:

شرایط كاملاً متحول و حاكم بر سازمان ها، افزایش رقابت و لزوم اثربخشی آن ها در چنین شرایطی، نیاز آن ها را به نسل ارزشمندی از كاركنان بیش از پیش آشكار نموده است. این كاركنان بی تردید وجه ممیز سازمان های اثربخش از غیر اثربخش هستند (رامین مهر و

 همكاران، 1388). مطالعه رفتار كاركنان در محیط های كاری از دیر باز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است. مباحثی همچون ادراك، انگیزش، نگرش های شغلی، فرهنگ، جوسازمانی و… از جمله مواردی هستند كه به بررسی بسیاری از رفتارهای آدمی در محیط كار می پردازد، اما بحثی كه در دو دهه اخیر مطرح شده و علاوه بر رفتارشناسان، توجه روانشناسان اجتماعی و جامعه شناسان را نیز به خود جلب كرده، رفتار شهروندی سازمانی[1] (OCB) است (امینی و همكاران، 1386).

پژوهشگران سازمانی به تلاش هایی كه فراتر از وظایف تعریف شده كاركنان باشد، رفتار شهروندی سازمانی می گویند. اهمیت اینگونه رفتارها به حدی است كه برخی از محققان این حیطه را بر آن داشته تا بدنبال شناخت محرك های آن باشند ( علیزاده و همكاران، 1388، 28). در تحقیقات متغیرهای متعددی از قبیل رضایت شغلی، عدالت سازمانی، فرهنگ سازمانی، شخصیت، سبك رهبری و…، در احتمال بروز رفتار شهروندی سازمانی شناسایی شده اند.

مدارك و شواهد گویای این حقیقت است كه فرهنگ سازمانی پیش شرط بنیادی برای تقویت و پرورش رفتار شهروندی سازمانی محسوب می شود (علیزاده و شهرانی، 1387). در بیست و چند سال گذشته فرهنگ سازمانی مورد توجه خاص صاحبنظران قرار گرفته است و صدها محقق در خصوص فرهنگ سازمانی، شروع به تحقیق نموده و كتب و مقالات فراوانی را به رشته تحریر درآورده اند (اندرخوا و صفایی، 1383). در تحقیقاتی كه در خصوص فرهنگ ارائه گردیده است تقریباً همه (8/98 درصد) تأكید بر اهمیت و تأثیر آن بر رفتار سازمانی و مسائل مدیریت منابع انسانی داشته اند (علیون، 1387، 5). بر این اساس الگوهای مختلفی جهت شناخت و بررسی فرهنگ سازمانی از سوی پژوهشگران و صاحبنظران ارائه گردیده كه مدل چهار بعدی هافستد از جمله آن ها می باشد. هافستد[2] (1998) بیان می دارد كه مدیریت و سازمان ها از ابتدا تا انتها زیر نفوذ فرهنگ هستند.

در این بخش پس از تشریح و بیان موضوع تحقیق، اهمیت موضوع و انگیزش انتخاب آن بطور تفصیلی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. سپس هدف اصلی از انجام پژوهش، چارچوب نظری، فرضیات پژوهش، مدل مفهومی پژوهش ارائه خواهد شد. در آخر نیز تعاریف متغیرهای اصلی پژوهش، قلمرو پژوهش و محدودیت های آن ذكر می گردد.

[1] Organizational citizenship behavior

[2]  Hofstede