کسب و کار الکترونیکی به عنوان یکی از زیرمجموعه های فن آوری اطلاعات و ارتباطات در دهه گذشته رشد بالایی را تجربه کرده است.به طور کلی رویکرد سیاست اکثر موسسات تجاری در پذیرش و به کارگیری کسب و کار الکترونیک در جهت ورود به بازارهای جهانی و جذب مشتریان جدید و موثر و کارا در این راستا می باشد.

به عقیده زواس کسب و کار الکترونیکی عبارت است از تبادل اطلاعات از طریق شبکه اینترنتی در هر واحدی از زنجیره عرضه، چه در دررون یک شرکت یا بین شرکت­ها، بین شرکت و مشتری و یا چه بین بخش خصوصی و عمومی اقتصاد، چه توام با پرداخت پول باشد یا اینکه پرداختی صورت نگیرد.

تحقیقات نشان داده است که از عوامل موثر بر شکست یک کسب و کار الکترونیک فقدان دانش پایه ای کسب و کار, تبلیغ غیر موثر, تدارات ناکافی, ناتوانی در برآورده سازی نیاز مشتریان, استفاده نابجا از منابع مالی و بروز تغییر دررفتار مشتریان می باشد و از سوی دیگر کسب و کارهای موفق اغلب از نوع ترکیبی حقیقی و مجازی بوده وکه از زنجیره تامین قوی و همچنین دامنه­ای از مشتریان موجود بهره می­برده­اند.

در این تحقیق سعی بر آن است که عوامل مؤثر بر موفقیت در بکارگیری کسب و کار الکترونیک شناسایی و سپس با بهره­مندی از تکنیک­های تصمیم­گیری چندمعیاره فازی رتبه­بندی شوند.

1-2- بیان مساله

الوین تافلر در کتاب موج سوم در سال 2008 کسب  کارالکترونیک را اینگونه معرفی کرده است: وسیله­ای است که مسیر رسیدن بنگاه ها به بازارها را هموار می­سازد و مسیری است که به استفاده­کنندگان امکان رسیدن به مشتریان موثر و کارآمد را فراهم می­کند.

به عقیده  توریان در سال 2004, کسب و کار الکترونیک حوزه وسیع تری از تجارت الکترونیکی دارد که شامل خدمات مشتری(مدیریت ارتباط با مشتری)فرآیندهای بین شرکای تجاری(مدیریت رنجیره تامین)نیز می شود.

علی سرلک نیز کسب و کار الکترونیک را مجموعه ای ار فعالیتهای مربوط به کسب و کار ازجمله مباحث بازاریابی, مالی, خرید و فروش,ارتباط با مشتریان, خدمات پس از فروش, همکاری با سرمایه گذاران و….. می داند که از طریق شبکه اینترنت انجام می­شود.

نتایج نشان می دهد وجود ادرس اینترنتی، بالابودن سیستم­های ارتباطی در سازمان، مدیریت منابع فیزیکی و مالی، آماده سازی برای تولید، اندازه و سطح تولید کالا، حمایت از مصرف­کننده، وجود تعرفه­های گمرکی، سیستم حمل و نقل، توسعه کارت­های اعتباری و فرهنگ سازمانی از مهمترین مولفه­های موثر در پیاده­سازی کسب و کار الکترونیک می­باشد (شهریور، 1385).

پذیرش فناوری کسب و کار الکترونیک تابعی از چند عامل است:ملاحظات بین المللی شامل صادرات، واردات، فناوری، …. است که در تعامل کسب و کار الکترونیک اثر تقویت­کننده بر یکدیگر دارند. وجود شبکه ارتباطی قوی که با اطمینان بالا همراه است. زیرا اطلاعاتی را با سرعت و حجم بالا را می­توان در اختیار گذاشت. میزان مهارت نیروی انسانی بنگاه­ها و حجم سرمایه­گذاری در تحقیق و توسعه و نرخ­های دستمزد هم از عوامل تاثیرگذار بر کسب و کار الکترونیک هستند (ساروخانی، 1389).

اداره مرکزی بانک ملت یکی از توانمندترین بانک­های کشور بوده که دارای سیستم فناوری اطلاعات بسیار قوی می­باشد. این سازمان علاوه بر خدمات بانکداری الکترونیک، همواره در پی جذب مشتریان زیادی و از سال­های پیش در پی جذب مشتریان و انجام فرآیندهای مختلف تبلیغات، خرید و فروش اینترنتی، جذب و حفظ مشتری و . . . از طریق اینترنت بوده که پس از تغییرات مدیریتی این فرآیند تا حد زیادی به تعویق افتاد. اما با گذشت چند سال، بار دیگر این سازمان به­طور جدی به دنبال پیگیری فعالیت­های کسب و کار الکترونیکی بوده و موفقیت در این امر را به عنوان یکی از اهداف بلندمدت خود تعریف نموده است. از این رو سؤالات اصلی پژوهش را می­توان به این صورت مطرح ساخت:

چه عواملی بر موفقیت کسب و کار الکترونیکی تاثیرگذارند؟

رتبه­بندی این عوامل با بکارگیری تکنیک تاپسیس فازی به چه ترتیب می­باشد؟

1-3- اهمیت موضوع

جرقه­های کسب و کار الکترونیکی از دهه 1980 که مباحث مبادله الکترونیکی داده­ها و شبکه­های گران قیمت محلی موضوع جدید و تازه ای بود، در سطح بنگاه­ها زده شد. کسب و کار الکترونیکی  این امکان را برای کسب و کار ها تامین کرده است که بتوانند در حین تخصصی شدن امور و تفکیک زنجیره ارزش , در قالب یکپارچه سازی زنجیره عرضه, استراتژی مشتری محوری و روابط لازم برآن را دنبال کنند.بنابراین, براین اساس بود که کسب و کار الکترونیکی در سطح بنگاه ها مطرح و به خاطر مزایای شگرفی که داشت رو به توسعه گذاشت.در سال 2002 حجم کسب و کار الکترونیکی در جهان چیزی حدود 5/2293 میلیارد دلار تخمین زده شده است این در حالی است که در سال 1995 این رقم برای سال 2002 معادل 27 میلیارد دلار پیش بینی می شد.هرچند حجم فعلی کسب و کار الکترونیک به نسبت کل تولید جهان مقدار ناچیزی به نظر می­رسد اما رشد غیر قابل پیش بینی این پدیده در جهان  و تلاش­هایی که برای توسعه آن در معاملات تجارت بین­المللی شده است، نشان­دهنده لزوم حرکتی سریع و غیر قابل اغماض در کشورهای جهان سوم است (دانشجو، 1385).