فناوری اطلاعات توانایی سازمان های گردشگری را بهبود بخشیده، بهره وری آنها را افزایش داده، خظ مشی های آنها را تغییر داده، محصولات آنها را بازاریابی نموده ومشارکت آنها را با تمام ذینفعان یعنی گردشگران، عرضه کنندگان محصولات گردشگری ، سازمان های گردشگری ، گروه های مرتبط وغیره کمک نموده ومدیریت منابع بیشتری را امکان پذیر می سازندودر نتیجه توسعه، یادگیری ورشد گردشگری را به طور کلی تسهیل می نمایند.

ابزارهای تکنولوژی ، مواردی بی مانند برای کنترل وهماهنگی مدیریت گردشگری می باشند. در نتیجه آنها نه تنها توسعه این حوزه را تسهیل می نمایند بلکه اغلب موجب گسترش آن می گردند.مثلا هتل های زنجیره ای به دلیل توانایی شان در کنترل وهماهنگ کردن فعالیت های خود در مکان های دور دست ودر مقیاس وسیع تر، قادر به توسعه می باشند.

مهم­تر اینکه، IT به گسترش وحفظ رقابت سازمانی ومزیت رقابتی بیشتر در عرصه گردشگری کمک           می­نمایند.در کشور ایران نیز با نوآوری مستمر در کاربرد سخت افزار، نرم افزار و بکارگیری ابزارهایی مانندکامپیوتر ، موبایل ، ماهواره و … در شبکه داخلی و بین المللی البته با روند سرعتی بیشتر می توان سازمان های گردشگری پویایی که نیازهای گردشگران را برآورده می کند بوجود آورد تا به نحو کارآمد واثر بخش به نیازهای آنها پاسخ گویند و قادر به انجام رقابت و حفظ موقعیت خود در سطح جهان در درازمدت باشند.

در این تحقیق پس از بحث و بررسی در مورد تاثیرات فن­آوری اطلاعات و ارتباطات بر روی صنعت گردشگری به این نتیجه رسیدیم که کشور ما به لحاظ زیرساخت­های فن آوری در این عرصه در جایگاه نسبتا خوبی بسر می برد اما تا رسیدن به جایگاه مطلوب باید سیاست گذاری­ها و حمایتهای بیشتری صورت گیرد. ضمن اینکه میزان آگاهی مردم نیز باید با برنامه های مدون و حساب شده ارتقاء یابد. در این میان مشارکت بیشتر در حوزه های مجازی فناوری های نو اطلاعاتی و ارتباطاتی دنیا ؛ با مدیریت هوشمند و حساب شده و البته با سازمان یافتگی واحد و مدون ؛ خود فاکتور مهمی در رسیدن به توسعه صنعت گردشگری در ایران      می باشد .

کلمات کلیدی : IT ، گردشگری الکترونیک ، صنعت گردشگری ، شبکه های مجازی ، روابط عمومی الکترونیک ، اینترنت

• مسئله

دنیای امروز به شکل گریزناپذیری تبدیل به دهکده ای جهانی با ارتباط گسترده و عمیق شده است.اطلاعات و فناوری استفاده از آن امروزه به شکل به عنوان یکی از کلیدهای اصلی در توسعه کشورها مخصوصاً کشورهای جهان سوم مطرح گردیده است.

از سوی دیگر توریسم نیز به فراخور گذشت زمان امروزه به عنوان صنعتی درآمدزا و نجات دهنده برای کشورهای مختلف در آمده است.به شکلی که درآمدهای حاصل از آن در برخی کشورها چندین برابر درآمدهای سرشار نفتی کشورهای دیگر است.

لزوم توجه به توریسم و استفاده از فناوری‌های نوین در جهت گسترش آن و استفاده کردن از مزایای بی‌شمار اقتصادی آن برای کشورها تحقیق و تتبع پیرامون رابطه بین گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه توریسم را ضروری ساخته است. در عصر حاضر دگرگونی ژرف تکنولوژیکی، مکانیسم‏ها و شرایط و در نتیجه بحث‌های تکنیکی و فنی به سوی پیچیدگی، تنوع و ظرافت بیشتری گرایش یافته است.

در این میان دگرگونی‏های اقتصادی مهم حاصله در برگیرنده شماری از روابط تولید پیچیده، فراگیر و روابط مبادلاتی می‌باشد که در امر جهانی شدن روندی رو به گسترش دارد بر این مبنا گردشگری نیز که در رویکردی خاص در هزاره سوم مورد توجه می‌باشد؛ تحولاتی را پذیرا شده که به فراگیر شدن آن منتهی گردیده است.

کشور ایران نیز به سبب دارا بودن پایه‌ها و زیر ساخت‌های اساسی در گردشگری جزئی از این جهان پهناور که البته منظور ما از جهان همان جهان گردشگری است می‌باشد و البته همگی بر این باور اذعان دارند که سهم مهمی نیز در گردشگری می‌تواند دارا باشد و در این پایان نامه از زاویه گردشگری الکترونیکی با نگاه بر دو موضوع اساسی روابط عمومی الکترونیک و شبیه گسترده جهانی یعنی اینترنت و به دنبال آن شبکه های مجازی که شاخه ای مهم از دنیای وسیع اینترنت می‌باشد به این موضوع پرداخته خواهد شد .

اما گردشگری در رابطه با بسترهای تکنولوژیکی بحث شده و بسترهای اقتصادی حاصل از جهانی شدن، اصلی مستحکم در سیاست‌های اقتصادی در هزاره سوم محسوب می‌شود.

تحولات حاصل از مباحث فوق در رابطه با گردشگری در دوسویه تأثیر گذاری از یک سو به شکل گیری گردشگری الکترونیکی منتهی گردیده و از دیگر سو شکل گیری گردشگری مجازی را سبب شده است و با رشد سریع تکنولوژی اطلاع رسانی در چارچوب نظام مبادله الکترونیکی و سرعت بخشیدن به امر بازاریابی و مسافرت، کاهش هزینه‌ها و دستیابی به بازارهای جدید را در زمینه گردشگری فراهم آورده است.

به عنوان مثال می‌توان به نقش اینترنت در زمینه ارتباطات گردشگری، اطلاع رسانی به گردشگران و آگاهی یافتن از وضعیت مقاصد گردشگری و از دیگر سو از وضعیت بازار گردشگری اشاره کرد. گردشگری الکترونیکی حاصل این هم تنیدگی و تغییرات حاصل از آن می‌باشد، بر این مبنا می‌توان گردشگری الکترونیکی را به صورت زیر تعریف نمود:

گردشگری الکترونیکی، بکارگیری تکنولوژی‌های جدید به خصوص فن آوری های اطلاعات و ارتباطاتIT  در دو بعد عرضه و تقاضای گردشگری می‌باشد که در آن علاوه بر عرضه خدمات مورد نیاز  گردشگران ،زمینه های بازاریابی و دورنمایی گردشگری مقاصد فراهم می‌باشد.(حنفی زاده و همکاران ،1385،ص29)

از این رو گردشگران برای آگاهی از مقاصد گردشگری و وضعیت آن‌ها در بعد تقاضا از تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی استفاده نموده و در چارچوب انگیزه های خود به انتخاب مقاصد اقدام می‌نمایند.

در این میان آژانس‌های مسافرتی با استفاده از اینترنت در عرصه طرح‌های تخصصی گردشگری و در چارچوب شناخت زمان تعطیلات به همراه پاسخگویی به نیازهای گردشگران مبادرت به بازاریابی گردشگری در مقاصد مختلف نمودند.

به طور کلی استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و گسترش آن در زمینه عرضه و تقاضای گردشگری سبب آن شد که گردشگران قبل از سفر به ارزیابی و بررسی وضعیت مقاصد بپردازند و تجربه ای مجازی را در چارچوب دورنمایی گردشگر در ذهن خود شکل دهد. علاوه بر آن این امر زمینه های دموکراتیک شدن امر انتخاب مقاصد را برای سفر فراهم آورده که بر بستری از لیبرالیسم حاصل از جهانی شدن تسهیل شده است.

محصول گردشگری در یک تنوع خاص در برگیرنده پاسخگویی به تقاضای شخصی و متکثر گردشگران بوده و گردشگران را قادر می‌سازد در راستای انگیزه های شخصی و تمایلات خود به انتخاب مقاصد گردشگری برای سفر بپردازند.

از دیگر تغییرات حاصل از گردشگری الکترونیکی در زمینه عرضه محصول گردشگری، شکل گیری سازمان‌های مدیریت مقاصد می‌باشد.این سازمان‌ها در زمینه گردشگری با ارائه انواع خدمات الکترونیکی ، امکان جستجو و برنامه ریزی سفر را برای گردشگران فراهم می‌آورند.

وظایف این سازمان‌ها در برگیرنده، مدیریت منابع گردشگری ، برنامه ریزی برای فعالیت‌های گردشگری، تبلیغ و بازاریابی، آموزش کارکنان و عرضه خدمات مورد نیاز گردشگران می‌باشد.

این سازمان‌ها در واقعه لایه میانی را در گردشگری الکترونیکی مابین عرضه و تقاضا شکل می دهند از یک سو در زمینه عرضه روند تقاضا در بازار گردشگری در جهان و مناطق مختلف و جهت گیری تقاضا را برای مقاصد فراهم می‌آورند و از دیگر سو با کسب اطلاعات لازم از مقاصد،آن اطلاعات را در اختیار گردشگران قرار می‌دهند.

باید گفت نظر به ماهیت گردشگری، کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند در بهبود کار آیی تحویل خدمات و معاملات و همچنین پیش بینی فرصت جهت میسر ساختن دستیابی دامنه گسترده و متنوعی از تجارب در زمینه های گوناگون گردشگری بسیار مفید واقع گردد.

در عرصه جهانی توسعه ITتاثیرعمیقی بر بخش گردشگری و مسافرت داشته است و این مهم همچنان در حال تغییر دادن ساختار و فرآیند های آن می‌باشد.

در این میان روابط عمومی الکترونیک و شبکه های مجازی نیز می‌توانند دو بازوی مهم در گسترش فعالیت‌های گردشگری در جهان باشند چرا که گردشگری بر پایه اصل مهم روابط عمومی و اطلاع رسانی استوار است . (حنفی­زاده و همکاران، 1385، ص31)