موضوع: "بدون موضوع"
پایان نامه ارشد رشته ادبیات فارسی: نمادشناسی حیوانات کلیله و دمنه بر مبنای اساطیر هند و ایران
جمعه 99/10/26
اسطوره از مفاهیمی است که ارائهی یك تعریف جامع از آن، كه دربرگیرندهی همهی مفاهیم و مطابق با فرهنگهای مختلف باشد، کار دشواری است. پژوهشگران، بر اساس دیدگاههای خاص خود، تعاریفی از اسطوره ارائه دادهاند. در این پژوهش نیز باید ابتدا تعریف خاصی از اسطوره پذیرفت و ارائه داد. ژاله آموزگار در بخش اساطیری «تاریخ ایران باستان» مطالبی دربارهی اسطوره آورده است که با مباحث پژوهش حاضر همخوانی بیشتری دارد:
«اسطوره واکنشی از ناتوانی انسان است در مقابله با درماندگیها و ضعف او در برآوردن آرزوها و ترس او از حوادث غیر مترقبه. قدرت تخیل، نهایت فعالیت خود را در این زمینه انجام میدهد. خدایان به این ترتیب خلق میشوند و سپس به شهریاران و پهلوانان زمینی تبدیل میگردند و گاهی به عکس از شخصیتی تاریخی یا قهرمانی معمولی، موجودی اسطورهای شکل میگیرد؛ به این صورت که همهی ویژگیهای یک موجود خارقالعاده را به او نسبت میدهند…از سوی دیگر اسطوره تجسم احساسات آدمیان است به گونهای ناخودآگاه، برای تقلیل گرفتاریها یا اعتراض به اموری که برایشان نامطلوب و غیرعادلانه است و چون آن را تکرار میکنند آرامشی به آنها دست میدهد…»(آموزگار،1383: 54)
به عبارت دیگر، «اسطوره» بیان بینش و تفکر انسان ابتدایی در برخورد او با پدیدههای پیرامونش است.
حضور مؤثر جانوران در حیات آدمی باعث شده این موجودات ابتدا در حیات اساطیری و سپس به شکل نمادین در خدمت بیان اندیشه های انسانها قرار گیرند. حیوانات علاوه بر حضور در اساطیر و حماسهها، بعدها در داستانهای عرفانی، تعلیمی و قصهها و حکایات پندآموز نیز نقشآفرینی میکنند و در برخی موارد پشتوانهی نمادین و کهن خود را(هر چند کمرنگ) حفظ کردهاند و ریشهی بعضی از خویش کاریهایشان را میتوان در پشتوانهی اسطورهای آنها مشاهده کرد.
1-1- تعریف نماد
نماد معانی متفاوت و مختلفی دارد. در ایران نماد درمعنای لغوی خود چنانکه در لغتنامهی دهخدا و به نقل از آنندراج آمده است، به معنای «فاعل»، یعنی ظاهر کننده و نشاندهنده و مظهر واقع شدن است. اما در دوران جدید، این واژه عمدتاً در «غیر ما وُضع له» به کار رفته است و غالباً با نقشهای کنایی، استعاری و حتی گاه در معنای نشانه و علامت استعمال شده است.(ر.ک:قبادی،1374: 339) کلمهی نماد، برابر(symbole)، در زبان فرانسوی است؛ «لغت symbole از واژهی یونانی«sumballein» میآید که به معنی به هم پیوستن و اتصال است. هر sumbalon در اصل نشانهای برای شناخت و بازشناسی بوده است، یعنی یک نیمه از آنچه را كه هرگز ندیده باشند، چون برادر
بدانند و بپذیرند.»(ستاری،1366: 9)
نماد همیشه سرشار از راز و رمز است. «از ابتدا که معرفت بشری از افسانهها و اساطیر فراتر آمده یعنی قالب فرضیه و فلسفه به خود گرفت تاکنون، تعریف نماد همچنان چند پهلو و ناگشوده باقی مانده است.»(قبادی،1374: 342)
تعریف نماد از نظر اصطلاحی نیز بسیار گسترده و وسیع است و اغلب صاحبنظران، نماد را از دیدگاهی ویژه و سازگار با قلمرو کاری خویش تعریف کردهاند؛ چنانکه روانشناسان، فلاسفه، اسطورهشناسان، ادیبان و… هر کدام تعریفی متفاوت از نماد ارائه داده اند؛ البته در همه این تعاریف یک نقطهی مشترک وجود دارد و آن این است که: نماد بر معنی و مفهومی، ورای آنچه ظاهر آن مینماید دلالت دارد؛ معنی ای پوشیده و پنهان که باید کشف شود.
به تعریف نماد از چند دیدگاه مختلف اشاره میشود که این تعاریف برگرفته از مقالهی «نظری بر نمادشناسی و اختلاف و اشتراک آن با استعاره و کنایه» است:
نماد در علم روانشناسی به معنی وجه آشکار و نمایان صورت مثالی ناشناخته و فینفسه بیاننشدنی است. هر صورت مثالی میتواند در جامهی نمادهای مختلف ظاهر گردد. این نمادها به نوبهی خود میتوانند مجموعهی صورتهای گوناگونی را تشکیل دهند و به شکل دسته های تصاویر به هم پیوستهای درآیند. از نظر یونگ، نمادهای گوناگون مجسمکنندهی صورت مثالی هستند.(ر.ک:باستید،1370: 70)
«در فرهنگ فلسفی، نوشتههای سمبلیک و نمادین، آثاری مبتنی بر صور الهامی در مقابل تفکر منطقی مبتنی بر معانی مجرد، تعریف شده است. میرچا الیاده رمز و نماد را دنباله و ادامهی تجلی قداست در اساطیر توصیف کرده است. از نظر ادبی نیز هرگاه در اثر ادبی، ابزار و عناصری به خدمت گرفته شود که القاءکننده و مبیّن موضوع یا شیی دیگر باشد یا عملی مطرح گردد که امر دیگر را القاء کند که هم خود باشد و هم مظهر مفاهیم فراتر از وجود عینی خود، «نماد» خوانده میشود.»(قبادی،1374: 341-339)
همچنین نماد به حسب جایگاه آن در اثر و وسعت و شمول یا سیر تاریخی و طبیعی آن، به این گروهها قابل تقسیم است:
تقسیمبندی بر حسب جایگاه نماد در اثر:
1- تصویرهای پراکنده: در صورتی که اثر، یک اثر ساختاری نباشد ـ مثلاً رمان، داستان، قصه، مثنوی یا قصیده نباشد یا تمام ساختار اثر ادبی، نمادین نباشد؛ همانند: غزلیات شمس، در این صورت نماد به صورت تصویرهای پراکنده جلوه میکند؛ مثلا نماد سیمرغ در غزلیات.
2- ساختاری: مجموعهی اثر، ساختاری نمادین دارد مانند: منطقالطیر عطار.
تقسیمبندی بر حسب وسعت و شمول نماد:
1- نمادهای عام: نمادهایی که گسترهی آن در حد یک کشور و حتی فراتر از ادبیات یک کشور است. مثل نماد کبوتر و برگ زیتون برای صلح.
2- نمادهای خاص: نمادهایی که نزد هر هنرمندی تعبیری متفاوت و متغیر دارد. مانند تصویرهای رمزی مولوی که خاص خود اوست.
نمادهای طبیعی نیز نمادهایی هستند که عموماً در ادبیات ریشهدار هستند ولی خیلی شناخته شده نیستند و تاریخی شدهاند؛ و شاعر یا نویسنده این نماد را خلق نکرده بلکه قادر به کشف و استعمال آن شده است.(ر.ک: همان: 345-344).
2-1- نماد و اسطوره
نماد در اساطیر ـ که مورد پژوهش ماست ـ جایگاه ویژهای دارد و در واقع به منزلهی زبان اسطوره است. در واقع «نماد واسطهی جاودانیای است میان آنچه خرد درمییابد و آنچه درنمییابد. از این رو، بهترین زبان برای بیان اساطیر، زبان نماد است نه مفاهیم عقلی. هر انسان در هر دوره به نمادها قالبی نو میبخشد، بدینگونه كه آن حقیقت جاودانه كه نماد نمایشگر آن است، هر بار به صورتی تازه به ما عرضه میشود»(ستاری،1366: 469). نمادها آبستن معانی و رازها هستند. یک نماد ممکن است یک معنی خاص را به ذهن القا کند و گاه یک نماد معانی و مفاهیم گوناگونی را در بطن خود جای داده است؛ به عبارت دیگر، معانی گوناگون و رازناک در قالب نماد پیچیده شدهاند. نماد نشان دهندهی تضادها و پیوندهای طبیعی و ماوراءطبیعی در دنیای اساطیر، افسانهها، قصهها و حماسه است. تضاد و تقابل خیر و شر، روشنی و تاریکی، زمین و آسمان، باران و خشکی، خورشید و ماه و…در داستانها، اساطیر و افسانهها و قصهها و… به گونهای نمادین، مانند جنگ خدایان و اهریمنان، جنگ زاغ و جغد، جنگ مار و پرنده و جنگ قهرمان با اژدها و… مطرح میشود که اغلب برای نشان دادن قطبهای متضاد جهان است. از طرف دیگر با استفاده از نماد، میتوان پیوند و آشتی تضادها را به نمایش گذاشت، مانند پیوند و آشتی خورشید و ماه یا پیوند روز و شب که به صورت ازدواج خورشید و ماه، در اساطیر مختلف ظاهر میشود و یا پیوند آب و آتش در برخی از اساطیر، مانند ارتباط «اگنی» (agni) و «تریتهآپتیه»1(trita-āptiya) در اساطیر هند؛ بدینصورت که اگنی، خدای آتش، که خود از آب به وجود آمده است و پاکترین فرزند آبهاست؛ برادرش «تریتهآپتیه» را نیز از آب میآفریند و بعدها تریته با دیو خشکی میجنگد و او را شکست میدهد؛(ر.ک:بهار،1351: 48) پس نمادشناسی دانشی است که این پیوندها و تضادها را شناسایی و تفسیر میکند.
برخی نمادها از روزگار کهن شکل گرفته و در تفکرات، اندیشهها و رؤیاهای اقوام گوناگون باقی ماندهاند، بنابراین اندیشهها و معانی رازناکی در نماد گنجانده شده است و میتوان در فراسوی معنای ظاهری یک یا چند نماد، باور، اندیشه و چه بسا اسطورهای کهن را یافت.
نمادهایی که زائیدهی معانی گوناگون و باورهای کهن هستند، با روان یک قوم یا روان مردم یک سرزمین یا فراتر از یک سرزمین پیوند دارند؛ بنابراین، نمیتوان تولد و زایش این قبیل نمادها را در مکان و زمان خاص دانست بلکه چنین نمادهایی به خودی خود اندیشهای هستند با پشتوانهای محکم و کهن.
در بسیاری از آیینها و ادیان، رفتار و اعمال نمادینی وجود داشته که از اعتقادات بنیادین آنها به شمار میآمده است؛ بعدها این رفتار و اعمال نمادین، در ظاهر و جامهای نو و مطابق با الگوهای حاکم بر جامعه، در داستانها، قصهها، حکایتها و حتی در فعالیتهای روزمره ظاهرشدهاند. امروزه نیز بعضی اعمال و رفتارهای مردم، ریشه در باورهای کهن آنها دارد و مردم ناخواسته و ناآگاهانه، به علت پیوند روانی با این قبیل اعمال نمادین، آنها را انجام میدهند.2«گرچه دیگر اصل و علت انجام آنها به دست فراموشی سپرده شده است… اما در ژرفای انسان، در خیالها و رؤیاهایش، در پوششی از كهنالگوها میزید.»(واحددوست،1381: 93).
اسطوره و نماد پیوندی ناگسستنی دارند. «سمبلها تجلی ایدهآل حقایق و ارزشهای مطلق انسانی یک دوره و یا یک قوم از جوامع بشری و اسطورهها انگیزهای برای پیدایش سمبل میباشند و این گونه است که دو مقولهی سمبل و اسطوره در کنار هم معنی پیدا میکنند.»(دادور،1385: 9). بنابراین میتوان ضمن پیوستگی اسطوره و نماد، گذار اسطوره به نماد را نیز پذیرفت. «بعضی گفتهاند واژهی myth از ریشهی mutus میآید که به معنی گنگ و خاموش است و این مفهوم خاموشی در مورد اموری مصداق و معنی پیدا میکند که به اقتضای ذات و سرشتشان جز از راه نماد بیانشدنی نیستند.»(ستاری،1366: 9)
علاوه بر اساطیر، رؤیاها نیززبانی نمادین دارند، میرجلالالدین کزازی درین باره مینویسد:
«اسطورهها و رؤیاها هر دو در قلمرو نمادهایند. هم اسطوره، هم رؤیا به زبانی پیچیده و چند سویه و رازآلود که زبان نمادهاست با ما سخن میگویند و نهفتههایشان را بر ما آشکار میسازند. نمادهای رؤیا بیشتر نمادهایی هستند که ناخودآگاه فردی آنها را میآفریند و نمادهای اسطوره به یکبارگی نمادهایی هستند که از ناخودآگاه تباری و ناخودآگاهی جمعی برمیآیند. برای گزارش اسطوره و رؤیا و گشودن رازهایشان، به ناچار میباید با زبان نمادها آشنا بود.»(کزازی،1372: 163)
بنابراین نمادشناسی دانشی است مربوط به کشف مفاهیم و رموز نهفته، برای شناخت بشر از خودش.
پایان نامه ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی: نقد جامعه شناختی داستان های محمود طیاری
جمعه 99/10/26
<p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">جامعهشناسی ادبیات، شاخهای چند رشتهای از علوم اجتماعی است که به موضوعاتی چون شناخت آداب و رسوم جامعه و بررسی نگرش اجتماعی شاعران و نویسندگان دورههای گوناگونی میپردازد. و رویکردی انتقادی به آن، به معنای یافتن نشانهها و نمودهای آگاهی جمع و تحولات پیرامون آن در رابطه با دیگر تحولات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در مکان و زمانهای مختلف است.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb
:
از آن جایی كه موضوع تعامل میان جامعه و ادبیّات مبحثی مهم در میان پژوهشگران و منتقدان در هردو حوزة ادبیّات و جامعه شناسی بوده است، ادبیات به عنوان یكی از شاخه های هنر، از ابتدای پیدایش، بستر دگرگونی های فكری و فرهنگی گردیده است. این دگرگونی ها، ریشه در شرایط و زمینه های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دارد كه در شاخه های گوناگون پدیدار گشته است. یكی از این شاخه ها، ادبیات داستانی (قصه، رمان) است كه قابلیّت درخوری در همگام سازی ادبیات با اجتماع و حركت در جهت تحوّلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی دارد.
در سالیان اخیر، نثر و به ویژه ادبیات داستانی، موفقیّت بیشتری در جذب مخاطب و خواننده داشته است، بنابراین، تحت تأثیر همین شرایط، در اندك زمان رشدی چشمگیر پیدا كرده است. از دیرباز تا كنون نویسندگان با توجه به ساختار اجتماعی و جغرافیایی، خاستگاه فكری و عقیدتی شان، به صورت ناخودآگاه مسائل و واقعیّات جامعه را در نوشته های خویش انعكاس می داده اند. بنابراین، یك نوع پیوند منطقی بین ادبیّات و جامعه و رویدادهای اجتماعی شكل گرفت. جامعه شناسی ادبیّات به عنوان علمی میان رشته ای به دنبال شناخت عنصرهای
پیوند دهندة اثر ادبی و جامعه ظهور و بروز یافت. با بهره گیری از علم جامعه شناسی و قوانین و روش های اصولی آن و از طریق نگرش جامعه شناختی به ادبیّات می توان به ارتباط و تعامل جامعه و ادبیات پی برد، ضمن اینكه ارزش های زیبایی شناختی اثر ادبی و تعهدات و مسؤلیّت نویسنده در قبال مردم و اجتماع نیز زنده می شود.
در تحلیل جامعه شناختی آثار داستانی، ابتدا لازم است برای آشنایی با فضا و موقعیت داستان ها، تصویر كلّی از تاریخ سیاسی و اجتماعی سال های مربوطه داده شود، زیرا یك اثر ادبی در شرایط اجتماعی ای كه در آن پدید آمده، یك وجه مشخص و جهان بینی خاص دارد كه آن را قابل درك و فهم می كند. ضمن اینكه پدید آورندة اثر نیز چون از درون جامعه برخاسته، دارای جهان بینی و نگرشی برخاسته از ارزش های عامّ جامعة خود است، بنابراین، از طریق تطبیق محتوا و درونمایة آثار با مسائل اجتماعی و فرهنگی و ساختار اجتماعی، می توان به تحلیلی دقیق دست یافت.
در همین زمینه، نظریات مختلفی از صاحب نظران حیطة نقد جامعه شناختی رمان مطرح می كنیم كه مهم ترین آنها نظریات لوكاچ و گلدمن است. سپس نظریة بازتاب واقعیّت كه نگاه كل نگرانه به داستان ها دارد، بیان می شود كه اساس نقد این داستان ها واقع می شود زیرا در نظریة بازتاب، ضمن بیان كلیّت داستان و ارائة تصویر همه جانبه از واقعیّات اجتماعی، توجه به شخصیّت های تیپیك یا به عبارتی دیگر، نشان دادن تیپ ها و طبقات گوناگون اجتماعی نیز مطرح میشود.
این رساله، پژوهشی انتقادی است كه مجموعة داستان های محمود طیّاری را از دیدگاه علم جامعه شناسی مورد نقد و بررسی قرار می دهد. در مجموع، این رساله در 5 فصل تدوین شده است كه با توجه به اهداف در نظرگرفته شده به شرح زیر می آید:
فصل اول با هدف آشنایی بهتر و بیشتر با محمود طیّاری، از زندگی، آثار، تألیفات نویسنده و ویژگی های آثار داستانی او مطالبی بیان می كند.
فصل دوم در باب جامعه شناختی ادبیّات و نظریات مختلفی كه پژوهشگران این علم مطرح كرده اند، مباحثی ارائه می كند. همچنین رابطة جامعه و ادبیّات و تأثیر متقابل آن ها بر روی هم، مورد بررسی قرار می گیرد. هدف اصلی در این فصل، آشنایی بهتر با روش ها و اهداف نقد جامعه شناختی ادبیّات و رمان، نظریات صاحب نظران جامعه شناسی رمان و نظریه بازتاب واقعیّت و جایگاه تیپ و شخصیت در نقد داستان هاست.
فصل سوم اختصاص دارد به ارائة خلاصه ای از داستان های مجموعه های مختلف داستانی نویسنده و بررسی برخی عناصر داستانی در آن ها.
در فصل چهارم سعی ما بر این بوده تا با تحلیل درون مایة داستان ها و دقّت در وقایع زمان انتشار آن ها، وارد نقد و تحلیل آن ها شویم. درهمین رابطه، ابتدا مروری بر نظریات و اندیشه های گوناگون مطرح شده در فصل های پیشین می اندازیم، سپس به توصیف و تحلیل این آثار می پردازیم. هدف این فصل، تحلیل دقیق نگاه نویسنده به اجتماع و مسائل آن و میزان بازتاب رویدادها و واقعیّات اجتماعی در این داستان ها و بررسی شخصیت ها و تیپ های اجتماعی بوده است.
فصل ششم نتایج حاصل از این نقد و بررسی ها را ارائه می دهد.
(0, 0, 0);">ادبیّات دارای ماهیتی اجتماعی است زیرا که هیچ شاعر و نویسندهای در خلأ زندگی نمیکند، نمیاندیشد و سخن نمیگوید. سخن آنان خودآگاه یا نا خودآگاه و مستقیم یا نامستقیم از زمینههای اجتماعی میجوشد؛ اگر چه تأثیر عوامل و عناصر اجتماعی در شعر و نوشتهی شاعران و نویسندگان میتواند متفاوت باشد. آرنولد هاوزد (1976) معتقد است که برای درک آثار هنری کافی است که شرایط اقتصادی و اجتماعی را که اثر هنری در آن متولد شده بشناسیم. در این رویکرد، پایگاه اجتماعی هنرمند از اهمیت ویژهای برخوردار است و به همراه شرایط جامعه در آثار هنری نقش تعیینکننده دارد (راو راد، 1382: 12-14).</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">همانطور که میدانیم یکی از دورههای سرنوشتساز تاریخی ایران عصر مشروطه است دورهای که در آن در تازهای بر روی ادبیات فارسی گشوده میشود؛ ادبیات با سیاست و مسائل اجتماعی و مفاهیم جدیدی که تا آن زمان سابقهای به این گستردگی نداشته همچون جانبداری از عدالت، آزادی، نکوهش استبداد، نفرت از بیگانگان، وطنیپرستی پیوند میخورد. در ادبیات قلم برای نخستین بار برای روبه رو شدن با عامه مردم به کار میافتد. و اشعار کسانی همچون عارف، نسیم شمال و عشقی به خاطر بیان درد مردم و جامعه زمان خود در قلب مردم نفوذ پیدا میکند.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">تاریخ پر فراز و نشیب ایران، همراه با جنگ و صلح، ظلم و عدالت، شادی، اندوه، امید و ناامــیدی است. در طی تاریخ ایران، مردمانی زیستهاند که همواره با اسلحه و یا با اندیشه و قلم خود به مقاومت و مبارزه پرداختهاند که در این میان شاعران و نویسندگان جامعه شناس، مردم دوست، خوش درخشیدهاند.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">سید اشرف الدین حسینی از جمله شاعران بزرگی بود که سرودههای او بیانگر رویدادی سیاسی و یا در بردارندهی طنزی اجتماعی و فرهنگی بود که در مجموع، نمایشگر وقایع جاری سرزمینمان از ابتدای عصر مشروطه تا دوران رضاخانی بود.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">نسیم شمال از جمله شاعران بزرگی بود که ادبیات را با جامعه و مردم به مفهوم واقعی آن گره زده بود. با اشعاری که علاوه بر سادگی و شیرینی و تاحدی طنز گونه بودن اما سرشار از احساسات پاک میهنپرستانهی و بشردوستانه به روشن کردن افکار عموم افراد جامعه می</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);"><br /></span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);"><a href="http://fumi.ir/%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d8%a7%d8%af%d8%a8%db%8c%d8%a7%d8%aa-%d9%81%d8%a7%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%86%d9%82%d8%af-2/” style="font-family: yekan, tahoma; font-size: 10pt; text-align: right;"><img class="alignnone size-full wp-image-587225″ src="http://ziso.ir/wp-content/uploads/2020/10/thesis-paper-9.png” alt="مقالات و پایان نامه ارشد” width="400″ height="262″ /></a></span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);"> پرداخت.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);"><span style="box-sizing: border-box; font-weight: 700;">2-1- بیان مسأله</span></span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">جامعهشناسی ادبیات بخشی از جامعهشناسی هنر است که مطالعات خود را روی محتوای اثر و جوهر اجتماعی آن و روابط متقابل ادبیات و جامعه متمرکز میسازد. دانش مزبور با معتبر شمردن قواعد و قراردادهای زیباشناختی، با بررسی خردهفرهنگ و پایگاه اجتماعی هنرمند، میکوشد تأثیراتی را که فعالیتها و آثار هنری در روند امور و نهادهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی برجای میگذارند، و همچنین تأثیراتی که هنر و فعالیتهای هنری متقابلاً از آنها میپذیرد روشن سازد و نقش مهمی را که ساختار اجتماعی در این میان ایفا میکند نشان میدهد (ترابی، 1379: 30).</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">در واقع جامعهشناسی ادبیات یکی از جدیدترین حیطهها در جامعهشناسی است. در این حوزه اوضاع و احوال دینی، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی جامعه در ارتباط با ادبیات مورد بررسی قرار میگیرد.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">آثار ادبی به طور نامحسوس و غیر مستقیم، آرمانها، تفکرات شیوه زندگی هر ملت را در طول تاریخ نشان میدهد و تصاویری هنرمندانه از واقعیات اجتماعی عرضه میدارد. نگاه جامعهشناختی به ادبیات میتواند وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره را تا حدودی نمایان سازد (جلالیپور و محمدی، 1389: 395).</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">برای بررسی جامعهشناسی ادبیات یک دوره زمانی خاص و مهم ایران که دوره مشروطیت و پیامدهای مربوط به آن است انتخاب شده است. دوره مشروطه یکی از دورههای پر فراز و نشیب تاریخ ایران است. تقریباً بعضی چیزها، در حال دگرگونی و تغییر است و بعضی از ارزشها فرو ریخته و ارزشها و موضوعات جدید تبلیغ میشود تا در فرهنگ جامعه ایرانی جای خود را باز کند. سیاست دوره مشروطه تغییری چشمگیر با دورههای ما قبل دارد و ایرانیان اولین تجربه خود را در نظام جدید، با عناوینی چون قانون، افکار عمومی جامعه، آزادی و مساوات و استبدادستیزی به محک میکشند (همان، 396).</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">با افزایش روابط ایران با دولتهای اروپایی آرا و اندیشههای روشنفکران و آزادیخواهان آن سرزمینها، اهل قلم و اندیشه ایران را تحت تأثیر قرار داده است. آنها با اعتقادات جدید که استبداد سلطنتی، محافظهکاری سیاسی را مردود میشمردند و اصول برابری و آزادی و برادری را میستودند، آشنا شدند. از طرفی دیگر نفوذ اقتصادی اروپا و بیکفایتی پادشاهان قاجار منجر به آشفتگی اقتصادی و اجتماعی ایران شد (همان، 374).</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">یکی از مهمترین ویژگیهای ادبیات و شعر مشروطه، تأثیرپذیری آن از جریانات اجتماعی و سیاسی است که تحت تأثیر اوضاع و شرایط حاکم بر جامعه، شعر وارد حوزه زندگی مردم میشود و نحوه زندگی ملت را به تصویر میکشد. جامعه ایران در حال و هوای انقلاب تغییر و تحول اساسی است و روشنفکران تلاش دارند، سنتهای جدید، جایگزین سنتهای کهنه گردد. در این راستا نیز ادبیات اعتراض «انتقاد» شکل میگیرد که خصیصه بارز آن جامعهگرایی و واقعگرایی است. از رهگذر بررسی اشعار این دوره به راحتی میتوان اوضاع جامعه آن زمان را ترسیم نمود و افق فکری شاعران و نوع تلقی آنان را نسبت به مسائل اجتماعی و فرهنگی جویا شد.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">در تاریخ پر فراز و نشیب ایران مردمانی زیستهاند که همواره با اسلحه و یا با اندیشه و قلم خود به مقاومت و مبارزه پرداختهاند. سید اشرفالدین حسینی گیلانی (نسیم شمال) ستارهای در دوره مشروطیت طلوع کرد و خوش درخشید. اشعارش که از احساسات و عواطف شدید میهن دوستانه و عشق به آزادی و مردم سرچشمه گرفته بود، بیتردید در بیداری تودهها و آشنایی آنان با حقوق خود، تأثیر ژرف داشت (کریمی موغاری،7:1382).</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">در دورهی مشروطه شاهد رشد مطبوعات که حاصل از ارتباط متفکران ایرانی با جامعه اروپایی بود، هستیم، از جمله نشریههای مطرح در این دوره نسیم شمال بود که نخستین شماره آن در دوم شعبان 1325 ق در رشت چاپ شد و نفوذ زیادی در میان مردم پیدا کرد که در واقع اشعار و حرف دلهای سید بزرگوار حسینی بود که منتشر میشد. هر یک از سرودههای او بیانگر رویدادی سیاسی و یا در بردارندهی طنزی اجتماعی و فرهنگی بود که در مجموع، که در مجموع نمایشگر وقایع سرزمین ایران از ابتدای عصر مشروطیت تا دوران رضاخانی بود (محمدخانی، 1384: 60).</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">اشعار سید اشرفالدین علاوه بر سادگی و شیرینی، سرشار از احساسات پاک میهنپرستانه و بشردوستانه بود. از رهگذر این اشعار است که میتوان به شیوه مبارزه سیاسی و اقدامات دلیرانه او در آگاهی بخشی به عموم افراد جامعه و روشنگری و افشاگریش پی برد.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">در این دوره ادبیات شاهد مفاهیمی جدید چون «وطن»، «دولت»، «ملت»، «آزادی»، «قانون» و … هستیم. اگر چه برخی از این کلمات قبلاً نیز در اشعار به چشم میخورد، اما با کاربرد مدرن آنها که برآمده از اندیشههای نوین مشروطهخواهی و حاکمیت مردم است بر میخوریم. دیوان «نسیم شمال» از آن جهت انتخاب شد که تصور میشود با توجه به کمسوادی غالب ایرانیان در آن زمان، مردم اشعاری را که آهنگین بوده و به خصوص سبک ساده داشته بهتر به حافظه سپرده و تحت تأثیر اندیشهی آن قرار میگرفتند.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">سید اشرفالدین گیلانی از میان مردم و از خطه شمال برخاسته بود، تمام عمر با مردم و در میان مردم زیست و از احوال و دغدغه های زندگی آنان اطلاع کامل داشت و به همین دلیل به خوبی توانست با آنان ارتباط برقرار نماید (جلالیپور و محمدی، 395:1389).</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);"><span style="box-sizing: border-box; font-weight: 700;">3-1- اهداف کلی تحقیق</span></span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">هدف این پژوهش نقد جامعهشناختی دیوان اشعار سیداشرف الدین گیلانی است. در واقع در پی آن</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">هستیم که تأثیر اشعار نسیم شمال بر تحولات جامعه و بالعکس مورد بررسی قرار بگیرد، به طور کلی مضمونها در اشعار سید اشرفالدین درچهار بخش سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی طبقهبندی شده است. در این پژوهش سعی بر آن است که به واکاوی بیشتر چهار بخش یادشده و همچنین تأثیر اوضاع و احوال جامعه بر ادبیات آن دوره به خصوص اشعار نسیم شمال و همچنین تأثیر اشعار ایشان بر جامعه و دگرگونی آن بپردازیم.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">با توجّه به دورهی حساس تاریخی مشروطه و انتخاب شاعر بزرگ و مردمی این دوره و با توجه به مسائل سیاسی و اجتماعی مطرح شده در اشعار نسیم شمال و با کمک از شاعران معاصرش به شناخت و بررسی جامعه دورهی مشروطه به لحاظ درونمایههای اجتماعی و سیاسی و همچنین به استخراج و تحلیل اندیشه و نظر سید اشرفالدین حسینی از نظر مؤلفههای جامعهشناسی و سیاسی خواهیم پرداخت.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">با پیدایی مشروطیت، ادبیات طنزی حقیقی، که لبهی تیز خود را بیش از افراد متوجه اجتماع و معایب عمومی جامعه ساخته بود، پدید آمد و در حقیقت به نفع افکار آزادیخواهانه به شعر تغزلی دست اتحاد داد. در این پژوهش میخواهیم بدانیم چگونه نسیم شمال با اشعار طنزگونه، ادبیات را به مردم نزدیک ساخت و خود را شاعر مردمی ساخت و با این طریق به آگاهیسازی جامعه پرداخت.</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);"><span style="box-sizing: border-box; font-weight: 700;">1-3-1- سوالات تحقیق</span></span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">1ـ آیا شرایط مختلف جامعه میتواند با ورود در ادبیات، بر افکار یک ملت تأثیر داشته باشد؟</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">2ـ جامعهی عصر سید اشرفالدین حسینی چه ساختار سیاسی و اجتماعی داشته و دیدگاه و رفتار ایشان نسبت به آنها چه بوده است؟</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">3ـ مؤلفه های فرهنگی و ضد فرهنگی و ارزشهای اجتماعی زمان نسیم شمال چه بود؟</span></p><p style="box-sizing: border-box; margin-bottom: 10px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Yekan, Tahoma, Verdana, Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: medium; text-align: start; background-color: rgb(255, 255, 255);"><span style="box-sizing: border-box; color: rgb(0, 0, 0);">3ــ ادبیات طنز و فکاهی چگونه در تبین اندیشه جامعه زمان نسیم شمال و آگاهی دادن به عموم مردم در مورد جامعه، حکومت، سیاست، اقتصاد و… ایفای نقش میکرد؟</span></p>
پایان نامه ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی: شعر کودک و دفاع مقدّس
جمعه 99/10/26
:
اگر شعر کودک جزئی از اجزای جهان کودک باشد، پیش از هر چیز، باید به جهان او بنگریم و توجه داشته باشیم که جهان او، مجموعهای از اجزا است که ویژگیهای مجموعه با تک تک اجزا متفاوت و علت آن موجودیّت کودک است.
کودک در آغاز لمس کردن، چنگ زدن ومکیدن است. او میبیند، اما وسیله او برای درک و شناسایی محیط، چشیدن است. این گونه شناخت، طبیعی و غریزی است. هنوز میان حواس او و ذهنش رابطهای برقرار نشده است، زیرا این رابطه تنها از طریق تجربه به وجود میآید و کودک در این مرحله هیچ تجربهای ندارد.
کودک در جامعه به یاری تجربه یافتگان، کم کم میان حواس و ذهن خود رابطهای انسانی برقرار میکند. پایهی این تجربه، انتزاع؛ یعنی ساختن مفاهیم عقلی از اشیا و امور عینی است. وتعّقل نیز تنها از طریق انتزاع به وجود میآید. ما بزرگ سالان، سیر تحوّل و تکامل کودک را از طریق واکنشهای انتزاعی او در مییابیم.
امروزه، توجه به کودک درون و همچنین همراهی همیشگی آن با زندگی فرد، بحثی است که در نتیجه دستاوردهای دانش روان شناسی، به یکی از مقولههای اساسی در بررسی آثار ادبی کودکان تبدیل شده است. نگاه ساده، خالص و عاشقانه به کودکان و به تصویر کشیدن آن ها به صورت بیان هنری تازه ، منجر به آفرینش شعر میشود. اگر چه بن مایه های طبیعت، مواد اصلی کلّیه آثار هنری هستند، ولی حضورشان در شعر کودکان، نوعی بازشناسی و بازآفرینی دوبارهی آنهاست، که الفت با طبیعت و نگاه هنری را به آنان میآموزد. لالائی مادران سرزمینمان که از همان آغاز بر بالین کودکان خویش میخواندند، گواهی براین مدعاست.
تغییرات و تحوّلات اجتماعی از جمله عوامل تأثیر گذار بر جریانات ادبی هستند. پیوند عمیق مردم ما با مقولهی شعر- به عنوان شاخهای از ادبیات- بر هیچ کس پوشیده نیست، چرا که آنها شعر را بستر مناسبی برای بیان اندیشه و احساس میدانستند. ادبیات مقاومت در انقلاب اسلامی نیز از حوادث و رویدادهای اجتماعی نشأت گرفته است. شعر دفاع مقدّس، همان طور که از نامش پیداست، شعری است که منعکس کنندهی اوضاع و احوال اجتماعی هشت سال مبارزه و مقاومت است. مقاومتی که ریشه در اعتقادات و باورهای دینی، مذهبی و ملّی جامعه دارد.
بیشک، پایداری با این کیفیت، که داعیهی جهانی شدن نیز دارد، ادبیاتی درخور ارزشها و آرمانهای متعالیاش خواهد داشت. مگر میشود ملّتی با سابقه درخشان در ادبیات و فرهنگ پربار دینی و حماسی، یک باره توفانی از خشم و نفرت در برابر متجاوزان تا بن دندان مسلح، برپا کند و در برابر تمامی بدخواهیها و فشارهای داخلی و خارجی، که نمونهی بارز آن تحمیل هشت سال جنگ نا برابر بود، استوار بایستد، امّا شعر، شعار و شعور و در یک کلام، ادبیاتی هم گام با ارزشها، آرمانها و باورهای دینی، مذهبی و ملّیاش نداشته باشد.
از جمله ره آوردهای مهمّ دفاع مقدّس، تحوّلی است که در شعر و شاعران این دیار رخ داده است. شعر دفاع مقدّس در جهت آرمانها، هدفهای والا، افکار و جهت گیریهای ملتی است که شاعر از متن آن برخاسته و بدان وابسته است و از این نظر در میان همهی مقاطع تاریخ ایران، ویژگی ممتازی دارد.
تحوّل در محتوا واقعیتی بود که با ورود جامعه به عرصهی دفاع از کشور و آرمانهای اصیل آن درشعر ایجاد شد؛ بیان موضوعاتی چون شهادت، شهید، ایثارو از خود گذشتگی حاصل این تحوّل است. شعر این دوران، شعر زر و زور، بیان احساسات شخصی و تمایلات حقیر بشری نیست؛ زبان یک ملّت و شرح حال یک امت است. انعکاسی از روح بزرگ جامعهای است که یک پارچه در جهت هدفها و آرمانهای الهی و انسانی گام برداشته و فداکاری کرده است.
شعر دفاع مقدّس، در مسیر رشد و بالندگی خود، دورهای هشت ساله از مقاومت، ایثار و حماسه آفرینیها را شاهد بود. شعر این دوره، متأثر از وقایع گوناگون جامعه، جنگ و حقایق آن بود.
شعر دفاع مقدّس، فصلی خونین، پربار و شکوهمند از ادبیات انقلاب اسلامی است که با ترنم عطرآگین خود ادبیات معاصر کشور ما را وجهه و آبرویی در خور بخشیده است. شعر کودک و نوجوان در راستای شعر دفاع مقدس همان گونه که همراه با واقعیتها، حوادث و جریانات گوناگون جنگ تولّد یافت، رشد کرد و موجودیت خود را به خوبی به ثبت رساند و زبان گویای واقعیتها، حماسه آفرینیها و از جان گذشتگیهای رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی شد.
این پایان نامه که با عنوان «شعر کودک و دفاع مقدّس» شکل گرفته است، شعر کودک را در موضوع دفاع مقدّس- که بخش قابل توجهی از ادبیات امروز را در بر میگیرد- با نگاهی تحلیلی و بر اساس مهمّ ترین آثار و آفرینشهای هنری در این حوزه، مورد بررسی قرار داده و به جلوههای گوناگون دفاع مقدّس در اشعار کودکان اشاره کرده است.
دربارهی شعر دفاع مقدّس و دورهی انقلاب اسلامی، مقالات متعددی همچون «بررسی موضوعات، مضامین و قالبهای شعر جنگ» و «تحلیل زبان شناختی شعر جنگ تحمیلی» و کتابهایی نظیر« صور خیال در شعر مقاومت» و « نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس» منتشر شده است؛ اما در خصوص«شعر کودک ودفاع مقدس» تاکنون پایان نامه یا کتاب مستقلی به چاپ نرسیده است و این پژوهش از این نظر کاری جدید و بدیع است که میتواند مورد استفادهی علاقه مندان قرار گیرد و نقطه شروعی برای پژوهشهای گستردهتری در این زمینه باشد. این پایان نامه با اهداف زیر تدوین شده است:
1- بررسی آثار مربوط به شعر کودک،
2- بررسی آثار مربوط به شعر دفاع مقدّس،
3- آشنایی بیشتر دانشجویان با شعر کودک و دفاع مقدّس،
4- آشنایی با چگونگی تأثیر پذیری شعر کودک از دفاع مقدّس،
5- استفاده دانشجویان و علاقه مندان و پژوهشگران در زمینه شعر کودک و دفاع مقدّس.
پایان نامهی حاضر به سه فصل تقسیم بندی شده که در فصل اوّل، به کلّیات تحقیق، شامل بیان مسأله، سؤال های تحقیق، روش تحقیق، اهداف، پیشینه و فرضیههای تحقیق اشاره شده است. در فصل دوم به موضوعاتی، همانند کودک و شناسایی او، ادبیات کودکان، ویژگیها و پیشینهی آن پرداخته شده است. در فصل سوم، دفاع مقدّس مورد بررسی قرار گرفته و چگونگی تأثیر آن بر شعر کودک از زوایای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
در این پژوهش آثار مربوط به کودک و دفاع مقدّس، اعم از کتابها، مقالات، نشریات و … به دقّت مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتهاند و از منابع، موجود در کتابخانهی تخصّصی دفاع مقدّس دانشگاه تهران، بهرهی کافی برده شده است. برخی دیگر از منابع از طریق بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدّس استان خوزستان، بنیاد شهید و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان این استان تهیه گردیده که نقش بهسزایی در تدوین این پایان نامه داشتهاند.
در پایان، خداوند منّان را شاکرم، که توفیق نگارش این پایان نامه را به من ارزانی داشت. امیدوارم که با این پژوهش، زمینه رضایت خاطر علاقه مندان و خوانندگان عزیز فراهم شده باشد.
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- بیان مسأله و طرح سوال های تحقیق
شعر با دنیای عاطفی کودکان ارتباط مستقیم دارد. پدیده ها و واقعیتهای پیرامون کودک را بیان میکند و حوادث و رویدادها را برای آنها به تصویر میکشد. شعر کودک همگام با دفاع مقدّس وارد مرحله تازهای میشود؛ شاعران کودک، جنگ و پیامدهای آن را با زبانی کودکانه بیان میکنند و کودکان را با آرمانهای والای دفاع مقدّس آشنا میسازند؛ دلیری و رشادتهای رزمندگان را برای کودکان به تصویر میکشند. در این پایان نامه ابتدا به شناسایی کودک و سپس به ادبیات کودک پرداخته شده است و به دنبال آن، شعر کودک از دیدگاه های درون مایه ای، زیباشناسی و ویژگیهای زبانی بررسی شده، به شعر دفاع مقدّس و ویژگیها و قالبهای آن اشاره شده است، همچنین چگونگی تأثیر دفاع مقدّس بر شعر کودک مورد بررسی قرار گرفته است.
1-2- سوال های تحقیق
– شعر دفاع مقدّس چگونه است؟
– تأثیر دفاع مقدّس بر شعر کودک چگونه است؟
1-3- روش تحقیق
روش تحقیق و گردآوری اطلاعات در این پایان نامه، تحلیل محتوایی و مبتنی بر مطالعه کتاب و فیش برداری بوده است. کتابهای تألیف شده در زمینه شعر کودک و دفاع مقدّس، مورد مطالعه قرار گرفته و پس از آن به تدوین پایان نامه پرداخته شده است.
1-4- اهداف و ضرورت تحقیق
1- بررسی آثار مربوط به شعر کودک،
2- آشنایی بیشتر دانشجویان با شعر کودک و دفاع مقدّس،
3- آشنایی با چگونگی تأثیر پذیری شعر کودک از دفاع مقدّس،
4- استفاده علاقه مندان به موضوع جنگ،
5- استفاده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بنیاد حفظ آثار وارزشهای دفاع مقدّس.
1-5- پیشینه تحقیق
دربارهی شعر دفاع مقدّس و دورهی انقلاب اسلامی مقالات متعددی همچون « بررسی موضوعات، مضامین و قالبهای شعر جنگ»، « تحلیل زبان شناختی شعر جنگ تحمیلی»، « در آمدی به شعر دفاع مقدّس»، «بررسی سیر تکوینی شعر دفاع مقدّس» و کتابهایی مانند « صور خیال در شعر مقاومت» و « نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدّس» نوشته شده است؛ امّا دربارهی شعر کودک در دورهی مورد نظر، پایاننامه و کتاب مستقلی به چاپ نرسیده است.
1-6- فرضیه ها
1- ادبیات کودکان و نوجوانان، پس از انقلاب اسلامی به شدّت تحت تأثیر دو رویداد بزرگ؛ یعنی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی قرار گرفته اند.
2- انقلاب و جنگ باعث غنی شدن درون مایه شعر کودک شده است.
پایان نامه ارشد ادبیات فارسی: واژه ها و تركیبات و صنایع بدیع و نكته های بلاغی و بعضی نكات دستوری، اشارات قرآنی، تلمیحات به 20 قصیده اول دیوان مجیرالدین بیلقانی
جمعه 99/10/26
:
1- فروزانفر، بدیع الزمان، سخن و سخنوران، ص 579.
2- همان، ص 589.
3- صفا، ذبیح اله، تاریخ ادبیات در ایران (جلد دوم)، انتشارات فردوسی، چاپخانه كیهانك تهران، چاپ ششم، تهران 1363، ص 721.
4- همان، ص 721.
5- سخن و سخنوران، همان مأخذ، ص 579.
6- رضازاده شفق، صادق، تاریخ ادبیات ایران، انتشارات دانشگاه پهلوی، مرداد ماه 1352، صص362-361.
7- همان، ص 364.
8- تاریخ ادبیات در ایران، همان مأخذ، ص 579.
9- سخن و سخنوران، همان مأخذ، صص 584-583.
10- تاریخ ادبیات در ایران، همان مأخذ، ص 723.
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن
بحر: مجتث مثمن مخبون، مخبون محذوف
با توجه به اینكه مجیر شاگرد خاقانی بوده، لذا چه به تأسی از وی و یا تحت تأثیر خاقانی قصیدهی آغازین دیوان خود را در وزن و قافیه و مفهوم قصیدهی مشهور خاقانی :
سریر فقر تو ار سر كشد به ملك رضا تو سر به جیب هوس در كشیده، اینت خطا به نظم در آورده است كه می توان این كار وی را به نوعی اظهار ارادت نسبت به ساحت بزرگ استادی به حساب آورد، اگرچه مجیر در ناسپاسی نسبت به استاد دست كمی از خود خاقانی نسبت به استادش ابوالعلاء گنجوی نداشته است.
1)برید عقل ترا كی برد به ملك صفا كه دل هنوز به بازار صورتست ترا
برید : به فتح اول و كسر ثانی معرّب بریده دم است و آن استری باشد یا اسبی كه دم او را ببرند برای نشان و بعضی گویند كه تیز رفتار میشود و به مقدار دو فرسنگ نگاه دارند به جهت خبر بردن سلاطین. الحال آن شخص را گویند كه بر آن سوار شده خبر برد و در این زمان، نامهبر و پیك را گویند (غیاث). هم اكنون در كشورهای عربی، برید به جای پست Post به كار میرود. در بارهی ریشهی «برید» اختلاف است كه از كلمهی یونانی (Veredus) یا «بردن» فارسی و یا واژهی دیگر گرفته شده است (برای توضیح بیشتر به مقالهی «بحثی در بارهی برید و ریشهی آن» از استاد مرحوم دكتر محمد آبادی باویل، نشریهی دانشكدهی ادبیات تبریز، سال 29، شمارهی 122، ص 208-239 مراجعه شود). در بیت فوق قاعدتاً باید در مفهوم دلیل و راهنما به كار رود تا بتواند آدمی را راهنمایی و همراهی كند.
عقل : خرد و دانش و قوتی كه نفس انسان بدان وسیله تمییز دقایق كند و آن را نفس ناطقه گویند. عقل در اصل به معنی بند در پا بستن، چون خرد و دانش مانع رفتن طبیعت آدمی میشود به سوی افعال ذمیمه، لهذا خرد و دانش را عقل گویند.
صفا : پاكی و در اصطلاح خلوص از ممازجت طبع است و دوری از مذمومات است و صفا از صفات انسان است و آن را اصلی است و فرعی، اصلش انقطاع دل است از اغیار و فرعش خلوت است از دنیای غدار.(فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. ص 531)
بازار : محل خرید و فروش كالا، در زبان پهلوی واچار و در اوستایی آباچاری آمده است. پرتقالیها این كلمه را از ایرانیان گرفتهاند كه از این رهگذر كلمه در زبان فرانسه نیز وارد شده است.(برهان، حاشیه)
صورت : تمثال، عكس و مجازاً ظاهر هر چیزی.
برید عقل : اضافه تشبیهی، به عبارتی عقل به دلیل و راهنمایی همانند شده است كه آدمی را به سر منزل مقصود هدایت میكند.
ملك صفا : اضافه تشبیهی.
كی : استفهام انكاری.
بازار صورت : كنایه از دنیا كه محل اعمال فریبندهی ظاهری است و با نماد آراستهی خود آدمی را سرگرم و فریفتهی خود میكند.
معنی بیت: پیك و دلیل خرد هیچگاه نمیتواند ترا به ملك یكرنگی و صفا رهنمون شود، برای اینكه دل تو هنوز فریفتهی این دنیای ظاهر است.
2)نه طفل راهی از آواز و شكل دل برگیر كه پیل را سر و شكل است و پشّه را آوا
طفل راه : كنایه از نوآموز، كودكی كه تازه راه رفتن را یاد گیرد، نومرید.
باز بود آن صبح دولت روز او طفل ره شد عقل پیر آموز او
دل بر گرفتن : قطع علاقه كردن، اعراض نمودن، ترك كردن.
بیت پیل و پشّه آرایة طباق به كار رفته است و شكل و آواز تناسبی با كودك دارد. بدین معنی كه طفل را با اشكال و اصوات سرگرم می كنند./ صنعت لف و نشر مشوش؛ پیل به شكل و پشه به آواز برمی گردد.
معنی بیت: تو كودك نوپا و مبتدی سلوك نیستی تا به ظواهر و اشكال دل بندی. پس سعی كن از این مظاهر فریبنده رخ بر تابی، زیرا فیل با همه تنومندی جز هیكل و ظاهری بیش نیست و پشه هم جز صدایی ندارد.
«یعنی مظاهر بزرگ دنیا، شكل و هیكلی بیش نیست و مظاهر كوچك جز صدایی نیست كه در هر حال سزاوار دل بستن نیستند» (دكتر احمد شوقی نوبر)
پایان نامه ارشد رشته ادبیات فارسی: مقدمه و تصحیح نسخه خطّی دیوان نجیب الدین اصفهانی
جمعه 99/10/26
:
آثارِ پیشینیان در قالبِ نسخ خطی از پس قرنها به یادگار مانده است و این بر عهدۀ ماست که آنها را حفظ کنیم و در عین امانت به تصحیح آن اقدام نماییم.
«هدف از دانش و فنّ تصحیح متون، به دست دادن متنی هر چه نزدیکتر به متن اصلی است که از زیرقلم نویسنده ای خارج شده و یا از بیان شاعر یا گوینده ای تراوش یافته، و امروزه مورد پژوهش ماست» (جهانبخش، 1384: 14-13).
با اینکه برخی محققان رابطۀ خوشی با ادبیاتِ دورۀ صفویه ندارند و شاید اساساً ارزشی برای آن قائل نباشند شبهه نیست که از نظر تازگی وغرابتی که اشعار این دوره دارد به کلّی از آثارِ ادبی ادوارِ دیگر متمایز است. لطفعلی بیک آذر در آتشکده و رضاقلیخان هدایت در مجمع الفصحا هرجا ذکری از شعرای دورۀ صفویه رفته است به اجمالی هرچه تمامتر برگزار کردهاند (رک. مؤتمن، 1339 : 344 و 345). در هر حال دور از هرگونه تعصب شعرِ این دوره حلقهای است از زنجیرۀ ادبی از نخستین روزهای شعر پارسی تا کنون. نبایست با نگاهی که به نقد و بررسی سخنِ سخنسرایانِ سدههای چهارم و پنجم تا پایان هشتم میپردازیم به ارزیابی و سنجش سخن این عصر پرداخت. باید قیاسِ فصاحت را با در نظر داشتن وضع ادبی، اجتماعی و سیاسی آن زمان سنجید. این که از هر صنف شاعرانِ ممتازی در این دوره ظهور کردهاند نکتهای نیست که از آن بتوان به تسامح گذشت. آگهی تبریزی به سوزنگری منسوب بود و ظریفی تبریزی به خردهفروشی اوقات میگذرانید. فنایی مشهدی علافی میکرد و مولانای یمنی در سمنان کفشگر بود. فقیری یخنیپزی میکرد و وصلی تبریزی از مطربی معیشت مینمود. امیری اصفهانی به دکّانِ عطاری مینشست و بزمی قزوینی کفشدوز بود (رک.سام میرزا، 1314 : 141 تا 170)
«از مهمترین عواملی که در زمانِ صفویه شعر و شاعری در عوام رخنه کرد این بود که صفویه ترویج مذهبِ شیعه را اساسِ سیاست خویش کرده بود و خود را از جهتِ تقویت مبانی دولت و سلطنت خویش به مدایح شعرا محتاج نمیدید. الّا بدان اندازه که شاعر آنها را در نشر و ترویج مبادی مذهب شیعه موثر میشمردند»(رک. اسکندر بیک ترکمان، 1334 : 178به نقل از زرینکوب،1389:254) برخی از پژوهشگران این تغییر مذهب در سلسله صفوی را انقلاب اجتماعی دانسته و تغییر سبک ادبی را معلول این علت میدانند (ر.ک : شمیسا، 1382 : 284). این نکته بدین معنا نیست که ادبیّات در دورۀ صفوی صرفاً جنبۀ مذهبی داشته؛ بلکه روابط علّت و معلولی در مسائل اجتماعی و فرهنگیِ پیچیده غالباً غیر مستقیم است. به همین خاطر است که در شعرِ این دوره مشایخی را میشناسیم که در سخنسرایی دستی دارند و شهرتی. شاعرانی مانند: ملامحسن فیض، میرزا جمال خوانساری، هاشمی کرمانی، ضمیری اصفهانی و میرزا نجیب الدین رضا اصفهانی. در این زمان، غزلسرایی عرفانی به تقلید شاعرانِ عارفمسلک گذشته و اشعار عرفانی شاعرانِ پیشین مانند سنایی و مولوی و سعدی و حافظ، ادامه دارد.
نجیب الدّین اصفهانی از همین شاعران متشرع است. او شاعری است شیعی که حکمت عرفای شیعی را در شعر خود وارد ساخته است.
«نورالهدایه» دربارۀ انواع معرفت، «سبعالمثانی» مثنویی بر وزن مثنوی معنوی مولوی، «دیوان اشعار» ، مثنوی «خلاصه الحقایق» مشتمل بر مسائلِ فلسفی و عرفانی و مبانی تصوف و آداب سیر و سلوک، از آثارِ این عارف و شاعر میباشد.
1- نجیبالدّین رضا اصفهانی
میرزا نجیب الدین رضا که با نام زرگر اصفهانی نیز اشتهار دارد، از مشایخ صوفیه ذهبیه در قرن یازدهم و دوازدهم است (عبرت نائینی، 1376، ج 2 : 768). شهرتِ او را به زرگر، رضاقلیخان هدایت در ریاض العارفین متذکر شده است و ذیل نام او به شرح احوالش پرداخته است. نگارنده در هیچ جای آثارِ او قرینهای برای این شهرت نیافته و بر این گمان است که شاید این شهرت پس از دوران هدایت (از آن جهت که شاعرِ دیگری با این تخلص داریم و هدایت در مجمع الفصحا به شرح احوال او پرداخته) برای میرزا نجیب الدین رضا رقم خورده باشد. به همین خاطر منشأ این تخلیط را ریاض العارفین هدایت میداند. که در این نوعِ ادبی نیز طبع آزمایی کرده است. وی در سال 1047 در اصفهان به دنیا آمد (خاوری، 1362 : 282). «از اماجد مجذوبین و اکابر محبوبین بود و پس از جذبه به سلوک رجوع کرده» (هدایت، 1388 : 149). در اصفهان با شیخ محمدعلی موذن خراسانی ـ از بزرگان عرفا ـ ملاقات کرد و به همراه او به مشهد رفت (همان). در سال 1078 به همراه استاد به اصفهان بازگشت و بعدها خلیفه و داماد او گشت (تمیمداری، 1372 : ج 1 : 341). نجیب به نامهای رضا [و] جوهری، تخلص مینموده و خلاصه الحقایق و دیوان غزلیات و سبع المثانی از آثار او بوده» (تبریزی، 1328 : 123). امّا در غزلیات چنانچه نگارنده در آثار او تتبع کرده، وی هرآنجایی که از تخلص استفاده کرده، نامِ نجیب را برگزیده است.
معصومعلیشاه در ذکر شیخ محمدعلی مؤذن مینویسد : «خلیفۀ وی نجیب الدین رضاست که ترجمهاش بیاید.»(معصومعلیشاه، بیتا،ج3: 165). در ادامه آمدهاست : «سیّد رضا مردی بزرگوار است و کتاب سبعالمثانی از اوست و نجیب الدّین را در ریاض العارفین به عنوان زرگر اصفهانی آورده است و ترجمه نموده. وفاتش در سال یکصد و هشتاد و پنج نوشته و مخفی نیست که غیر از زرگر اصفهانی است که نامش محمدحسن است. وفاتِ وی را در مجمع الفصحا سال هزار و دویست و هفتاد نوشته است. خلاصه نجیب الدین را تعریف همین بس که مرحوم مظفرعلیشاه در کتاب مثنوی بحرالاسرار او را ستوده است و بعضی از آن ابیات تیمناً آورده میشود.
صبح یوم السبت شوال الکریم عـارض مشـتاق سـلطان عظـیــم
طلعتی فرخنده چون ماه تـمام چشم جان را جلوهگر شد در منام
قـصّـه سـبعالمثانی مـثنـــوی از کلام شـــه نجــیب المعنــوی
شه نجیب الدین رضا شاه ولی مرشـد راه رضـا سلـطان عـلــی»
(همان : 216)
نجیب اصفهانی در شرحِ احوالِ خود، خویش را امّی معرفی کرده (رک : تمیمداری، 1372 : 340) و بر همین اساس است که شرح حال نویسان مانند هدایت در ریاض العارفین و مدرس تبریزی در ریحانهالادب و آقابزرگ طهرانی در الذریعه او را بی سواد دانستهاند. امّا آنچه از آثارِ او پیداست؛ نکتهای جز این است.
درگذشت او را به سالهای 1080 (هدایت، 1388 : 149) 1085 (معصومعلیشاه، بیتا، ج3 : 216) (خاوری، 1362 : 289) و 1108 (تمیمداری، 1372 : 340) بیان کردهاند. مرحوم مصلحالدین مهدوی وفات او را هم سال 1080 و هم 1075 ذکر کرده است (مهدوی، 1348 : 326 ، 1388 : 617). اگر تاریخِ نگارش آثارِ او ـ چنانچه در ادامه بدان خواهیم پرداخت ـ را صحیح بدانیم، تاریخ 1108 برای وفات صحیحتر مینماید.
مزارِ وی در بقعۀ میرزا رفیعاست. صاحب تذکره القبور مینویسد : «قبرش در قسمتِ شمالی آب انباری که فعلاً جزو اراضی فرودگاه است قرار داشت و تا این اواخر موجود بود و نگارنده [(= مهدوی)] آن را دیده بود» (مهدوی، 1348 : 326).
از آنجایی که در برخی تذکرهها و کتب تاریخی ـ ادبی نجیب اصفهانی را زرگر اصفهانی نیز معرفی کردهاند؛ نباید این شخص را با زرگر اصفهانی شاعرِ سدۀ سیزدهم اشتباه گرفت. احمد کرمی در مقدمۀ دیوان زرگر مینویسد: «آقا محمّدحسن زرگر اصفهانی از غزلسرایان اواسط قرن سیزدهم هجری است که درگذشت وی را به سال 1270 هجری قمری یاد کردهاند» (زرگر اصفهانی، 1362 : 8 ـ 7). ترجمانِ احوالِ شیخ نجیب در کتاب رجال و مشاهیر اصفهان تألیفِ میرسید علی جناب، همچون ریاضالعارفین ذیل نامِ زرگر اصفهانی مرقوم گشته و بدون ذکر هیچ منبعی، عیناً متن ریاضالعارفین آمده است. قابل ذکر اینکه مصحّحِ چاپ اخیر از رجال و مشاهیر هم هیچ اشارهای به این نکته نکرده است (رک: جناب اصفهانی، 1385: 273).
1-1- آثار نجیب
1-1-1- نورالهدایه
«کتاب مستطاب نورالهدایه از تصنیفات عارفِ کامل و فاضلِ واصل شیخ نجیب الدین رضا تبریزی قدس سره معاصر شاه سلیمان صفوی» در سال 1365 (= 1325 خورشیدی) در چاپخانه علمی به چاپ رسیده است. موضوعِ کتاب در تصوف و انواع معرفت است. نویسنده به بیان اصول دین و اصطلاحاتِ صوفیه میپردازد. سال تألیف این کتاب را 1087 نگاشتهاند (تمیمداری، 1372 : 342)
2-1-1- سبعالمثانی
منظومهای است عرفانی به فارسی بر وزن مثنوی معنوی مولوی که آن را در سال 1094 سروده و مشتمل بر بیست هزار بیت است. وی این کتاب را به عنوان مجلد هفتم مثنوی جلالالدین مولوی سروده و تاریخ سرودن آن سال 1094 نگاشته شده است. نجیب الدین در این کتاب آگاهیهایی دربارۀ ضدیّت با تصوف در دوره شاه عباس دوم، در سفر مشهد و اصفهان به دست داده است. در برخی حکایتها که به صورت نظم آورده است، وقتِ تغییر دولتِ صفوی را بیان کرده و در واقع نوعی پیشگویی برای سقوطِ این دولت است (جعفریان، 1379 : 533). این کتاب در سال 1342ق در مطبعه سعادت شیراز به صورت چاپ سنگی به همراه رسالههای تحفة عباسی، دیوان شیخ عطار، رسالة نوربخشیه و رساله در معرفت در هامشِ کتاب به چاپ رسیده است. باری دیگر سبعالمثانی توسط خانقاه احمدی (تهران) در سال 1360 منتشر شده است.
3-1-1- خلاصه الحقایق
مثنویی است در آداب سیر و سلوک و تصوف. این اثر در سال 1328 توسط میرزا احمد اردبیلی در ضمنِ کفایه المومنین و اوصاف المقربین به چاپ رسیده است.
4-1-1- دستور سلیمان
دستور سلیمان رسالهای است در اصطلاحاتِ صوفیان که نسخۀ خطی آن در دانشگاه تهران موجود است (رک. منزوی، 1353 : 1038). به غیر از تذکره القبور (مهدوی، 1348 : 327)، عرفان و ادب در عصر صفویه (تمیمداری، 1372 : 342) و سبکشناسی نثر (شمیسا، 1386 : 232) دیگران به این اثر نجیب اشارهای نکردهاند.
5-1-1- دیوان غزلیات
نسخه خطی دیوان غزلیاتِ نجیب اصفهانی با شمارۀ 390 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی موجود است. این نسخه شامل 140 برگ، 14 سطری و قریب به 2000 بیت است. این نسخه فاقد تاریخ کتابت است. علاوه بر این مدرس تبریزی و تمیمداری دیوان اشعار وی را که مشتمل بر غزل و قصیده و ترجیع و مراثی است برشمردهاند؛ امّا از نسخۀ موجودِ آن اطّلاعی به دست ندادهاند (مدرس تبریزی، 1328، ج2 : 375) ، (تمیمداری، 1372 : 342).
2-1- ارزیابی شعر نجیب اصفهانی
اقبال و هنرِ نجیب اصفهانی در مثنویسرایی بیش از غزلسرایی است؛ زیرا در آنجا مفهومی را بیان میدارد ولی در غزلسرایی بر سرِ موضوعهای تکراری پیش گفته شده شاعرانِ سدههای پیشین، دور میزند. سبکِ شعری او را بهتر است به حکمِ زمانِ او سبکِ هندی یا اصفهانی دانست. زیرا ابیاتی با سیاقِ سبک هندی که ـ ویژگیهای «تناسب»، «تمثیل»، «مصراع برجسته» و «اسلوب معادله» و … در آن مشهود باشدـ در دیوانِ او یافت میشود.