:

در این فصل به معیارهای تبیین شده برای یک مدیر شایسته و شایستگی­های تعریف شده برای یک مدیر در تئوری­های مدیریتی غربی و تئوری­های مدیریت اسلامی می­پردازیم تا معیار و استانداردهایی برای این بحث جهت بررسی و ورود به بحث اصلی به دست بیاوریم.

1-2- شایستگی­های مدیریتی از منظر تئوریهای مدیریتی 

قدمت مباحث مربوط به رهبری در غرب را می­توان به دوران پیش از مسیح نسبت داد. همواره در طول تاریخ افرادی نظیر افلاطون ماکیاولی و هابز در غرب و یا کنفسیوس و زانگزی در شرق برای تبیین چگونگی به وجود آمدن یک رهبری خوب در تلاش بوده­اند. برای مثال 500 سال قبل از مسیح کنفسیوس چهار عامل را برای رهبران اثربخش به این شرح بیان کرده است:

1- عشق

2- هدایت کامل

3- پرهیزگاری

4- میانه روی

برای شروع بحث ابتدا به تعاریفی که در تئوری­های مدیریت از «مدیر» ارائه شده است می­پردازیم: از نظر تاتنبام رهبری عبارت است از نفوذ میان­فردی که در وضعیتی خاص از طریق فرایند ارتباطات در جهت دستیابی به هدف یا اهدافی معین اعمال می­شود. استونر، رهبری را فرآیند هدایت و اعمال نفوذ بر فعالیتهای گروه یا اعضای سازمان تعریف می­کند. به عقیدۀ وی این تعریف سه کاربرد مهم دارد نخست آن که رهبری در رابطه با زیردستان و پیروان مطرح می­شود چون این افراد باید دستورات رهبر را بپذیرند. دوم آنکه رهبری مستلزم توزیع نابرابر قدرت میان رهبر و اعضای گروه است و تردیدی نیست که قدرت رهبر به مراتب از پیروان بیشتر است و سوم آنکه رهبری مستلزم توانایی برای اعمال نفوذ بر رفتار پیروان است.

در سال 1938 محققی به نام بارنارد در مطالعاتش به موضوع  وظایف یک رهبر اشاره کرده است. به گفتۀ وی مدیر واقعی باید از عهدۀ هر دو وظایف مدیریتی و عاطفی خود به خوبی بر آید، وی این وظایف را تحت عنوان وظایف شناختی و وظایف روانی نام­گذاری کرده است. وظایف شناختی شامل راهنمایی، هدایت و الزام به انتخاب و عمل (تصمیم­گیری) و وظایف روانی شامل جنبه­های عاطفی و انگیزشی نظیر هدف­گذاری و توسعۀ اعتماد و تعهد با هدف حمایت از اهداف اخلاقی بزرگ. (علوی، هدایتی نیا، 1385: 12-13).