ارتباط بین بازده بازار سهام و سود حسابداری و این موضوع كه چگونه و چه وقت بازار سرمایه به اطلاعات مربوط به سود، واكنش نشان می دهند، به منظور مطالعه كارایی بازار سرمایه و همچنین ارزیابی سودمندی اطلاعات موجود درصورت های مالی اساسی، از اهمیت خاصی برخوردار است. سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و سایر استفاده كنندگان صورت های مالی برای ارزیابی توان سود آوری، خالص جریانات ورودی وجه نقد و پیش بینی سودهای آتی از اطلاعات منعكس در سود حسابداری استفاده می كنند. سودمندی اطلاعات منعكس در سود حسابداری ، زمانی تأیید می شود كه سود حسابداری بتواند سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان را در پیش بینی جریانات نقدی ، از نظر مبلغ ، زمان دستیابی و میزان عدم اطمینان كمك نماید. بازده اوراق بهادار ، انگیزه اصلی سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار است و ارزیابی و پیش بینی بازده بازار می تواند كمك مؤثری در اخذ تصمیمات منطقی سرمایه گذاران به حساب آید و نتیجه این امر نیز تخصیص بهینه منابع محدود جامعه است.
 
1-2 بیان مسئله
حسابداری به‌عنوان یک سیستم اطلاعاتی، دارای محصولاتی جهت دستیابی به مجموعه‌ای از هدفهاست. هدف اصلی سیستم حسابداری تهیه اطلاعات مالی مفید برای تصمیم‌گیری است و شاید این منطقی‌ترین و دقیقترین غایت است که بتوان برای حسابداری ترسیم کرد و صورتهای مالی اساسی (محصول اساسی سیستم حسابداری)، ابزار اصلی انتقال اطلاعات به استفاده‌کنندگان است.
اصلیترین عاملی که هر سرمایه‌گذار در تصمیم‌گیری‌های خود مورد توجه خاص قرار می‌دهد، نرخ بازده است.یعنی سرمایه‌گذاران به دنبال پربازده‌ترین فرصتها برای سرمایه‌گذاری مازاد منابع خود در بازارهای سرمایه هستند. از طرفی در زمینه پیش‌بینی بازده سهام که یکی از موضوعهای مورد علاقه سرمایه‌گذاران و محققان مالی است، تاکنون تلاشهای زیادی برای ارائه مدلی که بتواند بازده سهام را به نحو درخور اتکایی پیش‌بینی کند انجام شده است. تا دهه 1990 تصور بر این بود که مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایه‌ای (CAPM) مدلی بدون نقص برای پیش‌بینی بازده سهام است، اما نتایج تحقیقات نشان داد این مدل توانایی لازم برای پیش‌بینی بازده سهام را ندارد. با از دست رفتن اعتبار این مدل، تلاشهای زیادی برای جایگزین کردن مدلی که بتواند بازده سهام را به بهترین نحو تعیین کند صورت گرفت، اما محققان مالی تاکنون در مورد یک مدل جایگزین به توافق نرسیده‌اند.
در حال حاضر سرمایه‌گذاران می‌توانند با ایجاد پل ارتباطی بین بازده سهام و سایر اطلاعات حسابداری (شامل اطلاعات صورت گردش وجوه نقد) تا حدودی به پیش‌بینی بازده سهام بپردازند منوط به اینکه اطلاعات حسابداری بر روی قیمت تأثیرگذار باشد یا به معنای دیگر بازار از لحاظ کارایی در سطح قوی قرار داشته باشد. صورتهای مالی اساسی عصاره کلیه فعالیتها و رویدادهای مالی واقع شده طی دوره زمانی معمولاً یکساله است. برای مثال ترازنامه فراهم‌کننده اطلاعاتی مفید درباره داراییها، بدهیها و حقوق صاحبان سهام و ارتباط بین آنها در مقطع زمانی پایان دوره مالی است. در صورت سودوزیان نیز نتایج حاصل از عملیات مستمر و اصلی گزارش می‌شود. اما اندازه‌گیری اقلام منعکس در صورتحساب سودوزیان و ترازنامه مبتنی بر فرض تعهدی است و به همین علت و به دلیل مشکلات ذاتی ناشی از به‌کارگیری روشهای تخصیص و استفاده از بهای تمام‌شده تاریخی رویدادها و عملیات، نسبت به کفایت صورتهای مالی یادشده، در تامین خواستها و نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان شک و تردید پدید آمده است.
در دهه‌های اخیر، به‌دلیل نارسایی موجود در اقلام تعهدی، عمده تحقیقات پژوهشگران و تمایلات سرمایه‌گذاران به سوی اطلاعات مبتنی بر مبنای نقدی سوق یافته است. جریانهای وجوه نقد از دیدگاه نظری در تمامی ابعاد تصمیم‌گیری، نظیر ارزیابی ریسک مربوط به مقدار و زمان وام، پیش‌بینی میزان اعتبار، ارزشگذاری سهام شرکت و فراهم کردن اطلاعات اضافی برای بازار سهام می‌تواند مفید باشد. در سالهای اخیر، جریانهای وجوه نقد ناشی از فعالیتهای عملیاتی به‌همراه سود، یکی از معیارهای ارزیابی شرکتها تلقی می‌شود. بیشتر مطالعاتی كه در زمینة ارتباط بین سود و بازده انجام شده و دوره ای یكساله یا كمتر را در نظر گرفته اند، ارتباط ضعیفی را بین سود و بازده بازار ، گزارش می دهند؛ به بیان دیگر توان توضیحی سود در ارتباط با بازده ضعیف است. در این زمینه می توان به مطالعه« كازنیك و لیو»، «وارفیلد و ویلد» و «بال و كوتاری» اشاره نمود.
لیو مطالعات انجام شدة دهه 1980 را در این زمینه جمع آوری و خلاصه می كند و متو جه می شود كه در بیشتر مطالعات، ضریب همبستگی بازده و سود بسیار پا یین است و به ندرت به بالای 10 درصد می رسد. نتایج مطالعاتی كه در آنها از دیدگاه بلند مدت تری استفاده شده، نشان می دهد كه هر چه فاصلة اندازه گیری طولانی تر (بلندمدت تر) می شود، ضریب همبستگی بین سود و بازده نیز بهبود یافته و افزایش پیدا می كند. از جمله این تحقیقات می توان به مطالعه لیو(1989)، « ایستون، هریس و اوهلسون هاین»(EHO) اشاره نمود.
منطق« ارتباط سود و بازده »در سال 1968 توسط بال و براون ارائه شده است. تیتر « بال و براون » عبارت بود از« ارزیابی تجربی ارقام سود حسابداری» و فرضیه صفر آنها چنین بود كه: « ارقام سود حسابداری برای سرمایه گذاران بازار سهام مفید نمی باشد.» نتیجه تحقیق آنها به رد فرض صفر منجر شد. خلاصه نتایج حاصل از مطالعه آنها به شرح زیر است:
«مروری اجمالی درباره قیمت سهام در ارتباط با انتشار گزارش سود ، نشان دهندة این مطلب است كه اطلاعات منعكس شده در رقم سود بسیار مفید است و جهت تغییر در سود گزارش شده حسابداری نسبت به سال قبل، دارای همبستگی مثبتی همراه با تغییر در قیمت سهام می باشد.» اطلاعات در بازار سرمایه زمانی سودمند خواهد بود كه منجر به عكس العمل سرمایه گذاران، از جمله تغییر در قیمت سهام یا تغییر در حجم مبادله سهام شود.
پارادایم اساسی سود و بازده ، فرضیه ای است كه بر اساس آن بازار سرمایه در مقابل انتشار اطلاعات مربوطی كه در دسترس عموم قرار می گیرد كارآ باشد. فرضیه بازار كارامد به سرعت واكنش اوراق بهادار بازار سرمایه نسبت به اعلان اطلاعات جدید اشاره دارد. تعریف كارایی بازار عبارت است از اینكه:

1. بازار سرمایه، اطلاعات در دسترس را بطور كامل منعكس می كند.
2. قیمت های بازار فوراً نسبت به اطلاعات جدید واكنش نشان می دهند. به بیان دیگر ، اطلاعات جدید به سرعت بر قیمت اوراق بهادار اثر می گذارد.

مفاهیم فرضیه بازار كار آ محققان را قادر می سازد تا به بررسی این موضوع بپردازند كه آیا بین سود حسابداری و قیمت سهام ارتباطی وجود دارد؟ و آیا اطلاعات منعكس در سود حسابداری برای سرمایه گذاران مفید می باشد ؟ مطالعه در زمینه پارادایم سود و بازده ، نیازمند مدلی است تا به كمك آن قیمت سهام به سود حسابداری ارتباط داده شود . بیشتر مطالعات رسماً مدلی ر ا كه در آن بازده به سودارتباط داده شود، ارائه نمی دهند. اما این ارتباط در مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مورد توجه قرار گرفته است.
به منظور درك ارتباط بین سود و بازده ، لازم است تا مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای را به صورت مدل قیمت گذاری بنویسیم. این مدل به توضیح دو مطلب كمك می كند؛ نخست اینكه ؛ چرا محققان از نتایج مطالعات بال و برآون كه در زمینه ارتباط بین سود و بازده بدست آ مده، استفاده می كنند؛ دوم اینكه چرا تصور می شود ارقام حسابداری ، انتقال دهندة اطلاعات به بازار هستند. مدل ارزیابی قیمت گذاری چند دوره ای به شرح زیر است:
    بازده معمولاً از دو بخش تشكیل می شود:
– سود نقدی: یکی از مهم ترین  اجزاء بازده، سودی است كه به صورت جریانات نقدی دورهای سرمایه گذاری است و می تواند به شكل بهره یا سود تقسیمی باشد.  ویژگی متمایز این دریافت ها، این است كه منتشر كننده، پرداخت هایی را به صورت  نقدی به دارنده اوراق پرداخت می كند.
-سود سرمایه: دومین جزء مهم بازده، منفعت سرمایه است كه ناشی از اختلاف بین قیمت خرید و قیمت زمان فروش است (لشکری و دیگران،1388،ص161).
هدف اصلی سرمایه گذاران از سرمایه گذاری در سهام شرکت ها افزایش ثروت است که این امر از طریق کسب بازده سهام محقق می گردد.بنابراین ارزیابی بازده سهام شرکت های مختلف،مهمترین مساله ای است که سرمایه گذاران در بازار سرمایه با آن مواجهند (تهرانی و فنی اصل،1386،ص21).
 
1-3 ضرورت انجام تحقیق
ایجاد ارزش و افزایش ثروت سهامداران در بلند مدت از جمله مهم ترین اهداف شرکت ها به شمار می رود و افزایش ثروت تنها در نتیجه

 عملکرد مطلوب حاصل خواهد شد. برای ارزیابی عملکرد واحد های تجاری تاکنون معیارهای مختلفی ارائه شده است که یکی از جدیدترین این معیارها، جریان های نقدی آزاد  می باشد. این معیار اولین بار توسط جنسن در سال 1986 مطرح شد.

از نظر وی جریان نقدی آزاد واحد تجاری، باقیمانده جریان های نقدی پس از کسر وجوه لازم برای پروژه هایی است که خالص ارزش فعلی آن ها مثبت ارزیابی می شود. این پروژه ها، طرح های  سرمایه گذاری بلند مدتی هستند که ارزش فعلی جریان های نقدی ورودی مورد انتظار بیش از ارزش فعلی  جریان های نقدی خروجی است(جنسن ، 1986).
مفهوم جریان نقدی آزاد مثبت نشان می دهد که واحد تجاری پس از پرداخت هزینه ها و سرمایه گذاری ها ، دارای وجوه نقد مازاد است. در مقابل برخی از شرکت ها ممکن است که با جریان نقد آزاد منفی مواجه شوند. جریان نقد آزاد منفی همیشه بد و نامطلوب نیست بلکه علل   منفی شدن آن مهم است و باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. اگر جریان نقد آزاد منفی ناشی از سرمایه گذاری شركت در فرصت های سودآور موجود باشد، این نوع منفی شدن مقطعی است و به دوره های کوتاه مدت سرمایه گذاری مربوط می شود، امری كه در بسیاری از شركت های نوپا طبیعی است. درصورتی كه سرمایه گذاری های انجام شده بازده بالایی را در پی داشته باشد، راهبرد مزبور توان كسب نتیجه مطلوب در بلندمدت را دارد(یودیانتی، 2008; مرادزاده و دیگران، 1388).
سایر معیارهای اندازه گیری و ارزیابی عملکرد از قبیل سود، سود هرسهم و تقسیم سود شاخص های اندازه گیری کاملی نیستند در صورتی که جریان های نقدی آزاد به دلیل ارتباطی که با تغییرات ایجاد شده در ثروت سهامداران دارد، معیار مناسب تری برای ارزیابی عملکرد شرکت می باشد. جریان های نقدی آزاد  نشانه ای از توانایی شرکت در بازپرداخت بدهی ها، پرداخت سود سهام، فروش و خرید مجدد سهام، تسهیل و تسریع رشد شرکت است که همه آن ها از نظر سرمایه گذاران مهم هستند. این موارد از جمله دلایلی است که سبب می شود بسیاری از سرمایه گذاران افزایش جریان های نقدی آزاد را به عنوان مقیاسی از ارزش بدانند(مهام و دیگران، 1387).
جریان نقد عملیاتی از این حیث دارای اهمیت است که به مدیران اجازه میدهد تا فرصتهای را جستجو کنند که ارزش سهام شرکت را افزایش می دهد بدون در اختیار داشتن وجه نقد ، توسعه محصولات جدید ، انجام تحصیل های تجاری ، پرداخت سودهای نقدی به سهامداران وکاهش بدهی ها امکان پذیر نیست از طرف دیگر وجه نقد باید در نگه ئاری شود که بین هزینه نگه داری وجه نقد وهزینه وجه نقد ناکافی تعادل برقرار شود
 
 
 
 1-4 سوال تحقیق
آیا کیفیت اقلام تعهدی بر رابطه بین سود و جریان نقدی عملیاتی با بازده غیرعادی سهام تاثیرمعنی داری دارد؟
 
1-5 فرضیه‌ تحقیق


         فرضیه تحقیق: کیفیت اقلام تعهدی  بر رابطه بین سود و جریان نقدی عملیاتی با بازده غیرعادی سهام تاثیرمعنی داری دارد.


 
1-6 اهداف اساسی پژوهش
شرکت هایی که دارای جریان های نقدی مثبت  هستند از عملکرد بالایی برخوردارند ، بنابراین مدیریت تمایل دارد تا سود را به طور کاهشی به دلیل هزینه های سیاسی کاهش دهد. چون  عملکرد بالای شرکت توجه نهادهای عمومی (اداره مالیاتی) را جذب  می کند، به همین دلیل با استفاده از مدیریت سود سعی در کاهش و یا پنهان کردن عملکرد بالای خود هستند. اما شرکت های دارای جریان های نقدی آزاد منفی از حمایت کردن رشد سود و درآمد ناتوان هستند. جریان نقدی آزاد ناکافی، می تواند شرکت  را به افزایش سطح بدهی های خود مجبور کند. بنابراین مدیریت با افزایش مدیریت سود تمایل دارد عملکرد بهتری از خود نشان دهد(یودیانتی،2008). هدف اصلی این تحقیق بررسی نقش مکمل جریان نقد عملیاتی در توضیح بازده سهام می باشد.
1-7 متغیرهای تحقیق
در این تحقیق متغیرهای مورد استفاده به دو دسته تقسیم می شوند؛
1-7-1 متغیر وابسته
بازده غیرعادی سهام
به منظور محاسبه بازده غیرعادی (تعدیل شده ) انباشته سهام شركت در دوره ی زمانی پژوهش در هر سال مالی از مدل تعدیل شده بازار استفاده شده است . در این مدل فرض شده است،بازده بازار نتیجه فرآیند مورد انتظار بازده سهام شركت ها در هر دوره زمانی به شمار می رود. بنابراین تفاضل بازده واقعی شركت iدر دوره ی زمانی t با بازده بازار در همان دوره نشانگر بازده غیرعادی سهام شركتi در دوره ی زمانی t است. برای محاسبه بازده بلندمدت (12 ماهه) تعدیل شده از روابط زیر استفاده شده است(کردستانی، 1389):
= نرخ بازده غیر عادی(تعدیل شده نسبت به بازده بورس) سهام i در ماه t
= نرخ بازده سهام i در ماه t
= نرخ بازده بازار سهام i در ماه t
= میانگین قیمت سهام i در انتهای ماه t
= میانگین قیمت سهام i در ابتدای ماه t
= سود سهام پرداختی توسط شرکت i در ماه t
= شاخص(کل) بورس در پایان ماه t
= شاخص(کل) بورس در ابتدای ماه t
 
1-7-2 متغیر مستقل
کیفیت سود( ):  یکی از مدل های اندازگیری کیفیت سود مدل دچو و دیچو و مک نیکلاس می باشد. این مدل از طریق اقلام تعهدی بدست می آید برای محاسبه اقلام تعهدی اختیاری ابتدا باید مجموع اقلام تعهدی اختیاری شرکت در سال مورد نظر محاسبه شود. پس از محاسبه مجموع اقلام تعهدی، باید اقلام تعهدی غیر اختیاری محاسبه شود و در نهایت اقلام تعهدی اختیاری با کسر کردن اقلام تعهدی غیر اختیاری از مجموع اقلام تعهدی به دست می آید.
 
 
:مجموع اقلام تعهدی شرکتi در پایان سالt تقسیم شده بر مجموع دارایی های شرکت در پایان سالt-1.
:اقلام تعهدی غیر اختیاری شرکتi در پایان سالt که بر مجموع دارایی های شرکت در پایان سالt-1 تقسیم شده است.
برای محاسبه اقلام تعهدی اختیاری ابتدا باید مجموع اقلام تعهدی اختیاری شرکت در سال مورد نظر محاسبه شود. پس از محاسبه مجموع اقلام تعهدی، باید اقلام تعهدی غیر اختیاری محاسبه شود و در نهایت اقلام تعهدی اختیاری با کسر کردن اقلام تعهدی غیر اختیاری از مجموع اقلام تعهدی به دست می آید. مجموع اقلام تعهدی به شکل زیر محاسبه می گردد:
 
:مجموع اقلام تعهدی شرکتi در زمانt.
:تغییر در دارایی های جاری در دورۀt.
:تغییر در وجوه نقد طی دورهt.
:تغییر در حصه جاری بدهی های بلند مدت و سایر بدهی های کوتاه مدت طبقه بندی شده در بدهی های جاری طی دورهt.
:هزینه استهلاک دارائی های ثابت و دارایی های نا مشهود در دورهt.
اقلام تعهدی اختیاری معادل تفاوت بین مجموع اقلام تعهدی و اقلام تعهدی غیر اختیاری می باشد. به منظور برآورد اقلام تعهدی غیر اختیاری ابتدا مدل تعدیل شده جونز به شکل زیر تخمین زده می شود:
 
:مجموع اقلام تعهدی شرکتi در پایان سالt تقسیم شده بر مجموع دارایی های شرکت در پایان سالt-1.
: مجموع دارایی های شرکت در پایان سالt-1.
:تغییر در درآمد شرکتi طی سالt تقسیم شده بر مجموع دارایی های شرکت در پایان سالt-1.
:تغییر در خالص دریافتنی های شرکتi در پایان سالt تقسیم شده بر مجموع دارایی های شرکت در پایان سالt-1.
:اموال، ماشین آلات و تجهیزات شرکتi در پایان سالt تقسیم شده بر مجموع دارایی های شرکت در پایان سالt-1.
معادله فوق با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی برای هر صنعت تخمین زده می شود. سپس پارامترهای  به دست آمده از این رگرسیون ها برای تخمین اقلام تعهدی غیر اختیاری به شکل زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
 
:اقلام تعهدی غیر اختیاری شرکتi در پایان سالt که بر مجموع دارایی های شرکت در پایان سالt-1 تقسیم شده است.
در نهایت، اقلام تعهدی اختیاری به شکل زیر محاسبه می گردد:
 
جریان نقد عملیاتی(CFO): شامل جریان های نقدی ورودی و خروجی ناشی از فعالیت های عملیاتی و نیز آن دسته ای از جریان های نقدی است که ماهیتا به طور مستقیم ارتباط با سایر طبقات جریان های نقدی صورت جریان وجوه نقد نباشد.
1-8  قلمرو تحقیق
1-8-1 قلمرو موضوعی تحقیق
قلمرو موضوعی این تحقیق بررسی نقش مکمل جریان نقد عملیاتی در توضیح بازده سهام می باشد.
 
1-8-2 قلمرو مکانی تحقیق
قلمرو مکانی در این پژوهش بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
1-8-3 قلمرو زمانی تحقیق
مبنای زمانی در این تحقیق از ابتدای سال 1387 تا پایان سال 1392 می باشد.