پایان نامه ارشد: سنتز و شناسایی کمپلکسهای جدید دارویی از گالیم و قلع و تیتانیم و مطالعات کلینیکی تعدادی از آنها در درمان برخی رده های سلولهای سرطانی
:
سرطان كه همچنین با نامهای تومور بدخیم یا نئوپلاسم بدخیم نیز یاد میشود، گروهی از بیماریها را گویند كه شامل رشد غیرطبیعی سلولها با قابلیت هجوم و پخششدن به سایر قسمتهای بدن میباشند. راههای بسیاری به منظور درمان سرطان وجود دارد، كه از جمله میتوان به جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی، هورموندرمانی، درمان هدفمند و مراقبت تسکینی اشاره نمود. اینكه کدام درمان استفاده میشود بستگی به نوع، محل و درجه سرطان و همچنین به میزان سلامتی و خواستههای فرد، بستگی دارد. داروهای ضدسرطان پایه فلزی جزء ترکیباتی هستند که میتوانند کاندیدهای مناسبی برای شیمی درمانی باشند. مطالعات قبلی نشان میدهند که این تركیبات عوامل قدرتمندی در القاء آپوپتوز در برابر ردههای سلولی مختلف میباشند.
در این مطالعه، اثرات كمپلكسهایی از گالیم، قلع و تیتانیم که خود این فلزات به تنهایی خاصیت بیولوژیکی دارند و همچنین لیگاندهای انتخاب شده در این پایان نامه یعنی مالتول و دفریپرون نیز که ترکیباتی طبیعی و خوراکی هستند و خود به تنهایی خاصیت ضد سرطانی دارند، روی تكثیر ردههای سلولیHeLa (کارسینومای تخمدان انسانی)، MCF-7 (سرطان سینه انسانی)، HT-29 (سرطان روده بزرگ انسان)، K-562 (سرطان سلولهای میلوییدی خون انسان) و Neuro-2a (نوروبلاستوما موشی) با آزمون MTT در مقایسه با سیس پلاتین بهعنوان استاندارد، مورد بررسی قرارگرفت. همچنین بهمنظور اینكه مطالعه كنیم به چه شكلی كمپلكس مورد نظر، مرگ سلولی (نكروز یا آپوپتوز) ایجاد میكند، مطالعات فلوسایتومتری بر روی این تركیبات صورت گرفت.
فصل اول: داروهای ضدسرطان پایه فلزی گالیم، قلع و تیتانیم
1-1- سرطان
واژه سرطان برای اولین بار برای توصیف بیش از 100 نوع بیماری که در آنها سلولها بدون محدودیت تکثیر پیدا کرده و یا باعث تخریب بافتهای سالم میشدند، استفاده شد. در حال حاضر سرطان تنها به آن دسته از تودههای سلولی که خصوصیات بدخیمی را دارند، اطلاق میشود. انتخاب کلمهی سرطان که در معنای لاتین به معنی خرچنگ است برای این دسته از بیماریها که به نقاط مختلف بدن دست اندازی میکنند، به جهت شباهت به پاهای خرچنگ به کار رفته است.
امروزه سرطان یکی از مهمترین معضلات سلامتی در سرتاسر دنیا به حساب میآید. براساس آمار ارائه شده از طرف سازمان بهداشت جهانی در سال 2005 از کل 58 میلیون مرگ در سرتاسر دنیا، 7/6 میلیون (13%) آنها بعلت سرطان بودهاست. در کشور ما ابتلا به سرطان بعد از بیماریهای قلبی و عروقی و حوادث سومین علت مرگ و میر میباشد. بر اساس آمار کدبندی ارائه شده از طرف سازمان بهداشت جهانی در سال 1384 (2005 میلادی) کل مرگهای ناشی از سرطان در ایران 47 هزار مورد، معادل 8/11 درصد کل مرگ و میر بوده است و تخمین زده شده تا سال 2030، 4/13 درصد موارد مرگ و میر در ایران به علت ابتلا به سرطان میباشد. برای توضیح پاتوفیزیولوژی سرطان لازم
است ابتدا به توضیح خصوصیات سلول طبیعی و سلول غیرطبیعی پرداخت [1].
1-1-1- خصوصیات سلول طبیعی
همهی بافتهای بدن حاوی تعداد زیادی سلولهای بالغ با شکل و اندازه یکسان و مشابه هستند. هر سلول بالغ طبیعی دارای یک هسته که حاوی کروموزومهای سالم است، میباشد. هر کروموزوم متشکل از پروتئینهایی به نام DNA است که تشکیل RNA یا اسید ریبونوکلئیک را کنترل میکند. RNAمسئول تنظیم رشد و عملکرد سلولی است. رشد و تقسیم سلولی تابع یک فرایند منظم و دقیق به نام سیکل سلولی است. در واقع سیکل سلولی شامل مراحل متوالی میباشد که در طی آن یک سلول مادر به دو سلول دختر تقسیم میگردد [1]. این مراحل به ترتیب عبارتند از:
1- مرحله G1 که در آن سنتز پروتئینهای لازم برای ساخت RNA آغاز میشود.
2- مرحله S یا سنتز که فاز ساخت DNAو کروموزومهای سلولی است.
3- مرحله G2 که در این فاز پروتئینهای اضافی و سنتز RNA صورت میگیرد و دوک میتوزی تشکیل میگردد.
4- مرحله M یا میتوز که زمان تقسیم واقعی سلول به دو سلول دختر است. انتهای این مرحله جدا شدن کامل دو دسته کروموزوم جدید و تشکیل یک غشای هستهای جدید در اطراف هر هسته از کروموزومها و تولید دو سلول مجزاست.
5- مرحله G0 یا استراحت که در آن سلول زنده است و تمامی فعالیتهای حیاتی خود را انجام میدهد.
2-1-1- خصوصیات سلول غیرطبیعی
هرگونه اختلال در ویژگیهای مشترک سلولهای طبیعی باعث به وجود آمدن یک سلول غیرطبیعی میگردد. سلول غیرطبیعی در صورتیکه زنده بماند و بتواند به رشد و تکثیر خود ادامه دهد منجر به وقوع بیماری سرطان میشود. به عبارت دیگر سلولهای سرطانی با خصوصیات غیرطبیعی که دارند دائماً در فرایند تقسیم سلولی هستند که این امر به دو دلیل است:
عدم پاسخ دهی به سیگنالهای توقف تکثیر سلولی و عدم پاسخ دهی به سیگنالهای مسبب مرگ سلولی. به طور معمول همهی سلولهای سرطانی دارای هسته بزرگ بوده و شکل نامنظم و چند شکلی دارند. هستکها نیز که در درون هسته جای دارند و جایگاه اسید ریبونوکلئیک (RNA) میباشند، بزرگتر و فراوانتر هستند. وجود ناهنجاریهای کروموزومی از قبیل جابهجایی کروموزومها، اضافه بودن کروموزومها و شکسته بودن کروموزومها یافتههای معمول و رایجی در سلولهای غیرطبیعی میباشند. سرعت تقسیم سلولی در سلولهای سرطانی بالا بوده و به همین علت نیاز این سلولها به گلوکز و اکسیژن بیشتر است.
فقدان توانایی ترمیم ضایعات به وجود آمده در DNA و عدم پاسخگویی به سیگنالهای طبیعی کنترلکننده رشد سلولی از دیگر خصوصیات سلولهای سرطانی است. همچنین غشای سلولهای سرطانی حاوی آنتی ژنهایی موسوم به آنتی ژنهای اختصاصی تومور هستند، ضمناً چسبندگی غشای سلولهای غیرطبیعی به دلیل کم بودن فیبرونکتین یا سیمان سلولی، کمتر از سلولهای طبیعی بوده و به همین دلیل این سلولها از انسجام بافتی کمتری برخوردار خواهند بود و قابلیت جدا شدن از بافت و حرکت در بدن را دارند.
3-1-1- پاتوفیزیولوژی سرطان
سرآغاز شروع بیماری سرطان، وقوع یک جهش ژنی در DNA سلول میباشد. اگر سلول غیرطبیعی ایجاد شده در اثر مکانیزمهای طبیعی مرگ سلولی، از بین نرفته و از مکانیزمهای سیستم ایمنی بدن نیز در امان بماند شروع به رشد و تکثیر کرده و کلونی تشکیل میدهد. کلونی سلولی تشکیل شده بدون توجه به پیامها و سیگنالهای طبیعی تنظیم کننده رشد در محیط اطراف سلول به رشد و تکثیر خود ادامه میدهد و به تدریج ویژگیهای بدخیمی در سلول پدیدار میگردد. با وقوع ویژگیهای بدخیمی، سلولها توانایی نفوذ به عروق خونی و لنفی را پیدا کرده و از این طریق در بدن منتشر شده و سایر ارگانها را نیز مبتلا میکنند [2].
4-1-1- تئوری پیدایش سرطان
کارسینوژنز یک فرایند چند مرحلهای است که در آن سلولهای طبیعی به سلولهای سرطانی تغییر شکل مییابند. این مراحل عبارتند از:
1- آغاز: در این مرحله به علت تماس مستقیم سلول با یک عامل سرطانزا، یک جهش ژنی ساده در سلول طبیعی اتفاق میافتد.
2- ارتقاء: تماس مجدد سلول با عوامل سرطانزای ارتقاء دهنده، میتوانند منجر به تظاهر موتاسیون در اطلاعات ژنتیکی سلول، حتی مدتها بعد از یک وقفه طولانی گردد. در این مرحله با تظاهرات ژنتیکی اتفاق افتاده سلول به سمت تغییرات بدخیمی پیش رفته و شروع به تکثیر بیاندازه میکند.
3- پیشرفت: در این فاز سلولهای تغییر شکل یافته در فاز اول و دوم بیشتر خصوصیات بدخیمی پیدا کرده و رشد جمعیت سلولی با فنوتیپ بدخیمی ادامه یافته، سلولها تمایل به تهاجم و متاستاز به سایر بافتها را پیدا میکنند.
در حالت عادی ژنهایی موسوم به انکوژن در سلول وجود دارند که مسئول کنترل فرایند رشد و تکثیر سلولی هستند، به عبارت دیگر به عنوان کلید روشن و خاموش در تکثیر سلولی عمل میکنند. انکوژنها خود به دو دسته تقسیم میگردند:
پرتوانکوژنها: پروتئینی از DNA که تکثیر سلولها تحت کنترل آنها انجام میشود (کلید روشن).
آنتی انکوژنها یا ژنهای سرکوبگر تومور: پروتئینی از DNA که تقسیم غیرضروری سلولها را متوقف میکند (کلید خاموش). آنتی انکوژنها قادرند هرگونه تغییرات سلولی در DNA را ترمیم کرده و یا از طریق فرایند مرگ سلولی منجر به مرگ برنامهریزی شده سلولی گردند. لذا نتیجه هر گونه اختلال در فعالیت انکوژنها، رشد و تکثیر غیرضروری و بدون کنترل سلول میباشد که همان فرایند بدخیمی یا نئوپلازی است. به عنوان نمونه در بسیاری از سرطانها ژنی به نام P53 که یک ژن سرکوبگر تومور است دچار جهش گردیده و بنابراین توانایی انجام مسئولیت خود را که ترمیم یا مرگ بعد از صدمه DNA و به عبارتی متوقف کردن تکثیر سلولی است، از دست میدهد. در این وضعیت سلول غیرطبیعی بدون هیچ کنترلی قادر است به رشد و تکثیر سلولی خود ادامه داده و یک بدخیمی را باعث گردد.
5-1-1- درجه بندی و مرحله بندی تومورها
زمانی که تشخیص سرطان از طریق انجام تستهای تشخیصی رایج و پاتولوژی، قطعی گردید برای شروع درمان نیاز به تعیین درجه و مرحلهی بدخیمی میباشد تا به این ترتیب اطلاعات پایه برای ارزیابی نتایج درمان و ادامه یک روند ثابت و سیستماتیک حاصل آید. انتخاب روشهای درمانی و پیش آگهی درمانی نیز بر مبنای درجهبندی و مرحلهبندی تومور تعیین میگردد. درجهبندی عبارت است از تعیین درجهی بدخیمی که براساس آزمایش میکروسکوپی بافت انجام میشود. به عبارت دیگر تقسیمبندی تومور براساس میزان تمایز بافتی و تشابه سلولهای غیرطبیعی به بافت منشاء است. هر چه تمایز سلولی کمتر و سلولها غیر مشابهتر نسبت به بافت منشاء باشند، درجهی بالاتری خواهند داشت.
مرحله بندی یعنی تقسیمبندی تومور از نظر ماکروسکوپی و نیز براساس میزان متاستاز و گسترش آن در بدن میباشد [2]. هر چه تومور از بافت مرجع بیشتر گسترش یابد و به قسمتهای دیگر بیشتر دستاندازی کند، در مرحلهی بالاتری خواهد بود (جدول1-1). درجهبندی تومورها براساس یک سیستم ثابت و یکسان، در تعیین برنامهی درمان و پیش آگهی بیماری کمککننده است. یکی از سیستمبندیهای شایع در درجهبندی تومورها، سیستم TNM است که در آن T = Tumor نمایانگر وسعت تومور اولیه، N = Nodes نشانهی درگیری غدد لنفاوی و M = Metastasis بیان کننده میزان متاستاز تومور سرطانهایی چون خون، ملانوما و سرطانهای سیستم عصبی میباشد و برای سرطانهای دیگر از سیستمهای طبقهبندی دیگری استفاده میکنند که توضیح آن خارج از حوصلهی این بحث میباشد (جدول 1-2).
Grading
Staging
Melanoma
Carcinogen
Initiation
Promotion
Progression
Oncogene
Protooncogene
Antioncogene
Apoptosis
Neoplastic
Malignancy
2 Cycle cell
نسخه قابل چاپ | ورود نوشته شده توسط نجفی زهرا در 1399/10/26 ساعت 07:19:00 ق.ظ . دنبال کردن نظرات این نوشته از طریق RSS 2.0. |