تغییر و تحول همواره در طول تاریخ با زندگی اجتماعی عجین بوده است و از دیر باز نظرات متفکران اجتماعی مختلف را به خود جلب کرده است. بررسی دگرگونی‌های ارزشی در جامعه یکی از عناصر کلیدی در نظام فرهنگی هر جامعه به‌حساب می‌آید که شناخت آن‌ها نقش بسیار مهمی ‌در شناسایی تحولات فرهنگی دارد. چرا که تحولات ترجیحات و سوگیری‌های ارزشی را که مشخص‌کننده‌ی نسخه‌های کنشی افراد می‌باشد، معین می‌کند و از طرف دیگر بر اساس تحولات ارزشی می‌توان از جریان تحولات آینده در جامعه سخن گفت.

شروع تغییر و تحولات فرهنگی در طی دهه‌های اخیر در ایران نشان از تحول اساسی در ساختار نظام ارزشی می‌دهد که این امر خود متأثر از گسترش موج وسیع صنعتی‌شدن و مدرن‌شدن، جوامع سنتی را دستخوش تغییرات و تحولات عمده‌ای در زمینه‌های مختلف مسائل اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کرده است که بسیاری از این تحولات متأثر از جایگزینی و گزینش‌های متفاوت نسل‌هایی‌اند که از پس هم می‌آیند و به نوبه خود این تفاوت‌ها و تمایزات در بین باورها و نگرش‌های افراد موجب تحولات اساسی در جامعه شده است. یکی از این تغییر و تحولات را می‌توان در تحول نام‌های افراد مشاهده کرد. به‌طور دقیق معلوم نیست که انسان‌ها در چه دوره‌ای از تاریخ برای نخستین بار روی افراد نام‌گذاری کردند، اما مسلم است که نام‌گذاری دارای تاریخچه طولانی است. یکی از دغدغه‌های اصلی والدین پس از تولد فرزندشان، انتخاب نام است. ولی این مسأله تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است. امروزه والدین اسامی‌جدیدی برای فرزندان

 خود انتخاب می‌کنند و تمایل دارند تا بیشتر از اسامی ‌غربی، بازیگران و هنرپیشه‌های معروف در نام‌گذاری فرزندانشان استفاده نمایند. در گذشته به هنگام تولد نوزاد، مطابق ماه‌های سال نامی ‌برای کودک انتخاب می‌شد اما امروزه دیگر کمتر کسی با این دلایل اقدام به نام‌گذاری فرزند می‌کند. امروز ثابت شده است که نام هر فرد به سبب تکرار فراوان در طول عمر شخص، تأثیر بارزی روی شخصیت وی باقی می‌گذارد و این یعنی اثرات منفی بی‌توجهی و سهل‌انگاری والدین در نام‌گذاری فرزندان، در نهایت متوجه فرزند و به تبع آن، والدین خواهد شد. با بررسی روند تغییر و تحول نام‌های افراد می‌توان فرآیند تغییرات اجتماعی و فرهنگی در نظام اجتماعی را شناسایی کرد.

در این پژوهش به تحلیل محتوی اسامی‌ سه دهه اخیر متولدین شهرستان خلخال پرداخته می‌شود. بدین ترتیب که ابتدا به بررسی کلیات پژوهش شامل بیان مسأله، اهداف پژوهش، اهمیت موضوع و قلمرو پژوهش، سپس در فصل دوم به بررسی پیشینه و ادبیات پژوهش، مدل تحلیل، فرضیات پژوهش، متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش و تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش پرداخته می‌شود. فصل سوم به مباحث روش‌شناختی و فنی پژوهش می‌پردازد. در این فصل به بیان روش پژوهش، طرح تحقیق، مباحث مرتبط با نمونه‌گیری، اعتبار و پایایی و . . . اشاره شده است. فصل چهارم از چند بخش تشکیل شده است. توصیف و توزیع پاسخگویان، توصیف متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش. و نهایتاً در فصل پایانی، به بحث و نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات بر اساس یافته‌های پژوهش پرداخته می‌شود.

1ـ2ـ بیان مساله

تغییر و تحول لازمه زندگی است و به همان ترتیب كه انسان‌ها با گذشت زمان تغییر می‌كنند، روابط اجتماعی هم تحت تأثیر شرایط گوناگون، به‌‌طور دائم دستخوش تغییر و تحول می‌شود. در دهه‌های اخیر جامعه ما به دلیل گسترش روزافزون صنایع، به رشد قابل توجهی در حیطه اقتصادی دست یافته است كه این امر باعث بروز تغییراتی در ارزش‌ها و شیوه‌های زندگی مردم شده است. دگرگونی و تغییر در عرصه‌های فرهنگی تدریجی و آرام صورت می‌گیرد و این دگرگونی‌ها بازتاب تجربه نسل‌ها و انتقال آن به نسل‌های بعد است. در دهه‌های اخیر با شاخص‌هایی چون صنعتی‌شدن، شهرنشینی، باسوادی، جوانی جمعیت، گسترش وسائل ارتباط جمعی، مهاجرت گسترده به شهرها و همچنین رشد طبقات متوسط فرهنگی و اقتصادی مواجه بوده‌ایم (آبراهامیان، 1378: 534؛ ربیعی، 1380: 132).

با توجه به وقوع انقلاب اسلامی در سال 57 و استقرار نظام جدید و همچنین شروع جنگ  بعد از گذشت سال‌های كوتاه از انقلاب و ایجاد زمینه‌های دشوار اجتماعی ـ اقتصادی ارزش‌هایی چون دین، عدالت، استقلال و ایثار مطرح شده و نهادهای مختلف اجتماعی سعی كردند تا در این قضایای جدید افراد را به گونه‌ای پرورش دهند كه به این ارزش‌ها وفادار بوده و تفكر و الگوی زندگی خود را مطابق ارزش‌های انقلاب سازماندهی كنند. از این‌رو پایبندی به ارزش‌ها و هنجارهای سنتی در میان نسل‌های گذشته كاملاً به چشم می‌خورد؛ در صورتی كه در میان نسل‌های جوان‌تر، ارزش‌ها و گرایش‌های جدیدی نفوذ می‌كند كه خود نتیجه جها‌ن‌بینی‌های متفاوت آن‌ها است. به‌عبارت دیگر جهان‌بینی افراد با توجه به تجارب كلی آن‌ها در زندگی خودشان شكل می‌گیرد كه گاه با تجارب نسل‌های قبل تفاوت‌هایی دارد. از آنجا كه دگرگونی فرهنگی در میان نسل‌ها و گروه‌های جوان‌تر زودتر شكل می‌گیرد، لذا ما بیشتر شاهد تفاوت‌هایی در میان نسل‌ها هستیم (نجاتی حسینی و دیگری، 1388: 142).

امروزه هر چند نسل جدید جامعه ایران، تجربه نسل قبل را در اختیار دارد ولی به تغییر قالب‌ها و ساختارها اقدام نموده است كه این تغیرات نهایتاً به تغییر در روش و سبك زندگی می‌انجامد. روند تغییر و تحول نام‌های افراد یكی از مواردی است كه می‌تواند تجلی فرآیند این تغییرات در نظام اجتماعی باشد. در واقع نام‌گذاری مانند هر عمل دیگری از ارزش‌ها و انگیزه‌های روانی تأثیر پذیرفته و در زمینه اجتماعی و فرهنگی معینی انجام می شود. از این رو می‌توان از نام‌گذاری به مثابه یك نهاد، یك عمل فرهنگی و به تبع آن عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر به آن یاد نمود (رجب‌زاده، 1378: 1).بررسی تحول نامگذاری در طی نسل‌های مختلف، تفاوت نام‌های انتخاب شده در میان طبقات اجتماعی و در میان دو جنس مذكر و مؤنث، می‌تواند ما را در شناخت و مقایسه ارزش‌های نسل‌ها یاری دهد. در این پژوهش نگارنده قصد دارد به این سؤال پاسخ دهد که آیا نام‌گذاری افراد با توجه به دوره‌های مختلف تاریخی متفاوت است؟