نتیجه گیری

با بکارگیری روش رگرسیون برای تحلیل فرضیات تحقیق نتیجه بر این شد که با در دست داشتن دو مدل برای سنجش فرضیات در مدل اول سرمایه فکری به عنوان مجموعه ای از سرمایه ساختاری، ارتباطی و انسانی در مدل دارای رابطه مثبت و معناداری در مدل رگرسیون است و در نتیجه تغییرات ارزش بازار بر ارزش دفتری طی دوره بررسی را توجیه میکند. همچنین در این مدل مشخص شد که نسبت بازده دارایی های و نسبت بدهی دارای رابطه منفی و غیرمعناداری بوده و همچنین ریسک سیستماتیک یا بتا دارای رابطه مثبت و غیرمعناداری است. نتیجه بدست آمده دال بر تاثیر مثبت و معنادار سرمایه فکری بر تصمیمات سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران است.

در مدل دوم به بررسی اجزای سرمایه فکری در مدل پرداخته شده و به این نتیجه رسیدیم که در مورد سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی رابطه مثبت و معناداری وجود داشته و در مورد سرمایه انسانی سازمان رابطه منفی و غیرمعنادار است. در مورد سه جزء دیگر معادله رگرسیون نیز مسئله مشابه مدل قبلی است. به این صورت که رابطه نسبت بدهی و نسبت بازده دارایی های سازمان و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سازمان رابطه منفی و غیرمعناداری وجود دارد و همچنین در مورد ریسک سیستماتیک میتوان اذعان داشت که این فاکتور دارای رابطه مثبت اما غیرمعناداری با متغیر وابسته معادله مطرح شده است. در این مورد نیز میتوان گفت که اجزای سرمایه فکری و تصمیمات سرما یه گذاری به صورت خاص سرمایه انسانی دارای رابطه منفی و غیر معناداری بوده، در مقابل سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی دارای رابطه مثبت و معناداری با تصمیمات سرمایه گذرای است.

مقایسه با تحقیق های مشابه

با مقایسه نتیجه بدست آمده از انجام عملیات آماری بر روی ۱۰۰ شرکت عضو بورس اوراق بهادار طی سال های ۱۳۸۷ الی ۱۳۹۱ در این تحقیق به این نتیجه رسیدیم که سرمایه فکری با نسبت ارزش بازار بر ارزش دفتری شرکت ها دارای رابطه مثبت و معناداری است. با مقایسه نتیجه بدست آمده با نتایج تحقیقات خارجی مشابه که در بخش پیشینه تحقیق به آنها اشاره شده است به این نتیجه رسیدیم که این نتایج این پژوهش با نتایج بنتیس و همکارانش در سال ۱۹۹۹ بر روی شرکت های اندونزیایی هم راستا بوده است. این تحقیق با تحقیقات بورن و لینا که در زمینه بررسی رابطه متقابل سرمایه فکری و کارایی سازمانی بوده هم راستا است. بنا به بررسی که توسط راستگویی در سال ۲۰۰۳ با بهره گرفتن از مدل پالیک انجام شده مبنی بر این که میان سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها رابطه مثبتی وجود دارد هم راستا است. این تحقیق همچنین با تحقیقات ادونل و همکارانش در سال ۲۰۰۳ هم راستا است که بر اساس تحقیقات ایشان نتیجه گیری شده که ۶۰ درصد ارزش شرکت به سرمایه فکری آن وابسته است. همچنین کیتسا و همکارانش در سال ۲۰۰۴ یافته هایی مشابه با تحقیق کنونی ما داشته اند. همچنین چن، چنگ و یوچانگ طی بررسی خود در سال ۲۰۰۵ به این نتیجه رسیدند که کارایی مالی شرکت ها با سرمایه فکری آنها دارای رابطه مستقیم است. تسنگ نیز در سال ۲۰۰۵ با بهره گرفتن از نتایج مشابهی را در مورد سرمایه فکری یافته است. نتایج تحقیقات چانگ که با بهره گرفتن از مدل پالیک طی سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ میلادی در صنعت تکنولوژی تایوان بوده رابطه مثبتی را میان سرمایه فکری و سودآوری، و ارزش بازار شرکت ها مشاهده نموده است که با نتایج این تحقیق در یک راستا است. نتایج تحقیقات یالما و کاسکین در سال ۲۰۰۷ بر روی بانکها به نتایج مشابهی با این تحقیق رسیده است. تحقیقات وانگ در سال ۲۰۰۸ نیز نتایجی مشابه را بیان میدارد. لو و همکارانش نیزدر سال ۲۰۱۰ با بررسی شرکت های خرده فروش نتیجه مشابهی در مورد سرمایه فکری و ارزش واقعی شرکت ها و همچنین تأثیر مستقیم سرمایه فکری بر ایجاد ارزش رقابتی دست یافتند. تحقیقات فرارو و التری در سال ۲۰۱۱ که به بررسی کارایی تکنولوژیک با بهره گرفتن از مدل VAIC پرداختند نتیجه مشابهی با تحقیق ما داشته است. یانگ سان کوان نیز در تحقیقات خود در سال ۲۰۱۲ با آنالیز عملکرد سرمایه فکری و بهره وری به این نتیجه رسیدند که سرمایه فکری تاثیر مهمی در ایجاد مزیت رقابتی در سازمان های تجاری است.

در بررسی تحقیقات داخل کشور و مثایسه این تحقیقات با تحقیق کنونی به این نتیجه میرسیم که طبق تحقیقات انواری رستمی و سراجی در سال ۱۳۸۴ که به بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار شرکت های بورس اوراق بهادار تهران طی ۷ سال پرداختند و به این نتیجه رسیدند که تنها دو مورد از روش های آماری مورد استفاده آنها وجود همبستگی بالا و معنی دار میان سرمایه فکری و ارزش بازار شرکت های عضو بورس اوراق بهادار نشان میدهد. که این مسئله با نتایج این تحقیق مغایرت ندارد. طبق تحقیقات انجام شده توسط اصغرنژاد د رسال ۱۳۸۷ که به بررسی سرمایه فکری و رابطه آن با بازده مالی شرکت ها طی سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ پرداخته، نتیجه بر این بوده که رابطه مثبت و معناداری میان سرمایه فکری و بازده مالی، بازده مالی آتی و نرخ رشد فکری و نرخ رشد بازده مالی شرکت های سرمایه گذاری بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد که نتایج مشابهی را با تحقیق حاضر داراست. همچنین اسدی و همکاران وی در سال ۱۳۸۸ د ر تحقیق خود با عنوان “بررسی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار شرکت ها” به نتایج مشابهی با تحقیق کنونی ما رسیدند. همتی و مهرابی در سال ۱۳۸۹ نیز به بررسی ارتباط میان سرمایه فکری و بازده مالی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران طی سال های ۱۳۸۳ الی ۱۳۸۷ پرداخته است که نتایج تحقیق وی هماهنگ با نتایج تحقیق کنونی است. طالب نیا و همکارانش نیز در سال ۱۳۹۱ به بررسی تاثیر سرمایه فکری بر ارزش بازار و عملکرد مالی شرکت های صنعت سیمان طی سال های ۱۳۸۴ الی ۱۳۸۸ پرداختند و نتایج حاکی از این بود که ارتباط مستقیمی میان سرمایه فکری و ارزش بازار و عملکرد بازار شرکت های صنعت سیمان وجود دارد که این موضوع با تحقیق ما در یک راستا است. پورزمانی نیز در سال ۱۳۹۱ به بررسی رابطه سرمایه فکری و ارزش بازار شرکت ها پرداخته وی ۹۰ شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران را طی سل های ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۰ مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که رابطه میان ارزش بازار و سرمایه فکری شرکت ها معنادار نیست. نتیجه این تحقیق با تحقیق کنونی ما در مغایرت است.

محدودیت های تحقیق

در مورد نحوه جمع آوری اطلاعات در این تحقیق می توان گفت که به دلیل عدم وجود پایگاه های اطلاعاتی مناسب در مورد اطلاعات شرکت های عضو بورس اوراق بهادار و عدم وجود اطلاعات بسیاری از شرکت ها طی سال های ۱۳۸۷ الی ۱۳۹۱ بر آن شدیم تا با نمونه گیری از صنایع مختلف به بررسی اطلاعات ۱۰۰ شرکت مختلف از این جامعه بپردازیم تا با این کار میزان یکنواختی نمونه در مقابل جامعه را پوشش دهیم. همچنین میتوان در زمینه بررسی ریسک سیستماتیک در این تحقیق گفت دوره مورد بررسی یک ساله بوده است. چه بسا با بررسی دوره های هفته ای، ماهانه و فصلی به نتایجی متفاوت در مورد متغیر های مورد بررسی برسیم. از طرفی به این علت که بورس اوراق بهادار تهران بازاری کارا(یا کاملآ کارا) نبوده میتوان گفت که تصمیمات سیاسی و تاثیرات اقتصادی ایجاد شده به دلیل این تصمیمات بر روی ارزش سهام شرکت ها نیازمند اندک زمانی برای ظهور است. در نتیجه میتوان با بررسی ریسک سیستماتیک در دوره های زمانی مختلف و بررسی تأثیرات ریسک سیستماتیک بر ارزش بازار در دوره بعد به نتایج واقع گرایانه تری دست یافت.

پیشنهاد برای تحقیقات آتی

با در نظرگیری محدودیت های این تحقیق میتوان گفت برای وصول به نتایج واقع گرایانه تر نیاز است تاثیر سرمایه فکری بر تصمیمات سرمایه گذاری را با در نظر گرفتن فاکتور های موثر طی یک دوره و زمان تحقق و تأثیر آنها بر متغیرهای مدل مورد استفاده را مورد بررسی قرار داد. به صورت مثال ریسک سیستماتیک را برای دوره N و ارزش بازار بر ارزش دفتری را در دوره N+1 مورد بررسی قرار داد تا تأثیر ناکارایی بازار تا حدودی کاسته شود. از طرفی به این دلیل که سرمایه فکری به عنوان دارایی نامشهود سازمان شناخته می شود می توان تحقیقات مشابهی را در صنایعی خاص مثلأ صنعت داروسازی و صنایع تکنولوژیک که نقش دارایی نامشهود در خلق ارزش سازمانی و مزیت رقابتی بسیار پررنگ تر است مورد بررسی قرار داد تا بتوان تأثیر مد نظر قرار دادن سرمایه فکری و اخذ تصمیمات سرمایه گذاری را بهتر بررسی نمود.