ورود به قرن بیست و یكم و عصر اطلاعات با چالش ها و نگرانیهای بسیار جدی همچون بحران های زیست محیطی، فقر، گرسنگی، سوء تغذیه و خشكسالی همراه بوده است. در این میان، هیچ یك از برنامه های طراحی شده توسعه و فناوری های نوین قرن بیستمی، نتوانسته‌اند تاثیر قاطعی در رفع این مسایل و شكاف توسعه و تبعات ناشی از آن داشته باشند.  (کارول، کلی، 2003)

تمام افراد در جامعه دانش محور، در هر موقعیت مكانی و زمانی، دسترسی یكسانی به اطلاعات مورد نیاز خود خواهند داشت و این دسترسی به اطلاعات نه تنها حق افراد است، بلكه ابزار و شاخص توسعه[1] نیز محسوب گردیده و حتی این جوامع را می توان بر مبنا شاخص ارزش اطلاعات[2] و دسترسی به آن طبقه بندی كرد. (اسکات تاپ، 1996)

عوامل متعدد و متنوعی زمینه ایجاد و توسعه بانكداری الكترونیك را فراهم می سازند كه همگی ناشی از رشد فناوری و پیچیده تر شدن زندگی بشر هستند. در این باره ضرورت های زیر را می توان برشمرد:

الف – رشد فناوری به ویژه فناوری اطلاعات و پهنای باند مخابراتی :

فناوری اطلاعات نهاد عصر حاضر بوده و با نرخی فزاینده و تصاعدی در حال رشد است. به طوریكه در واقع می توان عصر حاضر را عصر فناوری اطلاعات[3]  نامید .

ب – افزایش سرمایه گذاری بانكها در بخش فناوری اطلاعات و تطبیق آن با نیازها و شرایط خویش :

بانكها، سرمایه گذاری كلانی در زمینه فناوری اطلاعات به عمل آورده اند و بخش دولتی نیز در پاسخگویی به شرایط كنونی و كم كردن شكاف بین بخش خصوصی و دولتی، ناگزیر از سرمایه گذاری در این زمینه می باشد.[4] (OECD,1999)

ج – رشد استفاده از اینترنت و عادت كردن مردم به استفاده از آن :

اینترنت یكی از پدیده های منحصر به فرد قرن اخیر است كه ضمن تاثیرات بسیار بر زندگی مردم، مزایای بسیاری نیز در پی داشته كه استفاده از آنرا گسترش داده است. به عنوان مثال، در حالیكه در ژوئن 1997 تعداد 22/5 میلیون كامپیوتر سرور و 50 میلیون كاربر اینترنت وجود داشته است، این مقدار در ژانویه 2001 به 115 میلیون كامپیوتر سرور و 573 میلیون كاربر اینترنت رسیده كه پیش بینی می شود تا پایان دهه حاضر به 2/2 میلیارد كاربر در سراسر جهان افزایش یابد.(بروک، 2000). امروزه كشورهایی كه به استفاده از اینترنت كمتر اعتماد دارند از سرانه درامد كمتری نیز برخوردارند و در واقع اینترنت تاثیرات مثبتی بر توسعه اقتصادی دارد. (کسر هانگ، 2010)

د – تغییرات انتظارات شهروندان و بالا رفتن سطح توقعات آنها :

انتظارات افراد در مورد خدمات و محصولات و نحوه و كیفیت ارائه آن بطور روزافزون در حال تغییراست و بانكها نیز می بایست پاسخگوی این نیازهای و انتظارات باشند.

1-1- بیان موضوع و مسأله تحقیق :

قرن بیست و یكم را عصر اطلاعات و دانایی نامیده اند زیرا نقش اساسی در آن بر عهده اطلاعات بوده و نوید بخش جهانی نو با شیوه های نوین بكارگیری اطلاعات و دانش است. حرف اول را در این دوران جدید، فناوری اطلاعات می زند. فناوری اطلاعات به معنای به كارگیری سیستم ها، شبكه های ارتباطی و كامپیوترها برای اداره، پردازش و مدیریت داده ها در جهت كسب، ذخیره و تسهیم آنهاست. (شارما، 2003)

این فناوری بر جنبه های مختلف زندگی افراد و اجتماعات تاثیر بسیار گذاشته و به سرعت در حال تاثیر گذاری بر الگوهای زندگی، شیوه تحقیق، آموزش، مدیریت، حمل و نقل، ارتباطات امنیت و بهداشت است. دوره ای از زمان را كه در آن به سر می بریم ”همه پدیده ها الكترونیك“[5] نامیده اند، كه از جمله آنها می توان به تجارت الكترونیكی، بانكداری الكترونیكی، یادگیری الكترونیكی[6] ، شهروند الكترونیكی[7] مدیریت الكترونیكی روابط با مشتری[8] ،تداركات الكترونیكی[9] و در مجموع زندگی الكترونیكی[10] اشاره كرد.

2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق :

افزایش تقاضای دسترسی عمومی به اینترنت برای دریافت اطلاعات و خدمات، روشهای كار و زندگی را تحت تاثیر قرار داده است. یكی از پدیده های منبعث از آن كه در طول دهه اخیر به گونه ای بسیار گسترده در جوامع پیشرفته مطرح گردیده و سپس در سایر جوامع نیز با اقبال خوبی مواجه شده و حتی در مواردی نیز با اجراء موفقیت آمیزی همراه بوده است، پدیده بانكداری الكترونیك می باشد. بانكداری الكترونیك، فرصت هایی را فراهم می كند تاكیفیت خدمات ارائه شده به تمامی شهروندان بهبود یافته تا آنها قادر باشند در هر زمان از شبانه روز (هفت روز هفته و در 24 ساعت) به خدمات یا اطلاعات دسترسی داشته باشند. در این تحقیق بانک صادرات شهرزابل مورد بررسی قرار گرفته است. تا موانع پیاده سازی و توسعه بانکداری الکترونیک مشخص گردد.

4-1- گزاره های تحقیق :

1-4-1- اهداف تحقیق : ایجاد و توسعه بانكداری الكترونیك در ایران با چالشهای مختلفی روبرو می‌باشد كه شناسایی و سپس ارائه راه كار به منظور غلبه بر این چالشها، مهمترین هدف این تحقیق است. بنابر این سعی شده است تا از یك سو با یك تجزیه و تحلیل دقیق و از سوی دیگر با استفاده از طبقه بندی مناسب، راه كارهایی بر اساس نظرات خبرگان و متخصصان در بانک صادرات شهرزابل ارائه شود. بطور كلی اهداف این پژوهش در دو بعد قابل طبقه بندی هستند :

الف – بعد نظری :

1- مطالعه در زمینه بانكداری الكترونیك و آشنایی با ویژگیها و ابعاد آن

2- گردآوری مجموعه ای از مفاهیم بانكداری الكترونیك

3- كمك به غنی تر شدن تئوریهای مربوط به بانكداری الكترونیك

4- آگاهی از تلاشهای صورت گرفته در سایر كشورهای جهان در زمینه استقرار بانكداری الكترونیك

5- تعیین شاخص های مهم سنجش پیشرفت در توسعه بانكداری الكترونیك

ب – بعد كاربردی این اهداف عبارتند از :

1- آشنایی با اهمیت بكارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین بانكداری الكترونیك درجهت خدمات رسانی وپاسخگویی‌به شهروندان در بانک صادرات شهرزابل

2- كمك به پیاده سازی هرچه سریعتر و موثرتر بانكداری الكترونیك در بانک صادرات شهرزابل

3- ارائه راه كارهایی برای توسعه بانكداری الكترونیك در بانک صادرات شهرزابل

2-4-1- فرضیه های تحقیق : فرضیه های تحقیق مبتنی بر این سئوال اساسی است كه ”عوامل موثر در پیاده سازی و توسعه بانكداری الكترونیك در بانک صادرات ایران شهرزابل كدامند؟“ به این ترتیب، فرضیه های اصلی تحقیق شكل می گیرند كه عبارتند از :

فرضیه1- عوامل فنی مانع توسعه بانكداری الكترونیك در بانك صادرات ایران شهرزابل می‌باشند.

فرضیه2- عوامل‌فرهنگی مانع ‌ایجاد و توسعه ‌بانكداری ‌الكترونیك‌ در بانك صادرات ایران شهرزابل می‌باشند.

فرضیه 3- عوامل مدیریتی مانع ایجاد توسعه بانكداری الكترونیك در بانك صادرات ایران شهرزابل می‌باشند.

فرضیه4- عوامل مالی ‌مانع ایجاد و توسعه بانكداری ‌الكترونیك در بانك صادرات ایران شهرزابل می‌باشند.