گفتار و زبان كارآمد ترین راه ارتباطی میان انسان هاست. این شیوه ارتباطی در صورت دارا بودن ویژگی های خاص می تواند نقش خود را به طورمؤثر ایفا كند. هریك از این ویژگی ها ممكن است جداگانه یا با هم به دلایل مختلف دچار آسیب هایی به درجات گوناگون شوند و مسیر ارتباطی انسان را مختل نمایند. یكی از شایعترین این اختلالات، لكنت است(1). هرگونه اختلال درتداوم، سرعت، سهولت در تولید، بر­نامه­­­ ­­­ریزی، ریتم گفتاری و یا تركیبی از این عوامل باعث ایجاد پدیده ای به نام ناروانی یا لكنت خواهد شد. به عبارتی دیگر هرگونه از هم گسیختگی و آشفتگی جریان طبیعی گفتار، منجر به لكنت می­ گرد­د(2). ون- رایپر(1982)[1] بر این باور است، لكنت زمانی پدید می آید كه در جریان طبیعی گفتار، وقفه ای ناگهانی و غیر طبیعی به واسطه تكرار، كشیده گویی، به میان اندازی و قفل شدن دهان در هر كدام از سطوح صدا، هجا، كلمه و حتی عبارات، ایجاد شده و بعضاً با “رفتارهای وابسته [2]“همراه است(3). لكنت یك اختلال رایج در دوران كودكی است. این اختلال اكثر گفتاردرمانگرانی را كه در حیطه كودكان فعالیت می كنند، نگران نموده و به چالش می اندازد. آمارها نشان می دهد كه از هر صد كودكی كه به مدرسه می روند، یك كودك لكنت می نماید(4). یكی از مواردی كه ذهن محققین را به خود مشغول ساخته، ارتباط عوامل زبانی با بروز لكنت می باشدكه در سطوح آواشناختی و واج شناختی، نحو و معنا شناختی است. به عبارتی فرض بر این است كه ویژگی های واژه ها و طول گفته ها در هنگام بیان می تواند احتمال بروز لكنت را افزایش دهد(5). متغیر بودن میزان ناروانی گفتار به دنبال تغییرات بر روی ویژگی های واژه ها، نقش و اثر مهمی در درمان لكنت دارد(6). از آنجا كه لكنت یك اختلال عصبی-رشدی[3]است، بنابراین هرچه كودكان در سن پایین تر درمان شوند، بهتر به درمان پاسخ می دهند. برای گروه كودكان دبستانی نیز حیاتی است

تامؤثر ترین درمان را قبل از آنكه لكنت آنها پایدار شود، دریافت دارند(7). كودكانی كه همزمان با بزرگ شدن، همچنان به لكنتشان ادامه می دهند مجبورند در مقابل آسیب هایی از جمله برهم خوردگی غیر ارادی گفتار و مسایلی همراه از قبیل پریشانی، شكست، شرمندگی، نگرانی و اجتناب اجتماعی مقابله نمایند. یكی از نگرانی های بزرگ در تحقیق اخیر این است كه هزاران كودك در خطر این مسایل می باشند. بسیاری از كودكانی كه لكنت می نمایند در طول زمان از نظر روانی و اجتماعی ضعیف خواهند شد. برای همین دلایل، ضروری است كه درمان های مؤثری را برای كودكان دبستانی ترتیب داد تا اثر هر آسیب احتمالی را كاهش داد(1). رویكرد های رفتاری سالهاست كه به طور فزاینده متداول شده و مورد پذیرش قرار گرفته اند و این امر می تواند به این دلیل باشد كه فنون مورد استفاده عمدتاً بطور مستقیم از اصول شناخته شده رفتار انسان ریشه گرفته اند و توسط شواهد آزمایشگاهی و آزمایش های میدانی به طور دقیق تر حمایت شده اند(8). یكی از روش های درمانی مستقیم كه برای درمان لكنت كودكان در سنین دبستان به كار می رود، رویكرد افزایش تدریجی طول و پیچیدگی گفتارGILCU)) است. این رویكرد شامل 54 گام است كه بسیار دقیق كنترل شده و منسجم در طول سه مرحله ایجاد[4]، انتقال[5]و تثبیت[6]صورت می گیرد. ریان[7]، گفتار را یك فعالیت عامل[8]می داند و بنابراین از دیدگاه وی گفتار ناروان به صورت شرطی سازی عامل به بهترین وجه درمان می شود. به عبارت دیگر این روش بر پایه شرطی سازی عامل صورت می گیرد(9). در این پژوهش اثربخشی برنامه GILCU بر كاهش ناروانی گفتار كودكان دبستانی دارای لكنت11- 6 سال مورد بررسی قرار گرفته است.

1-2  بیان مسئله

شیوه های درمان لكنت در دوران مدرسه تابع دو دیدگاه لكنت روان (اصلاح لكنت)[9]و گفتار روان(روانی گفتار)[10]می باشد. هدف

 درمانی دیدگاه لكنت روان پرداختن به نگرش فرد نسبت به لكنت و مشكلات عاطفی افراد لكنتی به عنوان یك مشكل زیربنایی است اما در دیدگاه گفتار روان هدف درمانی دستیابی به گفتار روان می باشد. به عبارت دیگر، در دیدگاه گفتار روان اعتقاد بر این است كه لكنت تشكیل شده است از یك سری علائم ناروانی در گفتار نظیر تكرار، گیر، كشش، میان پرانی است و  این علائم باعث شده رفتارهای دیگری نظیر ترس، تقلا، اضطراب و … ایجاد گردد كه با رفع علائم لكنت تمام این علائم نیز رفع می شود و نیازی به كار روی رفتارهای ایجاد شده به دنبال لكنت نمی باشد. تعدادی از روش های درمانی گفتار روان عبارتند از گفتار زمان بندی شده، كشیده گویی، شرطی كردن عامل(10). روش درمانی GILCU كه قرار است در این پژوهش مورد بررسی قرار گیرد نوعی از روش شرطی سازی عامل[11] است. این نوع درمان، بسیار دقیق كنترل شده و منسجم می باشدكه در سه مرحله ایجاد، انتقال و تثبیت در 54 گام طی می شود. در اینجا لازم است مسیر ظهور این روش درمانی به شكل مختصر بیان شود. شاین[12](1980) برای اولین بار لکنت را به صورت عدم هماهنگی عضله گفتاری و سیستم های کد گذاری زبانی توصیف نمود، به صورتیکه عصب دهی عضله گفتاری نسبت به ایده زبانی که کودک می خواهد بیان کند بسیار کند است. طبق یافته ها ی او درمان از پاسخ های آسان شروع شده و به تدریج به سمت پاسخ های پیچیده تر می رود که این امر به کودک در پیش سازماندهی[13] استراتژی های طراحی- حرکتی[14] کمک می کند. در همین سال استاکر[15](1980) دریافت نمود که ناروانی گفتار در کودکان به همراه افزایش تقاضاهای ارتباطی افزایش می یابد. وی به دنبال این یافته، روش درمانی و تشخیصی را توسعه داد. بعد از آن رایلی[16](1983) ثابت نمود کودکانی که لکنت می نمایند به دنبال طولانی شدن و پیچیده شدن جملات، لکنتشان افزایش می یابد. کاستلو[17](1983) روش درمانی شرطی را بر پایه افزایش طول بیان[18] توسعه داد. ریان (1984) یک برنامه شزطی به نام GILCU را بر اساس افزایش تدریجی طول و پیچیدگی بیانات توسعه داد که طی آن ریان گزارش نمود که این روش برای کودکان دبستانی با درصد موفقیت زیادی همراه است. به دنبال آن پركینز(1992)[19] گزارش نمود افرادی كه لكنت می نمایند احتمالاً به دنبال استفاده از بیانات ساده و كوتاه روان ترند. پس از آن استارك ودرگیونز(1997)[20] نیز گزارش نمودند كه روانی گفتار با كنترل طول و پیچیدگی گفته ها و افزایش تدریجی آنها در طول درمان ایجاد می شود(11). بر اساس بررسی و مطالعات انجام گرفته مطالعه ای مبنی بر تاًثیر روش درمانیGILCU در افزایش میزان روانی گفتار در گروه كودكان دبستانی دارای لكنت در جامعه ایرانی انجام نشده است. بنابراین محقق اثربخشی روش درمانی GILCU  برروی این گروه از كودكان را مورد بررسی و تحلیل قرارداده است. لازم به ذكر است كه با توجه به زمان بر بودن این روش در دامنه زمانی 22 ماه در طول 3 مرحله ایجاد، انتقال و تثبیت، پژوهشگر صرفاً به اجرای مرحله ایجاد اكتفا نموده است.

1- 3 اهمیت و ضرورت

اختلالات روانی گفتار، موضوعات بحث برانگیزی است كه با وجود سالهای متمادی پژوهش هنوز از دیدگاه بسیاری از آسیب شناسان گفتار و زبان از پیچیده ترین اختلالات می باشد و آن را به عنوان اختلالی چند بعدی مطرح می نمایند. این اختلال منحصر به یك فرهنگ، زبان و یاگویش خاصی  نیست و به طور كل طبق آمار و ارقام مختلف، یك درصد از جمعیت جهان لكنت می كنند. میزان بروز این اختلال در كودكی چند برابر شیوع آن در بزرگسالی است. برخی مطالعات در سال 2002 میزان شیوع لكنت در فاصله سنی 18-5 سال را %9/0 درصد محاسبه نمودند(12). لكنت از عوامل متعددی تاثیر می پذیرد به طوریكه كیفیت آن در كودكان و بزرگسالان تفاوت های زیادی پیدا می كنند و به تدریج كه كودك بزرگ تر می شود احتمال تداوم آن نیز  بیشتر می شود. زمانی كه لكنت به صورت مزمن در آید تاًثیر منفی بر رشد عاطفی – اجتماعی، تحصیلی كودك  می گذارد. برخی كودكان هنگام لكنت شدید دچار اضطراب شده و ممكن است در برقراری ارتباط با دیگران مشكل پیدا كنند(13). این عوامل ضرورت انجام مداخله مؤثر در كودكان دبستانی همراه با لكنت را  برجسته تر و مهم تر می نماید. بنابراین ضرورت انجام این پژوهش به شرح زیر می باشد:

1 . در دسترس نبودن پژوهش های علمی لازم در حیطه درمان كودكان  دبستانی همراه با لكنت

2. 2. عدم وجود برنامه منسجم برای درمان كودكان همراه با لكنت در سنین دبستان در ایران
3. 3. تثبیت لكنت در كودكان دبستانی در صورت نداشتن برنامه درمانی مؤثر

با توجه به موارد بالا محقق در نظر دارد تا تاًثیر برنامه GILCU را بر روی این كودكان مورد بررسی وتحلیل قرار دهد.

1-4 اهداف پژوهش

1-4-1 هدف كلی

هدف از این مطالعه ، بررسی تأثیر روش درمانی GILCU  بر كاهش ناروانی گفتار كودكان دبستانی 11-6 سال مبتلا به لکنت می باشد.

1-4-2 اهداف اختصاصی

پژوهشگر بر آن است که اهداف زیر را در مورد تأثیر GILCU بر روی کودکان دبستانی 11-6 سال مبتلا به لکنت به تحقق در آورد:

1. تعیین درصد هجاهای لکنت شده در خواندن، تک گویی، گفتار محاوره ای
2. تعیین میانگین دیرش لكنت در خواندن، تک گویی، گفتار محاوره ای
3. تعیین میزان رفتارهای فیزیكی همراه در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای

همچنین محقق بر آن است که تأثیر روش درمانی GILCU  را با روش های درمانی سنتی بر متغیر های زیر مقایسه نماید:

4. تعیین درصد هجاهای لکنت شده در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای
5. تعیین میانگین دیرش لکنت در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای
6. تعیین میزان رفتار های فیزیکی همراه در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای

1-4-3  اهداف كاربردی

1. امكان استفاده از دستاوردهای حاصل از روش GILCU به منظور تهیه برنامه درمانی منسجم
2. امكان كوتاه شدن دوره درمانی و صرفه جویی در هزینه درمان
3. امكان بررسی ارتباط میان روانی گفتار و افزایش طول و پیچیدگی گفته

1-5  سوال ها

1. آیا اثربخشی روش درمانی GILCU درمقایسه با روش های سنتی بر روی درصد هجاهای لکنت شده در كودكان دبستانی 11-6 ساله مبتلا به لکنت در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای مشهود است؟
2. 2. آیا اثربخشی روش درمانی GILCU درمقایسه با روش های سنتی بر روی میانگین دیرش لكنت در كودكان دبستانی 11-6 ساله مبتلا به لکنت در خواندن، تک گویی و گفتار محاوره ای مشهود است؟
3. آیا اثربخشی روش درمانی GILCU درمقایسه با روش های سنتی بر روی میزان رفتارهای فیزیكی همراه در كودكان دبستانی 11-6 ساله مبتلا به لکنت در خواندن ، تک گویی و گفتار محاوره ای مشهود است؟

[1]. Van Raiper

[2] .Associated Behaviours

[3]. Neuro-developmental

1.. Establishment

[5]. Transfer

[6]. Maintenance

[7].Ryan

[8]. Operant

[9]. Stuttring modification

10. 10. Fluencing shaping

[11]. Conditioning agent

[12] .Shine

[13] .Pre-organizing

[14] .Motor-planning srategies

[15]. Stocker

[16] .Riley

[17] .castello

[18] .Extended length of utterance

[19] .Perkines

[20] .Stark weather &Givens