مسئله زنجیره تأمین در دنیای امروز به عنوان یک مزیت رقابتی عمده در راستای کاهش قیمت تمام شده مطرح است. زنجیره تأمین شامل خرید و تأمین، لجستیک و حمل و نقل، بازاریابی، رفتار سازمانی،شبکه،مدیریت استراتژیک، مدیریت سیستم های اطلاعاتی و مدیریت عملیات می باشد[10]. با وجود این مطلب، تصمیم گیری در مراحل مختلف این روند و هماهنگی این مراحل، مسئله اصلی در زنجیره تأمین می باشد. با توجه به رقابت شدیدی که بین تولید کنندگان وجود دارد، در صورتی که هر کدام از حلقه های این زنجیره ضعیف عمل کند، کل مجموعه موفق نخواهد بود و در سطح مورد انتظار عمل نخواهد کرد. بنابراین مدیریت مؤثر این زنجیره در صنعت، یک چالش مدیریتی عمده به حساب می آید. در سال های اخیر، شرکت ها و سازمان های کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان، توجه ویژه ای به مدیریت زنجیره تأمین داشته اند و از این رهگذر به موفقیت های قابل توجهی نیز دست یافته اند که گواه این امر، حجم بالایی از مبادلات تجاری انجام شده و درآمد و سود آوری بالای زنجیره تأمین موفق و کارآمد است که در بازارهای به شدت رقابتی امروز، موفق به پیشی گرفتن از رقبا شده اند[11].

1-2- ضرورت انجام طرح

پیچیدگی کالاها و خدمات در دنیای امروز باعث شده است که شرکت هایی که به تنهایی و بدون کمک گرفتن و همکاری با دیگر سازمان ها، محصولی را عرضه می کنند، برای بقای خویش با مشکلات بسیاری روبرو شوند. به همین منظور سازمان ها دریافته اند که اگر با یکدیگر همکاری داشته باشند، مجموع منافعی که عاید آنها می شود بیش از وضعیتی است که هر یک فعالیت خود را بدون هماهنگی با سازمان های مرتبط انجام می دهند. به همین دلیل امروزه هر دو طرف خریدار و فروشنده بر اساس روابط بلند مدت و کسب سود با یکدیگر همکاری می کنند. در سال های اخیر به دلایل زیر توجه زیادی به مقوله زنجیره تأمین شده است :

• نیاز برای فعالیت های بهبود
• افزایش سطح برون سپاری
• افزایش هزینه حمل و نقل
• فشارهای شدید رقابتی
• افزایش جهانی شدن
• افزایش اهمیت تجارت جهانی
• نیاز برای مدیریت مؤثر موجودی ها

با توجه به نیازهای دنیای امروز، در این پایان نامه ، ارائه و بررسی مدلی کارا برای طراحی شبکه زنجیره تأمین چند مرحله ای چند محصوله مد نظر بوده است که می تواند در مقوله شبکه های زنجیره تأمین جهت کمینه کردن هزینه های شبکه زنجیره تأمین در عین به حداکثر رساندن تأمین تقاضای مشتریان بسیار سودمند واقع شود.

1-3- بیان مسئله

در سال های اخیر مسئله طراحی شبکه زنجیره تأمین به دلیل افزایش رقابت در بازارهای جهانی اهمیت زیادی پیدا کرده است. شرکت ها مجبور شده اند تا سطح خدمت مطلوب تری به مشتری ارائه دهند در حالی که بایستی قمیت تمام شده محصول را کاهش داده و در عین حال حاشیه سود شرکت را نیز تضمین نمایند[12].

شبکه زنجیره تأمین شبکه ای از تسهیلات و امکاناتی است که از آغاز تولید یک محصول تا رسیدن آن محصول بـه دست مشتری را شامل مـی شود. یک شبکه زنجیره تأمین سه مرحلـه ای چند محصوله، تشکیل شده است از تأمین کنندگان مواد اولیه، کارخانه های تولید محصولات، مراکز توزیع محصولات و مشتریان. ابتدا کارخانه های تولید محصولات، مواد اولیه مورد نیاز خود را از تأمین کنندگان دریافت می کنند، سپس محصولات در کارخانه ها تولید می شوند و بعد از آن به مراکز توزیع فرستاده می شوند، در آخر نیز مشتری کالاهای مورد نیاز خود را از مراکز توزیع دریافت می کند. در واقع می توان گفت MSCNP [1] شبکه ای است که از تعدادی گره و کمان تشکیل شده است، گره ها تسهیلات قابل ایجاد هستند که بایستی در چند کشور یا چند منطقه مختلف از یک کشور ایجاد شوند و کمان ها نشان دهنده جریان کالاها و چگونگی ارتباط بین گره ها می باشند. در شکل زیر نمایی از یک مسئله طراحی شبکه زنجیره تأمین آورده شده است.

1 – Multi-stage Supply Chain Network Problem