……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……5

2-1-2. تاریخچه………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……7

2-1-3. التهاب…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……7

 

2-1-3-1. علایم التهاب……………………………………………………………………………………………………………………………………9

2-1-3-2. مدیاتور های التهاب………………………………………………………………………………………………………………………..9

2-1-3-3. پاسخ التهابی…………………………………………………………………………………………………………………………………….9

2-1-4. ایكوزانوئیدها……………………………………………………………………………………………………………………………………….11

2-1-4-1. تعریف………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 11

2-1-4-2. ساختمان و بیوسنتز……………………………………………………………………………………………………………………..11

2-1-5. مسیر سیكلواكسیژناز…………………………………………………………………………………………………………………………14

2-1-5-1. پروستاگلاندین‌ها……………………………………………………………………………………………………………………………18

2-1-5-1-1. تاریخچه…………………………………………………………………………………………………………………………………… 18

2-1-5-1-2. ساختمان…………………………………………………………………………………………………………………………………. 18

2-1-5-2. اثرات بیولوژیك پروستانوئیدها……………………………………………………………………………………………………. 19

2-1-5-2-1. نقش پروستانوئیدها در فرآیند درد و التهاب…………………………………………………………………………. 21

2-1-6-3.آنزیم سیکلواکسیژناز  و  ایزوفرمهای  آن……………………………………………………………………………………..21

2-1-5-3-1.ساختمان بیوشیمیایی ایزوفرم‌های آنزیم سیکلو اکسیژناز……………………………………………………..22

2-1-5-3-2.ساختمان سه بعدی آنزیم سیکلو اکسیژناز………………………………………………………………………………23

2-1-5-3-3.جایگاه فعال سیکلواکسیژنازی……………………………………………………………………………………………….. 25

2-1-5-3-4.مقایسه‌ی جایگاه فعال سیکلواکسیژنازی cox-1وcox-2 ………………………………………………….. 27

2-1-5-3-5.مقایسه‌ی cox-1 و cox-2 دراتصال به مهارکننده‌های سیکلو اکسیژناز……………………………..29

2-1-5-3-6. بررسی ساختار کریستالی کمپلکس آنزیم cox-1 و مهار کننده……………………………………….. 30

2-1-5-3-7.بررسی ساختار کریستالی کمپلکس آنزیم cox-2-مهار کننده …………………………………………. 31

2-1-6.مهار كننده‌های سیكلواكسیژناز……………………………………………………………………………………………………… 33

2-1-6-1.مهار كننده‌های كلاسیك (غیرانتخابی)…………………………………………………………………………………….. 34

2-1-6-1-1.طبقه‌بندی ساختمانی مهار کنندگان غیر انتخابی آنزیم سیکلو اکسیژناز…………………………… 34

2-1-6-1-1-1.سالیسیلات‌ها…………………………………………………………………………………………………………………… 38

2-1-6-1-1-2. آریل آلکانوئیک اسیدها……………………………………………………………………………………………………39

 

2-1-6-1-1-3. N–آریل آنترانیلیک اسید ها (فنامات ها)……………………………………………………………………. 40

2-1-6-1-1-4. انوئیك اسیدها (اکسیکامها)………………………………………………………………………………………….. 41

2-6-1-2.مکانیسم مهار آنزیم سیکلو اکسیژناز توسط مهار کنندگان غیر انتخابی……………………………….. 42

2-1-6-1-3.کاربردهای درمانی مهار کنندگان غیر انتخابی آنزیم سیکلو اکسیژناز………………………………..43

2-1-6-1-3-1. فعالیت  ضد التهابی داروهای ضد التهاب غیر استروئی……………………………………………… 43

2-1-6-1-3-2.اثرات ضد تب داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی………………………………………………………. 44

2-1-6-1-3.عوارض جانبی مهار کنندگان غیر انتخابی آنزیم سیکلو اکسیژناز……………………………………… 44

2-1-6-1-4-1. عوارض گوارشی…………………………………………………………………………………………………………….. 45

2-1-6-1-4-2. عوارض پوستی :……………………………………………………………………………………………………………. 47

2-1-6-1-4-3. عوارض كلیوی :…………………………………………………………………………………………………………….. 47

2-1-6-1-4-4. عوارض کبدی :……………………………………………………………………………………………………………… 48

2-1-6-1-4-5. اثرات داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بر پلاکت ها……………………………………………… 48

2-1-6-1-4-6. واکنش حساسیت به نور:………………………………………………………………………………………………   48

2-1-6-2. مهارکننده های انتخابی COX2 …………………………………………………………………………………………  48

2-1-6-2-1. طبقه‌بندی ساختمانی مهار کنندگان انتخابی cox-2 …………………………………………………….  49

2-1-7. مسیر لیپوكسیژناز………………………………………………………………………………………………………………………. 50

2-1-8-1.  لكوترین‌ها…………………………………………………………………………………………………………………………….  50

2-1-7-1-1. بیوسنتز……………………………………………………………………………………………………………………………..  51

2-1-7-1-2. اثرات بیولوژیك لكوترین‌ها……………………………………………………………………………………………….  54

2-1-7-1-3. اثرات لكوترین‌ها در فرآیند التهاب…………………………………………………………………………………..  55

2-1-7-2. مهارکننده‌های لکوترینها:………………………………………………………………………………………………………  56

2-1-7-2-1. آنتی‌اکسیدانها:…………………………………………………………………………………………………………………..  56

2-1-7-2-2. شلات کننده‌های آهن:……………………………………………………………………………………………………..  57

2-1-7-2-3. مهار کننده‌های رقابتی:…………………………………………………………………………………………………….  58

…………………………………………………………………………………………………  59FLAP. مهارکننده‌های   2-1-7-2-4

2-1-7-2-5. آنتاگونیست رسپتور لکوترین‌ها:……………………………………………………………………………………….  60

2-1-8. مسیرهاغیر آنزیماتیك……………………………………………………………………………………………………………….  61

2-1-8-1. مسیر ایزوپروستان…………………………………………………………………………………………………………………  61

2-1-8-2. مالون دی آلدهید…………………………………………………………………………………………………………………..  64

2-1-8-4.3 هیدروکسی نوننال 4-Hydroxynonenal   ………………………………………………………………..  65

2-1-8-4. نقش سوپراکسید و نیتریک اکسید در فرآیندهای التهابی…………………………………………………..  66

بخش دوم:مطالعات دیگران دراین زمینه

2-2-1. بررسی مطالعات دیگران در این زمینه………………………………………………………………………………………. 70

2-2-2. مهار کننده‌های همزمان COX/LOX :………………………………………………………………………………..  71

2-2-2-1.NSAID ‌های اصلاح شده: …………………………………………………………………………………………………  71

2-2-2-2. مشتقات ان-آریل فتالیمیدها:………………………………………………………………………………………………….71

فصل سوم: مواد وروش‌ها

3-3.مراحل فارماکولوژیک……………………………………………………………………………………………………………………….. 76

3-3-1.حیوانات……………………………………………………………………………………………………………………………………….  76

3-3-2.تهیه‌ی نمونه‌ها جهت انجام تست‌های فارماکولوژیک…………………………………………………………………  76

3-3-3.اثرات ضد التهابی…………………………………………………………………………………………………………………………  77

3-3-5.انالیز اماری داده ها………………………………………………………………………………………………………………………..78

فصل چهارم: نتایج

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

بحث و نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………  94

 

خلاصه انگلیسی…………………………………………………………………………………………………………………………………….99 منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..101

 

 

عنوان                                          فهرست جداول                                           صفحه

 

 

جدول 1. مقایسه درصد مهار ضد التهابی مشتقات در ساعت 1 الی 4 …………………………………………………..91

جدول2. بررسی اثرات ضد التهابی مشتقات سنتز شده………………………………………………………………………….92

عنوان                                      فهرست نمودارها                                          صفحه

 

نمودار شماره 1. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق  4-Fluroبا ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………………………….80

نمودار شماره 2. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 2,6 di-Chloro  با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………….81

نمودار شماره 3. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق  4-Fluroبا ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………………………….82

نمودار شماره 4.مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 4-Chloro  با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………83

نمودار شماره 5. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق  2-Chloroبا ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………84

نمودارشماره6. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 2-Fluro  با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………………………………85

نمودار شماره 7. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 3-Chloro با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………86

نمودار شماره 8. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق Furanبا ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………………………………87

نمودار شماره 9. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق Pirazol با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………………………………88

نمودار شماره 10. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق4-Nitro  با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل…………………………………………………………………………………………………………………………89

نمودار شماره 11. مقایسه اثر ضد التهابی مشتق 12(pirazol) با ایندومتاسین, مفنامیک اسید,بروفن, دیکلوفناک , آسپرین وکنترل………………………………………………………………………………………………………………………….90

 

 

 

عنوان                                          فهرست تصاویر                                        صفحه

 

 

شکل 2-1.مسیرهای اصلی سنتز ایکوزانوئیدها…………………………………………………………………………………………14

شكل 2-2. اثرات پروستاگلاندین‌های تولید شده توسط COX-1 و COX-2…………………………………….15

شکل 2-3. دو مرحله‌ی ابتدایی بیوسنتز پروستانوئیدها……………………………………………………………………………16

شكل 2-4. مسیر سیكلواكسیژناز……………………………………………………………………………………………………………….17

شکل2-5.  ساختار عمومی پروستاگلاندینها……………………………………………………………………………………………..18

شکل 2-6.ساختمان سه بعدی آنزیم سیکلواکسیژناز………………………………………………………………………………..24

شکل 2-7. طرح شماتیک جایگاه های فعال cox-1و cox-2……………………………………………………………….26

شکل 2-8. نقش کلیدی جایگزینی  اسید آمینه ی والین به جای ایزولوسین درcox-2 و افزایش حساسیت cox-2 در  مهار اختصاصی توسط سلکوکسیب………………………………………………………………………………………28

شکل 2-9. مقایسه ی جایگاه فعال سیکلو اکسیژنازی cox-1و cox-2………………………………………………..29

شکل 2-10. ساختمان مولکولی sc-558………………………………………………………………………………………………..31

شکل 2-11. ساختار کریستالی کمپلکس cox-1 با فلوربی پروفن و cox-2 باsc-558………………….32

شکل2-12. ساختار مشتقات سالیسیلیک اسید………………………………………………………………………………………..34

شکل 2-13. ساختار مشتقات آریل و هترو آریل استیک اسید………………………………………………………………..35

شکل2-14. ساختار مشتقات آریل پروپیونیک اسید…………………………………………………………………………………36

شکل 2-15 .ساختار مشتقات فنامات……………………………………………………………………………………………………….36

شکل 2-16.ساختار مشتقات انولیک اسید………………………………………………………………………………………………..37

شکل 2-17.واکنش انولیزاسیون ………………………………………………………………………………………………………………37

شکل 2-18.نقش های فیزیولوژیک پروستانوئید ها در بدن……………………………………………………………………..45

شکل 2-19.آسیب اولیه و ثانویه توسط NSAIDs………………………………………………………………………………..47

شکل2-20. دو مهار کننده ی اختصاصی cox-2…………………………………………………………………………………..49

شکل 2-21.طبیعت رادیکالی واکنش تشکیل 5-HPETE……………………………………………………………………52

شكل 2-22. مسیر لیپوكسیژناز…………………………………………………………………………………………………………………53

شكل (2-23)……………………………………………………………………………………………………………………………………………..57

شکل(2-24)………………………………………………………………………………………………………………………………………………57

شکل(2-25)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….58

شکل(2-26)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….59

شکل(2-27)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….59

شکل(2-28)……………………………………………………………………………………………………………………………………………….60

شکل(2-29)شمای کلی از مسیرهای آنزیماتیک و غیر آنزیماتیک آراشیدونیک اسید……………………………61

شکل(2-30)شمایی از تشکیل تعدادی از ایزوپروستان ها………………………………………………………………………..62

شکل(2-31)تشکیل ایزوپروستان‌ها از آراشیدونیک اسید…………………………………………………………………………62

شکل(2-32)F3-isoprostane………………………………………………………………………………………………………………64

شکل(2-33)مراحل لیپید پراکسیداسیون و تشکیل مالون دی آلدهید……………………………………………………65

شکل(2-34)4-هیدروکسی نوننال…………………………………………………………………………………………………………….66

شکل(2-35)شمایی از NO و سوپراکسید و تولید پراکسی نیتریت………………………………………………………..67

شکل (2-36) تصویری از تخریب سلولی ایجاد شده بر اثر پراکسی نیتریت تولید شده بوسیله‌ی سوپر اکسید و NO………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..68

شکل (2-37) شکل مربوط به ترکیبات مشابه ترکیبات بررسی شده………………………………………………………71

شکل (2-38) تالیدوماید……………………………………………………………………………………………………………………………72

شکل (2-39) فتالیمید……………………………………………………………………………………………………………………………..72

شکل (2-40) نحوه سنتز ترکیبات مورد بررسی……………………………………………………………………………………….73

شکل (2-41) ترکیبات مورد آزمایش به ترتیب از سمت چپ به راست از شماره 1-9 و 3 ترکیب 10و11و12…………………………………………………………………………………………………………………………………………………74

شكل (3-1) گاواژ موش صحرایی………………………………………………………………………………………………………………76

شكل (3-2) نحوه گرفتن موش صحرایی…………………………………………………………………………………………………..77

 

 

خلاصه فارسی

گروهی از مشتقات N– آریل فتالیمید برای بررسی فعالیت ضد التهابی مورد ارزیابی قرار گرفتند.داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی به عنوان ضد درد و ضد التهاب محسوب میشوند و مکانیسم اولیه آنها مهار آنزیم سیکلواکسیژناز است. سیکلواکسیژناز آنزیم کلیدی در تهیه پروستاگلاندین و ترومبوکسان است و این محصولات سیکلواکسیژناز مدیاتورهای مهم در درد,تب و التهاب هستند.

در این پروژه برای سنجش پاسخ ضد التهابی مشتقات جدید N– آریل فتالیمید از تست Carrageenan induced rat Paw edema استفاده می شود.

ادم از طریق تزریق زیر جلدی 0.1ml از محلول   کاراژینان که در نرمال سالین حل شده است به کف پای راست موش صحرایی نیم ساعت بعد از گاواژ دوزهای مختلف مشتقات (تست) ایجاد می شود و سپس ضخامت کف پا، بخش داخلی تا خارجی توسط کولیس دیجیتال به فاصله زمانی 5/0، 1، 2، 3، 4 و 5 ساعت بعد از تزریق کاراژینان اندازه گیری می شود و ادم توسط تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق کاراژینان اندازه گیری می شود.

اثر ضد التهابی توسط درصد مهار ادم توسط فرمول زیر محاسبه می گردد:

 

: تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق (گروه کنترل)

: تغییرات ضخامت کف پا قبل و بعد از تزریق (گروه تست)

 

البته یک گروه به عنوان گروه کنترل نیز داریم که فقط کاراژینان را به کف پای موش تزریق کرده و قطر التهاب را در زمان های 0.5، 1، 2، 3، 4 و 5 ساعت بررسی می کنیم.

گروه دیگر که به عنوان گروه استاندارد هستند که شامل 5 ترکیب (دیکلوفناک، ایندومتاسین، آسپرین، بروفن و مفنامیک اسید) می باشند به مقدار  به صورت خوراکی به موش داده می­شود.

• ضرورت و اهمیت موضوع

تلاش برای دستیابی به داروهای ضد التهاب جدید با هدف افزایش کارایی و کاهش عوارض جانبی وجود دارد.سیکلواکسیژناز «COX» آنزیمی است که سنتز پروستاگلاندین از آراشیدونیک اسید «A.A» را کاتالیز می کند.از این جهت مهار فعالیت این آنزیم موجب توقف تولید پروستاگلاندین ها می شود و مهار پروستاگلاندین ها باعث بروز اثرات ضد دردی و ضد التهابی می گردد.(1و2) آنزیم سیکلواکسیژناز به دو ایزوفورم به نامهای-1 COX و COX-2 وجود دارد.COX-1 در بیشتر سلولهای نرمال و بافتها یافت شده وظیفه سنتز پروستانوئیدها را بر عهده دارد که در حفظ فیزولوژی نرمال مخاط گوارش,کلیه و همچنین تنظیم فعالیت پلاکت نقش دارد.(3) آنزیم COX-2 به طور معمول در بافت وجود ندارد به طور عمده با تاخیر آزاد می شود. تنها در هنگام صدمه بافتی و التهابی وارد عمل می گردد.از آن جهت سنتز مشتقات فتالیمید به جهت افزایش اثرات ضد دردی و ضد التهابی مورد توجه قرار گرفته است.(4)