اهمیت ارزیابی و مدیریت خطر در جوامع امروزی مبحثی مهم در تمام سازمان­­ها، موسسات و نهادهای دولتی و خصوصی می­باشد، این مبحث در موزه­ها به دلیل نگهداری اشیاء تاریخی، منحصر به فرد و گرانقیمت ارزشی دو چندان پیدا میکند. با توجه به اینکه خطر اجتناب ناپذیر است، مدیریت خطر سبب بهبود اتخاذ تصمیم می‌شود و می‌توانیم به طور چشمگیری با استفاده از اطلاعات و امکانات، راهکارهایی برای پیشگیری وقوع خطر و از دست دادن آثار ارزشمند و نفیس در مجموعه موزه­ها اتخاذ کرد. امروزه مبحث مدیریت خطر در موز­های دنیا مورد توجه قرار گرفته است اما در ایران به این موضوع کمتر پرداخته شده است در این پژوهش به تجارب و اقدامات صورت گرفته درباره مبحث خطر در موزه­های کشورهای مختلف پرداخته شده است.

از آنجایی که ارزیابی خطرات تهدید کننده اشیاء در موزه­ها گامی است برای نزدیک­تر کردن امکانات و تجهیزات موزه­ها با استانداردها، ابتدا به بررسی استانداردهای مورد نیاز موزه­ها و پس از آن به ارزیابی عوامل تهدید کننده اشیاء موزه پارس با نگاه ویژه به تابلوهای نقاشی می­پردازیم.

فصل اول،

 کلیات طرح

• بیان مسئله:

عمارت كلاه فرنگی که در باغ نظر شیراز در جنوب ارگ كریم خانی واقع شده است و در سال ۱۳۱۳ خورشیدی رسماً به موزه پارس تبدیل شده است. این عمارت در زمان زندیه برای پذیرایی از سفیران خارجی و مراسم سلام های رسمی و جشن های مورد استفاده بوده و پس از فوت كریم خان زند جسد وی را در شاه نشین شرقی این عمارت بی نظیر به خاك سپردند، بعدها «آغا محمدخان قاجار» استخوان هایش را در آورد و در زیر پلكان كاخ گلستان تهران مدفون كرد. ورودی موزه پارس در ضلع جنوبی بنا قرار دارد، این عمارت به صورت هشت ضلعی ساخته شده و نزدیك به یک و نیم متر بالاتر از سطح باغ قرار دارد. نمای خارجی این عمارت از ۸ اسپر كاشیكاری در بالاو پایین و ۸ لچكی در میان اسپرها شكل گرفته است. در بالای در ورودی، كاشیكاری زیبایی كه شامل صحنه به تخت نشستن حضرت سلیمان و منظره شكارگاه است دیده می شود. فضای داخلی بنا دارای ۴ شاه نشین و ۳ اتاق در زاویه و یك راهرو ورودی است. وسط فضای داخلی بنا حوض هشت ضلعی از سنگ مرمر قرار دارد و در بالای آن گنبد بزرگی با مقرنس های گچی و نقاشی های گل و مرغ و بوته تزئین شده كه چشم هر بیننده ای را می نوازد. در ۴ جانب بنا ۴شاه نشین همانند صلیب ساخته شده و در هر شاه نشین طاقچه های زیبایی قرار دارد كه بر روی آنها نقاشی های زمان زندیه دیده می­شود.

باغ نظر و عمارت كلاه فرنگی در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

در حال حاضر 4410 قلم شیء ثبت شده و حدود 15000قلم شیء ثبت نشده در موزه پارس موجود است،که شامل نسخ خطی،نقاشی،سفال،فلز و… می­باشد. از قدیمی­ترین اشیاء موجود در موزه میتوان به سفالینه­های هزاره سوم پیش از میلاد (رودبار) اشاره کرد. برای نمایش اشیاء از ویترین­های­ فلزی (آلومینیوم) با شیشه­های معمولی استفاده می­شود،تهویه هوا از طریق اسپیلت صورت می­گیرد و نور پردازی در سالن نمایش به وسیله مهتابی(با نور زرد) می­باشد. از آنجایکه ایجاد شرایط مناسب در جهت حفاظت آثار، از مهمترین اصول در امر مراقبت از موزه­­هاست، با بررسی­های صورت گرفته در موزه پارس به نظر می­رسد شرایط محیطی مناسبی که باید جهت حفاظت اشیاء وجود داشته باشد به حد مطلوب ایجاد نشده است. در این پروژه به بررسی شرایط فعلی خواهیم پرداخت و در جهت پیشگیری و شناسایی عوامل تهدید کننده اشیاء اقدام به تحقیق میکنیم.

• اهداف تحقیق:

• بررسی سوابق و تجارب ملی و بین المللی در تهیه و تدوین برنامه های ارزیابی خطر

و مدیریت خطر

• بررسی خطرات و تهدیدات احتمالی در مجموعه موزه پارس

• ارزیابی شرایط و امكانات موزه برای مقابله با خطرات احتمالی.

  • سوالات و فرضیه های تحقیق:
• مصادیق خطر در موزه­ها چیست؟
• عوامل تهدید کننده اشیاء موزه در حال حاضر چیست؟
• دامنه خطرات احتمالی تهدید کننده موزه چقدر است؟

• امكانات و منابع بالفعل موزه در مقابله و رویارویی با شرایط مختلف تا چه حد است؟

  • روش تحقیق:
  
  

مستندنگاری وضعیت موجود موزه، جمع آوری اطلاعات و داده­ها از منابع داخلی و خارجی و تحلیل آنها متناسب با موضوع مورد نظر، بازدید از موزه و بررسی عوامل خطر آفرین، پایش و بررسی تحلیلی خطرات، و ارائه راهکاری جهت مقابله با تهدیدات احتمالی و تعمیم آن به موزه­های مشابه

مطالعات کتابخانه­ای،مطالعات میدانی، بررسی مستندنگاری وضعیت موجود و کنترل شرایط محیطی، استفاده از آنالیزهای موجود برای محاسبه داده­ها و در نهایت جمع بندی و نتیجه­گیری برای مقابله با خطرات احتمالی تهدید کننده و اندازه­گیری و پایش کلیه پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و محیطی موثر و دخیل در نگهداری اشیاء موزه پارس

• جامعه و حجم نمونه:

موزه پارس شیراز