همزمان با گسترش استفاده از داروهای ساختگی (سنتتیک) در سالهای گذشته استفاده از گیاهان دارویی تا اندازه زیادی منسوخ شد. ولی به علت ظاهر شدن عوارض نامطلوب جانبی ترکیبات سنتتیک و عدم سازگاری آنها با انسان بار دیگر توجه دانشمندان و محققین به گیاه درمانی و ترکیبات اثر بخش موجود در گیاهان دارویی معطوف گردیده است.

ترخون (Artemisia dracunculus)، گیاه چند ساله‌ای از خانواده  Asteraceae است که به دلیل بوی خوش برگهایش به‌عنوان چاشنی غذا استفاده می‌شود. در طب ایران باستان، بخشهای هوایی خشک شده این گیاه به‌صورت خوراکی برای درمان صرع بکار می‌رفته است. قسمت مورد استفاده گیاه، برگ و شاخه های جوان و نرم است که هنوز چوبی نشده اند. مزه گیاه تازه کمی تند و سوزاننده می باشد.(16)

هر 100 گرم ترخون خشک حاوی 295 کالری، 8 گرم رطوبت، 23 گرم پروتئین، 7 گرم چربی، 50 گرم مجموع کربوهیدرات ها، 7/5 گرم فیبر، 12 گرم خاکستر، 1/139گرم کلسیم، 313 میلی گرم فسفر، 32 میلی گرم آهن، 347 میلی گرم منیزیم، 62 میلی گرم سدیم، 3 میلی گرم پتاسیم، 1/5 میلی گرم ریبوفلاوین، 9 میلی گرم نیاسین، 81 میلی گرم فیتوسترول و بدون کلسترول می باشد.(81)

گیاه ترخون از زمان های گذشته مورد استفاده دارویی قرار گرفته است. سالهای زیادی است که از این گیاه به عنوان مسکن، کمک به هضم بهتر غذا، کمک به جلوگیری از بیماری های قلبی- عروقی و چاقی، درمان دردهای شکمی و افزایش اشتها، تنظیم کننده ی قاعدگی در زنان و غیره استفاده می شود.(19)

در سالهای اخیر نیز به عنوان یک ماده ضد سرطان مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته است و همچنین اثر حفاظتی عصاره این گیاه بر غلظت گلوکز خون و سلولهای بتا مورد تایید قرار گرفته است.(83)

غده تیروئید پروانه ای شکل بوده و درقسمت عرضی حنجره در جلو گلو قراردارد. این غده جزء بزرگترین غدد اندوکرین بوده که خود از دولوب تشکیل شده است البته درقسمت مرکزی دارای بخشی به نام لوب هرمی بوده که سبب اتصال دولوب تیروئیدی به یکدیگر میگردد. واحدهای تشکیل دهنده غده تیروئید آسینوس یا فولیکول بوده که در قسمت مرکزی آن ما پروتئین های کلوئیدی راداریم که خود به عنوان انباری به منظور ذخیره هورمون تیروئید میباشد و دارای چهارعملکرد اصلی میباشد: جذب و انتقال ید، ساخت و ترشح تیروگلوبین، اتصال ید به تیروگلوبین به منظور ساخت هورمون های تیروئیدی و ترشح هورمون تیروئید به دستگاه گردش خون این غده هم در متابولیسم بافت ها نقش دارد.(7)

هورمون های تیروئیدی شامل تترایدوتیرونین یا T₄، تری یدوتیرونین یا  T₃و  RT₃تری یدوتیرونین معکوس میباشد لازم به ذکراست که هورمون کلسی تونین نیز توسط غده تیروئید سنتز میشود. هورمون TSH که به وسیله سلول‌های غده هیپوفیز قدامی ترشح می‌شود در کنترل عملكرد تیروئید نقش محوری داشته و مفیدترین نشانگر فیزیولوژیک فعالیت هورمون تیروئید است. عامل اصلی تعیین نقطه تنظیم در محور تیروئید هورمون TSH است. ترشح این هورمون به وسیله هورمون هیپوتالاموسی TRH تنظیم می‌شود.(7)

با توجه به این که عصاره ترخون دارای ترکیبات مختلف می باشد احتمال دارد که بر روی هورمون های تیروئید موثر باشد.

هدف از این پژوهش مشخص کردن اثرات احتمالی عصاره هیدروالکلی گیاه ترخون بر سطوح پلاسمایی هورمون های تیروئید (T₃، T₄) و TSH و تغییرات بافت تیروئید در موش صحرایی نر بالغ می باشد.