: یكی از علل شایع شكست درمان ریشه غیر جراحی، عدم توانایی درمان موثر تمامی كانالهای ریشه به علت آناتومی پیچیده سیستم كانال ریشه است. با توجه به اینکه تاکنون مطالعه ای جامع و گسترده در مورد بررسی آناتومی سیستم کانال ریشه در دندان های مولر اول و دوم ماگزیلا با استفاده از CBCT در نژاد ایرانی انجام نشده است، لذاهدف این مطالعه بررسی تنوعات و ویژگی های آناتومیک این دندان ها در یک جمعیت از نژاد ایرانی بود.

مواد و روش: در مطالعه حاضر از 250 دندان مولر اول و دوم ماگزیلا انسانی کشیده شده استفاده گردید.. پس از ضد عفونی دندانها،‌ ابتدا تعداد و وضعیت ریشه هابرای هر مورد ثبت گردید.  تعیین مورفولوژی کانال های دندانی با استفاده از Cone Beam Computed Tomography(CBCT) صورت گرفت، به این ترتیب كه پس از تهیه کلیشه ها ، تصاویر در هر سه مقطع اگزیال، ساژیتال، و کرونال با کمک نرم افزار Romexis ارزیابی مورفولوژیک شدند. تا تعداد كل کانال هادر هر دندان، تعداد کانال ها در هر ریشه و مورفولوژی كانالها(با استفاده از طبقه بندی  Vertucci و طبقه بندی مکمل Gulabivala) در یك ریشه تعیین گردد. کلیه ارزیابی ها توسط 2 نفر اندودنتیست کالیبره شده صورت گرفت. داده ها در نرم افزار SPSS  نسخه ی 11.5 وارد شد و درصد فراوانی هر یک از انواع اشکال مورفولوژی ریشه با استفاده از جداول توزیع فراوانی و شاخص های میانگین، میانه و انحراف معیار توصیف گردید.

نتایج: شیوع دندان مولر اول  و دوم سه ریشه به ترتیب 4/98% و 6/97% بود و شیوع دندان مولر اول و دوم چهار ریشه در هر دو مورد برابر 6/1% بود. در 8/0% دندان های مولر دوم دندان ها دو ریشه بودند. در 4/2% مولر های اول و  8/8% مولر های دوم به هم چسبیدگی ریشه ها مشاهده شد. شیوع کانال چهارم در ریشه مزیوباکال مولر اول ودوم به ترتیب 8/52% و84/16% بود. شایعترین مورفولوژی كانال در ریشه مزیو باكال مولر اول به ترتیب تیپ I ، تیپ VI و تیپ IIو در مولر دوم تیپ I ، تیپ III و تیپIV   بود. همچنین در  2/3 % مولر اول و 8/0 % در مولر دوم كانال چهارم در ریشه دیستوباكال مشاهده شد.

 

 

 

نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه شیوع كانال چهارم در نژاد ایرانی نسبتا بالا می باشد. با توجه به عدم تهاجمی بودن و دقت بالای CBCT برای شناسایی کانال های اضافی وو اهمیت کشف این کانال ها در موفقیت یک درمان ریشه، لذا استفاده از CBCTحین درمان ریشه در موارد با پیچیدگیهای آناتومیك توصیه می گردد.

کلمات کلیدی: مورفولوژی کانال ریشه، مولر اول ماگزیلا،مولر دوم ماگزیلا،CBCT

 

 

فهرست

(1) فصلاول: 5

(1-1) پیشگفتار. 6

(2-1)كلیات… 7

1-2-1 تکامل دندان. 7

2-2-1 نحوه تشکیل کانال های لترالی.. 10

3-2-1 شناسایی کانال های لترالی.. 11

4-2-1 جایگاه و شیوع کانال های لترالی.. 12

5-2-1 شکل بندی های مختلف کانال های ریشه ای.. 12

6-2-1 مورفولوژی دندان های مولر اول و دوم ماگزیلا.. 15

7-2-1 انواع روش های شناسایی مورفولوژی کانال های دندانی به صورت آزمایشگاهی.. 17

(3-1) مروری بر مطالعات انجام شده 19

(4-1) بیان مساله. 38

(5-1) اهداف و فرضیات مطالعه. 40

(2) فصل دوم: روش كار 42

1-2 جمعیت مورد مطالعه. 43

2-2 حجم نمونه. 44

3-2 جمع آوری دندان ها 45

4-2 تهیه کلیشه های CBCT.. 46

5-2 تعیین مورفولوژی دندان. 47

6-2 شیوه نمونه گیری.. 48

7-2 گردآوری داده ها 49

8-2 روش تجزیه و تحلیل داده ها 49

9-2 متغیر های مورد مطالعه. 50

(3) فصل سوم: نتایج 51

(4) فصل چهارم: بحث و نتیجه‌گیری 61

(5) مـنـابـع.. 71

 

 

فهرست تصاویر

شکل 1-1: انواع مورفولو‍ژی كانال ریشه بر اساس طبقه بندی Vertucci 14

شکل 2-1: طبقه بندی مكمل Gulabivala. 15

شكل 2-2: دندان دارای چسبیدگی ریشه ها  46

شكل 1-2: دندان های مانت شده در آرك… 47

 

 

فهرست جداول

جدول 1-3: مورفولوژی ریشه های دندان های مولر اول ماگزیلا.. 54

جدول 2-3: مورفولوژی ریشه های دندان های مولر دوم ماگزیلا.. 55

جدول 3-3: مورفولوژی کانال های ریشه ای در دندان های مولر اول ماگزیلا.. 60

جدول 4-3: مورفولوژی کانال های ریشه ای در دندان های مولر دوم ماگزیلا.. 60

(1-1) پیشگفتار

هدف درمان ریشه دبریدمان کامل کانال ریشه ای و حذف کامل میکروارگانیسم ها و محصولات جانبی آن ها از سیستم کانال ریشه و سیل موثر سیستم کانال می باشد.این هدف بدون آگاهی کامل از مورفولوژی کانال ریشه ای بدست نخواهد آمد(1).

یكی از علل شایع شكست درمان ریشه غیر جراحی، عدم توانایی درمان موثر تمامی كانالهای ریشه است. مطالعات فراوانی در مورد مورفولوژی کانال ریشه در جمعیت های مختلف ارائه شده است که مسلما از اهمیت زیادی برای اندودنتیست ها و دندانپزشکان عمومی که خواهان انجام درمان های ریشه هستند، برخوردار است (2).