مفهوم فرهنگ با پیچیدگی و ابهام همراه است . انسان شناسان یک تعریف کامل از فرهنگ ارائه نداده اند، بنابراین به جای یک تعریف واحد، با تعدا د زیادی از تعاریف متنوع مواجه هستیم بدین جهت تعجب آور نیست که درباره فرهنگ سازمانی نیز تعاریف زیادی وجود دارد .برای مثال ویلیام اوچی فرهنگ سازمانی را به عنوان سمبلها ، تشریفات وافسانه هایی تعریف می کند که ارزشها و اعتقادات سازمان و کارکنان را تحت الشاع قرار میدهد . جی پورج فرهنگ را به معنی اعتقادی بکار می برد که مدیران سطوح بالاتر یک شرکت مشترکاً دارند درباره ی اینکه چگونه باید خودشان و کارکنان را اداره کنند و چگونه بایستی امور شرکت خود را به پیش برند. (هوی ومیسکل[۱۱]،۱۳۸۵)
رابینز۲ (۱۳۷۴)معتقد است که ۱۰ ویژگی وجود دارد که در مجموع معرف و نمایانگر عصاره ی فرهنگ سازمانی هستند این ۱۰ ویژگی عبارتند از:
۱-خلاقیت فردی،۲-ریسک پذیری۳ – رهبری۴-یکپارچگی۵-حمایت مدیریت۶-کنترل۷-هویت۸-سیستم پاداش۹-سازش با پدیده تعارض۱۰-الگوهای ارتباطی
این ویژگی ها روی طیفی قرار میگیرند که دامنه آن از کم تا زیاد (بسیار زیاد) کشیده می شود
ادگار شاین فرهنگ را الگویی از مفروضات بنیادین می دانند که بر اثر اندوختن از دشواریهای سازگاری بیرونی و یکپارچگی درونی از سوی گروهی معیین، آفریده، کشف و یا پرورده شده است (طوسی،۱۳۷۲)
ادگارد شاین سطوح فرهنگ سازمانی را درسه سطح قرار می دهد
۱-فرضهای ضمنی( ماهیت طبیعت انسانی، ماهیت روابط انسانی، ماهیت طبیعت و واقعیت، رابطه با محیط)
۲-ارزشها: (بازبودن،کارگروهی،همکاری،صمیمیت)
۳-هنجارها: (از همکاران خود حمایت کنید، از مدیر انتقاد نکنید، مشکلات انضباطی خود را حل کنید، به دانش آموزان کمک اضافی کنید، همکاران خود را بشناسید)
همچنین یکی از نکات اساسی درهر سازمانی پس از فرهنگ حاکم بر سازمان اخلاق حرفه ای کارکنان سازمان می باشد . درسازمان آموزش وپرورش رعایت اخلاق حرفه ای از سوی معلمان بسیار مهم است زیرا تربیت نیروی انسانی رابرعهده دارد. در ابتدا مفهوم اخلاق حرفه ای به معنای اخلاق کار و اخلاق مشاغل به کار می رفت. مراد از اخلاق حرفه ای، مسئولیت اخلاقی فرد، از حیث شغل وی است. یک پزشک یا مهندس به عنوان یک شخص حقیقی، قطعاً مسئولیت اخلاقی دارد، ولی مسئولیت های حرفه ای او برخاسته از شغلی است که بر دوش گرفته است، به گونه ای که اگر شغل دیگری را می پذیرفت، مسئولیت های حرفه ای او نیز تغییر می کرد. لذا از این نگاه، اخلاق وابسته به شغل است و تنوع کاربردی دارد: اخلاق پزشکی، اخلاق مهندسی، اخلاق مدیریت، اخلاق معلمی، اخلاق پژوهش، اخلاق خبرنگاری، اخلاق تجارت، اخلاق قضاوت، اخلاق وکالت و …اگر ماهیت اخلاق را «رفتار» بدانیم، مقولات اخلاقی مستقل از یکدیگر می باشند؛ یعنی می توان تصور کرد که کسی اخلاق فردی مطلوبی نداشته باشد ولی اخلاق حرفه ای او مطلوب باشد. (بهادری نژاد، ۱۳۸۸ )
در اینجا به تعاریفی از اخلاق حرفه ای اشاره می شود: کدوزیر[۱۲](۲۰۰۹)معتقد است که اخلاق کار، متعهد شدن انرژی ذهنی و روانی و فیزیکی فرد یا گروه به ایده جمعی است در جهت اخذ قوا و استعداد درونی گروه و فرد برای توسعه به هر نحو. هرتاگ[۱۳](۲۰۰۷)اخلاق حرفه ای را یکی از شعبه های جدید اخلاق می داند که می کوشد به مسائل اخلاقی حرفه های گوناگون پاسخ داده و برای آن اصولی خاص متصور است . مؤسسه بین المللی برنامه ریزی آموزشی (۲۰۰۹)، استانداردهای اخلاق حرفه ای را مجموعه ای از اصول اطلاق می کند که در صورت پیروی از آن، ارزش هایی چون اعتماد، رفتار مناسب کاری، انصاف و مهربانی ارتقا می یابند.چنین استانداردهایی درحوزه آموزش به مفهوم پاسخگویی متقابل وپاسخگویی افرادی که متولی نیل به یک آموزش کیفی هستند، می باشد. هدف کلی این استانداردها بهبود تعهد، تلاش و کارایی در خدمات افراد درگیر در حرفه معلمی و ارائه راهنماییهای حرفه ای به آنان از طریق تدوین هنجارهای رفتار حرفه ای می باشد بررسی جایگاه و وضعیت استانداردهای اخلاق حرفه ای در نظام آموزش وپرورش کشورمی تواند به سیاستگذاران، مدیران و برنامه ریزان کشور در اتخاذ راهبردهای مناسب برای کاهش شکاف بین وضع موجود و مطلوب در این زمینه و ارتقای وضعیت چنین استانداردهایی مدد رساند(به نقل ازعزیزی،۱۳۸۹)
در فرهنگ دینی و اسلامی معلمی به منزله شغل انبیا است و آموزش و تدریس فرآیندی است که از طریق آن آدمی می تواند از جنبه های مختلف به کمال برسد. از این رو در دیرینه فرهنگ اسلامی، اساس فرایند و فعل تدریس از یک بنیان اخلاقی محکمی برخوردار بوده است و معلمان و مدرسان می بایست از اصولی در ایفای نقش های حرفه ای خود تبعیت می کردند. تأملی در اندیشه ها و آثار مربیان بزرگ تعلیم و تربیت در کشورهای اسلامی مؤید این مطلب است. اما در مجامع علمی دامنه بحث بسترهای اخلاقی تدریس در سال های دهه ۹۰ به طور جدی مطرح و صاحب نظران زیادی در این حوزه ورود پیدا کرده اند. به عنوان مثال کلارک[۱۴] (۱۹۹۰) بیان داشته است که تدریس بیش از آنکه تلاشی شیوه مند و فنی باشد یک مهارت و تکنیک اخلاقی است. او اضافه می کند که موضوعات اخلاقی در تدریس همیشه مطرح بوده و از ارزش ذاتی برخوردارند. از نظر کلارک تدریسی که متضمن مسئولیت اخلاقی است، کاری مشکل، پیچیده و گاهی اوقات نیز پرزحمت است که کسی هم قدر آن را نمی داند. در واقع تدریس اساساً یک بنگاه اخلاقی است که در آن بزرگسالان از بچه ها می خواهند در جهتی تغییر ن

مایند که توسط آنها انتخاب شده است.
لاکوفسکی[۱۵] (۱۹۹۶) معتقد است که . مطالعه کاربرد اخلاق،یک عنصر حیاتی در آماده کردن و توسعه آموزشگران حرفه ای است. برای به کارگیری اصول اخلاقی در معلمان و استادان باید این اصول در آموزش و بالندگی علمی آنها مدنظر قرار بگیرد. این بالندگی در مدرسان شامل دانش درباره فرآیندهای تصمیم گیری و توانایی در به کار بردن اصول اخلاقی است.
اخلاق آموزشی دارای ابعاد مختلفی است و توسط افرادی چند مورد توجه قرار گرفته است. از جمله می توان به اصول مطرح شده توسط مورای و همکاران[۱۶] (۱۹۹۶) اشاره کرد که نه اصل را برای تدریس اخلاقی بیان کرده اند.که دراینجا به هفت اصل آن اشاره می کنم.
اثربخشی محتوای درسی: که دربرگیرنده موضوعاتی چون استفاده از مطالب به روز، دقیق، شفاف (مورای و همکاران ، ۱۹۹۶؛ دارلینق هاموند و اسنایدر ، ۲۰۰۰ و جوهانسون و هورن[۱۷] ، ۲۰۰۸). اثربخشی آموزشی: که دربرگیرنده مسائل مربوط به مشخص بودن اهداف، استفاده از روش های تدریس مناسب، دریافت بازخورد، توجه به تفاوت های فردی (استنگل ، ۱۹۸۶، مورای و همکاران، ۱۹۹۶، دارلینق هاموند و اسنایدر[۱۸]، ۲۰۰۰). پرداختن به موضوعات حساس:موضوعاتی که از نظر دانشجویان حساس یاناراحت کننده است باید در فضایی باز، صادقانه و مثبت بررسی شود (میجر، کورتاژن و واسالوس[۱۹]، ۲۰۰۹). اهمیت دادن به رشد فکری دانشجویان: بر این اساس طراحی آموزش باید در راستای استقلال فکری دانشجویان، تفکر انتقادی آنها، تلاش و آماده سازی صورت گیرد(مورای وهمکاران، ۱۹۹۶، کمپل، [۲۰]۲۰۰۸).
نداشتن رابطه دوگانه با دانشجویان: از برقراری روابط غیراخلاقی عاطفی و ارتباط بیش از حد با دانشجویان در خارج از کلاس و دادن و گرفتن هدیه و توجه بیشتر به برخی افراد در کلاس دوری می کند (دوریس، ۱۹۸۹؛ پک براون و همکاران[۲۱]، ۲۰۰۸).
براین اسا س مسئله ای که پژوهشگر باآن چه مواجه است تحلیل فرهنگ سازمانی ورابطه آن با اخلاق حرفه ای در مدارس متوسطه شهر زاهدان می باشد تا بدین وسیله بتوانیم در راستای بهبودآموزش گام های موثری برداریم.
۲-۱)ضرورت تحقیق
فرهنگ سازمانی موضوعی است که به تازگی در دانش مدیریت و در قلمرو رفتار سازمانی راه یافته است. به دنبال نظریات و تحقیقات جدید در مدیریت، فرهنگ سازمانی دارای اهمیت روزافزونی شده و یکی از مباحث اصلی و کانونی مدیریت را تشکیل داده است. جمعیت شناسان، جامعه شناسان و اخیراً روان شناسان و حتی اقتصاددانان توجه خاصی به این مبحث نو و مهم در مدیریت مبذول داشته و در شناسایی نقش و اهمیت آن نظریه ها و تحقیقات زیادی را به وجود آورده و در حل مسائل و مشکلات مدیریت به کار گرفته اند. با بررسی که توسط گروهی از اندیشمندان علم مدیریت به عمل آمده فرهنگ سازمانی به عنوان یکی از مؤثرترین عوامل پیشرفت و توسعه کشورها شناخته شده است. به طوری که بسیاری از پژوهشگران معتقدند که موفقیت کشور ژاپن در صنعت و مدیریت یکی از علل مهم توجه آنها به فرهنگ سازمانی است. یکی از مهمترین و پیچیده ترین نظام های اجتماعی، نظام آموزش و پرورش است که موضوع و محور اصلی فعالیت آن، انسان و تعلیم و تربیت می باشد نظامی که کارکردهای متعددی از جمله: انتخاب و انتقال عناصر فرهنگی، آداب و رسوم علوم و فنون، دین و زبان، کمک به رشد شخصیت کودکان، نوجوانان در ابعاد جسمانی، عاطفی، اخلاقی، عقلانی و تربیت و تأمین نیروی انسانی جامعه در بخشهای صنعت، خدمات و کشاورزی را دارد.
. مکان های آموزشی که اساس سازمان ها را تشکیل می دهند، فرهنگ خاص خود را دارند. اهمیت فرهنگ سازمانی مکان های آموزشی به حدی است که در سال های اخیر محققان مدیریت آموزشی را در این صحنه به انجام تحقیقاتی سوق داده است. ستاده و بازده سازمان های آموزشی انسان است در سازمان های آموزشی که روابط انسانی اهمیت دارد؛ مفهوم فرهنگ سازمانی اهمیت بیشتری کسب می کند. مدیر مدرسه می تواند با یک فرهنگ سازمانی مناسب مدرسه را از مدرسه دیگر متمایز کند.بدین ترتیب فرهنگ سازمانی خاص مدرسه می تواند اصالت خود را حفظ کند (مظفری، ۱۳۸۷ )
تاثیر فرهنگ سازمانی بر اعضای سازمان به حدی است که می توان با بررسی زوایای آن، نسبت به چگونگی رفتار، احساسات،دیدگاه ها و نگرش اعضا ی سازمان پی برد و واکنش احتمالی آنان را در قبال تحولات مورد نظر ارزیابی، پیش بینی و هدایت کرد.بااهرم فرهنگ سازمانی، به سادگی می توان انجام تغییرات را تسهیل کرد و جهت گیریهای جدید را در سازمان پایدارکرد(الوانی، ۷۱:۱۳۷۸ )
اخلاق حرفه ای یکی از مسائل اساسی همه جوامع بشری است. در حال حاضر، متأسفانه در جامعه ما در محیط کار کمتر به اخلاق حرفه ای توجه می شود. در حالی که در غرب سکولار، در دانش های مربوط به مدیریت و سازمان، شاخه ای با عنوان اخلاق حرفه ای وجود دارد، ولی در جامعه دینی ما در مدیریت، به اخلاق توجه کافی نشده است. اخلاق حرفه ای به مسائل و پرسش های اخلاقی و اصول و ارزش های اخلاقی یک نظام حرفه ای می پردازد و ناظر بر اخلاق در محیط حرفه ای است( قراملکی، ۱۰۱:۱۳۸۲)
با توجه به احادیث و آیات قرآن سخن رسول خدا که فرمودند: کسانی که سنت مرا زنده می کنند و به بندگان خدا می آموزند جانشینان من هستند اخلاق و رفتار حسنه باید در رأس قابلیت های معلم قرار گیرد.زیرا آنچه در فرایند تعلیم و تربیت به متعلم انتقال می یابد تنها معلومات و مهارت های معلم نیست بلکه تمام صفات، خلقیات، حالات نفسانی و رفتار ظاهری ا
و نیز به شاگردان منتقل می شود. (شرفی،۵۵:۱۳۸۶)
باب اهمیت پرداختن به اخلاق حرفه ای، اندیشمندان متعددی اظهارنظر کرده اند و پیشینه موضوع، حتی به حکومت هخامنشیان و یونان باستان هم می رسد
قراملکی (۱۳۸۷) در مجموعه مقالاتی که گردآوری کرده است پیشینه اخلاق حرفه ای را به تمدن ایران باستان و حتی بیش از ۳۰۰۰ سال قبل می رساند. این روند با ظهور ادیان آسمانی خصوصاً اسلام با جهش بزرگی همراه می شود. امروزه در هر یک از حرفه های تخصصی و مهارتی یکی از مطرح ترین مباحث، اخلاق مناسب آن حرفه است.در سال ۱۹۹۴ یک تحقیق پیمایشی پیرامون تأثیرگذاری تدوین و ترویج اخلاق حرفه ای در میان کارکنان و مدیران تعدادی از صنایع گوناگون، صورت گرفت. یافته های این پژوهش نشان داده که بین رفتارهای اخلاقمند کارکنان سازمان هایی که برای کدهای اخلاقی بهایی قائل شده اند و سازمان هایی که به آنها بی توجهی کرده بودند، تفاوت آشکار و معناداری وجود داشته است (میلن[۲۲]، ۲۰۰۰).
لشکر بلوکی (۱۳۸۷) در یک پژوهش استقرایی، پیرامون اخلاق حرفه ای پژوهشگران، جدولی از تعهدات اخلاقی را تدوین کرده است. در این جدول، ده گروه ذینفعان با پنج مرحله مطرح در فرایند یک پژوهش، تضارب سطر و ستونی کرده، ۵۰ مقوله اخلاقی را به وجود آورده است. چارچوب ارائه شده توسط وی که با بهره گرفتن از اسناد ۳۰ سازمان پژوهشی تدوین شده، برای سایر حرفه ها نیز قابل بهره برداری است.(به نقل از عزیزی،۱۳۸۹)جامعه ما نیازمند آن است تا ویژگی های اخلاق حرفه ای مانند دلبستگی به کار، روحیه مشارکت و اعتماد، ایجاد تعامل با یکدیگر و… تعریف، و برای تحقق آن فرهنگ سازی شود.
امروزه بسیاری از کشورها در جهان صنعتی به این بلوغ رسیده اند که بی اعتنایی به مسائل اخلاقی و فرار از مسئولیت ها و تعهدات اجتماعی، به از بین رفتن بنگاه می انجامد. به همین دلیل، بسیاری از شرکت های موفق برای تدوین استراتژی اخلاقی احساس نیاز کرده، و به این باور رسیده اند که باید در سازمان یک فرهنگ مبتنی بر اخلاق رسوخ کند. از این رو، کوشیده اند به تحقیقات درباره اخلاق حرفه ای جایگاه ویژه ای بدهند. بنابراین باتوجه با اهمیت فرهنگ سازمانی ونقش آن در اخلاق حرفه ای معلمان ضرورت انجام این پزوهش تحت عنوان تحلیل فرهنگ سازمانی ورابطه آن با اخلاق حرفه ای یک امر ضروری به نظر می رسد.
۴-۱)هدف تحقیق
هدف اصلی تحقیق تحلیل فرهنگ سازمانی و رابطه ی آن بااخلاق حرفه ای معلمان از دیدگاه مدیران مقطع متوسطه .شهر زاهدان می باشدکه برای دستیابی به این هدف، اهدافویژه ای به شرح زیر مطرح گردید.
اهداف ویژه این تحقیق شامل:
شناخت وضعیت فرهنگ سازمانی دربین مدارس مقطع متوسطه شهرزاهدان.
بررسی وضعیت اخلاق حرفه ای دربین مدارس مقطع متوسطه شهرزاهدان.
شناخت رابطه فرهنگ سازمانی با رعایت حرمت همکاران.
شناخت رابطه فرهنگ سازمانی با شایستگی تخصصی معلمان.
شناخت رابطه فرهنگ سازمانی با شایستگی پداگوژی.
شناخت رابطه فرهنگ سازمانی با رشد وتوسعه دانش آموزان.
شناخت رابطه فرهنگ سازمانی با حفظ اسرار دانش آموزان.