورد تحلیل قرار گرفته و پیشنهادات و راهكارهای لازم و مناسب ارائه می گردد.
1-9 تنگناها و محدودیت های تحقیق
همواره در انجام هر تحقیقی ممكن است مشكلاتی پیش آید كه پژوهشگر در راه رسالت خویش دچار مشكلات و تحقیق را دچار نارسایی نماید. از جمله مهمترین محدودیتهای تحقیق عبارتند از :
- گسترش زیاد محدوده مكانی تحقیق كه كنترل آن برای پژوهشگر مشكل ایجاد می كند.
- عدم همكاری مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی اصفهان و مركزی تهران
- محدودیت زمانی از اصلی ترین مشكلات این پژوهش بود
- عم وجود بانك اطلاعاتی لازم در بخش صنایع دستی این استان و نبود صنف خاص در این صنعت.
فصل دوم : چارچوب نظری
2-1 تاریخچه جهانگردی در جهان
گردشگری در جهان به همراه آغاز مدرنیته شكل گرفت. مدرنیته اشكال مختلف زندگی را تنها بر پایه قابلیت های آنها در تولید منافعی كه توسط افراد مصرف می شوند، مورد ارزیابی قرار داده و با مفاهیمی همچون همواره به پیش رفتن و كنارگذاران كهنه نگرش تازه انسان را به جهان و به خویش سبب گردید و بدین گونه با پیدایش بعد تازه ای از دگرگونی دائمی، انهدام رسوم و فرهنگ سنتی را در صحنه ی زندگی اجتماعی رقم زد. تفكیك میان كار و اوقات فراغت یكی از این دگرگونی ها می باشد كه در آن كار در قالب ضرورت و گردشگری در قالب اوقات فراغت، كه دمی آسودن از كار را برای تجدید قوا فراهم می آورد، قرار می گیرد.اوقات فراغت به عنوان زمانی از بیداری انسان، كه فرد بتواند آن را به میل و دلخواه خود بدون هیچ گونه الزامی بگذارند، در مدرنیته مابین تمایز خانه و كار صورت رسمی به خود گرفت. اوقات فراغت به عنوان یك مفهوم جدید نمایانگر گذار از كار در مفهوم سنتی اش بود كه با توسعه نوآوری های تكنولوژیكی و مدیریتی،با افزایش مصرف در جهان بوروكراتیك؛ عقل گرا و افسون زدایی شده، این فرصت را مهیا كرد- كه هر چند كوتاه- انسان از اجبارها و محدودیت های نظم اجتماعی مدرن رها شود.
این رهایی با فشار ناشی از انقباض اجتماعی حاصل از روند مدرنیته، گذران اوقات فراغت را در قالب گردشگری تسهیل نمود و انسان مدرن فارغ از عمق فرهنگی نهفته در اوقات فراغت به عنوان گردشگر تنها رهایی از وظایف مدرن را دنبال نمود. جریان گردشگری شكل گرفته در این چارچوب نیز، انسان درن را با انگیزه تفریح در روند بازساخت شده سرمایه داری، به جستجوی محیط های گوناگون برای تمایز از محیط كار و تفریح واداشت. انسان در این رابطه توانست كه نیاز به تفریح و استراحت و آرامش و دور شدن از گرفتاریهای زندگی مدرن را كه یك مساله عمیق اجتماعی – فرهنگی دوران عصر مدرن است را به صورت سطحی حلك كند. خود همین امر به علت مسائل سرمایه داری و تكنولوژیكی در یك حالت تضاد با تبارهای درونی قرار داد. كار و تلاش بیشتر، خستگی و تحمل فشارهای روحی روانی بیشتر برای داشتن پس انداز برای رفتن به مسافرت و گردش برای استراحت، هر چه زندگی ماشینی تر و تكنولوژی زده تر می گردد، این مساله تضاد بین كار و استراحت (لااقل برای توده مردم) بیشتر می گردد( پاپلی یزدی و سقایی، 1382 ، 30و 31)
سرمایه داری در مدرنیته اولیه در پویش سرمایه داری تجاری، نخستین انباشت سرمایه را در سده هفده و هجدهم در اروپا تجربه كرد. این انباشت همراه با انقلاب راهها در فاصله زمانی 1745 تا 1760 و تنزل قیمت های حمل و نقل اولین جلوه های گردشگری مدرن را در چارچوب سفرهای آموزشی در اروپا شكل داد (همان منبع ، 33). در این میان گردشگری در رابطه مستقیم با توانمندی مالی در چارچوب تورهای خاصی شكل می گرفت كه به سفرهای آموزشی (G.T) معرف بودند. سفرهای آموزشی اولین جلوه های گردشگری مدرن را در اروپا شكل داد. بیشتر اعضای این سفرهای آموزشی برای كسب دانش و تجربه های جدید به مسافرت می رفتند. معمولا این افراد از طبقات بالای اجتماع بودند كه برای كسب دانش و فرهنگ مسافرت می كردند. اصولا پسران خانواده های مرفه برای دیدن آثار باستانی، مطالعه و نیز فراگیری علوم معماری و تاریخ به كشور خاصی اعزام می شدند.
پایان نامه ارشد: بررسی ژئوپولیتیکی شبه جزیره بالکان و تأثیر آن بر امنیت اتحادیه اروپایی
جمعه 99/10/26
:
شبه جزیره بالکان شامل کشورهای ترکیه، بلغارستان، یونان، کرواسی، بوسنی و هرزگوین، مقدونیه، اسلوونی، آلبانی، فدراسیون یوگسلاوی (صربستان، مونتهنگرو) به لحاظ ژئوپولیتیکی یکی از حساسترین نقاط جغرافیایی جهان میباشد که تاریخ پنج سده گذشته آن همواره متأثر از درگیریهای نظامی بین دول منطقه بوده است.
بالکان مدتهای زیادی تحت تأثیر اقدامات کسانی بوده است که هیچگاه این سئوال را مطرح نکردند که چه تدبیری بیاندیشند تا تاریخ درد آور و فاجعه آمیز منطقه تکرار نشود.
شبه جزیره بالکان به جهت اختلافات درونی و موقعیت ژئوپولیتیک آن، یکی از مناطق بحران خیز جهان بوده و همیشه مورد توجه قدرتهای بزرگ جهانی قرار داشته است، زیرا علاوه بر دریای سیاه و دریای مرمره، دسترسی به دریاهای مدیترانه، اژه و آدریاتیک را فراهم و نفوذ یا تسلط بر مهمترین شبکه ارتباطی میان شرق و غرب جهان را تدارک میبیند. به همین لحاظ در طی تاریخ، بحرانهایی در اثر مداخله نیروهای خارجی البته با توسل به اختلافات درونی و قومی در این شبه جزیره ایجاد شده و حتی دنیا را به جنگ جهانی نیز کشانیده است.
جنگ و بحران در بالکان ریشه در تاریخ کهن این منطقه دارد و بالکان همواره حلقه اتصال بحرانی در قاره اروپا بوده است. این بحران به ویژه در جنگ دوم جهانی و با عملکردهای فاشیسم ایتالیا و نازیسم آلمان هیتلری تشدید شده است. فروپاشی حکومتهای کمونیستی در اروپای شرقی علت اساسی واگرایی در بالکان به ویژه در کشور یوگسلاوی بود زیرا حرکت به سوی دمکراسی چند حزبی در این کشور در اواسط دهه هشتاد و به موازات آن حرکتهای دمکراتیک در لهستان شروع شده بود و این رویدادها به آن سرعت بخشید.
با فروپاشی کمونیسم در یوگسلاوی سابق پروسهای به وجود آمد که این کشور را متلاشی کرد تقاضا برای آزادی شهروندان و قومیتها در شش جمهوری یوگسلاوی، باعث مخالفت و مقابله با طرح صربستان بزرگ تحت پوشش یوگسلاوی گردید و بحران یوگسلاوی شروع شد.
تجاوز صربستان به اسلوونی و سپس کرواسی منجر به جنگ در جمهوری کرواسی گردید.
بروز جنگ در کرواسی که منجر به رسمیت شناخته شدن کرواسی در مجامع بینالمللی شد تقاضای کشور بوسنی و هرزگوین برای شناسایی بینالمللی توسط جامعه مشترک اروپا و آمریکا مشروط به همه پرسی شد که در آن همه پرسی در کل 64% از شهروندان به استقلال کشور بوسنی و هرزگوین رای دادند که یک روز پس از به رسمیت شناخته شدن بوسنی توسط مجامع بینالمللی و سازمان ملل متحد جنگ صربستان بر علیه بوسنی و هرزگوین شروع شد.
فصل اول: کلیات
1-1- بیان مسئله
یکی از مهمترین مباحثی که در اتحادیه اروپا مطرح است، بحث پیرامون تدوین سیاست امنیتی و دفاعی اروپا[1] میباشد. اتحادیه اروپا برای پیشبرد اهداف اقتصادی، تجاری، سیاسی و نظامی خود در راستای همگرایی بیشتر، نیاز به امنیت در منطقه و حاشیه خود دارد. از سوی دیگر یکی از مسائل مهم و مناقشه برانگیزی که اتحادیه اروپا با آن مواجه است، بحث گسترش اتحادیه اروپا میباشد. این موضوع که آیا هر کشوری که در قاره اروپا واقع شده است، باید عضو اتحادیه اروپا باشد یا خیر ، از دیگر مسائل مهمی میباشد که همواره مطرح بوده است. بالکان شبه جزیرهای است که در جنوب شرقی اروپا که کشورهای یونان، آلبانی، بلغارستان، بوسنی و هرزگوین، کرواسی، اسلوونی، جمهوری مقدونیه، صربستان، مونتهنگرو، رومانی و بخش اروپایی ترکیه در آن واقع شده است.
بالکان همواره مکان درگیریها و نزاعی بوده است که همسایگان خود را تحت تأثیر ناآرامیهای خود قرار داده است. در این پژوهش محقق بر آن است تا با شرح موقعیت ژئوپولیتیکی شبه جزیره بالکان (با مرور اجمالی تاریخ این منطقه) تأثیر بحرانها و ناآرامیهای آن را بر امنیت همسایگان این منطقه و به طور دقیقتر امنیت اتحادیه اروپا بررسی نماید.
پدیده امنیت یا کشمکش سیاسی در یک حوزه جغرافیایی ، ایدئولوژیک و فکری در خلاء به وجود نمیآید . قطعاً” در ورای آن پیشینه تاریخ و مسیر تحولات و رخدادهای جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زمینه ساز شکل گیری چنین راندی شده است و در نتیجه نسبت به کوچکـی و بزرگی حوزه عملیاتی آن شاهد تأثیرات متفاوتی خواهیـم بـود. چالشهای قومـی یکـی از پدیدههای سیاسی با پیشینهای غیر قابل انکار است که آن را نمیتوان در یک ظرف زمان مشخص محدود کرد.
یک مناقشه قومی قرنها به طول میانجامد و تحت شرایط خاصی به مانند آتش زیر خاکستر خود را نمایان میسازد تا این که در قالب یک بحران ملی ، منطقهای و بینالمللی خودنمایی میکند . چالشهای قومی در بالکان نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست . مسیر حوادث و تحولات منطقه بالکان در آخرین دهه قرن گذشته (2000-1990) نشان دهنده عمق درگیریها و اختلافات سر به مهر بود که میتوان آن را میراث امپراتوریهای پروس ، اطریش ، هنگری و عثمانی در سدههای گذشته دانست.
منطقه حساس و ژئواستراتژیک بالکان به عنوان پلی ، سه قاره را به یکدیگر متصل و تلاقی دو دین بزرگ بشری ، مسیحیت و اسلام است که خود به عنوان عامل و تسریع کننده چالشهای منطقهای ظهور و بروز برجستهای داشته. اختلافات و مناقشات قومی که پس از جنگ جهانی اول و دوم به لحاظ تسلط نظام کمونیستی با تحت فشار قرار دادن و کنترل پلیسی سربسته باقی مانده بود، به دنبال تغییر و تحولات منطقهای و بینالمللی و فروپاشی نظام دوقطبی و شکل گیری نظام نوین جهانی روند جدیدی را به خود گرفت.
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ، تقسیم فدراسیون یوگسلاوی به کشورهای کوچکتر همچون صربستان، بوسنی – هرزگوین ، کرواسی ، مقدونیه، اسلوونی و مونتهنگرو خود شرایطی را به وجود آورد که هر یک مدعای تاریخی – هویتی قومی و نژادی خود را مطرح و در کسب آن و تظلمی که سالها بر آنها روا داشته شده بود ذیحق بدانند در نتیجه موجب بروز دو جنگ خونین با تبعات زشت و ناگوار منطقهای و بینالمللی شد که هر یک از آنها شرایط منحصر به فردی را در مقابل جنگهای همردیف خود به وجود آورد. نسل کشیهای فزاینده بر اساس سیاست زمین سوخته یا آوارگیهای گسترده چند هزار نفری ، مهاجرتهای اجباری ، تجاوز به حقوق اولیه انسانها ، تخریب و از بین بردن محیط زیست انسانی و بسیاری مسائل دیگر نمونههای قابل ذکر از تبعات این جنگها بود. در این بین تأثیرات روحی و روانی بر مردم ستم دیده را نمیتوان با آمار و ارقام ذکر کرد.
یکی دیگر از تبعات جنگهای دهه 90 بالکان به چالش کشیدن حقوق بشر و قوانین بینالمللی بود که هیچ یک از سازمانهای نظم و امنیت جهانی و حقوق بینالمللی نتوانسته جوابگوی انتظارات و حلال مسائل و مشکلات به وجود آمده باشند.
محدود مکانی پژوهش: دو محدوده جغرافیایی شبه جزیره بالکان و اتحادیه اروپایی در این پژوهش مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
محدوده زمانی پژوهش: در این پژوهش از آنجا که قصد بر آن است تا تاریخ این منطقه مورد بررسی قرار گیرد محدوده زمانی پژوهش را باید در طول تاریخ این منطقه در نظر گرفت.
2-1- اهمیت موضوع و ضرورت پژوهش
بررسی موقعیت ژئوپولیتیکی منطقههای مختلف و اثر آن بر روی پدیدههای دیگر از مهمترین دغدغهها و موضوع اصلی رشته جغرافیای سیاسی محسوب میشود. این دغدغه مهم یادآور آن است که برای بررسی پدیدههای جاری و مهم در جامعه جهانی امروز ، یکی از متغیرهای اساسی جهت مطالعه ، موقعیت ژئوپولیتیکی مناطق مختلف میباشد. از سوی دیگر اتحادیه اروپایی جایگاه قابل توجهی در نظام بینالملل دارد که بررسی امنیت آن به عنوان یکی از چالشهای فرا روی این اتحادیه ، میتواند دیگر نهادهای منطقهای را برای نیل به همگرایی یاری دهد.
شبه جزیره بالکان سرزمینی است که زادگاه بحرانهای مختلفی بوده است. فروپاشی یوگسلاوی و بحرانهای متعاقب آن، اتحادیه اروپا را با چالشهای متعدد امنیتی و دفاعی روبرو ساخته است. در این تحقیق سعی بر آن است تا با بررسی ژئوپولیتیکی این شبه جزیره ، اثرات آن را بر امنیت اتحادیه اروپا بسنجیم.
شاید بتوان در اهمیت بحران بالکان به این امر بسنده کرد که بیش از یک دهه اختلاف ، مناقشه، بحران و در نهایت جنگ، خود محرک بزرگی بود برای این که نظر نگارنده را به خود جلب کند. از سوی دیگر این منازعات و بحرانها در اواخر قرن بیستم و در آستانه سده بیست و یکم شکل گرفت. قرنی که بسیاری از اندیشمندان آن را به عنوان نمادی از اوج رفتارهای انسانی ، رعایت حقوق طبیعی و بشریت نام میبردند، اما فجایع و مصیبتهای پدید آمده در این برهه از تاریخ، زمان را به نیم قرن قبلتر و به هنگام جنگ جهانی دوم و فجایع غیرانسانی آن برد. یکی دیگر از دلایل انتخاب این موضوع را میتوان تشابه موضوعی و چالشی بین ایران و منطقه بالکان و به طور خاص کشور یوگسلاوی دانست. از این منظر که اقلیتهای قومی، نژادی و مذهبی در این منطقه مانند ایران ، بسیار متنوع میباشند. رمزگشایی از بحران بالکان میتواند تجربیات ارزندهای را برای کشورهای با تنوع قومیتی و مذهبی به همراه داشته باشد.
3-1- اهداف پژوهش
هدف از این پژوهش بررسی چگونگی ژئوپولیتیکی منطقه بالکان و تأثیرات آن بر نظام منطقهای و اتحادیه اروپایی از یک سو و تشریح روند تاریخی آن در یک پروسه زمانی از سوی دیگر است.
یکی دیگر از اهداف این پژوهش روشن کردن موضوع و ارائه راهکار برای دستگاه دیپلماسی کشور در مواجهه با چنین بحرانهایی است زیرا منطقه بالکان حوزهای بوده است که جنگهای جهانی اول و دوم هر دو از این منطقه شروع شده و به عقیده بسیاری از کارشناسان مطالعات منطقهای بحرانهای این منطقه پتانسیل ایجاد و شکل گیری جنگ جهانی دیگری را خواهد داشت.
[1] – ESDP
دانلود پایان نامه ارشد: بررسی وضعیت گردشگری جنگ به منظور توسعه گردشگری
جمعه 99/10/26
:
سیر و سیاحت بویژه برای گذراندن اوقات فراغت یکی از نیازهای اصلی بشر تلقی شده، به گونه ای که این پدیده با تخصیص 1/. از جمعیت جهان، بزرگترین جابه جایی صلح آمیز تاریخ بشر محسوب می شود. پیشرفت فناوری حمل ونقل و ارتباطات، توسعه تولیدات صنعتی و افزایش درآمد، جهانـی شدن و ابعاد مرتبط با آن، افزایش اوقات فراغت، بهبود خدمات بازنشستگی، ارتقاء سلامت جوامع و دیگر عـوامل تغییرات چشم گیری را در کشورهای صنعتی و به خصوص در شهـرها ایجاد نمـوده و توانسته است جهانـگردی (صنعت بدون درد) را در هزاره سوم میــلادی به عنوان یکی از مهم ترین نیـروهای محرکه اقتصادی و یکی از سه صنعت درآمدزای مهم جهان در کنار صنعت نفت و خودرو سازی مطرح کند( تولایی،1386:15).
اگر در گذشته صحبت از گـردش به میان می آمد، به طور حتم در اذهان بسیاری از مردم تصویری از یک تفـریح ساده با هدف گـذران اوقـاتی از زنـدگی خویش شکل می گرفت؛ اما با گـذشت زمان و کسب و کار و تجربه های نو و بررسی های علمی مشاهده شد که جوامـع امروزی روز به روز درگیر پیچـیدگی های این عصر شده و به طور طبـیعی و ذاتـی رفتار فردی و گروهی خود را طوری تنظیـم می کنند که خواهـان ارزش گـذاری ویـژه ای برای زمـانی از وقت خویـش می شوند و این درک را دارند که هـرچه خود را غرق در دنیای بیکـران فنـاوری کنند به همان کیفیت، نیـازمند بهره منـدی از گردش و تکاپو برای شناخت و درک موضوعاتی جذاب طبیعی، تاریخی و فرهنگی هستند.
با توجه به افزایش و متنوع شدن گونه های گردشگـری در جهان، از سال های خیلی دور ولی تقریبا به طور رسمی از سال 1990، گونهء جدیدی از گردشگری تحت عنوان “گردشگری سیاه”1 به انواع متداول گردشگری اضافه گردید.
یکی از شاخه های گردشگری سیاه، گردشگری جنگ2 است که بیانگر آن است که در آینده نه چندان دور مناطق مرتبط با جنـگ بی گمان یکی از پربیننده ترین انواع جـاذبه های گردشگری جهان خواهد شد. هر چند هنوز جـاذبـه های گـردشگـری جنـگ، یک زیر مجموعه از کلیت مکان های توریستی مرتبط با درد و رنج است.
جنگ و درگیری های مسلحانه بخش جدایی ناپذیر از تاریخ و زندگی بشر بوده و هست. صرفنظر از علل و انگیزه های وقوع جنگ، این واقعیت وجود دارد که پیامدهای ویرانگر جنگ، کشتار، ویرانی و
و خسارت های ناشی از آن حتی برای طرف پیروز، غیر قابل جبران است و تاریخ زندگی آن ملت را به این پدیده شـوم اختصاص داده است. با توجه به وقـوع 25 جنـگ مسلحانه بزرگ در قرن بیستم، تلفات مستقیم ویا غیر مستقیم بین 170 تا 200 میلیون نفر برآورد شده و کشته شدگان جنگ حدود 110میلیون نفر بوده است.
بررسی ها نشان می دهد سالانه میلیون ها گـردشـگر از مکان های تاریخی مرتبط با جنگ در سراسر دنیا بازدید می کنند و عرضه و
تقاضای این شاخه از گردشگری، مفهومی کاملا صلح طلبانه دارد، هر چند اهداف تجـاری و سیـاسی نیز در آن نهفته است. پیش بینی شده است که گردشـگری جنـگ در قرن بیستم نه تنها یک زیر مجموعه مهم در گردشگـری سیـاه خواهد بود بلکه خود تبدیل به یکی از انواع پرطرفدار از گردشگری خواهد شد.
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1- بیان مسأله
یکی از انواع خاص گردشگری که در دهه های اخیر مورد توجه گردشگران و برنامه ریزان توریسم قرار گرفته است، گردشـگری جنـگ می با شد. این نوع گردشـگـری برای اولین بار و در سال های گذشته، در کشورهای غربی مورد توجه قرار گرفت و به شکل بازدید از آثار و بقایای برجا مانده از جنگ جهانی اول و دوم نمود پیدا کرد.
جنگ همیشه و همه جا با خود مرگ و نابودی و خرابی به همراه داشته است. کشورهایی که درگیر جنـگ می شوند، تا سال ها و حتی دهه ها باید پاسخگوی عواقب ویـران کننده درگیری ها و خون ریزی های ناشی از آن باشند. اما در دنیای امروز که می توان انتظار هر چیزی را داشت، ایجاد درآمد از مناطق جنـگ زده و نمادهـای مبارزه و پایداری چیز عجیبی نیست. دولتمردان کشورهای مختلف، حتی آنهایی که چندان درگیر جنگ نبوده اند، به اهمیت موضوع گردشگری جنگ پی برده اند و هر یک سعی می کنند با سرمایه گذاری قابل توجه بر روی مناطق جنگی خود، توریست های بیشتری را جذب نمایند. مردم نیز در سال های اخیر غلاقه زیادی از خود برای تماشا و بازدیـد از مناطـق جنگ زده، شهرهای ویران شده، تانک های منهدم شده و بقایای جنگ های خانمان سوز نشان داده اند.
از زمانی که آتش جنگ ها خاموش شده، خون های ریخته شده بر زمین خشک گردیده و سفیر مرگ ساکت شده، مردم برای بازدید به سرزمین هایی می آیند که زمانی مملو بود از جنازه ها و کشته هایی که به خاطر امیـال و قدرت طلبی های سیاستمداران، جان خود را از دست داده بودند، شاید به همین دلیل است که گردشگری جنگ را نوعی از گردشگری تاریک1 و یا گردشگری مشکل2 نامیده اند.
گردشگـری جنـگ خود، بعد جدیدی از اشکـال نوستـالوژیک است. گردشـگری جنـگ در دو بعد نوستـالوژیک و غیر نوستالوژیک آن صورت می گیرد. گردشگری جنگ در قالب نوستالوژیک شکلی از دلتنگی است که برای دوباره دیدن زادگاهی که زمانی غرق خونریزی و صدای مهیب انفجارها بوده و یا برای زنـده کردن خاطرات گذشته صورت می گیرد. در بحث نوستـالوژیکی گردشـگری جنـگ بازدید کننده ها، بازماندگان جنـگ یا خانواده های رزمندگان جنـگی هستند؛ اولین تورهای بازدید از مناطق جنـگی تحت عنوان کاروان های زیـارتی3 در مدت زمان کوتاهی پس از پایان جنـگ جهانـی اول(1918) و به ویژه برای بازدید از منطقه جنگی ایپردر بلژیک توسط بریتانیایی ها راه اندازی شد، در آن زمان عمدتا اعضای خانواده و بازماندگان سربازان کشته شده در این جنگ و نیز رزمندگانی که از نبردهای سهمگین منطقه ایپر جان سالم بدر برده بودند به عنوان “زائر”1 و برای زیارت مناطقی که محـل فداکاری همرزمـان و یا خویشاونـدان آنان بـوده به این منطقه سفـر می کـردند(خاطری، 1389) .
ولی در زمینه غیر نوستالوژیک که امروزه رایج و متداول است شامل کسانی می شود که برای ارضای حس کنجـکاوی، علاقه به میدان های جنـگی و یا محققین در زمینه جنـگ به بازدید مناطق جنـگی می روند.
در طول حیات سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی در طول دهه های اخیر، یکی از موثرترین پدیده های اثرگذار، جنـگ تحمیـلی عراق علیه ایران بوده است. در طول این جنگ هزاران نفر شهید، میلیون ها نفر آواره و همچنین شهـرها و سکونت گاه هـای فـراوانی تخـریب شدند. عـلاوه بر آن صدها هـزار شهید، مفقودالاثر، اسیر، جانباز و آواره که خاطرات فراموش نشدنی فراوانی را برای بازماندگان جنگ به میراث گذاشته اند. از این نظر جنـگ تحمیلی شکلی از تقدس در ذهنیت ایرانیان یافت و به عنوان گفتمان غالب در زندگی ایرانیـان تداوم یافت. حاصـل این گفتمان از بُعـد دانش توریسـم، تقـارب و تلاقی همزمانی دو مسافرت بود. شکلی داوطلبانه از گردشگری توسط مردم و شکل برنامه ریزی شده دولتی (راهیـان نـور) در مسافرت به مناطق جنـگی به خصـوص استان خوزستـان که کانون و محور اصلی جنـگ عراق علیـه ایران است. استان خوزستان می تواند از جمله استان هایی باشد که با برنامه ریزی جامع و کامل در مورد گردشگری جنگ در کنار دیگر جاذبه های گردشگری استان، نقش بسیار سازنده ای را در حفظ و احیای ارزش های دفاع مقدس و گردشگری ملی ایفا نماید.
جوهره ی این شکل از گردشگری، بدون شک نوستالوژی واقعه جنگ تحمیلی است که تبعات آن از منظر بررسی رونـدها و جریان های مهم گردشگـری از وجـوه مختلف، توان ها و کمبـودها، و ارائـه راهکارهای عملی جهت برنامه ریزی اصولی به منظور توسعه و نقش آفرینی آن در گردشگـری ملـی در این پایان نامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
2-1- اهمیت موضوع تحقیق
با توجه به مفهـوم گردشـگری که ماهیت ترکیبی و پیچیده ای داردو مستلزم مشارکت بخـش های مختلف نهادها و همکاری جوامع میزبان است به همین دلیل این موضوع نیاز به برنامه ریـزی های دقیق و جامع دارد.
گردشگری جنگ که شکل جدیدی از انواع گردشگری است علاقمندان بسیاری را در سراسر جهان به خود جذب کرده است، هر چند که هنوز در ایران جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.
با توجه به اینکه غالب خانواده های ایرانی به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم درگیر جنگ بوده اند، مطالعه این پدیده از جنبه های مختلف از جمله تأثیر آن بر گردشگـری ملـی می تواند دارای اهمیت فراوانی باشد. همچنین ضمن بررسی توان ها، فرصت ها و چالش های گردشگری جنگ در ایران و به خصوص در استان خوزستان، راهکارهای عملی جهت تبدیل شدن آن از پتانسیل گردشگری ملی به گردشگری بین المللی را ارائه کرد. یکی دیگر از زوایای مربوط به اهمیت این پایان نامه آن است که گردشگری جنگ می تواند با ارائه صحنه های جنگ، کانون های درگیری، نمادها و آثارهای باقی مانده از جنگ، رشادت ها، سلحشوریها و ظرفیت های دفاعی و از خود گذشتگی ها و ایثار ایرانیان در دفاع از حریـم کشورشان را به گردشگـران داخلی و به خصوص به گردشگـران بین المللی ارائه دهد. همچنین زنده نگه داشتن قداست رزمندگان و شهـدا در حافظه تاریخی ملت و نسل جدید که شاید نام جنگ تحمیلی را جز در کتب یا رسانه های صوتی و تصویری ندیده و نشنیده باشند، یکی از اهداف بزرگ و معنـوی این شکل از گردشگـری می باشد. از این نظـر، بدیـع بودن موضـوع در پژوهش های گردشگری، فقر تئـوریک در زمینه گردشگری جنگ، فقدان مطالعات میدانی و بررسی های کاوشگرانه از نقش جنـگ در گردشگـری جهت برنامه ریـزی های مطلوب و طرح ریزی های استراتژیک در حوزه گردشگری ملی از جنبه های مهم اهمیت موضوع پایان نامه است.
علاوه بر آن، در سال های اخیر، با افزایش قابل توجهی از گردشگران در مناطق جنگی مواجه هستیم که در ابـعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و اقتصـادی اثرات متنـوعی را به دنبال داشته است. درک صحیح از این اثـرات خود می تواند موجب کشف نقاط مثبت و منفی شده که در نهـایت به برنامه ریزی بهتری برای ارتقای فضای گردشگری در این شکل بوجود آورد.
3-1- اهداف تحقیق
1- شناسایی جاذبه های گردشگری جنگ در استان خوزستان
2- مطالعه روندها و مسائل عمومی و اختصاصی گردشگری در مناطق جنگی پس از پایان جنگ تحمیلی (امواج حرکت گردشگران، سنوات، خدمات، تأسیسات و آمار گردشگران)
3- تحلیل تاثیر پیدایـش و افـزایش گردشگـران جنـگ در استـان خوزستـان به منظـور تـوسعه گردشگری در استان
4- بررسی سابقه شکل گیری و گسترش جنگ در منطقه مورد مطالعه (استان خوزستان)
5- بررسی فرصت ها و چالش های فراروی گردشگری جنگ به منظور ارائه راهکارهای عملی جهت توسعه و نقش آفرینی این نوع از گردشگری در گردشگری ملی.
4-1- پرسش های اصلی
1- آیا با توجه به علایق ملی و حس نوستالوژیک در میان هموطنان متأثر از جنـگ، توریسم جنگ می تواند جایگاه ویژه ای در گردشگری ملی داشته باشد؟
2- آیا گردشگری جنـگ در ایران دارای شرایط مطلـوبی است؟