دیدگاه مدیران و کتابداران دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان در مورد ایجاد کتابخانه دیجیتال- قسمت ۷
د) انتقال اطلاعات:
شکستن مرزهای فیزیکی داده ها با انتقال آن در داخل و یا خارج کشور شکسته میشود. حمایت از ارتباطات و همکاری هممانند فعالیتهای جستوجوی اطلاعات مهم است. فشردهسازی داده های ذخیره شده ، ذخیره سازی آثار معمولی را به شکل دیجیتالی ممکن ساخته است. نشر الکترونیکی بهسرعت در حال تبدیل مواد چاپی به مواد الکترونیکی است. ارتباطات راه دور استفاده از روش های الکترونیکی را برای فرستادن، کاوش و اتصال به کنفرانس از راه دور، ویدیوتکست، ارسال پیغام و غیره تسهیل میکند. با قابلیت نسخهبرداری از نسخه اصلی و وفور کتابخانههای دیجیتالی کتابها و مجلات بهتدریج محو میشود.
۲-۲-۸٫ مزایای کتابخانههای دیجیتالی
کتابخانه دیجیتالی دارای امتیازات متعددی است. نیاز به فضای کم، امکان بازیابی و ذخیره اطلاعات، سهولت استفاده شاید بزرگترین مزیت کتابهای دیجیتالی نسبت به کتابهای چاپی، حجم و قابلیت حمل در همه جای دنیا از جمله آن است. حجم و وزن کتابها مانع از این هستند که ما همواره چندین کتاب را به همراه داشته باشیم تا در مواقع لزوم از آنها استفاده کنید. اما با ساخت حافظههای کوچک و پر ظرفیت، این امکان برای شما فراهم است که تعداد بسیارزیادی از کتابهای الکترونیکی را همیشه با خود حمل کنید. این که بتوانید متن تمام کتابهای کتابخانه ملی و حتی بیشتر از آن را در حافظهکوچکی که به حلقه جا سوییچی شما متصل است، همواره به همراه داشته باشید به هیچ عنوان اغراق آمیز نیست.
در منزل نیز لازم نیست حجم زیادی از فضای خانه را به کتابخانه شخصی اختصاص دهید و کل کتابها با چندین نسخه پشتیبان، میتوانند در فضای اندکی از میز کار شما قرار گیرد (آقایی، ۱۳۸۸).
به نظر ویتن و بین بریج[۱۵]، کتابخانه دیجیتالی چند مزیت عمده نسبت به همتای سنتی خود دارد:
۱-دسترسی از راه دور به منابع آن به سادگی امکان پذیر است.
۲-از امکانات بسیار قوی و وسیع جستوجو و مرور بهره میگیرد.
۳-اساس و پایهای برای خدمات دارای ارزش افزوده محسوب میشود(بینش پور،۱۳۹۱).
۴ –کتابخانههای دیجیتالی آن دسته از منابع دیجیتالی که خارج از حوزه مدیریتی و محیط فیزیکی آن کتابخانه ها هستند را نیز در بر میگیرند.
۵- کتابخانههای دیجیتالی تمام فرایند و خدماتی را که اساس و پایه هر کتابخانهای است شامل میشود.این فرایندهای سنتی گرچه اساس کتابخانههای دیجیتالی را تشکیل میدهند، لیکن برای سازگاری با محملهای جدید دیجیتالی باید مورد تجدید نظر قرار گرفته و توسعه داده شوند.
۶- کتابخانههای دیجیتالی به طور ایده آل نگرشی به کل منابع کتابخانه دارند و شکل و قالب آن اطلاعات را در نظر نمیگیرند.
۷- کتابخانههای دیجیتالی به جوامع یا حوزه های خاصی از استفاده کنندگان خدمت میکنند (مانند آنچه که اکنون کتابخانههای سنتی انجام میدهند) با این تفاوت که این جوامع ممکن است در شبکه اینترنت پراکنده باشند.
۸- کتابخانههای دیجیتالی برای ادامه حیات خود نیاز به همکاری کتابداران و مهندسان علوم رایانه دارند (کلوند ،۱۹۹۸).
به طور کلی از مزایای یک کتابخانه دیجیتالی میتوان مطالب زیر را نام برد:
– هیچ وابستگی فیزیکی وجود ندارد:کاربر این کتابخانه برای دسترسی به مطالب خود نیاز به حضور در کتابخانه ندارد، واز هر جا میتوان به اطلاعات این کتابخانه دسترسی داشت.
– دسترسی چندگانه به یک سند: یک سند در یک زمان میتواند مورد استفادهی چندین نفر قرار گیرد.
– فضا: در کتابخانههای دیجیتالی نیازی به حجم بالای فضا برای نگهداری اطلاعات وجود ندارد.
– سازماندهی منابع اطلاعاتی: توصیف منابع اطلاعاتی اعم از متن، تصاویر، فایلهای صوتی و نظایر آنها.
– تحلیل محتوا و نمایهسازی .
– دسترسی آسان به محتوای مواد دیجیتال .
– امکان دسترسی به محتوای مواد سایر کتابخانهها یا مراکز دیجیتالی .
– مدیریت دقیق تر بر حجم گسترده ای از اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی .
– کاهش زمان نشر، در نتیجه کاهش زمان اشاعه اطلاعات (آقایی ،۱۳۸۸).
۲-۲-۹٫ خدمات کتابخانههای دیجیتالی
از جمله خدماتی که کتابخانههای دیجیتالی ارائه میدهند عبارت است از:
جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت abisho.ir مراجعه نمایید. |
- گردآوری یا تولید منابع اطلاعاتی دیجیتال مبتنی بر اصول مجموعهسازی
- انتخاب و سازماندهی منابع اطلاعاتی توسط کارکنان متخصص
- دسترسی کاربران به اطلاعات تمام متن دیجیتال از طریق شبکه
- اعمال مدیریت منابع اطلاعاتی بر روی فایلهای دیجیتال
- اعمال مدیریت سطح دسترسی (رعایت حق مولف) و در دسترس بودن طولانی مدت اطلاعات دیجیتال به مثابه منابع اطلاعاتی.
دیجیتالی شدن یک کتابخانه از یک مرحله شروع و به تدریج به مرحله تبدیل به کتابخانه دیجیتال میرسد. در این فرایند ابتدا با دگردیسی کتابخانه از شکل سنتی به شکل دیجیتال روبرو هستیم، و آن زمانی است که امکان دسترسی کاربران به محتوای برخی منابع کتابخانه از طریق وب سایت کتابخانه مهیا می شود. در متون علمی این شکل کتابخانهها را «کتابخانههای هیبرید» مینامند. یعنی کتابخانههایی که قسمتی از خدمات را به شکل سنتی و بخشی دیگر را در قالب دیجیتالی ارائه میکنند. در مراحل بعدی بهتدریج سهم خدمات دیجیتالی بیشتر میشود (مثلا ارائه خدمات جستجو، بازیابی، و خدمات مرجع دیجیتالی) ، تا آنکه کل خدمات در قالب دیجیتالی ارائه شود. در این حالت از شکل هیبرید به دیجیتالی تبدیل می شود(علیپور،۱۳۸۹).
کتابخانههای دیجیتالی جزایر دور افتاده بدون ارتباط با یکدیگر نیستند بلکه هدف اصلی، یکپارچهسازی خدمات و تسریع و تسهیل در ارائه بهکاربران است. یکپارچهسازی ریشه در خدمات سنتی کتابخانهها دارد و نمونه آن در ایران، راهاندازی طرح غدیر (اشتراک منابع ) است که پژوهشگاه علوم و فنآوری اطلاعات متولی انجام آن در سطح ملی است. ضرورت یکپارچهسازی در محیط دیجیتال چند برابر محیط سنتی است، زیرا پراکندگی خدمات در این محیط کاربر را سر در گم می کند. در یکپارچهسازی دو رویکرد عمده دنبال میشود: یکپارچهسازی منابع اطلاعاتی و یکپارچهسازی خدمات اطلاعاتی. برای یکپارچهسازی خدمات در کتابخانه دیجیتال مدلهای مختلفی پیشنهاد شده است. انتخاب هر مدل بسته به هدف و نوع کاربران، از یک کتابخانه به کتابخانه دیگر متفاوت است.
سه مدل اصلی یکپارچهسازی خدمات در کتابخانه دیجیتال عبارتند از:
- مدل جست وجو ی هم زمان
- مدل برداشت اطلاعات
- مدل پراکنده
یک کتابخانه دیجیتال میتواند در برگیرنده خدمات دیگری هم باشد:
– ارجاع آنلاین : روشی برای تماس با اعضای هیات علمی و یا ال.ار.اس[۱۶] برای درخواست کمک
نقد و سفارش کتاب از طریق فهرست کتابخانهها.
– آموزش مهارتهای اطلاعاتی به اعضای هیات علمی و دانشجویان .
– قابلیت جستوجو: توانایی جستجو از طریق طیفی وسیع از منابع .
– مرور و جستوجو بر اساس سرفصل درس.
– تلفیق با نرم افزار مدلی [۱۷] (بسته نرم افزاری ).
– ذخیره و نگهداری منابع دیجیتالی در یک مخزن.
۲-۲-۹-۱٫ خدمات مرجع در کتابخانههای تخصصی
اصطلاح مرجع الکترونیک از تازهترین اصطلاحات رایج در حرفه کتابداری است. همگان متفقالقول و بر این باورند که مرجع الکترونیکی، خدمات مرجع را از طریق پست الکترونیکی با نرمافزار گپ زنی و با ویدیو کنفرانس، که به مرجع زنده نیز معروف است، فراهم میآورد. اصطلاح مرجعهای الکترونیک و مرجعهای مجازی هم تنها به مرجعی اشاره دارد که بهواسطه مسافت و فضای فیزیکی نامحدود میباشد. خدمات مرجع الکترونیکی، خدمات مرجعی هستند که با بهره گرفتن از امکانات و ابزارهای الکترونیکی و شبکه های رایانهای به مراجعه کنندگان ارائه میشود(ویکی پدیا).
۲-۲-۱۰٫ مجموعهسازی و توسعه منابع اطلاعاتی در کتابخانههای دیجیتالی
یکی از مهمترین مسایلی که در کتابخانههای دیجیتالی مطرح است توسعه منابع اطلاعاتی آنهاست که باید به صورت دیجیتالی به کاربران ارائه شود. بنابراین همآنطور که فرمت منابع اطلاعاتی در کتابخانههای دیجیتالی با کتابخانههای سنتی متفاوت است، روش های توسعه این منابع اطلاعاتی نیز متفاوت خواهد بود و انواع مختلفی از اطلاعات در قالب متن، تصویر، عکس، صوت و فیلم وجود دارند که برای ارائه در کتابخانههای دیجیتالی باید به فرمت الکترونیکی تبدیل شوند. کتابداران برای توسعه منابع اطلاعاتی الکترونیکی در کتابخانه های دیجیتالی خود روش های مختلفی اتخاذ میکنند .
مراکز اطلاعرسانی و کتابخانههای سازمانهای مورد مطالعه با توجه به امکانات خود دست به ایجاد این گونه کتابخانهها میزنند و آن را مکمل کتابخانههای سنتی خود میدانند. حتی بعضی از آنها که فاقد کتابخانههای سنتی هستند نیز به فکر ایجاد کتابخانه دیجیتالی افتادهاند. کتابخانههای دیجیتالی مورد مطالعه دارای مجموعه عظیمی از منابع اطلاعاتی الکترونیکی هستند. پیچیدگی دستیابی به منابع الکترونیکی با پیچیدگی تهیه این منابع همراه است. در این کتابخانهها تجهیزات مورد نیاز، خرید یا اجاره منابع، و نیز قیمت و زمان تهیه مد نظر قرار می گیرد.
نسخه قابل چاپ | ورود نوشته شده توسط نجفی زهرا در 1399/12/21 ساعت 10:10:00 ب.ظ . دنبال کردن نظرات این نوشته از طریق RSS 2.0. |