آموخته ها و تجربه های گذشتهً شاگرد « ساخت شناختی » وی را تشکیل می دهد.آمادگی شاگرد در حدوسیعیی تحت تأ ثیر تجارب گذشتهً اوست.فرد زمانی می تواند مفاهیم و مسائل جدید را درک کند که مفهوم و مسأله جدید با ساخت شناختی او مرتبط باشد.
۲-۱۴-۴ موقعیت و محیط یادگیری
محیط ممکن است فیزیکی باشد،مانند نور،هوا،تجهیزات و امکانات آموزشی.طبیعی است که هرچه این امکانات برای فرد بیشتر فراهم شود،یادگیری بهتر صورت خواهد گرفت.
۲-۱۴- ۵ روش تدریس معلم
شاگردان همواره علاقمندبه فکرکردن است،دربررسی امورمختلف،باید فرصت حرکت و جنبش داشته باشد تا بتواند به هدفهای آموزشی برسد.در روش تدریس معلم باید این نکات درنظرگرفته شود،درنهایت این که مدرسه وکلاس برای شاگردجالب توجه وجذاب باشد.
۲-۱۴- ۶ تمرین و تکرار
تمرین و تکراچه نقشی در فرایند یادگیری دارد؟آیا پیشرفت یادگیری مستقیماًتابع تکراراست؟مساعدترین موقعیت برای تمرین کدام است ؟ تکالیف مدرسه می تواند برای شاگردان مفیدباشد یا نه ؟ در پاسخ به این سؤالات باید گفت:تأ ثیر تمرین و تکرار در کل فرایند یادگیری و حیطه های مختلف آن و به ویژه در حیطه روانی – حرکتی ،انکار ناپذیر است.شاگردان باید بلافاصله از نتیجهً تمرین و کارکرد خود مطلع شوند؛زیرااطلاع از پیشرفت،او را به کوشش وا می دارد.( شعبانی،۱۳۸۰)
۲-۱۵ تمرین و تکلیف شب
تمرین و تکلیف شب با هم مرتبط هستند.این دو، به وسیله محتوا وقتی که دانش آموزان از روی آگاهی یاد می گیرند و دانش جدید را به کار می گیرند،مرتبط می شوند .تأثیرات راهبردی معلمان در این نوع تجربه یادگیری این است که فعالیت های برنامه با یادگیری نهایی جور شود.تحقیقات درباره تکلیف شب نشان می دهد تفکر راهبردی مدارس ، نباید شکل دادن به تفکر آینده دانش آموزان باشد، بلکه به عنوان یک استراتژی متمرکز برای افزایش درک و فهم آن ها باشد.دانستن انواع تکلیف شب نیازمند کمک معلمان است که تکلیف شب را طراحی می کنند.
تمرین وسیله ای است که مکرراً،دانش آموزان را به کاربرد یادگیری جدید تشویق می کند.تمرین نهایی برای دانش آموزان این امکان را به آن هامی دهد تا به تسلط برسند.تحقیقات درباره تکلیف شب و تمرین جواب های مهم به این سؤالات است : دانش آموزان چه وقت باید تمرین کنند ؟ به چه مهارت هایی در هنگام تمرین کردن باید دست پیدا بکنند ؟ چگونه معلمان می توانند از یک ارتباط قوی بین حافظه و درک و فهم برسند ؟ چه اندازه تمرین برای تسلط لازم است ؟ راهبرد تکلیف شب و خوب طراحی کردن تمرین دانش آموزان یادگیری آن ها را افزایش می دهد. تغییرات کمی در تمرین اهمیت مهمی در دستیابی دانش آموزان در افزایش یادگیری می تواند داشته باشد(براون،۱۳۷۸).
۲-۱۶ کمک مدرسه در انجام تکالیف
معلمانی که در اول سال تحصیلی درباره تکالیف مورد انتظار، نحوه انجام و زمان ارائه آن با دانش آموزان و اولیای آنان مشورت می کنند و به شاگردان اختیاراتی در انجام تکالیف و نحوه ارائه آن می دهندمعمولاً دردریافت،کیفیت مناسب تکالیف و جلب رضایت شاگردان، موفقیت بیشتری دارند. امادرمورد شاگردانی که به علل محرومیتهای فرهنگی،بی سوادی یا گرفتاری اولیاو شرایط نامساعد مسکن بندرت ازعهده انجام خاصی را برای انجام تکالیف ،زیر نظر معلمان یا شاگردان کلاسهای بالاتر تنظیم نماید تااین قبیل دانش آموزان بتوانند در محیطی آرام وپرانگیزه کار درسی خود را انجام دهند و احیاناً با طرح مشکلات خود،از کمکهای درسی لازم برخوردار گردند.در این صورت تنها تکالیفی را می توان به خانه فرستاد که امکان انجام آن به تنهایی برای کودکان وجود داشته باشد.
در موردکودکانی که دچار عقب ماندگی تحصیلی هستند،دادن تکالیف کوتاه و تمرینات ساده و پرسیدن سوالاتی که معمولاً این کودکان بتوانند از عهده پاسخ برآیند،در رشداعتماد به نفس آنها و ایجادانگیزه برای شرکت در فعالیتهای کلاس،مسلماً موثر خواهدبود. برعکس،تکالیف سنگین و پیچیده که خارج از توانایی این کودکان است آنان را نسبت به انجام هر نوع فعالیت درسی دلسرد و از خود ناامید خواهد کرد.معلم موفقی می گفت:من فرمول معجزه آسایی ندارم و علت علاقه شاگردان من به انجام تکالیف درسی این است که برای هر شاگرد یا هر گروه از شاگردانم تکالیفی تعیین می کنم که با توانایی و شرایط زندگی خانوادگی آنان مطابقت داشته باشد. من از شاگردان قویتر تکالیف پرحجم تر و نسبتاً پیچیده تری می خواهم، اما در عین حال این شاگردان را تشویق می کنم تا نتایج کار و تجربیاتشان را در کلاس با سایر بچه ها در میان بگذارند و دیگران را دریافته های خود سهیم کنند(بازرگان،۱۳۷۶).
۲-۱۷ ایجاد شرایط مطلوب و لوازم مناسب برای انجام تکلیف شب
دانش آموز نمی تواند در هر جا و تحت هر شرایطی کارکند. درس خواندن نیز مانند همه کارهای دیگر آداب و رسوم خاص خود را دارد و کودک برای اینکه بتواند خوب کار کند نیازمند محیطی مطلوب از نظر نور،سر و صدا و حرارت است.اوجای مناسبی برای نشستن می خواهد و به لوازمی؛ مانند مداد،خودکار،پاک کن،خط کش، کتاب و جزوه درسی و احتمالاً فرهنگ لغات و چیزهایی از این قبیل احتیاج دارد که لازم است این وسایل را پیش از شروع به کار در کنار خود داشته باشند .کودکان کلاسهای پایین تر دوست دارند برای انجام تکالیف خود بخشی از اتاق رااشغال کنندکه در آنجا مادر یا پدرشان نیز به کاری مشغولند.آنان در کنار اولیای خود احساس ام

نیت بیشتر
ی می کنند.از آن گذشته آنها با نشان دادن گاه و بیگاه قسمتی از تکالیف خود تایید اولیا را نیز برای ادامه کارمی طلبند.نوجوانان برعکس،غالباً به محیطی بی سر و صدا نیازمندند،به طوری که بتوانند کتاب و لوازم خود را با خیال راحت پخش کنند.برخی از آنان حتی تمایل به بستن در و پنجره دارند تا هیچ گونه سرو صدا و عامل مزاحمت، تمرکز آنان را به هم نزند.بعضی ازکودکان ترجیح می دهنددرحال راه رفتن درس حاضر کنند،بعضی دیگر دوست دارند با همکلاسیهای خوددرس بخوانند. باید دید کودک کجا و چگونه می تواند بهتر یاد بگیرد و در صورتی که میسر بود امکان انجام تکالیف را در شرایطی که برای وی مطلوبتر است فراهم کرد(بازرگان،۱۳۷۶) .
۲-۱۸ خصوصیات سطح سنی کودکان دوره دوم ابتدایی،که در سن ۹ تا ۱۲ سالگی را شامل می شود۰
۲-۱۸-۱ خصوصیات بدنی کودک دبستانی
۱- در رشد بیشتر دختران و آن عده از پسران که بلوغ را زودتر آغاز کرده اند، جهشی دیده می شود .
۲- غالب دختر ها به بلوغ جنسی می رسند.
۳- هماهنگی های ظریف حرکتی بسیار خوب است.
۴- رشد استخوان ها هنز کامل نیست و از این رو استخوان ها و رباط های کودک تحمل فشار زیاد را ندارد.پسر ها قدرت و تحمل زیادی پیدا می کنند وازبازی های خشن چنان لذت می برند،که اغلب به خود صدمه می زنند( بیلر،۱۳۶۹).
رشد جسمانی در دوره دبستان ، نسبتاًکندتر از دوره های قبل است.قد کودک ۶ ساله تقریباً ۱۱۲ سانتی متر و وزنش ۲۲کیلو گرم است. تا ۱۰ سالگی پسران از دختران اندکی بلندتر و سنگین ترند،ولی در ۱۵ سالگی دختران از پسران دراین زمینه پیشی می گیرند.نسبت و شکل اندام های بدن،به بزرگسالان شبیه می شود و استخوان هار بدن سخت می گردند. فشار خون کودک به تدریج افزایش پیدا می کند،اما از ضربان قلب او کاسته می شود . پسران بیشتر بافت های ماهیچه ای و دختران بیشتر بافت های چربی دارند(شفیع آبادی،۱۳۸۵).
کودک در این سن بیشتر به بازی هایی تمایل دارد که با حرکات زیاد توأم باشد ومی خواهدسرعت،قدرت و مهارت خود را امتحان کند.او به بازی های دسته جمعی علاقمند می شود و می خواهد در هر بازی رفیق و شریکی داشته باشد ، تا به او کمک کند و مخالفی که به مبارزه و مباحثه با او بپردازد،زیرا در این مرحله،میل به رقابت ظاهر می شود و دوام و شدت می یابد و کودک را وامی دارد که نهایت کوشش خود را برای پیروزی بر دشمن به عمل آورد(شعاری نژاد،۱۳۸۷ ).
۲-۱۸- ۲ خصوصیات اجتماعی
۱ – گروه همسالان تدریجاً مقتدر می شود و به عنوان منبع اصلی استاندارد های رفتاری و تشخیصی پیشرفت،جانشین بزرگسالان می شود.
۲- علائق دخترها و پسر ها،به تدریج تفاوت بیشتری پیدا می کند .
۳- بازی های گروهی مورد توجه قرار می گیرد و روحیهً کلاسی قویتر می شود.
۴- شیدایی و قهرمان پرستی در این سن معمول است.
۲-۱۸- ۳ خصوصیات عاطفی
۱- تضاد بین مقررات گروهی و قوانین اجتماعی ممکن است ایجاد اشکال کند و برای مثال به بزهکاری نوجوانان بینجامد .
کودکان این سن قادرند،نسبی بودن موقعیت ها را در نظر بگیرند و بپذیرند که قوانین و مقررات،مطلق نیستند،بلکه سلسله اعمال پیشنهادی هستند.
۲-۱۸-۴ خصوصیات ذهنی
در دوره دبستانی رشدذهنی و استدلالی کودک سریع است و به تدریج مهارت در حل مسئله را کسب می کند.علاقهً زیادی به یادگیری دارد و انگیزه های درونی او برای کشف و ابتکارقوی است.حرف زدن را دوست دارد و مهارتش درآن به مراتب بیشتر از نوشتن است .اشتیاق زیادی به پاسخ گویی داردومعمولاٌ این کار را بدون توجه به دانستن جواب صحیح انجام می دهد.ممکن است که معلم دبیرستان دربرانگیختن دانش آموزان به فعالیت داوطلبانه درکلاس با مشکلاتی روبه رو شود ،امامعلمان دوره ابتدایی چنین مشکلاتی ندارند،زیرا کودکان ابتدایی دارای انگیزه های درونی قوی برای فعالیت اند( بیلر،۱۳۶۹).
در این سن کودک از داستان ها لذت می برد و قادراست بدون برقراری زیاد،به آن هاگوش فرا دهد.سرود هاوترانه های کودکانه را به سرعت می تواند به خاطر بسپارد و دوست دارد در خواندن دسته جمعی سرود شرکت کند.در بازی هاشرکت فعال دارد و ازمقررات آن ها پیروی می کند.کودکان در این دوره گاهی از کلمات رکی‍ِک استفاده می کنند و ممکن است که معنای دقیق آنهارا ندانند،اماعکس العمل های دیگران در مقابل آن ها،باعث تقویت و تکرار چنین رفتار هایی می شود.در این سن کودکان به خبرچینی تمایل دارندوهدف اصلی آن هاازاین رفتار،جلب توجه دیگران است ( استوپارد،۱۳۷۷).
۲-۱۹ عملکرد تحصیلی
۲-۱۹-۱ پیشرفت
نیازبه پیشرفت،میل به انجام دادن کارها متناسب با معیار برتری است.این نیاز،افراد را برای جستجو کردن « موفقیت در رقابت با معیار برتری » باانگیزه میکند( مک کللندو همکاران،۱۹۵۳،به نقل از ریو، ۲۰۰۵،ترجمه محمدی،۱۳۸۵).
گیج و برلاینر(۱۳۷۱)انگیزهً پیشرفت را به صورت یک میل یا علاقه به موفقیت کلی یاموفقیت در یک زمینه فعالیت خاص تعریف کرده اند.پژوهش های انجام شده دراین زمینه نشانداده اند که افرادازلحاظ این نیاز با هم تفاوت زیادی دارند.بعضی افراد دارای انگیزه سطح بالایی هستند و دررقابت با دیگران و در کار های خود،برای کسب موفقیت،به سختی می کوشند.بعضی دیگرانگیزه چندانی به پیشرفت و موفقیت ندارندواز ترس شکست آمادهً خطر کردن برای کسب موفقیت نیستند(سیف،۱۳۸۶).
۲-۱۹-۲ عملکرد تحصیلی
چنانچه آموخته های آموزشگاهی فرد متناسب با توان و استعداد بالقوه او باشد یاآموخته های فرد متناسب با
توان و استعداد وی بوده،در
یادگیری فاصله ای بین توان بالقوه و بالفعل او نباشد،می توان گفت که دانش آموز به پیشرفت تحصیلی نائل گردیده است(افروز،۱۳۷۸ ).
۲-۱۹-۳ اسناد ها بعدازموفقیت وشکست
دانش آموزان دانشجویان پس از شکست،عموماُبراهمیت علل بیرونی(سخت بودن امتحان،عملکرد معلم ، محیط آموزشی،محیط خانوادگی و کتاب) تأکید می ورزند و بعداز موفقیت تمایل دارند که بیشتر بر آثار عوامل درونی ( کوشش،انگیزه،هوش،فعالیت ودقت)تأکید کنند،سه دیدگاه در این باره وجوددارد:الف)بر طبق دیدگاه اول وقتی که دانش آموزی موفق است،می توانداعتماد و احساس ارزش شخصی خودرابا اسنادکردن عملکرد خودبه عوامل درونی افزایش دهد،وبرعکس زمانی که با شکست مواجه می شود،می تواندباانکارمسئولیت ،عملکردخودرا به عواملی از قبیل معلم،زندگی خانوادگی یا دشواری مطالب نسبت دهد و به این ترتیب از پیامدهای مخرب عزت نفس اجتناب کند .
ب) اگردانش آموزان و دانشجویان انتظارات موفقیت داشته باشند و نمره قبولی بیاورند و یااگرانتظار شکست داشته باشند و نمره مردودی بیاورند،گرایش خواهند داشت که عملکرد خودرا به عواملی پایدار و درونی اسناد بدهند.امااگرعملکردآنان مغایر با انتظارات آنها باشد،درآن صورت عملکرد خودرا به عواملی ناپایدارمثل شانس و آزمون دشوار اسناد خواهند داد .
ج) ازآن جاکه عملکرد دانش آموزان و دانشجویان اغلب علنی و آشکاراست،دانش آموزان و دانشجویان نمره های پایین خود را به عوامل بیرونی اسناد می دهند تا از شرمساری شکست تحصیلی اجتناب کنند و نمرات خودرا به تلاش یااستعدادخوداسناد می دهند تا از خود تصور شایستگی و قابلیت در ذهن دیگران ایجاد کنند ( لاتیز، ۱۳۸۰ ) .
درنظریه اسناد به طورکلی چهار علت در موقعیت های موفقیت و عدم موفقیت تحصیلی بیان می شود . توانایی ، کوشش ، سطح دشواری ، تکلیف و شانس . توانایی و کوشش اسناد های درونی هستند و سطح دشواری و تکلیف و شانس اسناد های بیرونی برای فرد هستند . توانایی وکوشش چون در خود فرد قرار دارد و عوامل درونی هستند ،درحالی که سطح دشواری تکلیف چون منشاء آن در خارج از افراد است ،عوامل بیرونی محسوب می شوند .توانایی وکوشش اگر چه درونی هستند ولی یکسان نیستند . عامل توانایی نسبتاُ با ثبات و کمتر قابل تغییر است در حالی که کوشش می تواند تغییر کند . همین طور سطح دشواری تکلیف یک خصوصیت با ثبات است . در حالی که شانس بی ثبات و غیر قابل پیش بینی است ( سیف ، ۱۳۸۶ ) .
۲-۲۰ عوامل مؤثر برعملکرد تحصیلی
۲-۲۰-۱ محیط خانواده
صاحبنظران روانشناسی و علوم تربیتی یکی از مهمترین نهاد های مؤثر درپیشرفت تحصیلی رامحیط خانواده بر می شمارند .زیرا محیط خانواده اولین و با دوام ترین عامل در تکوین شخصیت کودکان ، نوجوانان و زمینه ساز رشد جسمانی ، اخلاقی ، عقلانی و عاطفی است .پدر و مادری که به تعلیم و تربیت ، سواد،حسن رفتار یا هر نوع پیشرفت اجتماعی بی توجه باشد مسلماً در پیشرفت تحصیلی فرزند خود تأ ثیر منفی گذاشته است . محیط خانوادگی بیشتر از بهره هوشی کودکان در موفقیت تحصیلی آنان مؤثر است . پس والدین باید بدانند محیطی که برای کودکان خود فراهم کنند ، باید محیطی غنی و آکنده از صفا و صمیمیت ، مهر و عطوفت و همراه با نظم و انضباط،تفریحات مناسب و گردش های به موقع باشد ( بهرام زاده ، ۱۳۸۲ به نقل از شاروک ، ۱۹۶۷) .