:

فرهنگ مجموعه ای از باورها، آیین ها، اندیشه ها، آداب و رسوم و ارزش های حاکم بریک جامعه است. به عبارتی دیگر فرهنگ مقوله ای است که در سطح جامعه وگروه و در تعامل میان این دو معنا پیدا می کند. در واقع فرهنگ مقوله ای فراگیر است و انسانها به صورت خودآگاه و ناخودآگاه از آن بهره مند می گردند و بر آن تأثیر می گذارند . فرهنگ مهمترین عامل در شخصیت دادن و شکوفا نمودن استعدادهای نهفته افراد جامعه به شمار می رود و بیانگر هویت یک اجتماع است. هر جامعه ی انسانی، دارای فرهنگ خاص خود می باشد که ریشه در تاریخ، آداب، رسوم، زبان، دین و اعتقادات آن جامعه دارد. فرهنگ از دیرباز مورد توجه اقشار مختلف جامعه به خصوص اندیشمندان و سیاستمداران بوده است و از زمانی که به عنوان مبنای توسعه شناخته شد، توجه به آن فزونی یافت. از این زمان به بعد هر جامعه و کشوری که به دنبال توسعه است، باید به ریشه های فرهنگی خویش توجه نموده و گامهای اساسی در جهت اشاعه و توسعه آن بردارد.(پهلوان،1390)

تبلیغات یکی از ابزارهای مهم ارتباطی در عرصه های مختلف اعم از فرهنگ، کسب و کار و … می باشد. موفقیت یا عدم موفقیت بسیاری از سازمانها، شرکت ها و یا حتی دولتها در گرو فعالیتهای تبلیغاتی آنهاست. تبلیغ تلاشی است جهت برقراری یک ارتباط متقاعد کننده برای تغییر یا ثبات نگرش افراد که بیانگر رفتار آینده آنهاست و بدون شک تبلیغات می تواند نیرویی قوی برای تغییر باشد .

تبلیغ دینی نیز از این قاعده مستثنی نیست و پیش از هزارو چهارصد سال است که استمرار دارد و استمرار این امر بی شک تأثیرگذار است و ثمرات بیشتر و پربارتری را همراه خود خواهد داشت .

اما رابطه تبلیغ دین و فرهنگ چگونه است و چگونه باید باشد. نظریات مختلفی پیرامون این ارتباط وجود دارد برخی مانند: هافستد و دورکیم معتقدند که دین محصول فرهنگ است.

برخی دیگر معتقدند دین از عوامل فرهنگ ساز است و رویکرد سومی که نسبت به این دو وجود دارد این است که دین منشأ فرهنگ

 سازی است. اینجاست که این سؤال به ذهن خطور می کند که جایگاه واقعی تبلیغ دین در فرهنگ چیست و میزان تأثیرگذاری آن تا کجاست. برای یافتن پاسخی معقول و منطقی باید به کاوشی عمیق پرداخت .

طرح مسئله :

شریان حیاتی مادی و معنوی یک ملت و کلاً جوامع بشر تبلیغات است. امروز بودجه تبلیغات در جهان آن چنان است که در اغلب کشورهای استعمارگر این بودجه با بودجه تسلیحاتی متناسب است. مسئله تبلیغ از آنجا از اهمیت ویژه برخوردار است که یک مکتب و ایدئولوژی زمانی می تواند به اوج برسد و بیشتر عمر کند، که بتواند با مردم و جوامع بشری ارتباط برقرار کند. (حسنقلی پور ،1388)

بنابراین اگر یک مکتب نتواند ارتباط ورابطه را برقرار سازد و اوج نگیرد، در برابر موج تبلیغات فرهنگهای مسلط سرانجام فراموش و نابود خواهد شد. تبلیغ در اسلام نیز موضوعی است که دارای اهمیت ویژه ای می باشد. درک اصول، شرایط، ویژگی ها و ابزار تبلیغ دینی می تواند راه گشای ما در این عصر باشد. پیامبر اکرم (ص) با بکارگیری یک سیره تبلیغی منسجم و هماهنگ بود که توانست ایده های ناب و زلال الهی را به گوش جهانیان برسانند .

نظام جمهوری اسلامی نیز با خمیر مایه اعتقادی و مذهبی پایه ریزی شده و دارای ماهیتی کاملاً دینی است. برهمین اساس ضرورت دارد این ماهیت به طور مستقیم و متناسب با مقتضیات زمانی در تمامی اجزاء و بخشهای نظام و در سطوح جامعه به خصوص سطوح مختلف برنامه ریزی و سیاستگذاری های فرهنگی کشور جریان داشته باشد.

در این میان یک سوال بسیار حائز اهمیت وجود دارد و آن اینکه آیا به تبلیغ دین در برنامه ریزی های فرهنگی کشور توجه شده است و جایگاه تبلیغ دین در این برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های کشور کجاست که باید به آن پاسخ داده شود .

کلیدواژه: تبلیغ، دین، تبلیغ دینی، فرهنگ، سیاست گذاری فرهنگی

اهمیت پژوهش :

دین مبین اسلام،آیینی جهانی و جاودانه است وآمده تا رابطه بین خدا، انسان و جهان را تبیین و تنظیم کند. چنین دینی برای تحقق ویژگی هایی که از خاتمیت آن برخاسته، باید تبلیغی نیز باشد و از همه ظرفیتها برای گسترش خود بهره ببرد تا مفاهیم و پیامهای آسمانی آن به همه انسانها برای همیشه و در همه جا برسد و اتمام حجت محقق گردد. برای رسیدن به این هدف باید تمهیدات لازم اندیشیده و ابزارهای مورد نیاز به کار گرفته شود. تبلیغ دین درسیاست ها و برنامه ریزی های کلان فرهنگی کشور توسط مسئولان برنامه ریز کشور یکی از مهمترین تمهیداتی است که باید به آن توجه داشته باشند. لذا این مسئله که میزان توجه مسئولان در برنامه ریزی های فرهنگی کشور به مقوله تبلیغ دین به چه میزان است، انجام این تحقیق را ضروری می نماید.

اهداف پژوهش :

دولتها در عصر امروز با توجه به امکانات مادی و انسانی و جایگاه خویش در نظامهای سیاسی حاضر، توانایی بسیار بالایی جهت سرمایه گذاری در بخش فرهنگ، سیاستگذاری و برنامه ریزی فرهنگی دارند. از طرفی سیاستگذاری و برنامه ریزی فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران به شدت تحت تأثیر ماهیت اسلامی حکومت قرار گرفته است. نوع نظام سیاسی ، نفوذ علمای دینی، رهبران سیاسی و همچنین مطالبات دینی مردم از حکومت همه از عواملی هستند که بر سیاست گذاری فرهنگی می توانند بسیار تأثیرگذار باشند.

هدف اصلی:

هدف اصلی در این پژوهش بررسی جایگاه تبلیغ دین در برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های فرهنگی کشور (پنج برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران و سند چشم انداز بیست ساله) می باشد.

اهداف فرعی:

در این تحقیق ضمن بررسی هدف اصلی، اهداف فرعی نیز دنبال می شودکه عبارتند از:

1) بررسی میزان توجه به حوزه فرهنگ در پنج برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران

2)بررسی میزان توجه به حوزه فرهنگ در سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران

3)بررسی میزان توجه به تبلیغ دینی در پنج برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران

4) بررسی میزان توجه به تبلیغ دینی در سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران

5) بررسی تطبیقی پنج برنامه توسعه جمهوری اسلامی ایران در بخش فرهنگی و تبلیغ دینی باسند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران

پیشینه تحقیق :

سیاست گذاری فرهنگی مقوله ای جدید در ایران است. در چند سال اخیر تلاشهایی برای عملی كردن فرآیند سیاستگذاری صورت گرفته و كتب، پایان نامه هاو مقالات معدودی در این زمینه به رشته تحریر درآمده است. همایش های چندی نیز برگزار شده كه در این زمینه كارشناسان به بحث و تبادل نظر پرداخته اند.