توسعه و بهسازی جزء دومین نظام از نظامهای مدیریت منابع انسانی است.پیاده سازی نظام توسعه ی نیروی انسانی در فضای کسب و کار حال حاضر بسیار مهم می باشد،چنانکه بدون توسعه و آموزش کارکنان و آشنا کردن آنان با مهارتهای جدید، به قدر یقین می توان گفت که سازمان رو به نابودی  و حذف از گردونه ی رقابت پیش می رود. در توسعه ی نیروی انسانی سازمان وظیفه دارد به ارتقاء دانش و عملکرد کارمندان خود با استفاده از روشهای مختلف، بپردازد. بعضی از این روشها عبارتند از آموزش،ارزیابی عملکرد،چرخش شغلی كه هر کدام از این مباحث تئوری های خاص خود را دارد.

در حال حاضر قدرت رقابتی ملت ها، در گرو کیفیت سرمایه انسانی آنها است. مدیریت”سرمایه انسانی” در سازمانها حیاتی ترین نوع مدیریت به شمار می آید. فرسودگی سرمایه انسانی،کیفیت کالاها و خدمات تولیدی را به مخاطره می اندازد. بنابراین تردیدی نیست که شکوفایی هر جامعه ای در بهبود و پرورش منابع انسانی آن نهفته است و از این روست که مسئولان سازمانها با یاری متخصصان رفتار و منابع انسانی توجه خاصی به پرورش کارکنان مبذول می دارند.[1]

چنانچه اعتماد متقابل (میان مدیریت و کارکنان) حاکم نباشد،هیچ روشی در ارتقا توانمندی کارساز نخواهد بود.سازمانها برای بقا در دنیای پیچیده و پویای امروزی می باید این نیروی بالقوه را کشف کنند و مورد استفاده قرار دهند. کارکنان توانمند به سازمان و خودشان سود می رسانند.

توانمند سازی به جای اینکه نوعی راهبرد”سوق دادن” باشد که در آن مدیران، کارکنان را بوسیله های متفاوت ، مشوقها و فنون نفوذ تحریک کنند تا به شیوه های مطلوب عمل کنند،راهبردی از نوع     “جذب کردن” است. این راهبرد بر راههایی تاکید می کند که مدیران بتوانند با استفاده از آنها محیط کار را به گونه ای طراحی کنند که باعث ایجاد شور و شوق شود و در کارکنان اشتیاق درونی پدید آورد.[1]

1-2 بیان مسئله

صاحبنظران معتقدند که موفقیت سازمانها به ویژه سازمان های تحقیقاتی در گرو فعالیت کارکنان راضی، دارای انگیزه وخلاق است که با اطلاع از اهداف سازمان در راستای تحقق بخشیدن به خواستهای خود، برای دستیابی به این مهم تلاش می نمایند. چرا که دراین صورت مدیران قادر خواهند بود با ایجاد محیطی مساعد، توانمندی های افراد را از قوه به فعل درآورند. از طرفی در فرایند یادگیری براین نکته تکیه شده که یادگیری نخست با شتابی کند آغاز می شود، سپس شدت گرفته و پس از مدت زمانی به حالت یکنواخت میل می کند، دراین زمان فرد به حداکثر یادگیری خود نایل خواهد شد. طولانی شدن بیش از حد زمان، آرام ارام یکنواختی کار را سبب شده ومشکلات عدیده ای را به دنبال خواهد داشت. بنابراین از وظایف استراتژیک سازمانها یکی آن است که با یادگیری تکنیک های متناسب با شرایط فضایی برای شکوفایی استعدادها و تواناییهای کارکنان بوجودآورند. گردش مشاغل از جمله تدابیر مدیریتی در حوزه مدیریت منابع انسانی است که موضوع آن با جابجایی کارکنان درمشاغل گوناگون با انگیزه های مختلف به طور مشروط و اقتضایی انجام می پذیرد. این تدبیر چنانچه با برنامه ریزی صحیح انجام شود در سه بعد وظیفه ای نظام مدیریت منابع انسانی یعنی بهسازی، نگهداری و کاربرد موثر    نیروی انسانی سازمان می تواند مفید باشد.

امروزه آموزشهای رسمی به تنهایی نمی توانند انسانهای سازمانی را در ابعاد مختلف پرورش دهند و این به خاطر آن است كه بسیاری از توانمندیها و كیفیتهای نیروی انسانی درعمل پرورش می یابند. یكی از روشهای بسیار موثر برای گسترش افق دید كاركنان، چرخش شغلی است. چرخش شغلی روشی است كه به وسیله آن می توان كاركنانی را كه جزیی نگر هستند و دیدشان تنها به حوزه كاری خودشان محدود می گردد، تبدیل به افراد كل نگر كرد كه مسائل را در ابعاد وسیع تر می بینند و درك می كنند. علاوه بر اینكه چرخش در مشاغل مختلف باعث افزایش دانش و تجربیات فرد می گردد، از خستگی و ملامت روحی نیز می كاهد و این امر موجب تحرك فكری و خلاقیت و نوآوری می شود. همچنین عملكرد فرد در سمتها و مسئولیتهای مختلف ، معیار خوبی برای ارزیابی و سنجش تواناییهای او خواهد بود.

گردش شغلی یکی از مهمترین انواع آموزش نیز محسوب می شود، زیرا در سازمانهای پیشرفته اعتقاد براین است که سطح کیفی پرسنل مهمرین عامل موفقیت می باشد واین امر از طریق آموزش حین کارحاصل می شود.

 1-3 اهمیت موضوع

سازمانهای امروزی تحت تاثیر عواملی از قبیل افزایش رقابت جهانی،دگرگونیهای ناگهانی نیاز به کیفیت و خدمات پس از فروش و وجود منابع محدود زیر فشارهای زیادی قرار دارند. تشدید رقابت در بازارهای جهانی موجب گردیده تا ایجاد مزیت نسبی در سازمان در گرو پایداری، دوام و نیز در اختیار گرفتن سهم بیشتری از بازارها باشد که براین اساس، سازمان می‌بایست در قیاس با رقبا ضمن عرضه محصولات و خدمات با شرایط رقابتی بهتر و جلب رضایت مندی مشتریان، استمرار در کیفیت را نیز حفظ نماید بر پایه این فرض اساسی، اعتقاد جدی بر آن است که بقا و توسعه سازمانی زمانی تحقق می‌یابد که سازمان از نیروهای دانشی، خلاق و با انگیزه که توانایی حل مساله و خود مدیریتی در کار را داشته باشند برخوردار باشد.  با توجه به توضیحات فوق ضرورت انجام این پژوهش را به طور عمده می توان در سه مورد برشمرد:

• کاهش بی تخصصی کارکنان و جلوگیری از حضور افراد ناتوانمند در جایگاه های شغلی؛ ضمن این که سیاست چرخش شغلی مناسب باعث می شود تا بعضی افراد که به تازگی هم فارغ التحصیل یا وارد بازار کار شده اند، با چرخش شغلی به توانایی های انان افزوده گردد.
• از آنجا که خسارت زدن حین چرخش شغلی در صورتی که افراد بی توجه به کار مورد نظر یا در مورد کارهای دستی، ناآشنا به دستگاه مورد نظر باشند، می توانند موجب بروز خسارت و دوباره کاری شوند، بررسی یک مدل چرخش شغلی مناسب که در آن افراد قبل از جابه جایی سنجیده شوند، بسیار مهم است.
• بروز تعارضات سازمانی ممکن است افرادی از طریق گردش شغلی به سازمانهای غیر رسمی دارای خرده فرهنگی خاص، راه پیدا کنند و در آنجا با افراد آن بخش ناسازگاری کرده و موجب بروز تعارضات شوند، از این رو پرداختن به موضوع چرخش شغلی و بررسی آن از این منظر نیز باعث خواهد شد تا پس از اجرای سیاست گردش شغلی عملکرد کارکنان دچار خلل نشود.