پیشرفت­های پرشتاب در محیط‌های سازمانی از مهم‌ترین ویژگی‌های عصر معاصر می‌باشد، لذا مدیران با این چالش روبرو هستند كه چگونه با آنها مواجه شوند تا بیشترین سود و منفعت را ببرند، زیرا سازمان‌هایی كه سبك ثابت مدیریتی را انتخاب كرده و تلاش نمی‌كنند تا متناسب با تغییرات محیط پیش روند، موفق نخواهند بود (فروزنده دهکردی،1394). هیئت­های دینی و مذهبی که وظیفه حمایت و تبلیغ فرهنگ اسلامی را در بین مردم دارند، نیز از این قاعده مستثنی نبوده و پیچیده بودن و وقوع تغییرات سریع محیطی كارشناسان این بخش را ناگزیر به پیش‌بینی روند تغییرات و تمركز بیشتر بر آینده كرده است. به همین منظور یکی از عوامل کلیدی که در سازمان‌های هوشمند

 قرن بیست و یکم بوجود آمده و آنها را از هم متمایز می­سازد، داشتن برنامه بلند مدت استراتژیک است (دیوید،1394).

برنامه­ریزی استراتژیک عبارت است از الگو یا طرحی که هدف­ها، سیاست­ها و زنجیره­های عملیاتی یک سازمان را در قالب یک کل به هم پیوسته با یکدیگر ترکیب می­کند (فرد،1393)، در سطوح بالای سازمان شکل می­گیرد و نیاز به تخصیص میزان وسیعی از منابع دارد، تمرکز آن بر مقابله سازمان با محیط خارجی و دارای نگرش چند بعدی است (دیوید،1394).

برنامه‌ریزی استراتژیک بخش مهمی از مدیریت استراتژیک است و چارچوبی برای مدیریت استراتژیک محسوب می­شود (فرد،1393)، در مکتب موقعیت­یابی راهبردی، سازمان­ها به پایش محیط بیرونی و محیط درونی خود در قیاس با رقبا با رویکرد تحلیلی می­پردازند که این پایش پیش نیاز تدوین راهبردهای سازمان است. برنامه‌ریزی راهبردی رسیدن از وضعیت موجود (مأموریت سازمان)، به وضعیت مطلوب را که به چشم انداز سازمان اشاره دارد، تشریح می‌کند(فروزنده دهکردی،1394). در برنامه­ریزی استراتژیک، سازمان تبلیغات اسلامی یک سیستم پویا است که تأثیراتی از بیرون متحمل می­شود و به سهم خود تأثیراتی بر بیرون می­گذارد. بنابراین لازم است برنامه­ریزی استراتژیک امری مداوم باشد تا بتواند در برابر این تأثیرات، مسیرهای روشن و موفقی را برای خود ترسیم کند. از سوی دیگر، سازمان تبلیغات اسلامی سازمانی پیچیده است و ویژه­گی­هایی دارد که بر فرهنگ جامعه تأثیر می­گذارد. بدین ترتیب، تصمیم­گیری در این سازمان صرفاً براساس شناخت و تشخیص مدیران ارشد صورت نمی­گیرد(فرد،1393).

در سال­های اخیر، مطالعاتی درباره برنامه‌ریزی راهبردی درباره فرهنگ و مذهب اسلام در کشور انجام گرفته که در آنها سعی بر ارتقاء امور و فعالیت­های جاری هیئت­های دینی و مذهبی، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگری در برنامه‌ها و روش‌های آموزشی می­باشد، برنامه­ریزی راهبردی دورنمای روشنی برای رسیدن به جایگاه برتر هیئت­های دینی و مذهبی استان ایلام در امر تبلیغ و ترویج دین را نشان می­دهد، اما امروزه شاهد تهاجم فرهنگی از سوی کشورهای غربی و آمریکایی می­باشیم و این نیاز احساس می­شود که از منظری متفاوت تر از آنچه که تا امروز به هیئت­های دینی و مذهبی استان ایلام نگریسته می­شده­، دیده شود، لذا در این پژوهش پس از بررسی محیط درونی و بیرونی این سازمان و تجزیه و تحلیل داده­های بدست آمده، استراتژهای فرهنگی هیئت­های دینی و مذهبی تدوین شده است.

1-2. بیان مسأله پژوهش

برنامه‌ریزی راهبردی یك چهارچوب مفهومی را برای تصمیم‌گیری مهیا می‌كند كه از دستاوردهای آن كسب راهبردهای جمعی مشترك است، یعنی اینكه توجهات را به سمت درك و همكاری فراسازمانی سوق می‌دهد كه ابزاری مناسب برای مقابله با آشفتگی در محیط سازمان محسوب می‌شود، همچنین پاسخگویی سازمان به تهدید‌های برون سازمانی و رفع نقاط ضعف درون سازمانی نیز به نحو مطلوب محقق می‌شود و توانایی سازمان را برای استفاده از فرصت‌ها و نقاط قوت افزایش می‌دهد (فروزنده دهکردی،1394).

تغییرات این چنین برای هیئت­های دینی و مذهبی كه وظیفه حفظ، تبلیغ و توسعه فرهنگ و مذهب ‌را دارند، وجود برنامه‌‌ریزی را برای تطابق با این تغییرات به یك ضرورت حیاتی تبدیل كرده است، یكی از راه‌های رسیدن به این مزیت تدوین راهبردهای فرهنگی می­باشد، چونكه عامل بقاء‌ مذهب در محیط دائماً در حال تغییر امروزی تدوین راهبردهای جامع و واكنش به موقع می‌باشد.

بررسی‌های انجام شده در دنیا نشان می‌دهد مدیریت راهبردی و برنامه‌ریزی راهبردی پرکاربردترین ابزار مدیریتی دنیا است (مت و ذکریا، 2015). تمامی سازمان‌ها و نهادهای موفق دنیا بخش عمده‌ای از موفقیت خود را مرهون برنامه‌ریزی راهبردی می‌دانند. از طرفی باتوجه به شرایط پر شتاب، متغییر و پیچیده سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، این سؤال در ذهن ایجاد می‌شود، که آیا هیئت­های دینی و مذهبی استان ایلام در راستای اهداف و برنامه­های کلان کشوری اقداماتی انجام داده­اند؟. با توجه به این سؤال محقق در طی این مطالعه درصدد است که با بررسی اسناد و مطالعه کافی این مشکل را بررسی و راه کارهای لازم را ارائه نمایید. بدین منظور موضوع پژوهش تدوین راهبردی­های فرهنگی هیئت­های دینی و مذهبی سازمان تبلیغات اسلامی استان ایلام انجام می‌پذیرد.

– Maat, and Zakaria