۷ ـ مدل طراحی و طبقه بندی هدف های آموزشی مریل(۱۹۹۴) : در این روش سطوح عملکرد مورد انتظار از شاگرد رادر پایان آموزش مورد بررسی قرار می‌دهد.تئوری توصیفی مریل از دانش ،مبتنی بر دو نوع طبقه بندی شامل نوع محتوا و سطوح عملکرد است .عناصر محتوا در این تئوری شامل حقایق ،مفاهیم،روش کار واصول وقوانین است ‌و سطوح عملکرد ، شامل یادآوری (موردی وکلی) ،کاربرد وکشف وابداع یک موردجدید است. بعلاوه تئوری مریل دو راهبرد اساسی شامل اشکال ارائه اولیه ‌و اشکال ارائه ثانویه و روابط بین آن ها را ترسیم نموده است.اشکال ارائه اولیه شامل تعمیم بیانی(توضیحی)،بیان مثال(نمونه)،تعمیم سوالی وبیان سوالی است.اشکال ارائه ثانویه شامل شرح وبسط زمینه ای به منظور تسهیل یادگیری وکمکبه تمرکز توجه ،شرح وبسط حافظه ای وشرح بازخورد می‌باشد .تعامل اشکال ارائه اولیه وثانویه با همدیگر از توالی خاصی شامل مثال،غیر مثال،مثال های همگراو واگرا وطیفی از پیچیدگی مثال پیروی می‌کند .برای هرطبقه از محتواو عملکرد ،مؤلفه های تئوری ،ترکیبی از اشکال ارائه اولیه وثانویه وتعامل آنهارا ارائه می‌کند به نحوی که از طریق آن کارآترین واثر بخش ترین راهبردآموزشی شکل می‌گیرد.(معروفی ،یوسف زاده،ص۱۷۸ ).

بدین ترتیب فرمول های خوانایی به تجزیه و تحلیل محتوای یک نوشته یافتن ، برای اندازه گیری درجه خوانایی آن می پردازد و همچنین درجه تناسب نوشته یا سطح خوانایی متن را مشخص می‌کند .

این فرمول ها انواع متعددی دارد که در قسمت فوق به طور اختصار هریک از آن ها توضیح داده شد ولی در فصل بعدی ، روش ویلیام رومی به طور کامل مورد بررسی قرار خواهد گرفت زیرا ارتباط کار محقق و روش رومی نیز با این پایان نامه روشن است از این رو روش رومی وسیله تحلیل محتوا در این پایان نامه می‌باشد و هدف اساسی این مجموعه نیز نشان دادن حقانیت روش رومی به عنوان یک تکنیک مؤثر ارزشیابی ارائه فعال با زیر بنای تئوریک بسیار قوی می‌باشد .در قسمت بعدی برخی از تحقیقات انجام شده ‌در مورد روش ویلیام رومی و سایر روش ها و نیزتحقیقات انجام شده درباره کتاب های درسی علوم ابتدایی در ایران و برخی از تحقیقات انجام شده درباره موضوعات علوم تجربی در جهان بیان شده است .

تعریف و مفهوم محتوا :

ابتدا چند تعریف اساسی از صاحب نظران برنامه ریزی درسی ذکر می شود و سپس با یک جمع بندی از تعاریف ارائه شده یک تعریف جامع و کامل ارائه می شود . سیلور و الکساندر^[۴۵] این تعریف را ارائه می‌دهند:

« حقایق ، مشاهدات ، داده ا ، دریافت ها ،تشخیص ها ، حساسیت ها ، طرح ها و راه حل های برگرفه از آنچه که ذهن انسان ها درک کرده‌اند و آن بناهای ذهنی که این محصولات تجربه را درون دانش ، ایده ها ، مفاهیم ، تعمیم ها ، اصول ، طرح ها و راه حل ها ، دوباره سازمان و نظم می‌دهد » ( ملکی ۱۳۸۰ ، ص ۶۳ ) .

این تعریف وسیع است و کلیه ی عوامل شکل دهنده محتوا را در بر می‌گیرد ولی مهارت ها و عواطف را شامل نمی شود .

اورنستین و هانگنیز ^[۴۶]( ۱۹۹۳ ) بر این باورند :

محتوا خلاصه ای از « حقایق ^[۴۷]» ، « مفاهیم و تعمیم ها ^[۴۸]» اصول و نظریه های مشابه دانش در رشته مورد نظر است ( میرزا بیگی ۱۳۸۰ ص ۱۶۱ ) .

به طور کلی می توان نتیجه گرفت :

محتوا عبارت است از مجموعه مفاهیم ، مهارت ها و گرایش هایی که از سوی برنامه ریزان انتخاب و سازماندهی می شود و در عین حال محتوا آثار حاصل از فعالیت های یاددهی و یادگیری معلم و شاگرد را نیز در بر می‌گیرد(طالعی فرد۱۳۸۳،ص۶۲).

تعریف تحلیل محتوا

تعریف های تحلیل محتوا به مرور زمان و با توسعه فنون و به کارگیری ابزار موجود برای مطالعه مسائل جدید و مطالب گوناگون دچار تغییر شده است .

کارت رایت^[۴۹] ( ۱۹۵۳ ) بر این باور است :

« تحلیل محتوا روشی است برای « توصیف عینی ^[۵۰]» ، « منظم ^[۵۱]» و کمی رفتارهای نمادی طرح می شود ( هولستی،سالارزاده امیری ۱۳۷۳ ، ص ۱۳ ) .

براکوس^[۵۲] ( ۱۹۵۹ ) معتقد است :

« تحلیل محتوا روش کاملا علمی است و با وجود جامع بودن از نظر ماهیت ، نیازمند تحلیل دقیق و منظم است » ( همان منبع ص ۱۳ ) .

برلسون^[۵۳] ( ۱۹۷۵ ) اظهار داشت :

« تحلیل محتوا ، تکنیکی پژوهشی برای « توصیف عینی » ، « منظم » و کمی محتوای آشکار به کار می رود » ( باردن،سرخابی ۱۳۷۵ ، ص ۳۵ ) .

از تعاریف چنین برداشت می شود که از نظر سابقه تاریخی در روان شناسی اجتماعی ، اهمیت دادن به جنبه عینی و عملی تحلیل محتوا در درجه اول قرار دارد . البته اهمیت امر عینی بودن تحقیق در علوم انسانی را که پیوسته با ارزش است ، نمی توان انکار کرد ولی در ضمن باید توجه داشت که این امر تنها هدف تحلیل محتوا نیست بلکه علاوه بر توصیف کمی و محتوای آشکار پیام، توصیف کیفی و همچنین محتوای پنهان پیام نیز مدنظر قرار می‌گیرد و از سوی دیگر تحلیل محتوا باید پیش‌بینی کننده چیزی باشد که اساسا قابل مشاهده است یا به تصمیم گیری یا کمک به مفهوم سازی آن بخشی از واقعیت که به نوشتار مورد تحلیل کشیده است کمک کند بدین منظور هر تحلیل محتوایی باید در رابطه با متن داده ها انجام شود و بر حسب آن توجیه گردد(طالعی فرد۱۳۸۳،ص۷۵).

‌بر اساس بحث فوق ، تعریف گسترده روش تحلیل محتوا چنین خواهد بود : روش تحلیل محتوا فنی برای یافتن نتایج از طریق تعیین عینی و منتظم ویژگی های مشخص پیام هاست

ویژگی های تحلیل محتوا :

روش تحلیل محتوا دارای ویژگی های ذیل می‌باشد :

۱ ـ منظم باشند : در تحلیل محتوا همانند سایر روش های پژوهشی دیگر باید از هر گونه انتخاب خودخواهانه که در آن تنها به عناصر قابل انطباق با نظرات تحلیل گر توجه می شود ، اجتناب گردد ‌بنابرین‏ مقوله ها بر طبق قواعد مشخصی انتخاب شوند .

۲ ـ عینی بودن : شرط عینی بودن باعث می شود که هر محقق با بهره گرفتن از همان روش ، بتواند به نتایج مشابهی دست یابد .

۳ ـ متناسب باشد : یعنی منطبق با هدف و محتوا باشد .

۴ ـ عمومیت داشته باشد : یافته های ناشی از تحلیل محتوا می بایست با هم ارتباط نظری داشته باشد .

۵ ـ آشکار بودن : آنچه که واقعا در متن محتوا بیان شده است و از بررسی و تحلیل حدسی خودداری شود ؛ البته باید توجه داشت که در اینجا منظور این نیست که تحلیل گر از هر گونه نتیجه گیری کلی درباره محتوا اجتناب ورزید ( شعبانی ۱۳۷۱ ، ص ۲۰۱ ) .

نخست وزیر در انتخاب وزیران از اختیارات وسیعی برخوردار است و این اختیارات وسیع در نظام پارلمانی دو حزبی انگلستان به دلیل در دست داشتن اکثریت پارلمانی از طرف یکی از احزاب است که نخست وزیر هم از همان حزب می‌باشد.

ثبات و استحکام کابینه قوه مجریه به علت وجود نظام دو حزبی است. رئیس حزب اکثریت سمت
نخست وزیری دارد و همکاران وی غالباً از حزب اکثریت اند. ‌بنابرین‏ تفاهم تنگاتنگی بین هیئت دولت و اکثریت اعضای پارلمان موجود می‌باشد، بویژه آنکه احزاب این کشور از انضباط فراوان برخوردارند و این امر کمک فراوانی به تداوم قابل توجه دولت می‌کند.^[۱۲۹]

در نتیجه، دست نخست وزیر در انتخاب وزیران از میان اعضای حزب اکثریت در پارلمان باز است. البته اصل آزادی نخست وزیر در انتخاب وزیران، مستلزم آن نیست که وی هر کس را بخواهد به کار دعوت کند، زیرا در هر حزب افرادی وجود دارند که قوه مقننه ایمان و اعتقاد راسخی به آرای و نظریات تخصصی آنان ابراز می‌دارد. در این صورت نخست وزیر راهی جز انتخاب آنان به عضویت کابینه نخواهد داشت.^[۱۳۰]

به عبارت دیگر، نخست وزیر بایستی الزاماتی را در خصوص انتخاب وزیران کابینه رعایت نماید. مثلاً اعضای کابینه حتماً باید از میان اعضای مجلس عوام و معمولاً از حزب وابسته به نخست وزیر پیروز در انتخابات باشند.

از آنجا که نخست وزیر با پشتیبانی حزب متبوع خود سیاست ملی کشور را تعیین و هدایت می‌کند، پس بایستی در تعیین وزیران کابینه هم از افراد حزب متبوعش استفاده نماید. در غیر این صورت با توجه به انضباطی که در احزاب در نظام های پارلمانی وجود دارد، نخست وزیر با مجازات‌های سنگینی از جمله استیضاح روبرو خواهد شد. پس، نتیجه می گیریم که احزاب در انتخاب وزیران نقش اصلی را برعهده داشته و نخست وزیر صرفاً اعضای حزب خود را برای تصدی وزارتخانه های مختلف از میان هم حزبی های خود گلچین می‌کند.

اما به نظر می‌رسد که در نظام پارلمانی چند حزبی که معمولاً به تشکیل ‌دولت‌های‌ ائتلافی می‌ انجامد انتخاب وزیران به سادگی صورت نگیرد. در اینجا لازم است تا توضیحاتی ‌در مورد ائتلاف و انواع ائتلاف و معیارهایی که در تشکیل ‌دولت‌های‌ ائتلافی مد نظر قرار می‌گیرد، داده شود.

در نظام پارلمانی ممکن است وزیرانی در دولت حضور داشته باشند که تحت عناوین وزیر مشاور و غیره در رأس هیچ وزارتخانه ای نباشند. در اصطلاح سیاسی زبان فرانسه اینان را وزیر بی کیف^[۱۳۱] می‌نامند. این گونه وزیران به احزاب سیاسی تعلق دارند و هدف از انتخاب آنان شرکت دادن آن حزب در امر حکومت است. به هر حال وزیران با کیف یا بی کیف قبل از هر چیز شخصیت های سیاسی وابسته به احزاب هستند که
می خواهند برنامه و سیاست حزب خود را تحقق بخشند و اینان در صورتی می‌توانند بر قدرت باقی بمانند که برنامه ایشان مورد تصویب اکثریت پارلمانی قرار گیرد. بدین جهت ناگزیر وزیران به احزابی تعلق خواهند داشت که در پارلمان اکثریت را تشکیل می‌دهند. زیرا در نظام پارلمانی، هیچ حکومتی بدون تکیه به اکثریت پارلمانی نمی تواند در قدرت باقی بماند و بدین سبب نظام پارلمانی را حکومت حزبی نیز می‌نامند.^[۱۳۲]

گفتار دوم – ‌دولت‌های‌ ائتلافی و نحوه تقسیم قدرت در دولت

الف- تعریف ائتلاف

ائتلاف، مجموعه ای از گروه ها یا احزاب سیاسی است که هدف مشترکی دارند و منافع خود را برای دستیابی به آن هدف، به کار می‌برند و دستاوردهای حاصل از ائتلاف را میان خودشان توزیع می‌کنند.

در تعریف دیگری از ائتلاف از آن به عنوان «اتحاد موقت گروه ها و نیروهای سیاسی» یاد شده که هدف های معینی را دنبال می‌کنند.^[۱۳۳]

ب- انواع ائتلاف

ائتلاف در حوزه های مختلفی از جمله در درون مجالس مقننه، در قوه مجریه و در بین ‌دولت‌های‌ مستقل ایجاد می‌گردد؛ ولی مهم ترین حوزه در بحث ائتلاف، ائتلاف احزاب در درون قوه مجریه (ائتلاف اجرایی) است.

از آن جایی که در نظامهای پارلمانی بایستی اکثریتی از اعضای پارلمان از سیاست‌های قوه مجریه حمایت نمایند، نیاز به تشکیل ائتلافی در پارلمان بین نمایندگان بیش از یک حزب پیش می‌آید. وقتی اعضای هیئت دولت همگی از یک حزب باشند، ولی در پارلمان از حمایت ائتلافی از اعضای حزب خود و حزب دیگر و یا نمایندگان مستقل برخوردار باشند، در چنین وضعیتی، ائتلاف پارلمانی ایجاد می شود و از ائتلاف اجرایی که در آن هیئت دولت از چند حزب است، متمایز است.

۱- ائتلاف اجرایی

ائتلاف اجرایی ممکن است اقلیتی و یا اکثریتی باشد. در ائتلاف اکثریتی، دولت از حمایت اکثریت اعضای پارلمان برخوردار است، در حالی که ائتلاف اقلیتی چنین نیست و دولت از پشتیبانی کمتری در پارلمان برخوردار است. به طور مثال حزب محافظه کار انگلیس به رهبری دیوید کامرون، در انتخابات پیشین پارلمانی از حد نصاب ۳۲۶ کرسی، ۳۰۵ کرسی از ‌کرسی‌های مجلس عوام را به خود اختصاص داد و ناگزیر به مذاکره با حزب لیبرال دموکرات برای تشکیل دولت ائتلافی گردید. این تصمیم کامرون در حالی صورت گرفت که وی تشکیل دولت اقلیتی محافظه کاران را با تکیه بر حمایت احزاب کوچکتر، منتفی ندانست. تقسیم بندی های دیگری هم از ائتلاف وجود دارد که با توجه به عوامل مختلفی از قبیل تعداد اعضای تشکیل دهنده ائتلاف (ائتلاف کافی، ائتلاف حداقل و ائتلاف اضافی) و یا از حیث حضور همه احزاب پارلمانی و یا تعدادی از آن ها در ائتلاف (ائتلاف بزرگ و ائتلاف ناقص) تعیین می‌گردند.

۲- ائتلاف حزبی

ائتلاف بین احزاب، اشکال و درجات بسیار قابل تغییری دارد، برخی موقتی و غیر تشکیلاتی و برخی قابل دوام تر و دارای ساخت محکمی هستند.

۳- ائتلاف پارلمانی

در ائتلاف پارلمانی احزاب می‌توانند به نفع حکومت و یا علیه حکومت، متحد شوند. اصولا پارلمانهای چند حزبی تحت تسلط این نوع ائتلاف هستند. به علاوه، کابینه هایی که بدون توافقات حزبی قادر به تشکیل دولت نیستند.^[۱۳۴]

۴- ائتلاف حکومتی

این ائتلاف که وزرایی از احزاب گوناگون را در کابینه شرکت می‌دهد، مسلماًً با ائتلاف پارلمانی تکمیل
می شود. اما عکس آن صحیح نیست. ائتلافات پارلمانی اقلیت و ائتلافهای پارلمانی برای حمایت از دولت وجود دارد. ائتلاف حکومتی، یک توافق مثبت راجع به یک برنامه است و تشابه و هماهنگی عمیق تری را ایجاب می کند. در کابینه تأثیر بعد حزبی بسیار مهم است و هر چه حزب مؤتلف ‌محکم‌تر باشد، بیشتر در میان مؤتلفین وزن و جایگاه دارد. پس در ائتلاف، برتری یک حزب و حزبی که در رأس مؤتلفین قرار دارد،^[۱۳۵]دارای اهمیت بسزایی است.

ج ـ عوامل ائتلاف

• • سخت افزار^[۵۳]– سخت افزار اصطلاحی است که ‌در مورد اجزای فیزیکی یک سیستم رایانه ای به کار می رود. یک سیستم رایانه شامل سه بخش اصلی: واحد پردازنده مرکزی، ابزار ورودی و خروجی ‌و حافظه است.

• • • نرم افزار- مجموعه برنامه های است که اجزای فیزیکی رایانه ای را فعال می‌سازد و به دو گروه نرم افزارهای سیستمی و کاربردی تفکیک می شود. نرم افزار سیستمی، عملیات رایانه را هماهنگ می‌کند و نرم افزار^[۵۴] کاربردی برای حل مسائل خاص طراحی می شود.

  

• • پایگاه اطلاعات^[۵۵]– به مجموعه ای از داده های مورد استفاده در یک برنامه کاربردی، خواه یک فایل یا چند فایل را گویند که با هم در ارتباط هستند و تغییر یک فایل از پایگاه اطلاعاتی ممکن است باعث سلسله تغییراتی در دیگر فایل ها شود.

• • فن آوری ذخیره^[۵۶]– شامل رسانه ای فیزیکی مانند دیسک^[۵۷] های نوری، نوارهای مغناطیسی برای ذخیره داده ها و نیز نرم افزاری که سازماندهی داده ها را در این زمینه رسانه ها مدیریت کند (لاودن ۱۳۸۰، ص ۱۰).

• • تجارت الکترونیک^[۵۸]– تغییراتی که از نظر استفاده از رایانه ها، سیستم های اطلاعاتی و اینترنت در سازمان ها به وجود آمده است روش هایی را برای بازرگانی الکترونیک در داخل و خارج سازمان به وجود آورده است. اینترنت نیز به طور روزافزونی فن آوری مورد نیاز برای چنین تغییراتی را در اختیار می‌گذارد (لاودن، ۱۳۸۰، ص ۱۰).

• شبکه ها^[۵۹]– شبکه های کامپیوتری برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات به کار می‌روند. شبکه یک سیستم ارتباطی بین کامپیوترها و وسایل جانبی از قبیل کامپیوترها، چاپگرها،فاکس ها، مودم ها و غیره در جهت به اشتراک گذاشتن اطلاعات است. از مزایای شبکه ای کامپیوتری می توان به موارد زیر اشاره نمود:

– به اشتراک گذاشتن منابع^[۶۰]: این منابع شامل اطلاعات، چاپگرها، ‌دیسک گردان ها و غیره است.

– قابل اعتماد بودن^[۶۱]: امکان نگهداری اطلاعات در کامپیوترهای متعدد وجود دارد لذا چنان چه یکی از کامپیوترها از کار بیفتد می توان اطلاعات را از کامپیوترهای دیگر پیدا کرد.

– هزینه^[۶۲]: در شبکه ها معمولا از کامپیوترهای ساده تر و ارزان تر استفاده می شود زیرا اکثر وظایف ذخیره و پردازش اطلاعات به عهده کامپیوتر مرکزی است. این کامپیوترها از ابرکامپیوتر ها خیلی ارزان ترند در نتیجه مراکزی که از شبکه های کامپیوتری استفاده می‌کنند هزینه کمتری نیز دارند.

– ارتباطات^[۶۳]: شبکه، امکان ایجاد ارتباط بین کاربران را در نقاط مختلف با سیستم ها و روش های مختلف اطلاع رسانی فراهم می‌سازد. این ارتباط می‌تواند تبادل یک پیام یا تعدادی فایل باشند (جهانگیری، ۱۳۸۶، ص ۸).

• • داده^[۶۴]– داده حقایق خام یا حقایق بی معنی است که وقتی به صورت نماد نوشته شوند به داده تبدیل می شود. داده یا نماد می‌توانند اعداد،‌آمار یا صفات خاص افراد، مکان ها، رویدادها و غیره باشند. این اقدام داده ها در وضعیتی پردازش شده یا پالایش نشده ارائه می‌شوند وتا زمانی که پاره پاره باشند فایده ای ندارند (خادمی، ۱۳۸۳، ص ۱۴). در تعریفی دیگر داده ها علایمی هستند که بعضی اشیاء، شرایط و یا موقعیت ها راتشریح می‌کنند. داده ها مجموعه ای از حقایق بنیادی درباره ی یک شخص، چیز و یا عمل می‌باشند. این شامل موضوعاتی از قبیل تاریخ، اندازه، کمیت، شرح، تعداد، نرخ، نام و یا محل می‌باشد. سیستم های مدیریت داده، با به دست آوردن، نگهداری، اصلاح وترکیب این داده ها در شکل های مختلف تولید اطلاعات می‌کنند (بهشتیان، ۱۳۷۸، ص ۱۰۳).

• • اطلاعات^[۶۵]– اطلاعات عبارت است از تحریک ابتدایی رفتار به صورت مجموعه ای از علائم، داده ها، شامل علائم و تحریک تجاربی است که مناسب رفتار در زمان داده شد نیستند (بهشتیان، ۱۳۷۸، ص۸۹).اطلاعات به معنای نتیجه پردازش داده ها تلقی می شود. معنای توسعه یافته این تعریف، تبدیل داده به شکل سودمند یا مفید برای افراد در حل مسایل وتصمیم گیری است. در این صورت اطلاعات، اتصال عناصر یک مسأله باعلایم ذخیره شده در ذهن و یا علایم محیط است. اطلاعات می‌تواند نااطمینانی ‌در مورد یک مسأله یا یک محیط را کاهش دهد (خادمی ۱۳۸۶،ص ۱۵).