با توجه به سرعت اجتناب ناپذیر بین المللی شدن تجارت و ورود اغلب کشورهای در حال توسعه به این جریان، اهمیت توجه به کارآمدی زنجیره تامین بیشتر نمایان می­شود. در بازار رقابتی امروز محصول سالم و با کیفیت باید در کوتاه­ترین زمان ممکن در اختیار مشتری قرار بگیرد تا بنگاه اقتصادی بتواند رضایت مشتری را جهت حفظ آن و جلب مشتری­های جدید فراهم کند. یک زنجیره تامین کارآمد در هر صنعتی نقش بسزایی در موفقیت آن دارد و صنایع غذایی نیز از این قضیه مستثنی نمی­باشند. در حالی که صنایع غدایی در حال حاضر درگیر مسایلی مانند امنیت غذایی، دورریز محصولات، کشاورزی و سلامت عمومی می­باشد چالش­های جدیدی مانند تغییرات آب و هوایی و تجارت منصفانه ظهور یافته­اند و نگرانی­هایی هم در مورد صنایع غذایی پایدار ایجاد شده­است [11]. از طرفی صنایع غذایی با توجه به آثار مستقیم و غیر مستقیمی که در زندگی افراد می­گذارد می­تواند در شکوفایی اقتصاد کشورهای دنیا نقش بسزایی داشته باشد و تاثیرات مثبت بسیاری در آن ایجاد کند. از جمله­ی این آثار می­توان به افزایش بهره­روی نیروی انسانی و سرمایه، ایجاد بازار مصرف برای بیشتر محصولات، کاهش ضایعات، عرضه بهداشتی­تر محصولات غذایی، رعایت استانداردهای مواد غذایی و صرفه­جویی در وقت و هزینه اشاره کرد.

1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق

شناخت نقاط قوت، فرصت­ها و نیز مشکلات وتنگناهای صنایع غذایی می­تواند کشور را به چشم اندازهایی روشن­تر در این صنعت و صنایع

 وابسته به آن رهنما شود. فرصت­ها، مزایا و نقاط قوت صنایع غذایی در کشور ایران، امکانات بالقوه و ظرفیت­های وسیع و قابل توسعه­ای دارد به علاوه ایجاد صنایع غذایی در کشورهای در حال توسعه، نیروی کار ارزان، سرمایه­بری کمتر و افزایش توان ارزی کشور از طریق صادرات محصولات غذایی موجب چند برابر شدن ارزش این صنعت می شود. طبق آمار اعلام شده از طرف وزارت صنعت و معدن جمهوری اسلامی در ایران و در سال 1390 در حدود 2948 فقره مجوز برای محصولات غذایی و آشامیدنی صادر شده­است و 108238 میلیارد سرمایه گذاری در این صنایع صورت گرفته که سهم این رقم از کل 13.32 درصد بوده در حالی که با ایجاد 88057 شغل 18.96 درصد از کل شغل­های ایجاد شده در این زمینه بوده است که خود می­تواند گواهی بر گفته­های فوق باشد. از طرفی 638222 شغل در سال­های86 تا 90 در زمینه صنایع غذایی و آشامیدنی ایجاد شده است که 17.11 در صد از سهم کل را شامل می­شود و طبق پیش بینی های بعمل آمده تولید محصولات غذایی در ایران در سال پایانی برنامه چهارم افزایش چشمگیری خواهد داشت [1].

با توجه به آمار فوق وجود حمایت و پشتیبانی از  توسعه­ی فعالیت­های صنایع غذایی به تقویت بخش عمده­ای از  اقتصاد کشور منجر شده و موجب ایجاد کسب و کاری امن با فرصت­های شغلی فراوان  می­شود که از نیازهای عمده­ی یک کشور می­باشد. توجه به این صنایع تاثیرات مثبت دیگری نیز دارد که  افزایش تولید و امنیت غذایی، تامین نیازهای عمده معیشتی جامعه و مواد خام مورد نیاز بسیاری از صنایع، افزایش درآمد کشاورز و در نتیجه اشتغال­زایی و عدم مهاجرت از روستا به شهر، جلوگیری از خروج ارز برای واردات مواد غذایی و جلوگیری از صدور مواد اولیه خام کشاورزی را می­توان به عنوان عمده­ترین آنها نام برد.

اما همه این­ها زمانی امکان­پذیر است که یک زنجیره تامین مناسب و یک­پارچه در این صنعت حاکم باشد و تمامی موارد دخیل و تاثیرگذار روی آن را در نظر بگیرد. هر صنعتی که بتواند فراتر از مرزها رفته و وارد بازارهای جهانی شود قطعا آینده­ای روشن داشته و می­تواند بیشترین کمک را به رشد اقتصادی یک کشور بکند. رقابت در كلاس جهانی زمانی امكان‌پذیر است كه بتوان در بحث زنجیره تامین سرآمد بوده و در تمامی نقاط سازمان‌ آن را به اجرا درآورد. در فضای پیچیده و رقابتی بازارهای جهانی امروز بدون توجه به زنجیره تامین و انتخاب بهترین استراتژی ادامه­­ی حیات صنایع عملا غیر ممکن می­باشد و زنجیره تامین یک لایه، پاسخگوی نیازهای آن­ها نیست و جهت باقی ماندن در این بازار باید با قوانین و شرایط جدید خود را وفق داده و در صورت لزوم به دنبال ایجاد یک رویکرد جدید و یک­پارچه برای زنجیره تامین خود باشند تا بهترین اجناس را در مناسب­ترین زمان و پایین­ترین قیمت ارائه دهند [12, 13]. همچنین افزایش اطلاعات، تنوع محصولات، اهمیت توسعه روابط با تامین کنندگان و مشتریان و ضرورت مدیریت فرآیند کسب و کار اهمیت وجود زنجیره تامین را دو چندان می­کند.

محصولات غذایی مستقیما بر روی سلامت جامعه تاثیر می­گذارند، در نتیجه باید توجه ویژه­ای به کیفیت این محصولات داشت. ارایه محصولات با کیفیت مناسب منوط به توجه به جریان مواد از اولین نقطه تا لحظه رسیدن به دست مشتری می­باشد و تنها با داشتن یک زنجیره تامین کارآمد است که می­توان این موضوع را مدیریت کرد. در حال حاضر توجه به زنجیره تامین پایدار نیز به شدت در جوامع گوناگون مورد توجه قرار گرفته است. امروزه بیشتر کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه به دنبال کم کردن تولید گازهای گلخانه­ای می­باشند. برای مثال کشور چین در یازدهمین برنامه توسعه 5 ساله خود بر کاهش ده درصدی تولید گاز دی اکسید کربن به شدت تاکید کرده است [14]. یکی از دغدغه­های اصلی مدیران بنگاه­های اقتصادی، مدیریت و صرفه جویی هزینه­ها می­باشد و آن­ها سعی می­کنند با کاهش هزینه بتوانند خدمات و محصولات بهتری را به مشتریان خود ارائه دهند تا در بازار رقابت از رقیبان خود پیشی بگیرند. در صورتی که زنجیره تامین انعطاف­پذیری مناسبی داشته باشد در کنار حفظ کارایی و بازده می­تواند به کاهش هزینه­ها نیز کمک کند. در نتیجه وجود یک زنجیره تامینی که بتواند تمامی شرایط را محیا کند ضروری به نظر می­رسد.

1-3 اهداف تحقیق

در این تحقیق سه چالش کیفیت و سلامت محصول، کارآمدی حمل و نقل و توجه به پایداری محیط زیست به عنوان فاکتورهای اصلی یک زنجیره تامین غذایی در نظر گرفته شده است که برای مدیریت آن­ها یک مدل یک­پارچه ارائه می­شود. بهینه سازی فرآیند کیفیت و سلامت محصولات غذایی در زنجیره تامین غذایی همراه با کنترل هزینه حمل و نقل و حفظ پایداری محیط زیست اهداف پروژه می باشند. در این مدل با تعیین جریان مواد، شرایط مناسب برای حمل و نقل و جابه­جایی آن­ها انتخاب شده و برای آن­ها تصمیم گرفته می­شود. همچنین بهینه­سازی هزینه­ها هدف اصلی می­باشد.

1-4 ساختار تحقیق

در ادامه این تحقیق ابتدا در فصل دوم به بررسی برخی مقالات مرتبط پرداخته خواهد شد و چالش­های مطرح شده در زمینه زنجیره تامین مواد غذایی جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در بخش سوم مدل یک­پارچه­ای ارائه می­گردد و با استفاده از مثال­های عددی متعدد در مقیاس­های متفاوت اعتبار آن سنجیده می­شود. این مدل در بخش چهارم در یک مطالعه موردی مورد استفاده قرار می­گیرد. در بخش پنجم نتایج بدست آمده بررسی و پیشنهادهایی جهت انجام مطالعات آتی ارائه خواهد شد.