: آسم یکی از بیماری های مزمن تنفسی می باشد که با انقباض برگشت پذیر مجاری هوایی مشخص می شود.این بیماری نسبتاً شایع حدود 10-12% بزرگسالان و 15% کودکان را گرفتار کرده است. بسیاری از بیماران مبتلا به آسم می گویند که علایم بیماریشان با استرس بدتر می شود. (1) از منظر روانشناسی سبک مقابله به روند مدیریت موقعیت های مختلف،تلاش برای حل مسایل شخصی و پیداکردن راهکار هایی برای کاهش و یا تحمل استرس یا مناقشات گفته می شود. (9) مدل های مقابله ای چارچوبی را برای ارزیابی چگونگی واکنش افراد در شرایط استرس زا فراهم می کنند. سبک های مقابله ای می توانند مفیدواقع شده و سبب کاهش بار منفی بیماری در افراد شوند و یا با اثر منفی در افراد سبب رفتارهای ناسازگار در افراد شوند.(7)مقابله ی مذهبی بدین صورت تعریف می شود که  اعتقادات مذهبی به عنوان یک تکیه گاه برای کاهش استرس  بیماری عمل می کند.این مطالعه با هدف بررسی تاثیر اعتقادات(انواع سبک های مقابله) مذهبی در بیماران آسمی مسلمان انجام شده است.و به بررسی ارتباط سبک های مقابله مذهبی و سلامت عمومی بیماران پرداخته است.

مواد و روش ها:این مطالعه بر روی 102 بیمار آسمی مراجعه کننده به کلینیک ریه با استفاده از پرسش نامه ی استاندارد شده سبک مقابله مذهبی   BriefRCOPE (Pargament et al 1998) پرسشنامه سلامت عمومی GHQ28 انجام شده است.

نتایج:میانگین سبک مقابله ی  مذهبی مثبت در میان کل بیماران 11/25 بود و 60 درصد از بیماران در سبک مقابله ی  مذهبی مثبت نمره ی بالاتر از میانگین داشتند.میانگین سبک مقابله ی  مذهبی منفی در میان کل بیماران 68/10 بود و 35 درصد از بیماران در سبک مقابله ی  مذهبی منفی نمره ی بالاتر از میانگین داشتند.در این مطالعه میانگین نمره ی کل  سلامت عمومی بیماران آسمی مورد مطالعه 91/23 و انحراف معیار 9/11 بود. 33درصد بیماران نمره ی کل بالاتر از 23 داشته اند وبین نمره سلامت عمومی و مقابله مذهبی مثبت یک همبستگی وجود دارد که از نظر آماری معنی دار بود به این معنا که هر چه قدر استفاده از سبک های مقابله ای مثبت بالاتر بوده است  میزان سلامت عمومی نیز بالاتر می باشد

نتیجه گیری: در واقع می توان نتیجه گیری کرد هر چه قدر بیماران از سبک های مقابله ای مثبت بیشتر استفاده کنند و اعتقادات معنوی قوی تری داشته باشند از سلامت روانی بالاتر برخوردار خواهند بود که این مسئله منجر به بهره مندی از سلامت جسمی بالاتری خواهد بودو پاسخ به درمان بهتری خواهند داشت.

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- بیان مسأله و اهمیت پژوهش

آسم یکی از بیماری های مزمن تنفسی می باشد که با انقباض برگشت پذیر مجاری هوایی مشخص می شود. از علایم این بیماری می توان به

 سرفه،تنگی نفس و خس خس سینه اشاره کرد.این بیماری نسبتاً شایع حدود 10-12% بزرگسالان و 15% کودکان را گرفتار کرده است (1). عفونت های ویروسی، آلرژن ها و استرس و اضطراب از عوامل تحریک کننده این بیماری می باشد که در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است(3،4،5،2) که از بین این عوامل محرک فاکتور های روانی و استرس تأثیر به سزایی در پیدایش علایم این بیماری دارد.(6)

بسیاری از بیماران مبتلا به آسم می گویند که علایم بیماریشان با استرس بدتر می شود.شکی وجود ندارد که فاکتورهای روانی از طریق مسیرهای رفلکس کولینرژیک می توانند سبب القای انقباض برونش شوند.(1) بیماری های مزمن مثل آسم افراد را مستعد درجات متفاوتی از استرس می کنند که نیازمند یک پروسه ی تطابقی مداوم شخصی در سطوح مختلف شناختی ،احساسی و رفتاری  می باشد(7)استرس در متون علمی تعاریف مختلفی دارد. یکی از مشهورترین تعاریف روانشناختی این است که استرس درواقع یک رخداد است و زمانی پدید می آید که عواملی از محیط پیرامون ظرفیت تطابقی یا توانایی اجرای سبک مقابله در فرد را به چالش بکشد.(8)

از منظر روانشناسی سبک مقابله به روند مدیریت موقعیت های مختلف،تلاش برای حل مسایل شخصی و پیداکردن راهکار هایی برای کاهش و یا تحمل استرس یا مناقشات گفته می شود. (9)

مدل های مقابله ای چارچوبی را برای ارزیابی چگونگی واکنش افراد در شرایط استرس زا فراهم می کنند. سبک های مقابله ای می توانند مفیدواقع شده و سبب کاهش بار منفی بیماری در افراد شوند و یا با اثر منفی در افراد سبب رفتارهای ناسازگار در افراد شوند.(7)

مطالعات انجام شده در بیماری های مزمن ارتباط معناداری بین سبک های مقابله ای و نتایج کلینیکی بیماری ها از جمله میزان عملکرد  بیمار و سطح کنترل بیماری و  موربیدیتی و مورتالیتی و Health Related Quality of Life (HRQoL) نشان داده اند.(11)

در مطالعات بسیاری بر این امر تاکیدشده است که بكارگیری مناسب شیوه های مقابله منجر به ارزیابی درست موقعیت ،احساس امنیت و افزایش سلامتی می گردد.(10) و فكر كردن و رفتار كردن با سبک های مناسب مقابله ای به افراد كمك می كند تا اثرات استرس را كاهش داده و نیز از هیجانات ناشی از آن بكاهند. (11)

مقابله مذهبی یك نوع مقابله است كه طی آن فرد از عقاید و باورهای مذهبی در رویارویی با مشكلات و فشارهای زندگی استفاده می کند(10) که نوع آن براساس باورهای مذهبی او متفاوت است و می تواند دارای تاثیرات مثبت و یا منفی در مواجهه فرد با بیماری داشته باشد.

اگرچه رابطه بین تاثیر اعتقادات (مقابله) مذهبی و سلامت و بیماری روانی پیچیده است، اما آشكار است كه عقاید و شعائر مذهبی نقش مهمی را در پیشگیری و كاهش مشكلات هیجانی و روانی بازی می كنند(11)

همواره فرض بر این بوده است که باورهای مذهبی قوی باید با بهبود روانی و تاثیر مثبت در پاسخ  فرد به بیماری همراه باشد. با وجود تاثیر عمیق دین در کیفیت زندگی ، سلامت روان و سبک های مقابله ای در  بیماری های مختلف ،بررسی های انجام شده در افراد مسلمان در مقایسه با سایر مذاهب بر روی سبک ها مقابله ای و به خصوص مقابله مذهبی  بسیار اندک بوده و در حد انگشت شمار  است.

از سوی دیگر در رابطه با سبک های مقابله در بیماران آسمی پژوهش های مختلفی انجام شده است و از جهات گوناگون به این پدیده پرداخته شده است.پس از بررسی در میان منابع معتبر و مطالعات مختلف مشخص شد که تاکنون در دو مطالعه به بررسی سبک های مقابله مذهبی در بیماران آسمی پرداخته شده است.که در هر دو این مطالعات به بررسی ارتباط بین سبک های مقابله مذهبی و میزان تطابق و سازگاری بیماران آسمی در دو گروه کودکان و نوجوانان پرداخته شده است.که هر دو مطالعه در جوامع غیر مسلمان بوده است.و هیچ مطالعه ای در بیماران مسلمان انجام نشده است که قابل تامل است. با توجه به باورهای مذهبی متفاوت  مسلمانان و نبود مطالعه ی مشابهی در این رابطه در مطالعات قبلی  بر آن شدیم در این مطالعه به بررسی تاثیر اعتقادات(انواع سبک های مقابله) مذهبی در بیماران آسمی مسلمان بپردازیم.

به نظر می رسد با انجام این طرح و آگاهی از تاثیر اعتقادات(نوع سبک مقابله مذهبی شایع) در این بیماران بتوان به شناخت بیشتری از ویژگی های روانشناختی در این بیماران رسید و که  می تواند زمینه ساز مطالعات مداخله ای بعدی در این گروه بیماران باشد.  تا با ایجاد تغییرات مناسب در جهت کاهش بار روانی و هیجانی در این بیماری مزمن  و بهبود سلامت روانی این بیماران پرداخت و در این صورت می توان انتظار پذیرش بهتر درمان از سوی این بیماران و به دنبال آن پاسخ دهی بهتر به درمان و کاهش تعداد حمله های حاد را در این بیماران داشت. و در واقع بتوان تا حدودی به کنترل بیماری در این گروه از بیماران کمک کرد.که در صورت رخداد این اهداف می توان در جهت کاهش هزینه های درمانی تحمیل شده به بیماران و سیستم بهداشتی -درمانی گامی مفیدی برداشت.

2-1- اهداف پژوهش

1-2-1- اهداف علمی

1- تعیین میانگین مدت ابتلا به آسم در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم

 2-تعیین فراوانی میزان تحصیلات در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم

 3-تعیین فراوانی جنسی در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم

 4-تعیین میانگین  سنی در بیماران مورد  مطالعه مبتلا به آسم

 5-تعیین فراوانی میزان درآمد در بیماران مورد مطالعه مبتلا به آسم

6-بررسی ارتباط بین  طول مدت ابتلا به آسم و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران

7-بررسی ارتباط بین جنس و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی بیماران

 8-بررسی ارتباط بین سن و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی بیماران

 9-بررسی ارتباط بین میزان تحصیلات و اعتقادات( نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران

10- بررسی ارتباط بین میزان متوسط درآمد ماهانه و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران

2-2-1- اهداف کاربردی

1-بررسی فراوانی  سبک های مقابله مذهبی در بیماران مبتلا به آسم

2-استفاده از نتایج تحقیق جهت بهبود وضعیت روانی بیماران مبتلا به آسم

3-1- فرضیات یا سوالات پژوهش

1-بین  طول مدت ابتلا به آسم و اعتقادات( نوع سبک مقابله) مذهبی بیماران مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

2-بین جنس و اعتقادات( نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

3-بین سن و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران  مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

4- بین میزان تحصیلات و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

5- بین میزان متوسط درآمد ماهانه و اعتقادات(نوع سبک مقابله) مذهبی  بیماران مبتلا به آسم ارتباط وجود دارد.

6- میانگین مدت ابتلا به آسم در بیماران مبتلا به آسم چه میزان است؟

7- فراوانی  میزان تحصیلات در بیماران مبتلا به آسم چه میزان است؟

8- فراوانی جنسی در در بیماران مبتلا به آسم چگونه است؟

9- فراوانی سنی در در بیماران مبتلا به آسم چگونه است؟

10- فراوانی میزان  درآمد ماهانه در بیماران مبتلا به آسم چه میزان است؟